سەرەتاکانی بەکارهێنانی ڕووناکی لە سینەمادا: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

“جۆرەکانی رووناکی”

تەکنیکی دروستکردنی رووناکی بە شێوەیەکی سرووشتی لەناو فیلمدا زۆر گرنگە و دەبێت بەشێک بێت لە فۆرمی گێرانەوەی چیرۆکی فیلمەکە، بۆیە هەمیشە چەندین سەرچاوەی ڕووناکی جیاواز کە خزمەت بە مەبەستی جیاواز دەکەن لە فیلمدا بەکارهێنراوە بە شێوەیەکی زانستی، واتە بەکارهێنانی گونجاوترین تەکنیکەکانی ڕووناکی بۆ ئەوەی پەیامەکەت بە تەواوی لە هەر دیمەنێک دا بەدەست بهێنیت. مەبەست لە جۆرەکانی رووناکی ئەو ئاراستەی رووناکییە کە ئێمە لەناو چوارچێوەی وێنەکانماندا بە شێوەیەکی تەکنیکی و ئاراستەی ئەکتەر و کارەکتەرەکانمانی دەکەین، لێرەدا جۆرەکانی ڕووناکی بە شێوەیەکی زانستی دەخەینە ڕوو:-

ڕووناکی فیلم ئاماژە بە ئاڕاستە، کوالیتی، سەرچاوە، یان ڕەنگی ڕووناکی دەکات.

ئاراستەی ڕووناکی:- ئەو سەرچاوەی رووناکییەی کە لەناو دیمەناکاندا بەکارهاتووە، ئاراستەی رووناکی لەناو دیمەنێکدا والە بینەر دەکات کە ئاراستەی چاوی بەرەو ئەو گۆشەیە بروات کە دەرهێنەر مەبەستییه‌تی.

چڕی ڕووناکی:- واتە ئەو رووناکییەی کە ئاراستەمان کردووە چری چەندە؟ گرنگە کە چری رووناکی بزانین تا چەند سوود بە گێرانەوەی چیروک دەکات بۆ نموونە، ڕوناکی بەرز یان رەق یان رووناکی نزم یان نەرم کە هەریەکیان لەناو دیمەنێکدا ئاماژەن بۆ تێگەشتنی یینەرەکان لە چیرۆکی فیلمەکان.

سەرچاوەی رووناکی:- ئاماژەیە بۆ ئەرک و رۆڵی رووناکی لەناو دیمەنی فیلمەکاندا بۆ نموونە کلیلی رووناکی واتە بەهێزترین سەرچاوەی رووناکی پاشان رووناکی پرکەرەوە کە یارمەتی کلیلی رووناکی دەدات لە کەم کردنەوەی سێبەر، یان رووناکی پشت کە لە دوای کارەکتەرەوە ئاراستەی سەر و بەشی خوارەوەی سەر دەکرێت بۆ دروست کردنی قوڵی لە دیمەنەکاندا.

ڕەنگی رووناکی:- هەموو رووناکیەک بە کێلڤن رەنگی رووناکیەکەی دیاری دەکردێت کە ٢٧٠٠ دەست پێ دەکات تا ٧٠٠٠ کێلڤن کە ئەمەش رێژەی گەرم و ساردی رەنگی رووناکی دیاری دەکات بۆ نموونە ٢٧٠٠ کێلڤن رێژەی گەرمی رووناکییەکە کە وەک رەنگی مۆم دادەگیرسێت، ٧٠٠٠ کێلڤن رەنگێکی ساردە رەنگێکی سپی و کەمێک شین دەردەکەوێت.

ئێستا کە دەزانین ڕووناکی فیلم چییە، با ببینین جۆری جیاوازی ڕووناکی و چۆن لە فیلمەکاندا بەکاردێن.

“تەکنیکی ڕووناکی فیلم”

گرنگە تێبینی ئەوە بکەین کە ئەم تەکنیکانە ڕوون نین، بۆیە زۆرێک لەوانە دەتوانن لە ڕاستیدا شێوەی چەندین تەکنیکی تری ڕووناکی فیلم وەربگرن. ئەوەی گرینگە ئەوەیە کە تۆ فێر دەبیت کە هەریەکەیان بۆ باشە و دەتوانن باشترین کەڵکیان لێ وەرگرن بۆ گەیشتن بە ئامانجە سینەماییەکانت. ئەمانە هەموو جۆرەکانی ڕوناکی لە فیلمدا بریتین لە:-

کلیلی ڕووناکی یان ڕووناکی سەرەکی.
پڕکردنەوەی ڕووناکی.
ڕووناکی دواوە.
ڕووناکی تەنیشت.
ڕووناکی کرداری.
ڕووناکی سەخت.
ڕووناکی نەرم.
ڕووناکی هەڵگەراوە.
کلیلی بەرز.
کلیلی نزم.
ڕووناکی هاندراو.
ڕووناکی سرووشتی.

1. کلیلی رووناکی ( Key Lighting)

کلیلی رووناکی هەروەها ناسراوە بە ڕووناکی سەرەکی دیمەنێک. ئەمە مانای ئەوەیە کە بە شێوەیەکی ئاسایی بەهێزترین جۆری ڕووناکییە لە دیمەنێکەدا، دەتوانی کلیلی رووناکیەکەت لە هەر شوێنێک دابنێیت کە لەرووی بینراوە خزمەت بە چیرۆکی فیلمەکەت دەکات، تەنانەت لە لا یان لە پشت بابەتەکەتەوە بۆ دروستکردنی میزاجێکی تاریکتر. تەنها دوور بکە لە دانانی نزیک یان ڕاست لە تەنیشت کامێراکە چونکە ئەمە ڕاستەوخۆ ڕووناکی تەخت دروست دەکات بۆ بابەتەکەت. کلیلی رووناکی گرنگە بۆ سەرنج دانی بینەرەکە بۆ ئەو مەبەستەی کە تۆ دەتەوێت، بۆ ئاراستە کردنی چاوی بینەر. ئەم جۆرە لە ناوەڕاستی ساڵانی ١٩١٠دا “گریفیت” دەستی کرد بە بەکارهێنانی ڕووناکی کۆنتراستی بەرز کە سێبەری قووڵی بەسەر کارەکتەرەکان و سێتەکاندا جێدەهێشت، لە 1920 بە دواوە، دەرهێنەرانی قوتابخانەی ئێکپرێشینیزمی ئەڵمانی بە گشتی فیلمەکانیان وێنە دەگرت لەسەر سێتی داخراو و لە ڕێگەی بەکارهێنانی ڕووناکی و گلۆپ.

2. پڕکردنەوەی ڕووناکی ( Fil Lighting )

ئەم تەکنیکە بەکاردێت بۆ “پڕکردنەوە” و لابردنی ئەو ناوچە تاریک و سێبەرانەی کە ڕووناکی سەرەکیتدروستی دەکات. ئەوە بە شێوەیەکی بەرچاو کەمتر تووندە و لە ئاڕاستەی پێچەوانەی کلیلی ڕووناکی دا دانراوە، بۆیە دەتوانیت ڕەهەندی زیاتر زیاد بکەیت بۆ دیمەنەکەت. لەبەر ئەوەی ئامانجی پڕکردنەوەی ڕووناکییە بۆ نەهێشتنی سێبەرەکان، باشترە کەمێک زیاتر دابنێیت و/یان بڵاوبکەیتەوە بە ڕەنگکەرەوەیەک (کە لە دەوروبەری 3/4 دایدەنێ

بەرامبەر بە کلیل لایت) بۆ دروستکردنی ڕوناکی نەرمتر کە بە یەکسانی بڵاودەبێتەوە. زۆر لە دیمەنەکان بە باشی ئەنجام دەدەن تەنها بە کلیلەکە و پڕکردنەوەی ڕووناکی هەروەک ئەوان بەسن بۆ زیادکردنی قوڵایی و ڕەهەندی بەرچاو بۆ هەر بابەتێک.

3. ڕووناکی پشتەوە (Back Lighting)

ڕووناکی دواوە بەکاردێت بۆ دروستکردنی دیمەنێکی سێ ڕەهەندی، بۆیە ئەمە دواهەمینە کە زیاد دەکرێت لە سێ خاڵی جێگیرکردنی ڕووناکیدا. ئەمە هەروەها رووبەڕووی بابەتەکەت دەبێتەوە-کەمێک بەرزتر لە پشتەوە بۆ ئەوەی بابەتەکەت لە باکگراوەند جیا بکەیتەوە. بەکارهێنانی رووناکی پشتەوە بۆ جەختکردنەوەی بابەتێک، جا کەسێک بێت یان ئۆبجێکتێک. ڕووناکی دواوە کاریگەری هەڵۆ دروست دەکات. ئەم جۆرە رووناکییە لەرووی جوانیناسیەوە مانایەکی قوڵ و گرنگی هەیە، بۆ کارەکتەرێک کە ڕۆلێکی وەک پاڵەوان دەرکەوێت دەسەڵاتی گەورەی لە چیرۆکدا هەبێت بەم روونکاییە ئامژەیە بۆ گەورەی و دەسەلاتی لە ناو دیمەنکاندا .

4. ڕووناکی لایی (Side Light )

ڕووناکی لا بۆ ڕۆشنکردنەوەی دیمەنەکەتە لە لایەکەوە، هاوتەریب لەگەڵ بابەتەکەت. سایدلایت سەرچاوەی ڕووناکی لە دوو لای بابەتەکەدا دانراوە (ڕاست یان چەپ) سێبەرێک لەسەر یەک نیوەی بابەتەکە دروست دەکات و تایبەتمەندیەکانی بابەتەکە دەتاشێت. جیاوازی نێوان ڕووناکی و سێبەر هەستێکی نهێنی دروست دەکات.

5. ڕووناکی کرداری( Practical light )

ڕووناکی کرداری بەکارهێنانی سەرچاوە سەرەتاییەکان یان ئاسانەکان وەک چراکان و مۆمەکان، یان تەنانەت تەلەفزیۆن و سەرچاوەی رووناکی سەرشەقامەکان. ئەمانە بەزۆری بە ئەنقەست زیاد دەکرێن لەلایەن دیزاینەری رووناکیەوە یان دەستەی ڕووناککردنەوە بۆ دروستکردنی دیمەنێکی سینەمایی لەوانەیە هەندێ جار بەکار بهێنرێ بۆ ئەوەی ڕووناکیی نەرم بۆ بابەتەکەت ببەخشن.

لەگەڵ ئەوەشدا؛ گڵۆپی کرداری هەمیشە ئاسان نییە بۆ کارکردن چونکە مۆم و چراکان بە شێوەیەکی ئاسایی بەهێز نین بۆ ئەوەی بابەتێک رووناک بکاتەوە. ڕووناکییەکی شاراوە و پاڵنەری تەواوکراو بەکار دەهێنرێت بۆ دیمەنەکە وەک یان کلیلی ڕووناکی نزمە یان ریفلەکتۆر بەکاردێت بۆ شکانەوەی رووناکی تا یارمەتی سەرچاوەی سەرەکی رووناکی بدات کە بەشێوەیەکی شارەوە لەناو دیمەنەکەدا دەردەکەوێت.

6. هەڵدانەوەی ڕووناکی یان هەڵگەراندەوەی رووناکی (Bounce lighting )

ڕووناکی هەڵگەراوە لە سەرچاوەیەکی ڕووناکی بەهێزەوە بەرەو بابەتەکە یان دیمەنەکەت، ئەویش بە بەکارهێنانی ڕەنگدانەوە یان هەر ڕووکەشێکی ڕەنگی کاڵ، وەک دیوار و سەقفەکان درووست دەبێت، ئەم کارە ڕووبەرێکی گەورەتر لە ڕووناکی دروست دەکات کە بە شێوەیەکی یەکسان بڵاودەبێتەوە.

ئەگەر بە شێوەیەکی گونجاو جێبەجێ بکرێت، دەکرێت ڕووناکی هەڵگەڕان بەکار بهێنرێت بۆ دروستکردنی کلیلێکی زۆر نەرمتر، پڕکردنەوە، سەرەوە، لا، یان ڕووناکی دواوە، ئەم جۆرە لەم ته‌کنیکە بۆ نەهێشتنی سێبەرە لەسەر رووخساری کارەکتەرەکان.

7. ڕووناکی نەرم (Soft light )

ڕووناکی نەرم ئاماژە بە هیچ ئاڕاستەیەکی ڕووناکی ناکات،لەگەڵ ئەوەشدا سینەماکاران بەکارهێنانی ڕووناکی نەرم (تەنانەت لەکاتی دروستکردنی ڕووناکی ئاڕاستە لەگەڵ تەکنیکەکانی سەرەوە) بۆ هەردوو هۆکاری جوانی و دۆخ بۆ کەمکردنەوە یان نەهێشتنی سێبەرە سەختەکان، دروستکردنی دراما، هەست کردن بە گەشبین و دڵخۆشی بەکاردەهێنرێت.

8. ڕووناکی قورس( Hard lighting )

ڕوناکی سەخت دەتوانێت تیشکی خۆر بێت یان سەرچاوەیەکی ڕووناکی بەهێز بێت. ئەوە زۆربەی کات نەخوازراوە، بەڵام بە دڵنیاییەوە سوودی سینەمایی هەیە، دەتوانیت ڕووناکی قورس دروست بکەیت لەگەڵ تیشکی ڕاستەوخۆی خۆر یان سەرچاوەیەکی ڕووناکی بچووک و بەهێز.

سەرەڕای دروستکردنی سێبەرە سەختەکان، ڕووناکیی سەخت زۆر باشە بۆ ڕاکێشانی سەرنج بۆ بابەتی سەرەکی خۆت یان بۆ ناوچەیەکی دیمەنەکە، تیشک خستنە سەر بابەتەکە و دروست کردنی قووڵی لەناو دیمەنەکادا، ڕووناکی سەخت جەخت دەکاتەوە لە گۆڕانکارییەکان لە شێوە و چنین. بەکارهێنانی ڕووناکی قورس بۆ دروستکردنی دیمەنێکی تووندتر.

9. کلیلی بەرز ( High key)

کلیلی بەرز ئاماژە بە ستایلی ڕووناکی دەکات کە بەکاردێت بۆ دروستکردنی دیمەنێکی زۆر گەشتر کە بە شێوەیەکی بینراو بێ سێبەرە، زۆرجار نزیکە لە زیادە دەرخستن. ڕێژەی ڕووناکی پشتگوێ خراون بۆیە هەموو سەرچاوەکانی ڕووناکی هەمان چڕییان دەبێت. ئەم تەکنیکە ئەمڕۆ لە چەندین فیلم و سیتکۆمی تەلەفزیۆن و بازرگانی و ڤیدیۆی مۆسیقا بەکاردێت، بەڵام یەکەم جار لە ماوەی کلاسیکی هۆلیوود لە ساڵانی 1930 و 40کاندا بەناوبانگ بووە.

10 . کلیلی نزم ( Low Lilght )

بە پێچەوانەی کلیلی بەرز، ڕووناکیی کلیلی نزم بۆ دیمەنێک مانای قووڵ و هەستی بێزار دروست دەکات دیمەنەکە رووناکی کۆنتراس دروست دەکات و لەوانەیە تەنها یەک سەرچاوەی ڕووناکی کلیلی بەهێز بێت. تەرکیز لەسەر بەکارهێنانی سێبەرەکان و چۆنیەتی دروستکردنی نهێنی، سەرنجدان، یان دراما بۆ دیمەنێک و کاراکتەرێک لەجیاتی بەکارهێنانی ڕووناکییە، کە ئەمە بۆ فیلمە ترسناک و نهێنیەکان هەستێکی جۆش و خرۆش دروست دەکات. بەکارهێنانی ڕووناکی کلیلی نزم بۆ دیمەنە میزاجیەکان کە باری دەروونی کارەکتەرەکت نیشان دەدات بۆ جوڵاندی هەست و میزاجی بینەر کاری لەسەر دەکرێت.

11. ڕووناکی هاندەر (Motivated Lighting )

ڕووناکی هاندەر بەکاردێت بۆ لاساییکردنەوەی سەرچاوەیەکی ڕووناکی سروشتی، وەک تیشکی خۆر، تیشکی مانگ و گلۆپی شەقام لە شەودا. هەروەها ئەو جۆرە ڕوناکییەیە کە ڕووناکی کرداری بەرز دەکاتەوە، پێویستە دەرهێنەر یان سینەماکار بیەوێت چڕی یان ڕووماڵکردنی ئەو دووریە بە بەکارهێنانی سەرچاوەیەکی ڕووناکی جیا ساز بکات.

12 .ڕووناکیی ئەمبیانت یان سرووشتی ( Ambient Light )

بەکارهێنانی سەرچاوەی ڕووناکی دەستکرد هێشتا باشترین ڕێگایە بۆ دروستکردنی دیمەنێکی باش کە لە نزیکەوە هاوشێوەیە یان تەنانەت باشتر لەوەی کە لە ژیانی ڕاستەقینەدا دەیبینین. هەرچۆنێک بێت، هیچ هۆکارێک نییە بۆ بەکارهێنانی ئەو ڕووناکیانەی کە پێشتر لە شوێنی دیمەنەکادا هەیە، لەوانەیە تیشکی خۆر، تیشکی مانگ، چرای شەقام، یان تەنانەت نیشانەی کۆگای کارەبایی بێت.

هەمیشە دەتوانیت لە دەرەوە ئەنجامی بدەیت و بەکارهێنانی تیشکی خۆری سروشتی (لەگەڵ یان بێ بڵاوکەرەوە) و بە ڕووناکییەکی لاوەکییەوە بۆ بابەتەکەت ، کەواتە بیرتان بێت پلان بۆ کەش و هەوا و دانانی خۆر دابنێین.

13. سەرچاوەی ڕووناکی ژێر

ڕووناکی لە ژێرەوەی بابەتەکە دانراوە و بەرەو سەرەوە دەدرەوشێتەوە وەک ڕووناکییەکی مۆنۆمێنتی بەکار بهێنرێت (پەیکەرێک داگیرسێنیت) یان تایبەتمەندیەکانی بابەتەکە بشێوێنێت (چیرۆکی تارمایی). ئەو هەست لە ترس دروست دەکات.

14. رووناکی سەرەوە لەسەر بابەتەکە.

سەرچاوەی ڕووناکی لە سەرەوەی بابەتەکە دانراوە و بۆ خوارەوە دەدرەوشێتەوە بۆ ڕووناکی سەرەوە بۆ تیشکدانەوەی بابەتەکە. ئەو بابەتە لە ڕووناکییەکی خوادا دادەنرێت. بەم شێوەیە، ئێمە زۆربەی کات هەست بە خۆشی دەکەین، شانازی دەکەین بە شێوەیەکی میهرەبانی دەیبینن.

“تەکنیکەکانی ڕووناکی لە فیلمدا”

ڕووناکی یەکێکە لە گرنگترین لایەنە سینەماییەکان. بە ڕاستی ڕێگایەکی بێ کۆتایی هەیە بۆ روونکردنەوەی دیمەنێک و هەر یەکێک توانای ئەوەی هەیە کە بە شێوەیەکی زۆر باش بیگۆڕێت، کە خەڵک سەیری بابەتەکە دەکات. کاتێک تۆ کاریگەریەکی دراماتیکیت دەوێت کە ڕوخساری بابەتەکە سەرنجڕاکێش دەکات، ئەوە ڕێگایەکی باشە بۆ ڕاکێشانی سەرنجی بینەر بۆ ناوچەیەکی ورد لە وێنەکە، لەگەڵ ئەوەشدا سینەماکاران زۆر شت هەیە کە دەتوانن لەم تەکنیکە فێری ببن. بۆ دروستکردنی میزاج و هەستی سۆزداری و دروستکردنی قووڵی.

چیارۆسکۆرۆ لە فیلمدا چییە؟ چیاڕۆسکۆرۆ لە فیلمدا نزیکەی سەدەیەک لەمەوبەر بە ناوبانگ بوو، بەڵام هێشتا بۆ سینەمای مۆدێرن نرخەکەی خۆی لەدەست نەداوە وە چۆن دەتوانین تا ئەمڕۆش بەکاری بێنین.

چیاڕۆسکۆرۆ لە کوێوە دروست بوو؟ چیارۆسکۆرۆ زاراوەیەکی ئیتالییە تا رادەیەک زاراوەیەکی خەیاڵییە، بەڵام لەڕاستیدا چەمکێکی تاڕادەیەک سادەیە بۆ تێگەیشتن بە سادەترین شێوە، لە بنەڕەتدا “چیارۆسکۆرۆ” ئەو جووڵەیەی نێوان ڕووناکی و تاریکییە تەکنیکێکی ڕووناکی و جووڵەیەکی هونەرییە ئێمە وەک تەکنیکێکی ڕووناکی و هەم جووڵەیەکی هونەری سەیری “چیاڕۆسکۆرۆ” دەکەین، بۆ وەسفکردنی تەکنیکی بەکارهێنانی ڕووناکی و تاریکی لە کاری هونەریدا بەکاردێت، بە تایبەتی تابلۆ، لە بنەڕەتدا لە بزووتنەوەی هونەری ڕێنسانسەوە هاتووە لە دووشە پێکهاتووە بە زمانی ئیتاڵی “چیارۆ” واتە “ڕوون” یان “گەش” و “سکورۆ” واتە “نادیار” یان “تاریک “ئاماژە بەو کاریگەرییە درامییە دەکات کە ئەزموونکراوە لەکاتی بەکارهێنانی ڕووبەرە جیاوازەکانی ڕووناکی و تاریکی لەپارچەیەکی بینراودا، لە فیلمی سینەماییدا زاراوەکە ئاماژە بە ڕووناکی نزم و بەرز دەکات، کە لە فیلمدا ڕووبەرەکانی ڕووناکی و تاریکی دروست دەکات ئەمەش بە تایبەت بەسەر فیلمی ڕەش و سپیدا جێبەجێ دەبێت، کە بە تایبەت قوتابخانەی ئێکپرێشینیزمی ئەڵمانی دواتر فیلمی هۆلیوود “نۆئار” دواتر بووە ستایلێکی ستاندارد.

چیارۆسکۆرۆ لە فیلمدا چییە؟ کابینەی دکتۆر کاگلیاری بە شێوەیەکی بەرفراوان بە یەکێک لە یەکەمین فیلمەکانی بزووتنەوەی دەربڕینگەرانی ئەڵمانی دائەنا، بە شێوەیەکی زۆر بەرپرس بوو لە بووژاندنەوەی ڕووناکی چیاڕۆسکۆرۆ. ده سته‌ی ده‌رهێنه‌رانی ئه ڵمانی ده‌ستیان به جێبه‌جێکردنی ڕووناکی چیارۆسکۆرۆ کرد له ناو فیلمی نۆره‌س ڕەنگە نموونەی هەرە ئایکۆنی ڕووناکی چیارۆسکۆرۆ لە سینەمای ئەڵمانیدا لە فیلمی Fritz Lang دا بدۆزرێتەوە، سەیری قووڵایی بینراوی ئەم فیلمە بکەن:-

ئەمە ڕەنگە کەمێک زیاد لە پێویست دەربخرێت، بەڵام ئاشکرایە کە رووناکییەکی مەبەستدار رووناکی و سێبەر هەیە، “چیارۆسکۆرۆ” بەردەوام بوو لە بەشێکی گرنگی سینەما لە سەردەمی زێڕینی هۆلیوود گەورەترین فیلمی هۆلیوود بۆ نموونە “چیارۆسکۆرۆ” لە فیلم – هاووڵاتی کەین

چیارۆسکورۆ لە فیلمی “ئۆرسۆن وێڵس” ماگنۆم ئۆپۆس “هاووڵاتی کەین” پێشکه‌ش به تەکنیکه سینه‌ماییه کانی هۆلیوود کرد بۆ ئەوەش دەبێت متمانە بە ویڵس و سینەماکاری گەورە گرێگ تۆلاند بکەین، ڕووناکی “چیاروسکورۆ” بووە بەرجەستەی نۆێی فیلمی پەنجاکان و 60 کان و تەنانەت بەردەوام بوو بۆ ئەوەی ببێتە سیمایەکی گەورەی شێوازی سینەمای نیو هۆڵیود هەروەها شاکاری بەناوبانگ. “باوکی رۆحی” ئەو فیلمەیە کە بە ڕووناکییە تاریکەکەی ناسراوە، زۆر جار تەنیا نیوەی ڕووخساری کارەکتەرەکەی رووناک کردۆتەوە، کە پێکهاتەیەکی ڕەخنەگرە لە چیاڕۆسکۆرۆدا. چونکە ئەم تەکنیکە بەشێکی بابەتەکەی لەناو پرسیاری نادیار جێدەهێڵێت، زۆرجار بۆ دروستکردنی “سسپێنز” بەکاردەهێنرێت یان هەستی نهێنی و شاراوە، هەروەها لە فیلمی هەستبزوێن یان ترسناکدا باوە. بێگومان باوکی رۆحی فیلمێکی ئاسایی نییە.

نمونەی ئەو فیلمانەی کە چیاورۆسکۆی تیا بەکارهاتووە:-

The Cabinet of Dr. Caligari (1920)
Nosferatu (1922)
The Maltese Falcon (1941)
The Third Man (1949)
Apocalypse Now (1979)

ڕووناکی رەمبراند:-

Rembrandt Lighting

ڕووناکی ڕامبراند تەکنیکێکە لە بەکارهێنانی یەک ڕووناکی و هەڵگەرانەوەی ڕووناکی یان دوو ڕووناکی جیا دروست دەبێت، ئەمە تەکنیکێکی بەناوبانگە، چونکە ئەو وێنەیە دروست دەکات کە هێشتا سرووشتین. بەم جۆرە تەکنیکە سێگۆشەیەکی هەڵگەراوە لەژێر چاو دروست دەبێت کە بە ڕامبراند ناسراوە، سێگۆشەکە نابێت لە چاوی بابەتەکە فراوانتر بێت. ڕووناکی ڕامبراند لە فیلمەکاندا بەشێوەیەکی گشتی بەکار دەهێنن لەکاتی دیمەنەکاندا کە کاراکتەرێک گۆڕانکارییەکی سۆزداری و چڕی بەسەردا دێت. ئەم تەکنیکە وەک له‌ ناوکەیدا دیارە لە لایەن وێنەکەشی بەناوبانگی هۆڵەندی ڕەمبراندەوە سەرچاوەی گرتووە. ئەو داهێنەرێکی سەرەکی بوو لەم نێوەندەدا ئەویش بریتی بوو لە ناساندنی جیهانی هونەری بە شێوەی ئیمزای خۆی لە بابەتی کێشانی وێنەکانی خۆی، دەتوانی ئەم تەکنیکە بە شێوەیەکی روون لە وێنەکانی دا ببینیت، بە تایبەتی لەگەڵ سێگۆشە بچووکەکە کە دەکەوێتە خوار چاوی چەپی. ئەو لەوانەیە شێوازی ڕووناکیی داهێنابێت، بەڵام لە ڕاستیدا ئەو دەستەواژەی نەداوەتەوە.

رووناکی دابەشکاری (ڕووناکی لا):- ڕووناکی دابەشکردن بریتییە لە “دابەشکردن” ڕووەکە بۆ دوو نیوەی گونجاو، کە لایەکی لە سێبەردا بێت و ئەوی تر لە ڕووناکیدا بێت. دەکرێت بە یەک سەرچاوەی ڕووناکی ئەنجام بدرێت، کە ئەمە ئاسان و هەرزانە بۆ جێبەجێکردنی تەنانەت بۆ دەستپێکەرەکان.، کاریگەری بەکارهێنراو لەم جۆرە تەکنیکانە تەکنیکێکی پۆرترێتی ڕووناکییە کە پێی دەوترێت ڕووناکی دابەشکردن، کە کاتێک بە شێوەیەکی گونجاو بەکاردێت دەتوانێت وێنە ئاساییەکان بۆ دراماتیکی بگۆڕێ.

چرای دابەشکردن بەکاردێت بۆ چی؟

ئەم تەکنیکە ڕووناکییە نمونەییە بۆ چەند مەبەستێک:-

دەستکەوتنی کاریگەرییەکی دراماتیکی لە وێنەکێشەکاندا.
وێنەکێشانی مۆد.
وێنەگرتنی بازرگانی.
زیادکردنی هەمەجۆرەکان بۆ کۆمەڵێک وێنەی وێنەکراو.
دروستکردنی ڕوخسارێکی فراوان بە تیژتر.

“ڕووناکی پەپوولە”

ڕووناکی پەپوولە چییە؟ پێناسە، نموونەکان و دامەزراندنەکان؛ تەکنیکەکانی ڕووناکی دڵی فۆتۆگرافی و سینەماکاری مەزنن زانینی بنچینەکان و فێربوونی هەر شێوازێکی ڕووناکی، کۆنتڕۆڵی زیاترت پێ دەبەخشێت و نیازت پێدەدات لەسەر دیمەنەکەت ڕووناکی پەپوولە بنچینەییە بۆ وێنەگرتنی وێنە. نەک تەنها ئەوە یەکێکە لە قاڵبەکانی ڕووناکیی تەختە، هەروەها زۆر ئاسانە بۆ دانانی.

پەپوولە ڕوناکی چیە؟ ڕووناکی پەپوولە شێوازێکی ڕووناکییە کە بەکاردێت لە وێنەکێشانی پۆرترێت کە ڕووناکی کلیلەکە لەسەرەوە دانراوە و ئاماژە دەکات لەسەر دەموچاوی بابەتەکە. ئەمە سێبەرێکی دراماتیکی لە ژێر لووت و چاناگە دروست دەکات کە لە پەپوولەیەک دەچێت. هەروەها ناوی ‘پارامونت لایتینگ’ە کە ناوی ستۆدیۆی هۆلیوودە. ئەگەر دەتەوێت وێنەی داینامیک وەرگریت، چەندین بژاردەی شێوازی ڕووناکی هەیە. هەموو ئەوان سەیری تایبەتی خۆیان و بەهای گێڕانەوەی خۆیان دەهێنن بۆ وێنەکەت — هەموو داگرتنێک هەمان چیرۆک ناگێڕێتەوە.

ڕووناکی پەپوولە نایابە بۆ وێنەکێشانی وێنە. ئەمە یەکێکە لە باشترین تەکنیکەکانی ڕووناکی بۆ پەیکەرسازی تایبەتمەندیەکانی دەموچاو. ئەمە فێرکارییەکی خێرایە لەسەر وێنەکێشانی پەپوولە و چۆن کاردەکات.

“مێژووی ڕووناکی پەپوولە”

ڕووناکی پەپوولە دەگەڕێتەوە بۆ یەکەم گڵۆپ. بەدیاریکراوی “مارلین دیتریش” ئەکتەری فیلمی بێدەنگ ئەڵمانی کە لە ساڵی 1930دا بوو بە ئەستێرەی هۆلیوود، لەسەر فیلم نمایش کرا بە شێوەیەک کە ئەم ڕووکەشەی بە ناوی خۆی هێنا. پاشان لە کالیفۆرنیا دەرهێنەر “جۆزف ڤۆن ستێرنبێرگ”، کە ئەویش لە فیلمەکانیدا بەکاری هێنا لەگەڵ ئەوەی ئەمڕۆ بە ڕووناکی پەپوولە ناسراوە . ئەو کلیلی ڕووناکی لەسەرەوەی دائەنێ، کە سێبەرێکی پەپوولە لە ژێر لووتی دەردەکەون. بەم ڕووناکییە، ئێسکی ڕوومەتی و پێکهاتەی دەموچاوی زیاتر بەرچاوتر بوو.

دانانەکانی ڕووناکی پەپوولە سادەن؛ لە پاکترین شێوەکەیدا، تەنیا سەرچاوەیە (ڕووناکی کلیل) ڕاستەوخۆ بە ڕیز لەگەڵ دەموچاوی بابەتەکە و کامێراکە، ئەگەر سێبەرەکان تۆزێک زۆر قووڵ بن، رەنگکەرەوەیەک دەکرێت لە ژێر بابەتەکە دابنێیت بۆ هەڵدانەوەی ڕووناکی بۆ سەرەوە بۆ ناو دەموچاو. ئەمە فێرکارییەکە لەسەر ئەم داگرتنە، لەگەڵ شێوازەکانی تری ڕووناکی بۆ بەراوردکردن وەک ڕووناکی تەخت، کە ڕووناکی کلیلەکە ڕاستەوخۆ لە ڕووی بابەتەکەوە ئاراستە دەکرێت، ڕووناکی پەپوولە ڕووناکی لە گۆشەیەکی ڕێک لەسەرەوەی بابەتەکە دادەندرێت. ئەو ڕووناکییەی کە دروستی کردووە دەموچاو نەرم دەکات و سێبەر لە ژێر لووت و چانە دروست دەکات. تۆ لەوانەیە ڕەنگدانەوەیەک بەکاربهێنیت لە خوارەوە وەک ڕووناکی پڕکەرەوە بۆ ناوچەی چانە. ڕەنگدانەوەکان ڕێگایەکی زۆر باشن بۆ هاوسەنگی ڕووناکی.

“ڕووناکی قەبارەیی چییە”

ڕووناکی قەبارەیی زاراوەیەکە بۆ وەسفکردنی ئەو کاریگەرییەی کە ڕووناکی دەتوانێت هەیبێ بە وەرگرتنی شێوەی تیشک و بەرزکردنەوەی هەستی قەبارە لە شوێنێکی دیاریکراودا، ئەم ڕووناکییە دەرکەوتنی تیشکی ڕووناکییە کە تێیدا بۆشایی نێوان سەرچاوەیەکی ڕووناکی و شوێنی مەبەستیش ڕووناک دەبێتەوە. ڕووناکی قەبارەیی بەکاردێت بۆ دروستکردنی “تیشکی خودا” یان تیشکی ڕووناکی بە درەوشاندنەوەی ڕووناکی لە ڕێگەی ناوەندە بەرگەهەواییەکانی وەک تەم یان تەمەوە.

ڕووناکی قەبارەیی لە فیلمسازیدا چییە؟ ئەم رووناکییە پێناسەی وێنەیەکی سینەمایی دەکات بۆ زۆرێک لە ئێمە گرنگە کە لە ڕێگەی ڕووناکی و کاری کامێرا قووڵی و تۆن و چیرۆکێک دەگێڕێتەوە. ئەم ڕووناکییە یەکێک لە تەکنیکەکانی ڕووناکی کە دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە بەدەستهێنانی هەموو ئەم شتانە، زۆرکات ئەم ڕووناکییە وەک تیشکی خودا باکاردەهێنرێت لەو فیلمانەی کە زیاتر ئایینین و لە کلێساکاندا لە یەک ئاراستەوە بۆ ناو کلێساکان یان مزگەوتەکان دێتە ناوەوە کە ئاماژەیە بۆ میهرەبانی خودا لەسەر شوێنە پیرۆزەکان، یان میهرەبانی خودا بەسەر کەسێکی بێ تاوان و بێ گوناهـ، هەروەها وەک خوانکاری لە دیمەنی ڕیکلام و وێنەی ڤیدیۆیدا بەکاردێت، بەڵام ئێمە له‌ سینەمادا بۆ مەبەست بەکاری دەهێنین، دەبێت لەپشت بەکارهێنانی ئەم جۆرە رووناکییەوە وتەمان هەبێت و نابێت بە بێ هۆکار لەناو دیمەنەکاندا بەکاری بهێنین، پێویستە لەگەڵ ناوەرۆک و فۆرمی کارەکەدا بگونجێت.

سوودەکانی ڕووناکی قەبارەیی؛ ڕووناکی قەبارەیی تەکنیکێکی کاریگەرە بۆ ڕووناکی سینەمایی کە کاریگەری جۆراوجۆری هەیە. لە ڕێگەی ئەم ڕووناکیەوە، لە ڕاستیدا تیشکی ڕووناکی دەبینین کە لە سەرچاوەیەکەوە بەرەو ناوچەیەکی تری چوارچێوەکە دەردەچێت، لێرەدا چەند سوودێکی ئەم کاریگەرییە دەخەینەڕوو.

دروستکردنی قووڵی؛ ئەم تەکنیکە ڕووناکییە فەزای سێ ڕەهەندی زەق دەکاتەوە. کاتێک لە وێنەیەکدا بەکاردەهێنرێت دەتوانێت بڕێکی زۆر قووڵی زیاد بکات و زیاتر بینەرێک سەرقاڵ بکات.

ئاراستەکردنی چاو؛ ڕێڕەوی زۆر تەرکیزکراوی ڕووناکی قەبارەیی دەیکاتە ئامرازێکی کاریگەر لە ئاراستەکردنی چاوی بینەر. بە هەمان شێوەی سپۆتلایت، دەتوانرێت وردەکاری یان بابەتێکی تایبەت بە تیشکی ڕووناکی بەم ڕووناکییە ڕووناک بکرێتەوە.

تۆن و جوانکاری؛ ڕووناکی قەبارەیی بەشداری دەکات هەم بەرکەوتن و هەم پێکهاتە بۆ چوارچێوەیەک. هەر لەبەر ئەم هۆکارەش دەتوانرێت بۆ دامەزراندنی تۆن یان جوانکاری فیلمێک کەڵک وەربگیرێت. لە فیلمە ڕەش و سپییەکان، ئەم ڕووناکییە تەواوکەری کۆنتراستی قووڵ و تۆنە نهێنییەکانە، بەڵام مەرج نییە هەمیشە ئەم ڕووناکییە بۆ ڕووناکی تووند و سێبەر بەکاربهێنرێت زۆرێک لە سینەماکاران بۆ ئەو کاریگەرییە نیگارکێشی و کوالیتییە بەکاریدەهێنن کە لە وێنەیەکدا دروستی دەکات. وەک دەبینین دەتوانرێت ڕووناکی قەبارەیی لە ژانرە جیاوازەکاندا بۆ کاریگەری سینەمایی بەکاربهێنرێت. لە کاتێکدا ڕەنگە بەدەستهێنانی ئەنجامەکە قورس بێت، بەڵام دەتوانێت تەواو سادە بێت.