• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
دوو شه‌ممه‌, ئایار 12, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    سەرکردە و جەماوەر

    سەرکردە و جەماوەر

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    ململانێکانی چین و ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆ ساڵی ٢٠٢٥

    خەونی سوریایەكی یەكگرتوو كۆتایی هاتووە ؟

    حكومەتێكی مەركەزی یان فیدڕاڵی

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 108

    ڕۆژی جیهانی کتێب

    ڕۆژی جیهانی کتێب

    جەنگ لە ئەقڵییەتی کوردا ( هەقیقەتی جەنگ لای کلاوسڤیتز)

    کێبرکێی جیهانی لەپێناو دووبارەداهێنانی دەوڵەتدا

    پەیوەندی نێوان جوگرافیا و زمان

    جینۆسایدی كورد و گەشتوگوزاری ڕەش

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 107

    با سه‌ركونسوڵی ئه‌مه‌ریكاش ئاگاداربێت

    ئەنفال … چیرۆکی قڕکردنی کورد لە باشووری کوردستان

    ڕانانێك بۆ کتێبی (ترس وەک دياری)

    ڕانانێك بۆ کتێبی (ترس وەک دياری)

  • شــیکار
    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    دۆزینەوەی لوسی؛ پەردەلادان لەسەر گۆڕان  و پەرەسەندنی مرۆڤ

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    چاویلکەی زیرەک

    چاویلکەی زیرەک

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    ئێراق لە دیکتاتۆریی نەژاد-ناوەندیی بۆ مەزهەب-ناوەندیی

    ئێراق لە دیکتاتۆریی نەژاد-ناوەندیی بۆ مەزهەب-ناوەندیی

    تێڕامانێك لەسەر دانوستانی نێوان ئێران و ئەمریكا

    تێڕامانێك لەسەر دانوستانی نێوان ئێران و ئەمریكا

    ئایا ئەوەى لە غەززە روودەدات جینۆسایدە؟

    ئایا ئەوەى لە غەززە روودەدات جینۆسایدە؟

    چەمكی دەستێوەردانی مرۆیی و بڕیاری 688

    چەمكی دەستێوەردانی مرۆیی و بڕیاری 688

    کاریگەری ئیدارەی نوێی ئەمریکا لەسەر کۆتایی هاتنی جەنگی ڕووسیا و ئۆکرانیا

    کاریگەری ئیدارەی نوێی ئەمریکا لەسەر کۆتایی هاتنی جەنگی ڕووسیا و ئۆکرانیا

  • ئــــابووری
    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

    مۆدێرنیتە و مۆدێرنیزاسیۆن

    مۆدێرنیتە و مۆدێرنیزاسیۆن

    بەرەو پیاچوونەوەی ڕیشەیی بە پرۆسە نەوتییەکان لەهەرێمی کوردستان

    بەرەو پیاچوونەوەی ڕیشەیی بە پرۆسە نەوتییەکان لەهەرێمی کوردستان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    نەورۆز وەک جەژنی نەتەوەیی کورد

    نەورۆز وەک جەژنی نەتەوەیی کورد

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    مافی چارەی خۆنووسینی كورد لە دیدی كۆمۆنیستانەی حیزبی شیوعی ئێراقدا

    مافی چارەی خۆنووسینی كورد لە دیدی كۆمۆنیستانەی حیزبی شیوعی ئێراقدا

    هەڵەبجە؛ ئاوێنەیەک بۆ ناسینی خۆمان و دوژمنان

    هەڵەبجە؛ ئاوێنەیەک بۆ ناسینی خۆمان و دوژمنان

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

  • چاوپێکەوتن
    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    ئەمبەرتۆ ئیکۆ؛ هەمیشە پێم وایە کتێبێکی باش لە خودی نووسەر بلیمەتترە

    ئەمبەرتۆ ئیکۆ؛ هەمیشە پێم وایە کتێبێکی باش لە خودی نووسەر بلیمەتترە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    سەرکردە و جەماوەر

    سەرکردە و جەماوەر

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    ململانێکانی چین و ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆ ساڵی ٢٠٢٥

    خەونی سوریایەكی یەكگرتوو كۆتایی هاتووە ؟

    حكومەتێكی مەركەزی یان فیدڕاڵی

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 108

    ڕۆژی جیهانی کتێب

    ڕۆژی جیهانی کتێب

    جەنگ لە ئەقڵییەتی کوردا ( هەقیقەتی جەنگ لای کلاوسڤیتز)

    کێبرکێی جیهانی لەپێناو دووبارەداهێنانی دەوڵەتدا

    پەیوەندی نێوان جوگرافیا و زمان

    جینۆسایدی كورد و گەشتوگوزاری ڕەش

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 107

    با سه‌ركونسوڵی ئه‌مه‌ریكاش ئاگاداربێت

    ئەنفال … چیرۆکی قڕکردنی کورد لە باشووری کوردستان

    ڕانانێك بۆ کتێبی (ترس وەک دياری)

    ڕانانێك بۆ کتێبی (ترس وەک دياری)

  • شــیکار
    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    دۆزینەوەی لوسی؛ پەردەلادان لەسەر گۆڕان  و پەرەسەندنی مرۆڤ

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    چاویلکەی زیرەک

    چاویلکەی زیرەک

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    ئێراق لە دیکتاتۆریی نەژاد-ناوەندیی بۆ مەزهەب-ناوەندیی

    ئێراق لە دیکتاتۆریی نەژاد-ناوەندیی بۆ مەزهەب-ناوەندیی

    تێڕامانێك لەسەر دانوستانی نێوان ئێران و ئەمریكا

    تێڕامانێك لەسەر دانوستانی نێوان ئێران و ئەمریكا

    ئایا ئەوەى لە غەززە روودەدات جینۆسایدە؟

    ئایا ئەوەى لە غەززە روودەدات جینۆسایدە؟

    چەمكی دەستێوەردانی مرۆیی و بڕیاری 688

    چەمكی دەستێوەردانی مرۆیی و بڕیاری 688

    کاریگەری ئیدارەی نوێی ئەمریکا لەسەر کۆتایی هاتنی جەنگی ڕووسیا و ئۆکرانیا

    کاریگەری ئیدارەی نوێی ئەمریکا لەسەر کۆتایی هاتنی جەنگی ڕووسیا و ئۆکرانیا

  • ئــــابووری
    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

    مۆدێرنیتە و مۆدێرنیزاسیۆن

    مۆدێرنیتە و مۆدێرنیزاسیۆن

    بەرەو پیاچوونەوەی ڕیشەیی بە پرۆسە نەوتییەکان لەهەرێمی کوردستان

    بەرەو پیاچوونەوەی ڕیشەیی بە پرۆسە نەوتییەکان لەهەرێمی کوردستان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    نەورۆز وەک جەژنی نەتەوەیی کورد

    نەورۆز وەک جەژنی نەتەوەیی کورد

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    مافی چارەی خۆنووسینی كورد لە دیدی كۆمۆنیستانەی حیزبی شیوعی ئێراقدا

    مافی چارەی خۆنووسینی كورد لە دیدی كۆمۆنیستانەی حیزبی شیوعی ئێراقدا

    هەڵەبجە؛ ئاوێنەیەک بۆ ناسینی خۆمان و دوژمنان

    هەڵەبجە؛ ئاوێنەیەک بۆ ناسینی خۆمان و دوژمنان

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

  • چاوپێکەوتن
    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    ئەمبەرتۆ ئیکۆ؛ هەمیشە پێم وایە کتێبێکی باش لە خودی نووسەر بلیمەتترە

    ئەمبەرتۆ ئیکۆ؛ هەمیشە پێم وایە کتێبێکی باش لە خودی نووسەر بلیمەتترە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

شوناس و دەوڵەت!

عەتا قەرەداخی لەلایەن عەتا قەرەداخی
شوبات 15, 2023
لە بەشی نەتەوە و دەوڵەتـســـازی
0 0
A A
شوناس و دەوڵەت!
0
هاوبەشکردنەکان
184
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

پەیوەندییەکی ئاڵوگۆڕو یەکتر تەواوکەر لە نێوان شوناس و دەوڵەتدا ھەیە، دەوڵەت، بنەمایە بۆ بەدەستھێنانی شووناسی نەتەوەی ئامادەو خاوەن پێناس، ھاوکات شوناس، بنەمایە بۆ ناساندنی نەتەوە، ھەردووکیشیان پێکەوە واتە: دەوڵەت و شوناس، لەسەر بنەمای ئامادەبوون بەدەست دێن.

شوناس و دەوڵەت

شوناس و دەوڵەت، دووانەیەکی پێکەوە ‌بەستراون، کە بوونی ھەردووکیان پێکەوە، مانای بوونی نەتەوە، دووەمیان “دەوڵەت”، بنەمای پێویستە بۆ دەستھێنانی یەکەمیان.

واتە ناشێت پێکھاتەیەکی ئیتنیکی یان نەتەوەیی، ببێتە خاوەنی شوناس، بە بێ بوونی دەوڵەت. بەبێ بوونی شوناس، مرۆڤ چ وەکو تاکەکەس و، چ وەکو کۆمەڵگە، یان نەتەوە، بوون و ئامادەبوونی نابێت، یان بەلایەنی کەمەوە، ناسەلمێنرێت و دانیپێدا نانرێت.

تەنانەت ئەگەر ھەر بەشدارییەکیشی ھەبێت لە بنیادنانی شارستانێتی مرۆڤایەتیدا، مادەم شوناسی نییە، ئەو بەشداریکردنەش تۆمار ناکرێت، چونکە ھەموو تۆمارێک بە ناوی شوناسەوە دەکرێت.

شوناسیش بە بێ بوونی دەوڵەت، بوونێکی جیھانی نییە. واتە ئەگەر بوونیشی ھەبێت، ئەوا بوونێکی لۆکاڵییە.

کەواتە کورد وەکو نەتەوە چی بکات، چی پێشکەش بکات لە داھێنان، لە ھونەر لە ئەدەب، لە دیموکراسی لە پاراستنی مافی تاکەکەس، یەکسانی ژن و پیاو، لە سیماکانی کۆمەڵگەی ھاوچەرخ، مادەم دەوڵەتی نەبێت، ئەوانەی پێشکەشی دەکات، ھیچ بەھایەکیان نابێت بۆ ئەم خۆی وەکو نەتەوە لە ڕووی دانپێدانانی ئەوانیترەوە. چونکە بەبێ بوونی دەوڵەت شوناسێک نییە، ناوی شوناسی نەتەوەیی بێت.

بۆ کوردیش ئەمە ڕاستە، واتە کاتێ کورد دەوڵەتی نییە، ئەوا مانای وایە خاوەنی شوناسێکی دانپێدانراو نییە، ھەتا ئەوەی پێشکەشی دەکات بەناوی ئەو شوناسەوە لە مێژووی مرۆڤایەتیدا و، لە یادەوەری مرۆڤایەتیدا، تۆمار بکرێت.

بێگومان بوونی ھەر نەتەوەیەکیش بەو بەرھەمانە دیاری دەکرێت کە پێشکەشی دەکات، کەواتە ھەر پێکھاتەیەکی ئیتنیکی یان نەتەوەیی تاکو شوناسی نەبێت، ھیچ پێشکەشکردنێک بە ناوی ئەوەوە نابێت. ‌واتە لەبارێکی وەھادا، بوون و ئامادەبوونی نابێت، یان کۆی بەرھەمەکانی و بەشداریکردنەکانی، لە غیابی شوناسدا، بەھایەکیان نابێت.

شوناس کەى بەدەست دێت؟

ئەو شوناسەی کە بوونی گەوھەرو ماھیەت و ئامادەبوونی نەتەوەیە، بەبێ بوونی دەوڵەت بەدەست نایەت. لە کاتێکدا کە شوناس بنەمایە بۆ ئەوەی بوونێکی دانپێدانراو بیت، بەبێ بوونی دەوڵەت نە چاوی ئەویتر دەتبینێ، نە گوێی ئەویتر دەنگت دەبیستێت، تەنانەت ئەوەی دەیڵێیت نابێت بە دەنگ، نە بەشدارییەکانت بۆ ھەژمار دەکرێت، ھەموو ئەمانەش ئەو بەربەستانەن کە ناھێلن تۆ وەکو نەتەوە بوونت بۆ تۆمار بکرێت.

واتە لەبارێکی وەھادا، تۆ لە پەراوێز یان لە دەرەوەی مێژوو دەبیت. بەڵام کە دەوڵەتت ھەبوو، مانای وایە ناوت ھەیە، بەو پێیە شوناستیشت دەبێت،  شوناسێک کە تایبەتمەندییەکانی تۆی ھەڵگرتووەو، تۆی پێ دەناسرێتەوەو، تۆی لەوانی تر پێ جیادەکرێتەوە.

کەواتە کە دەوڵەتت ھەبوو، بوونت دەبێت، بە پێچەوانەشەوە کە دەوڵەتت نەبوو، تۆ لە ڕووی واقیعیەوە بوونت نابێت، یان ئەوانیتر دان بەبوونتدا نانێن، چونکە تۆ نەبوویتەتە بووەیەکی خاوەن شوناس.

کەواتە کورد بۆ ئەوەی ببێتـە خاوەنی شوناس، بۆ ئەوەی ئەوانیتر دان بە بوونیدا بنێن، بۆ ئەوەی بەشداریکردنەکانی لە بنیادنانی شارستانێتی و مێژووی مرۆڤایەتیدا بەھێند وەربگیرێن و، دانیان پێدا بنرێت، بۆ ئەوەی ھەبێت و بوونی بۆ تۆمار بکرێت، دەبێت دەوڵەتی ھەبێت.

کەواتە ئەگەر ئێمە دەمانەوێت ببینە بوویەکی خاوەن شوناس و ئامادەو بەشدار لە کۆمەڵگەی مرۆڤایەتیدا، دەبێت دەوڵەتی سەربەخۆی کوردستان پێکبھێنین. ھەوڵنەدان و ھەنگاونەنانی جیدی بۆ پێکھێنانی دەوڵەتی سەربەخۆی کوردستان، مانای مانەوە لە پەراوێزدا، مانەوە لە سایەی داگیرکەرانی کوردستاندا، واتە ڕازیبوون بەوەوی کۆیلەو ژێردەستەی داگیرکەران بین، ڕازیبوون بە کۆیلایەتی مانای ڕازیبوون بە داننان بەوەدا کە ئێمە لەوانی تر کەمترین، ئەمەش مانای ئەوەیە کە ئێمە دەمانەوێت ملکەچ و خزمەتکاری داگیرکەرانی کوردستان بین، مانای ئەوەیە ئێمە خۆمان بەشایانی ئەوە نازانین بچینە نێو کۆمەڵگەی مرۆڤایەتییەوە، مانای ئەوەیە ئێمە خۆمان لەو ئاستەدا نابینین کە ببینە خاوەنی شوناسی تایبەت بە خۆمان، کە ئەو شوناسە گەوھەرو ماھیەتی ئێمەی وەکو تاکەکەس و وەکو نەتەوەش، لەخۆیدا ھەڵگرتووە.

سەربەستی مرۆڤ، تەنیا لە دەوڵەتدا بوونی دەبێت، بوونی مرۆڤیش تەنیا لەسەربەستیدا پێناسەی تەواوەتی ھەیە، کەواتە ئێمەی کورد بۆ ئەوەی شوناسمان ھەبێـت، دەبێ ڕزگاربین لە دەستی داگیرکەران، ڕزگاربوونیشمان تەنیا لە سەربەخۆیی و دەوڵەتدا دەگاتە ئەنجام.

کەواتە ئەگەر دەوڵەتمان نەوێت، مانای وایە کەموکورتی لە بوونی کەسێتی ئێمەدا ھەیە، چ وەکو تاکەکەس و چ وەکو کۆمەڵگە. بێگومان مرۆڤ تەنیا لە سایەی دەوڵەتدا دەتوانێت گوزارشت لە بوونی خۆی بکات، ئەویش دەبێ دەوڵەتێکی ئازاد و دیموکراتی بێت.

بۆیە ئەرکی ئێمەی کورد ئەمەیە:

یەکەم، دروستکردنی دەوڵەتی سەربەخۆی کوردستانی بۆ ئەوەی بێینە ڕیزی ئەوانی ترەوەو ببینە خاوەنی شوناس و لە دەرەوەی مێژووەوە بگوازینەوە بۆ ناو مێژوو.

دووەم، دوای دروستبوونی چوارچێوەی دەوڵەتەکە، دەبێت ھەموو توانای خۆمان بخەینەکار بۆ ئەوەی ئەو دەوڵەتە بکەینە نمونەیەک کە شایانی ئەوە بێت مرۆڤ بە سەروەری و بە کەرامەتەوە لەسایەیدا بژی و، بەکردەوە ھەست بکات ئەم دەوڵەتە لەو ئاستەدایە کە مرۆڤ بە کەرامەتەوە لە سایەیدا بژی و، پارێزەری سەرو بوون و شوناس و ھەموو مافەکانیەتی و، لە ڕێگای ئەم دەوڵەتەوە قۆناغی ھەست بەکەمیکردنی نەتەوەیی کوردیی و، مانەوەی دوورو درێژی لە پەراوێزی مێژوودا کۆتایی دێت و، ئەم وەکو نەتەوە دەبێتە بکەرێکی بەشدارو کارا لە بنیادنانی مێژوو شارستانێتی مرۆڤایەتیداو، لەئاستی ناوخۆشدا لە ناو چوارچێوەی ئەو دەوڵەتەدا نەتەوەسازی دەکات.

واتە کورد لە ڕێگای پێکھاتنی دەوڵەتەوە، لە کاری بەردەوامدا دەبێت بۆ بوون بە نەتەوەو، بۆ ئەو مەبەستەش دەبێ بە جیدی کاربکات بۆ ئەوەی دەوڵەتەکەی نمونەی فەرمانڕەوایی و بەڕێوەبردنی باش بێت و، شایان بە ئەوێک بێت کە بەدرێژایی مێژووی نووسراو و زانراوی چەوساوەو ژێردەستەی ئەوانی تربووەو، پێ لە بوونی نراوەو نەک ھەر مافی خوراوە، بەڵکو لە مافی بوون و ژیانیش بێبەش کراوە.

کەواتە بۆ ئەوەی بگەینە ئاستی بوون، بگەینە ئاستی بەدەستھێنانی شوناس، بگەینە قۆناغێک کە ئیتر بێ ترس و نیگەرانی بژین، دەبێ دەوڵەت پێکبھێنین. بێجگە لە کۆشش کردن بۆ دروستکردنی دەوڵەت، ھەرچیەک بکەین بێ ئەنجامەو خولانەوەیە لەسەر بازنەی داخراوی ڕابردوو، ئەو بازنەی کە کورد تا لێی نەیەتە دەرەوە نە دەبێتە خاوەنی شوناس، نە بوونی خۆی دەسەلمێنێت، نە تامی ئازادی و سەربەستی دەکات، بەڵکو بە ژێردەستەیی و لەبەردەم مەترسی بەردەوامدا دەمێنێتـەوە.

ھاتنە دەرەوە لەسەر ئەو بازنە داخراوە، تەنیا بە دروستکردنی دەوڵەت دەبێت، ئەوەش مانای دروستکردنی دابڕانە لەگەڵ ڕابردوودا، ڕابردوویەک کە ئەم تێیدا داگیرکراو و چەوساوەو ژێردەستە بووە، ڕابردوویەک کە تێیدا ئەوانی داگیرکەر بکەرو ئەمیش بەرکاربووە.

چۆن دەبیتە خاوەنى شوناس؟

بۆ ئەوەی ببێتە خاوەنی شوناس، دەبێت ببێتە بکەرێکی ڕووداو دروستکەرو بەرھەمھێن، ئەویش تەنیا بە ھەڵوەشاندنەوەی مێژووی داگیرکردن و سەربەخۆبوونی دەبێت.

ئێمە دەزانین کە تاکە چارەسەر بۆ کورد پێکھێنانی دەوڵەتە، بەڵام ئایا چۆن سەیری پرۆسێسی بەنەتەوەبوون بکەین لە دروستبوونی ئەو دەوڵەتەدا؟ ئایا تەنیا ئەوە بەسە ئێمە دەوڵەت پێکبھێنین، یان دەبێت شانبەشانی ئەوەش نەتەوەسازی بکەین، واتە بەجیدی کاربکرێت و زەمینەسازی بکرێت لە چوارچێوەی ئەو دەوڵەتەدا، بۆ ئەوەی کورد وەکو نەتەوە ببێتە بکەرێکی خاوەن شوناس و ئامادەو ڕووی ئەوەی ھەبێت بەشداری کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی بکات وەکو ڕەگەزێکی ئەرێنی و شارستانی؟ نەک وەکو ھەندێ لە دەوڵەتانی ئێستای دنیا ناکاراو پەراوێزی بێت و، زەمینەیەک بێت بۆ دیلێتی مرۆڤ و کوشتنی ئازادییەکان و، لەبری بەشداری کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی، باربێت بەسەرئەو کۆمەڵگەیەوە وەکو زۆرێک لە دەوڵەتانی عەرەبی و ئیسلامی بەشێک لە دەوڵەتانی ئەفریقاو ئاسیاو ئەمەریکای لاتین.

بێگومان زەمینە لەبارە بۆ ئەوەی دەوڵەتی پێشبینیکراوی کوردستانی لە جۆری ئەو دەوڵەتە شکستخواردو خراپانە نەبێت.

بێگومان کۆمەڵگەی کوردی کۆمەڵگەیەکە ڕەوتی پەرەسەندنی نە لەسەر شێوەی ڕۆژئاوایە، کە چینی ناوەند دروست بووبێت و ئەو چینە دەوڵەتی نەتەوە یان دەوڵەتی نوێی دروست کردبێت. واتە شێوەی پەرەسەندنی کۆمەڵگەی کوردی لەبەر ھۆکارەکانی کۆنەبوونەوەی ئابوری و دروستنەبوونی فیدراسیۆن و بە شێواوی دەرکەوتنی ھەست و ھوشیاری نەتەوەیی و، دەرکەوتنی ناسیونالیستێکی نابەکام و لەپاڵ ئەوەشدا ئەرکی ئەو ناسیونالیزمە لەبری دروستکردنی دەوڵەتی نەتەوە، بووەتە ڕابەرایەتیکردنی بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی و، لەو ڕووەشەوە نەبووەتە ھەڵگری پرۆژەی ناسیونالیزم، کە دروستکردنی دەوڵەتە، تەنانەت لە جێبەجێکردنی ئەرکی ڕزگاریی نیشتیمانیشدا جیدی و بە توانا نەبووەو، بەردەوام سەوداگەری لەگەڵ داگیرکەرانی وڵاتدا کردووەو، ئەگەر لە کاتێکدا لە باشوری کوردستان دژی داگیرکەری عێراقی جەنگابێت، ئەوا لە پەیوەندی باشدا بووە لەگەڵ دەوڵەتە داگیرکەرەکانی تری بەشەکانی تری کوردستان،‌ ئەمەش لە لایەک واقیع دەوری ھەبووە لە ناچارکردنیدا، لە لایەکی تریشەوە بێ بەرنامەیی و بێ شوناسی ئەو بزووتنەوانەی ئێمە دەردەخات، کە تا ئەندازەیەکی ئاشکرا لەو توخم و ڕەگەزانە ڕووتکراوە بوون، کە بانگەشەیان بۆ کردوون.

ھەر لەم ڕوانگەیەوەیە کە لە ئێستاشدا گومان دەکرێت کە ئەم ھێزانەی ئێستا بتوانن دروستکەری دەوڵەتی کوردی بن، بەو شێوەی کە شایانی ھاوڵاتیانی ئەم وڵاتە بێت، بەڵام نابێت ئەم گومانە ببێتە ھۆی ڕەتکردنەوەی دروستکردنی دەوڵەتی کوردی، چونکە وەکو گوتمان چارەسەر تەنیا دەوڵەتە.

کەواتە پرسیار ئەمەیە ئایا ئەم ھێزانە دەتوانن نەتەوەسازی بکەن، یان دەتوانن نەتەوە کە وەکو مادەیەکی خاوە ئامادەی بکەن بۆ بەرھەمھێنانی دەوڵەت؟. تا ئێستا نەتوانراوە لە ڕێگای نەتەوەسازیەوە دەوڵەت دروست بکرێت، واتە نەتەوەیەکی خاوەن شوناسمان ھەبێت و لە پەرەسەندنی سروشتیی خۆیدا چینی ناوەند یان بۆرژوای نیشتیمانی دەوڵەت پێکبھێنێت، لەسەر ئەو شێوەیەی کە لە ڕۆژئاوا دەوڵەتی نەتەوە پێکھاتووە، یان وەکو ئەوەی لە ھوانگ کۆنگ و تایلاند و سەنگافورەو… کە دەوڵەت لە دوای پرۆسێسەکانی نەتەوەسازیەوە دێت.

شێوەی دووەم، ئەو تێزەیە کە لە لایەنگری ئەوەیە لە ڕێگای دەوڵەتسازیەوە نەتەوە درووست بکەین، کە ئەمەیان ئەو چەمکە باوەیە ئێستا مۆدێرنێتە پاڵپشتی دەکات. ئەو دەوڵەتانەی لە دوای جەنگی یەکەمی جیھانی لە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و ھەندێ شوێنی تر لە غیابی نەتەوەدا دروستکران، وەکو چوارچێوەیەک بۆ ئەوەی لە ناو ئەو چوارچێوەیەدا نەتەوە دروست ببێت، ئەوە ڕاستە دەوڵەت دروست بوو، بەڵام لە ناو ئەو چوارچێوەیەدا کە چوارچێوە یان قاڵبی دەوڵەتی ئامادەکراو بوو، زۆرینەی ڕەگەزو بەرھەمەکانی مۆدێرنێتە ھێنرانە نێو قاڵبی دەوڵەتەکەوە، بەڵام دوو توخم یان دوو ڕەگەزی سەرکی تیایدا غائیب بوون، ئەویش:

یەکەمیان، بکەری نەتەوە بوو.

دووەمیان، عەقڵی مۆدێرن بوو.

واتە بەرھەمەکانی مۆدێرنێتە ھێنران بە بێ ئەو عەقڵەى بەرھەمی ھێناون، یان بەرھەمیان دەھێنێت، کە ئەوەش ڕژێمە تۆتالیتارە پاڵپشتکراوەکانی بە چەک و تەقەمەنی ڕۆژئاواوە بەرھەمھێنا. کە ئازادی و دیموکراسی و مافی مرۆڤ و چەمکی ھاوڵاتیبوون و، عەدالەتی کۆمەڵایەتی و یەکسانی ژن و پیاو، بە بێ بوونی بکەری نەتەوەو عەقڵی مۆدێرن، لەچوارچێوەی دەوڵەتەدا درووست نابن و جێناگرن.

سەرئەنجام، ئەو دەوڵەتانەی بەو جۆرە دروستکران، نەیانتوانی لەڕێگای دەوڵەتسازیەوە، نەتەوەسازی بکەن و نەتەوە درووست بکەن.

ئێمە کاتێک دەڵێین دەوڵەت چارەسەرە، ھەرگیز نامانەوێت چوارچێوەی دەوڵەت دروستبکرێت بەبێ بکەری نەتەوەو عەقڵی مۆدێرن، کە عەقڵی دروستکردنی نەتەوە یان نەتەوەسازیە.

واتە دەمانەوێت دەوڵەتێک دروست بکەین، جیاواز لەو شێوەیەی دەوڵەتانی ناوچەکەی پێ دروست بوو، بەڵکو دەمانەوێت دەوڵەتێک دروست بکرێت لە کوردستاندا، کە بنەمای سەرەکی و ئەرکی یەکەمی ئەو دەوڵەتە، نەتەوەسازی بێت، واتە پێکھێنانی نەتەوە، ئەویش بەو چەمکە نا کە لە ناوچەکەدا نەتەوەی شۆڤێنیزم یان رەیسیزمی بەرھەمھێنا، بەڵکو نزیک لەو شێوەیەی کە لە ساڵانی پەنجاکانی سەدەی بیستدا دەوڵەتی کۆریای باشوری پێدرووستبوو، کە نەتەوەسازی بوو بە ڕۆحی ئەو دەوڵەتەی کە لە دوای ڕزگاربوون لە کۆریای باکوردا دروستکرا.

ئەرکی نوخبەی سیاسی و حیزبی و ئیداری و ڕۆشنبیری سیاسی و ھێزی نەتەوەیی کراوەو بڕوابوو بە ئایندەو نوخبەی پیشەیی و تەکنۆکراتی کوردستانییە، کە بە دوو ئاراستە ئیش بکەن:

یەکەم، کارکردن بۆ دروستکردنی دەوڵەت.

دووەم، ھاوکات نەتەوەسازی و بەستنەوەی ئەو کارکردنەش بە نەتەوەسازیەوە.

واتە ئێمە ناتوانین بگەڕێنەوە بۆ ئەو شێوازەی لە ڕۆژئاوا دەوڵەتی بەرھەمھێنا، ناشتوانین بەوە ڕازیبین کە دەوڵەتی کوردی لەسەر ئەو شێوازەی پێکھێنانی دەوڵەتانی وەکو عێراق و سوریاو یەمەن و سعودیەو تونس و مەغریب و سۆماڵ و بەنگلادیش و لیبیا…هتد پێکبێت.

کەواتە دەبێت دەوڵەت و نەتەوەسازیی پێکەوە ببەستینەوە، ھەر لەبەرئەوەشە شوناسی نەتەوەو شوناسی دەوڵەت، دەبێت وەکو یەکەیەکی یەکگرتوو سەیر بکەین. بەڵام دیسان لێرەشدا گرفتی غیابی بکەری ھەڵگری پرۆژەیەکی لەم جۆرەمان ھەیە، ئەویش بکەری نەتەوەیە، بە مەرجێ ھەڵگری دیدو عەقڵی مۆدێرن بێت، عەقڵێک کە بڕوا بەوە بھێنێت کە بۆ ئەوەی کورد ببێتە خاوەنی شوناس و بێتـە ناو مێژووەوە، دەبێت بکەرێتی خۆی بە کردەوە بسەلمێنێت و کار بۆ سەربەخۆیی و بنیادنانی دەوڵەت بکات، دەبێت لەوەش تێبگات کە رۆحی ئەو دەوڵەتەی دروست دەکرێت، دەبێت نەک ھەر بارگاویکرابێت بەڵکو داگیرکرابێت بە نەتەوەسازییەکی کراوەو ھاوچەرخ و،  بە عەقل و تێڕوانینی نوێی بڕوابوو بە دەوڵەتی یاساو دەوڵەتی ماف و دەوڵەتی ھاوڵاتی، کە لە سایەی ئەو دەوڵەتەدا، شوناسی کورد شوناسێک بێت جێگای شانازی پێوەکردن بێت و، ھێزی ئەوەی ھەبێت لە ململانێی شوناس و شارستانێتیەکاندا، لەسەر پێی خۆی ڕابووەستێت و، خۆی بۆ دەرەوەی خۆی نمایش بکات.

ئەمەش دیسان کاتێک دەبێت کە کورد، خاوەنی دەوڵەتی خۆی بێت و خۆی بکەری کۆمەڵایەتی و سیاسی و ئیداری و کلتوری سەرجوگرافیای خۆی بێت.

پۆستی پێشوو

شوناسی کوردی و سیاسه‌ت

پۆستی داهاتوو

شانشینی میدیای بچوک

عەتا قەرەداخی

عەتا قەرەداخی

نووسەر

پەیوەندیداری بابەتەکان

کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

نیسان 21, 2025
105
دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

نیسان 14, 2025
87
کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

ئازار 23, 2025
85

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

شوبات 2023
د س W پ ه ش ی
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728  
« کانونی دووهەم   ئازار »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە