• EnglishEnglish
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
پێنج شه‌ممه‌, ئه‌یلول 21, 2023
چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    بەدیلی قەوارەی هەرێم

    بۆچی ئێراق کێشەی لەگەڵ درۆنەکانی سەر ھەرێم نییە؟

    ڕێككەوتنی هەدەپە لەگەڵ ئاكەپە

    ڕێككەوتنی هەدەپە لەگەڵ ئاكەپە

    سیاسەتی دژایەتیكردنی کورد لە فۆرمێکی نوێدا

    سیاسەتی دژایەتیكردنی کورد لە فۆرمێکی نوێدا

    گۆڕانكاریەکانی كەش و هەوا​

    گۆڕانكاریەکانی كەش و هەوا​

    ناسنامەی ڕاستەقینەی كەركووك

    هەڵە تێگەیشتبوون لە مەسرور بارزانی

    خه‌رجییه‌ فیعلییه‌كان و دۆخی ڕاسته‌قینه‌ی دارایی ئێراق

    له‌باره‌ی چاره‌سه‌ری كێشه‌ی خه‌رجیی فیعلییه‌وه‌

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی (67)

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 69

    خه‌رجییه‌ فیعلییه‌كان و دۆخی ڕاسته‌قینه‌ی دارایی ئێراق

    خه‌رجییه‌ فیعلییه‌كان و دۆخی ڕاسته‌قینه‌ی دارایی ئێراق

    هەبین یان نەبین؟

    هەبین یان نەبین؟

    سۆشیال میدیا و مێگەل

    سۆشیال میدیا و مێگەل

  • شــیکار
    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

  • ئــــابووری
    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا:  به‌شی یه‌كه‌م

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی یه‌كه‌م

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

    چەمەری؛ گۆڤەندێکی غەمگین بۆ شین و ماتەمین

    چەمەری؛ گۆڤەندێکی غەمگین بۆ شین و ماتەمین

    ماگوشە میدییەکان بەشداری شەڕی ماراسۆنی یۆنان دەکەن

    ماگوشە میدییەکان بەشداری شەڕی ماراسۆنی یۆنان دەکەن

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

  • چاوپێکەوتن
    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    بەدیلی قەوارەی هەرێم

    بۆچی ئێراق کێشەی لەگەڵ درۆنەکانی سەر ھەرێم نییە؟

    ڕێككەوتنی هەدەپە لەگەڵ ئاكەپە

    ڕێككەوتنی هەدەپە لەگەڵ ئاكەپە

    سیاسەتی دژایەتیكردنی کورد لە فۆرمێکی نوێدا

    سیاسەتی دژایەتیكردنی کورد لە فۆرمێکی نوێدا

    گۆڕانكاریەکانی كەش و هەوا​

    گۆڕانكاریەکانی كەش و هەوا​

    ناسنامەی ڕاستەقینەی كەركووك

    هەڵە تێگەیشتبوون لە مەسرور بارزانی

    خه‌رجییه‌ فیعلییه‌كان و دۆخی ڕاسته‌قینه‌ی دارایی ئێراق

    له‌باره‌ی چاره‌سه‌ری كێشه‌ی خه‌رجیی فیعلییه‌وه‌

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی (67)

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 69

    خه‌رجییه‌ فیعلییه‌كان و دۆخی ڕاسته‌قینه‌ی دارایی ئێراق

    خه‌رجییه‌ فیعلییه‌كان و دۆخی ڕاسته‌قینه‌ی دارایی ئێراق

    هەبین یان نەبین؟

    هەبین یان نەبین؟

    سۆشیال میدیا و مێگەل

    سۆشیال میدیا و مێگەل

  • شــیکار
    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

  • ئــــابووری
    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا:  به‌شی یه‌كه‌م

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی یه‌كه‌م

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

    چەمەری؛ گۆڤەندێکی غەمگین بۆ شین و ماتەمین

    چەمەری؛ گۆڤەندێکی غەمگین بۆ شین و ماتەمین

    ماگوشە میدییەکان بەشداری شەڕی ماراسۆنی یۆنان دەکەن

    ماگوشە میدییەکان بەشداری شەڕی ماراسۆنی یۆنان دەکەن

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

  • چاوپێکەوتن
    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی ئــاسـایشی نەتەوەیی

مه‌ترسییه‌کانی تاڵیبان بۆ سه‌ر کوردستان: بەشی سێ

عادل قادری لەلایەن عادل قادری
شوبات 7, 2023
لە بەشی ئــاسـایشی نەتەوەیی
0 0
A A
مه‌ترسییه‌کانی تاڵیبان بۆ سه‌ر کوردستان: بەشی یەک
0
هاوبەشکردنەکان
5
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر

“ئاماژه‌ی گشتی”

به‌هۆی ئه‌وه‌ی سه‌له‌فییه‌ت له‌ کوردستان له‌و بابه‌تانه‌یه‌ تاکوو ئێسته‌ له‌باره‌یه‌وه‌ توێژینه‌وه‌ی کۆمه‌ڵایه‌تیی ئه‌نجام نه‌دراوه‌، تۆژه‌ر پێی خستۆته‌ ڕێگایه‌که‌وه‌ که‌ تا ڕاده‌یه‌کی زۆر له‌ چاوه‌ی دیارده‌کانی هاوشێوه‌یدا لێڵاوی و جیاوازه‌، ده‌شێت بڵێین؛ زیاتر له‌ هه‌ر شتێک ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ به‌پێی پێناسه‌ی ئیسترابێرگ خوێندنه‌وه‌یه‌کی شوێندۆزانه‌ و که‌یسیانه‌یه‌. “حه‌ریری” له‌ زاری یینه‌وه‌ خوێندنه‌وه‌ی که‌یسیانه‌ به‌م شێوه‌یه‌ پێناسه‌ ده‌کات “خوێندنه‌وه‌ی که‌یسیانه‌ به‌پیی پێناسه‌یه‌ک که‌ یین ده‌یخاته‌ ڕوو(1994) توێژینه‌وه‌یه‌که‌ دیارده‌یه‌کی هاوچه‌رخ له‌ زه‌مینه‌ و به‌ستێنی ڕاسته‌قینه‌ی خۆیدا، به‌ تایبه‌تی له‌ هه‌لومه‌رجێکدا  سنووره‌کانی نێوان دیارده‌ و به‌ستێنی سه‌رهه‌ڵدان به‌ ته‌واوه‌تی ڕوون نییه‌، ده‌خاته‌ به‌ر توێژینه‌وه‌”. سه‌له‌فییه‌ت ئه‌گه‌رچی دیارده‌یه‌کی جیهانییه‌، به‌ڵام سه‌له‌فییه‌کانی کوردستان سه‌ره‌ڕای ئه‌و لێکچوونانه‌ی خۆیان له‌گه‌ڵ سه‌له‌فییه‌ جیهانییه‌کان به‌پێی به‌ستێنی سه‌رهه‌ڵدانی خۆیشیان تایبه‌تمه‌ندی ناوازه‌یان هه‌یه‌، ئه‌م ڕه‌وته‌ له‌گه‌ڵ ڕه‌وته‌ هاوشێوه‌کانیان جیا ده‌کاته‌وه‌. ئه‌م ڕه‌وته‌ ناکرێت به‌ بێ سه‌رنجدان به‌ تایبه‌تمه‌ندییه‌ کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کانی کوردستان لێک بدرێته‌وه‌ و له‌ ده‌ره‌وه‌ی به‌ستێن و زه‌مینه‌ی خۆی بخوێنرێته‌وه‌ و هه‌ڵسه‌نگاندنی بۆ بکرێت.

کۆمه‌ڵگا‌ به‌رئامانجی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ هه‌موو کورده‌ سونییه‌ سه‌له‌فییه‌کانی دانیشتووی سێ پارێزگای ئازه‌ربایجانی ڕۆژئاوا، کرماشان و کوردستانن له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان. هه‌ر بۆیه‌ له‌م نووسینه‌ له‌ هه‌ر شوێنێکدا ناوی کوردستان هێنرا، مه‌به‌ست پارێزگای کوردستان نییه،‌ به‌ڵکوو هه‌موو ناوچه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستانه‌ و کوردستان به‌و مانایه‌یی؛ خه‌ڵک لێی تێده‌گات مه‌به‌سته‌ نه‌ک ئه‌و پێناسه‌یه‌ی که‌ ده‌وڵه‌ت بۆی کردووه‌ و هه‌یه‌تی. له‌ به‌دواداچوونه‌ زۆر و زه‌به‌نده‌کان بۆ توێژینه‌وه‌ و بینین و وتووێژ له‌گه‌ڵ خه‌ڵکی ناوچه‌که‌، ده‌رکه‌وت  سه‌له‌فییه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان ده‌شێت به‌ سه‌ر چوار ده‌سته‌دا دابه‌ش بکرێن،‌ بریتین له‌ جیهادیی ڕادیکاڵ، جیهادیی میانه‌ڕۆ، غه‌یری جیهادیی نه‌ریتی و غه‌یری جیهادی پارێزکار یان کۆنسێرڤاتیڤ. به‌م پێیه‌ نموونه‌گرتن بۆ ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ له‌ هه‌ر چوار گرووپه‌که‌ به‌ شێوه‌ی ئامانجدار و که‌یسه‌ ڕه‌مزییه‌ واقیعییه‌کان بووه‌. “نموونه‌گرتن له‌ که‌یسه‌ ڕه‌مزییه‌ واقیعییه‌کان یانی هه‌ڵبژاردنی ئه‌و که‌یسانه‌ی که‌ له‌ باری دیارده‌ی به‌رتوێژینه‌وه‌ به‌ ڕه‌مز و سیمبولی واقیعی داده‌نرێت”. له‌و ڕووه‌وه‌ که‌ زۆربه‌ی سه‌له‌فییه‌کانی کوردستان له‌ سه‌له‌فییه‌ جیهادییه‌کان پێک دێن، هه‌وڵ درا به‌ ڕاکێشانی سه‌رنج و به‌ده‌ستهێنانی متمانه‌ و دڵنیاییان، زۆربه‌ی لێداون و تووێژه‌کان له‌م گرووپه‌ بێت.

“مانا و ڕه‌وگوڕیشه‌ی سه‌له‌فییه‌ت”

“سه‌له‌فییه‌ت” به‌ پێی پێناسه‌کان (ئه‌لبوتی، 1988؛ ئه‌لسیلی 1993)، سه‌له‌فی له‌ ده‌قه‌ دینییه‌کاندا به‌ موسڵمانێک ده‌گوترێت که‌ پێڕه‌وکاری گه‌و‌ره‌کانی ئایینی خۆیانن له‌ ڕابردوودا. ئه‌و گه‌ورانه‌ی که‌ بۆ کاروباری دینی ڕۆشتنووته‌ لایان و ڕاوێژیان پێکردوون. بۆ پێناسه‌کردنی کۆمه‌ڵناسانه‌ی سه‌له‌فیگه‌ری له‌ بیروڕاکانی رۆڤا که‌ڵک وه‌رگیراووه‌؛ سه‌له‌فییه‌ت وه‌کوو ڕه‌وتێکی نوێ بناژۆخواز پێناسه‌ کراوه‌ که‌ به‌ پێداگریی له‌ سه‌ر ته‌وحید و بێزاریی له‌ شیرک و کوفر مه‌به‌ستێتی هه‌موو عه‌قیده‌کان، کردار و ڕه‌فتاری خۆی به‌ پێی تێگه‌یشتنێکی به‌رته‌سک له‌ قورئان و سوننه‌ت ڕێک بخات و خۆی ناخاته‌ چوارچێوه‌ی هیچ کام له‌ مه‌زهه‌به‌ ئیسلامییه‌کان و هه‌ڵگری که‌لتوورێکه‌ که‌ به‌ ته‌واوه‌تی و تا پێست و ئێسقان دژایه‌تیی ڕۆژئاوا ده‌کات. ناکرێت ئه‌م ڕه‌وته‌ به‌ شێوه‌یه‌کی ته‌واو په‌یوه‌ست به‌ ڕابردوو بزانین، وه‌کوو دیارده‌یه‌کی نه‌ریتی ناوی لێ بنێین، به‌ڵکوو دیارده‌یه‌که‌ تایبه‌ت و په‌یوه‌ست به‌ جیهانی ئێستا که‌ له‌ ده‌سکه‌وته‌کانی مۆدێڕنیته‌ بۆ ئامانجه‌کانی خۆی که‌ڵک وه‌رده‌گرێت.

سه‌له‌فییه‌ جیهادییه‌کان؛ سه‌له‌فییه‌ جیهادییه‌کان به‌و ده‌سته‌ له‌ سه‌له‌فییه‌کان ده‌گوترێت که‌ هیچ کام له‌ حکومه‌ته‌ ده‌سه‌ڵاتداره‌کانی جیهانی ئیسلام به‌ ئیسلامی نازانن و هه‌موویان به‌ تاغووت ده‌زانن و جیهاد له‌ دژیان به‌ ڕه‌وا و واجیب ده‌زانن. بیرکردنه‌وه‌ی سه‌له‌فییه‌ جیهادیه‌کان له‌ غه‌یری جیهادییه‌کان پێکهاتێکی ئاڵۆزتر و هاوکات ڕێک و پێکتری هه‌یه‌ و له‌ سه‌ر بنه‌مای ئیماره‌ت بونیاد ده‌نرێت.

سه‌له‌فییه‌ غه‌یری جیهادییه‌کان؛ به‌و سه‌له‌فییانه‌ ده‌وترێت که‌ له‌ زه‌مه‌نی ئێستادا جیهاد به‌ مه‌سڵه‌حه‌ت نازانن و ئه‌گه‌رچی هه‌ندێک له‌ حکومه‌ته‌کانی جیهانی ئیسلام به‌ تاغووت ده‌زانن، دانوستان و په‌یوه‌دنی له‌ گه‌ڵیان نه‌هی ناکه‌ن و بۆ نموونه‌ له‌ هه‌ڵبژاردندا به‌شداری ده‌که‌ن(ڤیکتۆر یوز، 2010؛ رۆڤا، 2004؛عه‌لیار، 1383).

“جۆره‌ جیاوازه‌کانی گرووپه‌ دینییه‌کان له‌ کوردستان”

جۆره‌کانی گرووپه‌ دینییه‌ چالاکه‌کان له‌ کوردستان؛ له‌ پۆلێنبه‌ندییه‌کی گشتیدا ده‌کرێت جۆره‌کانی گرووپه‌ ئایینییه‌ چالاکه‌کان له‌ کوردستان بکه‌ین به‌ سێ گرووپه‌وه‌؛

1- گرووپه‌ نه‌ریتییه‌کان که‌ زیاترین پێداگرییان له‌ سه‌ر پاراستنی ئه‌حکامه‌ ئیسلامییه‌کان و شه‌ریعه‌تی پێغه‌مبه‌ری خودایه‌ و که‌متر خۆیان له‌ کاروباری سیاسی هه‌ڵده‌قورتێنن و باوه‌ڕیان به‌ چاکسازیی که‌س و تاکه‌کان له‌ ڕێگه‌ی ده‌عوتی تاکه‌که‌سی هه‌یه‌. له‌م گرووپانه‌ ده‌توانین ئاماژه‌ به‌ ده‌روێشه‌کان و جه‌ماعه‌تی ته‌بلیغ بکه‌ین له‌ کوردستاندا.

2- گرووپی دووهه‌م خۆیان به‌ جه‌ماعه‌ت ناوده‌نین، به‌ڵام زیاتر به‌ شیوه‌ی حیزب به‌ڕێوه‌ ده‌برێن. پێشینه‌ی سه‌رهه‌ڵدانیان له‌ کوردستان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ساڵه‌کانی پاش شۆڕشی گه‌لانی ئێران، به‌ زۆری باوه‌ڕیان به‌ به‌شداری له‌ کاروباری سیاسی وڵاتدا هه‌یه‌ و هه‌ندێ جار به‌ به‌شداری له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانی په‌ڕله‌مان هه‌وڵیان داوه‌ بگه‌نه‌ ناو ده‌سه‌ڵات به‌مانه‌ ده‌ڵێن ئیسلامگه‌را سیاسییه‌کان. له‌م گرووپانه‌ ده‌توانین ئاماژه‌ به‌ مه‌کته‌ب قورئانی کوردستان و جه‌ماعه‌تی ده‌عوه‌ت و ئیسڵاحی ئێران بکه‌ین.

3- گرووپی سێهه‌م ده‌توانین به‌ پێی وته‌ی ڕۆڤا(1994،2002) به‌ نوێ بناژۆخواز ناوزه‌د بکه‌ین. ئه‌مانه‌ باوه‌ڕیان وایه‌ که‌ موسوڵمانه‌کان ده‌بێت بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ئیسلامی سه‌له‌ف(به‌ مانای ڕابردووان مه‌به‌ستیان سه‌دری ئیسلامه‌). هه‌روه‌ها ئه‌م گرووپه‌ هه‌موو حکوومه‌ته‌ ئیسلامییه‌کانی ئیستا مه‌حکووم ده‌که‌ن و ئاماده‌ نین دانوستانیان له‌گه‌ڵدا بکه‌ن و زیاتر خه‌ڵک به‌ شێوه‌ی تاکه‌که‌سی و فه‌رده‌ی ده‌عوه‌ت ده‌که‌ن و له‌ به‌ڕێوه‌بردنی ده‌ستوور و فرمانه‌کانی قورئان و سونه‌تی پێغه‌مبه‌ر زۆر تووندوتۆڵن. ئه‌و سه‌له‌فییانه‌ی که‌ له‌ کوردستان هه‌م به‌ شێوه‌ی جیهادی و هه‌م غه‌یری جیهادی چالاکی ده‌که‌ن، له‌مانه‌ن.

له‌م نێوانه‌دا ته‌نها مه‌کته‌ب قورعان گرووپێکی خۆماڵی هه‌ژمار ده‌کرێت و درێژه‌ده‌ری هیچ حیزب یان لایه‌ن و گرووپێک له‌ ده‌ره‌وه‌ی کوردستان نییه‌. هه‌روه‌ها ته‌نها گرووپێکه‌  پانتای چالاکییه‌کانی زیاتر کوردستانه‌ و ئه‌ندامه‌کانی زۆربه‌یان کوردن. گرووپه‌کانی دیکه‌ ئاخێزگه‌ و شوێنگه‌ی سه‌رهه‌ڵدانیان کوردستان نه‌بووه‌ و زیاتر باڵێک له‌ گرووپێکی گه‌وره‌ترن که‌ له‌ دونیادا هه‌یه‌. هه‌موو گرووپه‌کان جگه‌ له‌ سه‌له‌فییه‌کان باوه‌ڕیان به‌ ئاماده‌یی و بوونی ژنان له‌ پانتای کۆمه‌ڵایه‌تیدا هه‌یه‌ و بۆ به‌جێگه‌یاندنی چالاکییه‌ دینییه‌کان هانیان ده‌ده‌ن. چالاکی ژنان له‌ هه‌ندێک له‌ گرووپه‌کان وه‌کوو مه‌کته‌ب قورعان و ده‌عه‌وت و ئیسڵاح زۆر دیار و به‌رچاوه‌.

“چۆنێتی هاتنی سه‌له‌فییه‌کان بۆ کوردستان”

له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان تا سه‌ره‌تاکانی ده‌یه‌ی هه‌شتا، تاقه‌گرووپێکی ئایینی چه‌کدار که‌ چالاکییان هه‌بووه‌، گرووپێک بووه‌ به‌ ناوی “بزاڤی ته‌وحیدیی ئه‌هلی سوننه‌ت”. ئه‌م گرووپه‌ پێکهاتوو له‌ نێزیکه‌ی سه‌د و په‌نجا که‌س له‌ مه‌لا و مامۆستا ئایینییه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان بوون و ڕێبه‌رایه‌تیی ئه‌مانه‌ له‌ ئه‌ستۆی که‌سێک بووه‌ به‌ ناوی “مه‌لا عه‌بدولکه‌ریم ته‌وحیدی”.  به‌ڵام ئه‌مانه‌ به‌ هۆی به‌رته‌سکبوونی پانتا و ناوچه‌ی جوگرافیایی چالاکی و که‌مبوونی ئه‌ندامه‌کان، نه‌یانتوانی ببن به‌ خاوه‌نی پێگه‌یه‌کی جه‌ماوه‌ریی به‌هێز و ئێستا وه‌کوو گرووپێکی که‌متر ناسراو و نه‌ناسراو له‌ ناوچه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان دان.

سه‌له‌فیگه‌ری تایبه‌ت نییه‌ به‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان، به‌ڵکوو ئه‌م ڕه‌وته‌ پێش شکڵگرتن و سه‌رهه‌ڵدانی له‌ کو‌ردستان، له‌ شوێنه‌کانی دیکه‌ له‌ دونیای ئیسلامدا سه‌ری هه‌ڵدابوو. خه‌ڵکی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان یه‌که‌مجار له‌ ڕێگه‌ی کورده‌کانی باشووره‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م بیرکردنه‌وه‌یه‌ ناسیاوه‌تییان په‌یدا کرد. له‌ ساڵه‌کانی ده‌یه‌ی شه‌ستی هه‌تاوی. له‌میانه‌ی پێکدادانی گرووپه‌ دژبه‌ره‌کانی به‌عس له‌گه‌ڵ حکوومه‌تی ئه‌وکاتی ئێراق، ئه‌م گرووپانه‌ و له‌وانه‌ش گرووپی بزووتنه‌وه‌ی ئیسلامی که‌ ده‌کرێ بگوترێت باڵی سه‌له‌فیی جیهادییه‌، ڕووییان کرده‌ “ئێران” و له‌ خاکی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان درێژه‌یان به‌ چالاکیی خۆیان دا. پاش هێرشی ئامریکا بۆ سه‌ر ئێراق له‌ سه‌ره‌تای ده‌یه‌ی نه‌وه‌دی زاینی و ئۆتۆنۆمیی باشووری کوردستان، هه‌موو گرووپه‌ دژبه‌ره‌کانی حکوومه‌تی ئێراق گه‌ڕانه‌وه‌ باشووری کوردستان. ئه‌وان له‌ درێژه‌ی ئاماده‌بوونیان له‌ “ئێران” له‌ ڕووی فیکرییه‌وه‌ کاریگه‌رییه‌کی ئه‌وتۆیان له‌سه‌ر کورده‌کانی ڕۆژهه‌ڵات دروست نه‌کرد. پاش گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ باشوور و کرانه‌وه‌ی فه‌زا و دۆخه‌که‌ بۆ بانگه‌شه‌ی فیکر و هزر، نه‌واره‌ ده‌نگی و سی دییه‌کانی وتووێژیان له‌گه‌ڵ گرووپه‌ لائیک و سیکوولاره‌کان له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان بڵاو کرایه‌وه‌ و خه‌ڵکی ناوچه‌که‌ له‌گه‌ڵ ئه‌ندێشه‌کانی سه‌له‌فییه‌تدا ناسیاوه‌تییان په‌یدا کرد. به‌ڵام تا کاتی شه‌ڕی ئێراق له‌ گه‌ڵ ئامریکا و هاوپه‌یمانانی له‌ ساڵی 2003ی زاینی، ڕه‌وتی سه‌له‌فییه‌ت له‌ ئێراندا سه‌ری هه‌ڵنه‌دابوو. له‌م کاتانه‌دا موجاهیدینی “ئه‌نسار و لئیسلام” له‌ خاکی ئێراق له‌گه‌ڵ ئه‌مریکاییه‌کان و حیزبه‌ سیکوولاره‌ کورده‌کان که‌ ده‌سه‌ڵاتی باشووری کوردستانیان له‌ده‌ستدا بوو، که‌وتنه‌ شه‌ڕی چه‌کدارییه‌وه‌ و برینداره‌کانیان ڕایان کرد به‌ره‌و ئێران. خه‌ڵکی ناوچه‌ سنوورییه‌کان به‌ بینینیان وه‌کوو کوردانی موسوڵمانێک که‌ ئه‌مریکا لێیانی داوه‌ و بریندار بوون هاتن به‌ هانایانه‌وه‌ و ماوه‌یه‌کی زۆر میوانداریی ئه‌م گرووپه‌یان کرد. هاتنی ئه‌م که‌سانه‌ سه‌ره‌تایه‌ک بوو بۆ هاتنی ڕه‌وتی سه‌له‌فییه‌ت له‌ سه‌ره‌تای ده‌یه‌ی هه‌شتای هه‌تاوی بۆ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان.

“جۆری په‌رتوبڵاویی جوگرافیی سه‌له‌فییه‌ت له‌ کوردستان”

ئه‌م ڕه‌وته‌ له‌ سێ پارێزگای ئه‌هلی سوننه‌تی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستانی واته‌ ئازه‌ربایجان، کوردستان و کرماشان زۆر په‌رشوبڵاون. به‌هۆی ئه‌وه‌ی که‌ باوه‌ڕیان به‌ هیجره‌ت و کۆچ هه‌یه‌، زۆربه‌ی کات به‌ بچووکترین هه‌ستکردن به‌ حاڵه‌تی نائه‌منی ده‌گوازنه‌وه‌ بۆ شارێکی دیکه‌ و هیجره‌ت ده‌که‌ن. هه‌ر به‌م هۆیه‌وه‌ ناکرێت ناوچه‌گه‌لێکی دیاریکراو به‌ شێوه‌یه‌کی جێگیر و چه‌سپاو به‌ شوێنی گردبوونه‌وه‌یان بزانین. سه‌له‌فییه‌کان یه‌که‌م جار له‌ دوو شاری سنووریی (مه‌ریوان و سه‌رپێڵی زه‌هاو) چالاکیی خۆیان ده‌ست پێ کرد، “مه‌ریوان” له‌ شاره‌کانی پارێزگای کوردستان و سه‌رپێڵی زه‌هاو له‌ شاره‌کانی پارێزگای کرماشانه‌. به‌ڵام ئێستا له‌ شاره‌کانی (کرماشان، سنه‌، مه‌هاباد، بۆکان، سه‌قز، بانه‌ و…) ئاماده‌بوونیان دیار و به‌رچاوه‌. به‌پێی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ ئه‌م ئه‌نجامه‌ ده‌س که‌وت که‌ ناکرێت هه‌موو ئه‌و که‌سانه‌ی له‌ ژێر ناوی سه‌له‌فییه‌تدا پێناسه‌ ده‌کرێت بخرێنه‌ یه‌ک گرووپه‌وه‌، چوون سه‌ره‌ڕای بنه‌مای بیردکردنه‌وه‌ی هاوبه‌ش، جیاوازیگه‌لێکی تیۆریک لێکیان جودا ده‌کاته‌وه‌. هه‌ربۆیه‌، به‌پێی ئه‌م جیاوازییانه‌ ده‌کرێت چوار ده‌سته‌ی سه‌ره‌کی له‌ نێوا ئه‌م گرووپه‌ لێک جودا بکه‌ینه‌وه‌. زۆرترین جیاوازییه‌کان ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ چوار بابه‌تی پێوه‌رییه‌وه‌‌؛  جیهاد، تاغووت، ته‌کفیر و ژن. جیهاد دیارترین تایبه‌تمه‌ندییه‌که‌ که‌ له‌ هه‌موو پۆلێنکردنه‌کاندا ئاماژه‌ی پێ ده‌کرێت. زۆرێک له‌ تۆژه‌ران سه‌له‌فییه‌کان به‌سه‌ر دوو ده‌سته‌ی جیهادی و غه‌یری جیهادی دابه‌ش ده‌که‌ن. جیهادییه‌کان باوه‌ڕیان وایه‌ ئه‌مڕۆکه‌ کارامه‌ترین ئامرازی ڕاگه‌یاندن، جیهاد (قیتال)ه‌ و له‌ له‌ دۆخێکدا که‌ کافره‌کان به‌ هه‌موو هێز و ته‌کنه‌لۆژیایانه‌وه‌، هێرشیان کردۆته‌ سه‌ر وڵاته‌ ئیسلامییه‌کان و هێناویانه‌ ژێر ڕکێفی خۆیان، ناکرێت له‌ ڕێگه‌یه‌کی دیکه‌وه‌ جگه‌ له‌ جیهاد ئیسلام بپارێزرێت. به‌ڵام غه‌یری جیهادییه‌کان باوه‌ڕیان وایه‌ بارودۆخ بۆ جیهاد هێشتا له‌بار نییه‌ و پێویستییه‌ک نابینرێت، له‌ ئێستادا جیهاد بکرێت. له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردوستانیش ئه‌م دوو ده‌سته‌یه‌ ده‌بینرێن، به‌ڵام به‌پێی قسه‌ی خه‌ڵکی ناوچه‌که‌ و چاودێران ژماره‌ی جیهادییه‌کان زیاتره‌ له‌ غه‌یری جیهادییه‌کان. سه‌له‌فییه‌ غه‌یری جیهادییه‌کان له‌ڕووی باوه‌ڕ و عه‌قیده‌وه‌ زیاتر وه‌کوو سه‌له‌فییه‌کانی سه‌عوودییه‌ن.

جیهاد ته‌نها تایبه‌تمه‌ندیی و جیاکه‌ره‌ی نێوان سه‌له‌فییه‌کان نییه‌. تاغووت دووهه‌مین تایبه‌تمه‌ندیی جوداکه‌ره‌وه‌یه‌، چه‌مکی تاغووت یه‌کێک له‌ چه‌مکه‌ باسکراوه‌ گرینگه‌کان له‌ قورئانه‌ و موسوڵمانان له‌گه‌ڵ ئه‌م چه‌مکه‌دا ئاشنان. به‌ڵام ئه‌م چه‌مکه‌ له‌م قۆناغه‌ زه‌مه‌نییه‌دا بۆ هه‌ندێک له‌ سه‌له‌فییه‌کان زۆر زه‌ق و به‌رجه‌سته‌ بۆته‌وه‌. تاغووت بۆ ئه‌وانه‌ی که‌ باوه‌ڕیان به‌ جیهاد نییه‌ چه‌مکێکی زه‌ق و باس هه‌ڵگر نییه‌ و هیچ پێداگرییه‌کی ئه‌وتۆی له‌سه‌ر ناکه‌ن. له‌ حاڵێکدا بۆ سه‌له‌فییه‌ جیهادییه‌کان بابه‌تێکی گرینگه‌ و هه‌ڵوێسته‌کانیان له‌هه‌مبه‌ر هه‌موو حکوومه‌ته‌کانی ناوچه‌که‌ دیاری ده‌کات.

سه‌رچاوه‌؛

منصوره‌ اعضم آزاده‌، هاوژین بقالی، تحلیل جامعه‌شناختی سلفی­گری به‌ مثابه‌ی یکی از منابع هویت ساز در کردستان ایران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

پۆستی پێشوو

مه‌ترسییه‌کانی تاڵیبان بۆ سه‌ر کوردستان: بەشی دوو

پۆستی داهاتوو

مه‌ترسییه‌کانی تاڵیبان بۆ سه‌ر کوردستان: بەشی چوار

عادل قادری

عادل قادری

نووسەر

پەیوەندیداری بابەتەکان

ده‌سه‌ڵاتى سیاسى
ئــاسـایشی نەتەوەیی

ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

ئه‌یلول 19, 2023
14
مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا
ئــاسـایشی نەتەوەیی

مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

ته‌مموز 10, 2023
40
دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی
ئــاسـایشی نەتەوەیی

دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

ته‌مموز 5, 2023
76

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلکترۆنیکەت بڵاو ناکرێتەوە . خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

شوبات 2023
د س W پ ه ش ی
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728  
« کانونی دووهەم   ئازار »
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • EnglishEnglish
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە