• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
سێ شه‌ممه‌, ئایار 20, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    دەربارەی ساختە هەواڵ

    هەر خزمەتگوزارییەک بەخۆڕایی بوو، تۆ کاڵاکەیت

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 109

    ڕەخنەی شین

    ڕەخنەی شین

    سەرکردە و جەماوەر

    سەرکردە و جەماوەر

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    ململانێکانی چین و ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆ ساڵی ٢٠٢٥

    خەونی سوریایەكی یەكگرتوو كۆتایی هاتووە ؟

    حكومەتێكی مەركەزی یان فیدڕاڵی

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 108

    ڕۆژی جیهانی کتێب

    ڕۆژی جیهانی کتێب

    جەنگ لە ئەقڵییەتی کوردا ( هەقیقەتی جەنگ لای کلاوسڤیتز)

    کێبرکێی جیهانی لەپێناو دووبارەداهێنانی دەوڵەتدا

    پەیوەندی نێوان جوگرافیا و زمان

    جینۆسایدی كورد و گەشتوگوزاری ڕەش

  • شــیکار
    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    دۆزینەوەی لوسی؛ پەردەلادان لەسەر گۆڕان  و پەرەسەندنی مرۆڤ

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    چاویلکەی زیرەک

    چاویلکەی زیرەک

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    ئێراق لە دیکتاتۆریی نەژاد-ناوەندیی بۆ مەزهەب-ناوەندیی

    ئێراق لە دیکتاتۆریی نەژاد-ناوەندیی بۆ مەزهەب-ناوەندیی

    تێڕامانێك لەسەر دانوستانی نێوان ئێران و ئەمریكا

    تێڕامانێك لەسەر دانوستانی نێوان ئێران و ئەمریكا

  • ئــــابووری
    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    نەورۆز وەک جەژنی نەتەوەیی کورد

    نەورۆز وەک جەژنی نەتەوەیی کورد

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

  • چاوپێکەوتن
    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    ئەمبەرتۆ ئیکۆ؛ هەمیشە پێم وایە کتێبێکی باش لە خودی نووسەر بلیمەتترە

    ئەمبەرتۆ ئیکۆ؛ هەمیشە پێم وایە کتێبێکی باش لە خودی نووسەر بلیمەتترە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    دەربارەی ساختە هەواڵ

    هەر خزمەتگوزارییەک بەخۆڕایی بوو، تۆ کاڵاکەیت

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 109

    ڕەخنەی شین

    ڕەخنەی شین

    سەرکردە و جەماوەر

    سەرکردە و جەماوەر

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    ململانێکانی چین و ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆ ساڵی ٢٠٢٥

    خەونی سوریایەكی یەكگرتوو كۆتایی هاتووە ؟

    حكومەتێكی مەركەزی یان فیدڕاڵی

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 108

    ڕۆژی جیهانی کتێب

    ڕۆژی جیهانی کتێب

    جەنگ لە ئەقڵییەتی کوردا ( هەقیقەتی جەنگ لای کلاوسڤیتز)

    کێبرکێی جیهانی لەپێناو دووبارەداهێنانی دەوڵەتدا

    پەیوەندی نێوان جوگرافیا و زمان

    جینۆسایدی كورد و گەشتوگوزاری ڕەش

  • شــیکار
    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    دۆزینەوەی لوسی؛ پەردەلادان لەسەر گۆڕان  و پەرەسەندنی مرۆڤ

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    چاویلکەی زیرەک

    چاویلکەی زیرەک

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    ئێراق لە دیکتاتۆریی نەژاد-ناوەندیی بۆ مەزهەب-ناوەندیی

    ئێراق لە دیکتاتۆریی نەژاد-ناوەندیی بۆ مەزهەب-ناوەندیی

    تێڕامانێك لەسەر دانوستانی نێوان ئێران و ئەمریكا

    تێڕامانێك لەسەر دانوستانی نێوان ئێران و ئەمریكا

  • ئــــابووری
    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    نەورۆز وەک جەژنی نەتەوەیی کورد

    نەورۆز وەک جەژنی نەتەوەیی کورد

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

  • چاوپێکەوتن
    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    ئەمبەرتۆ ئیکۆ؛ هەمیشە پێم وایە کتێبێکی باش لە خودی نووسەر بلیمەتترە

    ئەمبەرتۆ ئیکۆ؛ هەمیشە پێم وایە کتێبێکی باش لە خودی نووسەر بلیمەتترە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی هێــزی نەرم کولتوور و مرۆڤسازی

بەیت لە ئەدەبی فولکلۆری کوردیدا (2)

یەکەی وەرگێڕان لەلایەن یەکەی وەرگێڕان
كانونی دووه‌م 17, 2023
لە بەشی کولتوور و مرۆڤسازی
0 0
A A
بەیت لە ئەدەبی فولکلۆری کوردیدا (1)
0
هاوبەشکردنەکان
256
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

3- چەند نموونە لە جوانییەکانی بەیت.

لە نێو بەیتەکاندا هەندێکیان بەناوبانگترن و زۆربەی ده‌نگخۆش و دەنگبێژەکان لەبەریانە یان لەبەریان بووە؛ بەڵام نابێت لەم وتەیه‌ وا تێبگەین کە بایه‌خی ئەدەبی، مێژوویی و…. بەیتە بەناوبانگەکان زۆرتر لە بەیتەکانی دیکەیە چون تەنیا پاش کۆکردنەوە و چاپ و لێکدانەوەی هەموو بەیتەکانه‌ که‌ دەتوانین ئەم بگه‌ین به‌م ئه‌نجامه‌. پێویست بە وتن ناکات بۆ ناسینی بەیت و هێما و ڕه‌مزه‌ شیعرییەکان و جوانیی به‌یته‌کان له‌ ده‌ربڕیندا دەبێت لە پەیوەندییەکی ڕاستەوخۆ و زیندوودا لە زمانی بەیتبێژه‌وه‌ بیبیستین یان لانیکەم دەقە نووسراوەکەی بخوێنینەوە بەڵام جگە لە کێشەی وەرگێڕان، بەهۆی بەرتەسکبوونی بارستایی و قه‌واره‌ی ئه‌م نووسینه‌ وەها کارێک ناتوانین بکەین، ده‌بێ بزانین که‌ دەقی یەکێک لە بەیتەکان خۆی به‌ ته‌نها ئەبێتە کتێبێکی تەواو و بەداخەوە مەجالی ئەوە نییە لە نووسراوەیەکی کورتی وەهادا تەنانەت کورتەیه‌کی یەکێک لەم شاکارانە بگوترێتەوە و باسی له‌سه‌ر بکرێت.

وێناکردنی ئەم وێنە کاریکی دژوار نییە (بەیتبێژ پیرەپیاوێکی ڕوومەتجوان و خەڵکی گوند، مێزەرەکەی تا خوار برۆی هێناوە، دەستێکی ناوە بە گوێیەوە و لە دەستی دیکەشیدا تەزبێحی سەد ده‌نکیی وه‌رده‌سووڕێنێت. دەنگ هەڵدێنێت و وەک کەوی کۆساران پڕ بە گەروو دەقاسپێنێت و بەردەوام دەخوێنێت. زۆر شارەزایانە وشەکان وەکوو ملوانکەیەک بۆ گەردنی یار پێکەوە هەڵدەبەستێت. لافاوی فرمێسک بەسەر کوڵمەکانییەوە بەخوڕ دێتە خوارێ و بە جۆش و خرۆشێکی تایبەت و شارەزاییەکی بێ وێنەوه‌، زۆڵم و ستەم، هێرش و تاڵان، بوێری دلێرەکان، ئه‌فسوونی دیمەن جوانەکان، لەخۆبوردوویی لەخۆبوردووان، سه‌ربه‌رزبوونی ئازادیخوازان، درەوشانەوەی زێڕوزیوه‌ر، وەفاداری لە عەشق، هەوڵ و ئیرادە لە ئیش، دەستی خوێناوی زاڵم، هەناوە بریندارەکان و تەنانەت گەرمی فرمێسک و سۆزی دەروون وەک وێنەیەکی ڕوون و دیار بۆ گوێگر وێنا دەکات. سواری باڵی خەیاڵی دەکات و بۆ چرکەساتێک دەیباتەوە بۆ ڕابردوو و ژیانی کوردەکانی بۆ وێنا دەکاته‌وه‌. لە ئاوات و هیواکان ئەڵێت؛ ڕووداوە خوێناوی و دڵتەزێنەکان زیندوو دەکاتەوە و ژیان و بەسەرهاتی باوکان دەکاتە سەرچاوەی هەرمانی مێژوو.(١٣)

محەمەدی قازی لە بەشێک لە “بیرەوەرییەکانی وەرگێڕێک” دا نووسیویه‌تی (ئەو ڕۆژە، چیرۆکی خه‌لیقه‌تی لاس لە سەر پشتی شێر کە بە بێ زێدەڕۆیی یەکێک لە شاکارە حه‌ماسییەکانی ئەدەبی جیهانە چریکاند، دوایی چەند کۆپلەشیعری لە وتووێژی دڵدارانەی لاس وخه‌زاڵ هەر بەو ئاهەنگ و چریکه‌یەوە خوێندەوە. دەنگخۆشیی دەنگبێژ و جوانی شیعرەکان لەو دۆخ و فه‌زا خۆش و ئاسوودەیه‌ و پاکی که‌ش و هەوا و دڵنشینیی دیمەنی شەخەڵ و مێرگ و ڕووبار ئەوەندە لەسه‌ر پیاوە ڕۆژئاواییه‌ی ئاشنا بە ڕۆحی کورد (ئۆسکارمان)کاریگەری هه‌بوو کە له‌خۆڕا و له‌پڕ ڕاپەڕی و دەستی کرد بە هەڵپەڕکێ و چەپڵەلێدان و سوێندی خوارد کە لەم حه‌ماسە عەشقییە جوانتری لە بەرهەمی هیچ کام لە گەورەنووسەرانی ئەدەبی ئه‌ورووپا  هەر لە دانتەوه‌ تا شیکسپییه‌ر و گۆتە نەبینیوە.) خاڵی سرنجڕاکێشی دیکە ئەوەیە پاڵه‌وان و قارەمانی بەیتەکان زۆرجار کەسانێکی نائاسایی نین و هێزێکی سەرسووڕهێنەریان نییە؛ کێوێک بە شوێنی خۆیاندا ناکێشن و نایده‌ن به‌ شانا، ناچنه‌ ناو قوڕگی ئەژدیهای حەوت سەرەوە، بە تەپوتۆز به‌ره‌و ئاسمان هه‌ڵناچن، ڕۆحیان لە ناو بوتڵدا نییە و لە هەمبەری دێوەکاندا ناوەستنەوە، سیحر و جادوو پووچەڵ ناکەنەوە بەڵکوو ئینسانگەلێکی ئاسایین  کە لە بەراورد لەگەڵ دەورووبەرییەکانی خۆیاندا، جیاوازییه‌کی ئه‌وتۆیان نییە؛ وێنە نایابە شیعرییەکانیش لە بەیتەکاندا زۆرە. لە بڕێکیشدا وەک(شێخ مەند و شێخ ڕەش) توخمە ئوستوورەیی و عیرفانییەکان بە ڕوونی دیارە. لە به‌یتی “سوارۆ” کچێک ئەبینین کە پەشیمانە لە ناز و خۆهەڵکێشان له‌ هه‌مبه‌ر خۆشەویسته‌که‌ی، بەم شێوە لەبەرخۆیەوە دەیوتەوە:

ئه‌وڕۆکه‌ ئه‌وه‌ کیژ ده‌ڵێ سواره‌که‌م برینداره

‌ به‌ تیران، به‌ ڕمبی، وه‌ی با بمرم ده‌یبینم به‌ برینی ده‌خه‌نجه‌رێ

 تۆخوا که‌ی بڵێنه‌وه‌ به‌ حه‌کیمان، به‌ عه‌تاران

 ئه‌گه‌ر زه‌فه‌رێکی پێ نابه‌ن چتاقیان، ده‌ستی نه‌که‌نێ 

بۆ خۆم ئه‌وڕۆ ده‌رمانێکی بۆ ده‌گرمه‌وه‌ له‌ ‌هێلێ، له‌ دارچینێ، له‌ قه‌نه‌فڵێ،له‌ ژه‌نگی ده‌گوارێ، 

به‌ ده‌ستی به‌ده‌سنوێژ، به‌ بیسمیللای بیسمیللایی له‌ ده‌ستاڕی ده‌ده‌مه‌وه‌ به‌ ئاره‌قی قوڵکی به‌ر گه‌رده‌نێ ده‌یهاوێمه‌وه‌ سه‌ر برینی سواری 

نه‌بادا له‌ ڕۆژی جه‌نگێدا له‌ من ماڵوێران دێنێته‌وه‌ ته‌شه‌نێ…

بەیتبێژ بە زەوق و تەبعێکی ناسکەوە، ناسکخەیاڵیی گەیاندۆتە ترۆپکی خۆی؛

((هه‌ی سواره‌، ئه‌وڕۆ یاڕه‌بی به‌ دوور بی له‌ شه‌ڕی ده‌هه‌وه‌ڵێ و

 ناوه‌ڵا له‌ شه‌ڕی له‌ ئه‌سپی ئه‌جه‌لێ، له‌ برینی ده‌قه‌ره‌ بینایه‌ 

ئه‌وڕۆ ئه‌گه‌ر به‌ خێری، وه‌ره‌ سواره‌ 

بابم ئه‌گه‌ر ئه‌تۆ نازانی له‌ به‌ر قرچه‌ی ده‌روونم ماسی و نه‌هه‌نگان سه‌ریان ده‌ردێنن

 له‌ گۆمی له‌یل و په‌ڕێ ده‌چنه‌وه‌ شیده‌تی ده‌گه‌رمایه‌

 ئه‌گه‌ر به‌ خێر بێیه‌وه‌ له‌وێ سه‌فه‌رێ، 

ئه‌من سینگی خۆمت بۆ ده‌که‌مه‌وه‌ به‌ گه‌رمێنی گه‌رمه‌سێری،

به‌ باغی ده‌سه‌فایه‌، به‌ حوجره‌که‌ی خاسه‌ڕان وه‌ک مه‌لای دوازده‌ عیلم له‌وێدا بکه‌وه‌ موتاڵایه‌، 

هه‌ی سوار، وه‌ره‌ سوار له‌ من به‌ته‌نێ…)

سەرەڕای ئەمانەش، وێناسازیگه‌ل و تەوسیفگەلێکی زۆر جوان و سرنجڕاکێش لە ناو بەیتەکاندا هەیە و گوێگر یان خوێنەر دەچێتە ناو دونیایەکی ڕەنگاڵەیی خه‌یاڵئامێزه‌وه‌. هه‌ر بۆیه‌ دەتوانین ئەم خاڵە بە مانا و پێناسه‌ی بەیت زیاد بکەین کە بەیت گێڕانەوەیەکی تێکەڵ بە وێنە شاز و دانسقە شیعرییەکانە.

4- سەرچاوە، پێشینە و بواری مێژوویی بەیت.

سەردەمی گوتنی بڕێک لە بەیتە لەبەردەستەکان زۆر کۆن نییە؛ هەر چەند هێندێکیان وەک “شێخ مەند و شێخ ڕەش” و “شێخ فەرخ و خاتوون ئەستی” ڕیشەیان دەگەڕێتەوە بۆ مێژووی ئێرانی که‌ونارا و سەردەمە ئوستوورەییەکان یان لە هێندێکیان توخمگەلێک لە ئایینەکانی جوولەکە، مەسیحییەت، بوودایی و ئیسلام و…. ئەبینرێت بەڵام ڕیشەی زۆربەیان لە ژێر کاریگەری ڕووداوە مێژووییەکانی کوردستان تێراو کراوه‌ و پەلوپۆی پێدراوە. له‌ پاش سەردەمی سەفەوی و عوسمانی، واتە سەردەمی گەشەسەندنی بەیت. بەیتگەلێکی زۆر بەجێ ماوە بەڵام دوور نییە کە پێش ئەوەش بەیتبێژی و بەیتخوێنی هەبووە و سەردەمی خۆی باو بووە. یەکێک لە شێوەکانی ڕوونکردنەوەی کۆن و دێرینبوونی بەیتەکان لێکدانەوەی ئوستوورەیی و کۆمەڵایەتی بەیتەکانە  ئەگینا تەنانەت سه‌رنج و تێبینی لە گۆڕانکاری وشە و دەستەواژە و ناوە تایبەتەکانیش کەمتر بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ یارمه‌تیده‌ره‌.

بەداخەوە دەمارگرژیی ناسیۆنالیستی هەندێک لە توێژەر، مێژووناس و کەسە ناوشیاره‌کان، بووە بە هۆی ئەوەی لەباتی قووڵبوونەوە لە بابەتە زانستییەکان بۆ ئه‌وه‌ی هەوڵ بدەن مێژوو و ئەدەبێکی پڕ لە شانازی  بۆ کوردەکان دروست بکەن و بیخەنە بەرچاو، بەڵگە مێژووییەکانیان خستۆته‌ پشتگوێ، بێگومان به‌ هۆی تێگه‌یشتنی ڕادیاکاڵ و خۆخوازانه‌یان قبووڵ ناکەن کە پێشینەی کوردستان پڕە لە خاڵە تاریکە مێژووییەکان و ڕووداو و خه‌زێنه‌ نهێنی و تۆزلێنیشتوو و شاردراوه‌کان؛ لە نێوان زمان و کەلتووری ئەمڕۆی کوردی، بۆ نموونە زمان و کەلتووری مادی و ئەوستایی، ناتوانین بە ئاسانی پەیوەندییه‌ک بدۆزینه‌وه‌ و تەنانەت ئەنجامگیری مێژوونووسە گەورەکانی وەک “دیاکۆنۆف” نابێ وک بڕیارێکی ئەزەلی بێ سێودوو بزانین، هەر بەو جۆرەی کە ڕەتکردنەوەی لایەنگرانەی بیردۆزەکانی ئەوان دوورە لە درووستی و ئینساف؛ هەموو کات ئەبێت لەبەرچاومان بێت کە ڕێگەی لێکۆڵینەوە و توێژینەوە کراوه‌یه‌. لەبارەی بەیتەکانیشەوە ئایا وا باشتر نییە هەوڵ بدەین بە لێکدانەوەی فۆرم وپێکهات و وشە و دەیان لایەنی دیکەی بەیت، پیشان بدەین کە چ سەرمایەیەک لەبەر دەستمانە؟

5- ڕەسەنایەتی، وەرچەرخان و جیاوازیی گێڕانەوەکان،.

بەیتەکان لە هەر ناوچەیەک لە کوردستان بەپێی بارودۆخی شوێن و کات و هەروەها زاراوە جۆراوجۆرەکان گۆڕانکاریگەلێکیان بەسەرهاتووە. بنه‌مای ڕووداوەکان ڕەنگە ئاسایی بووبن، بەڵام بەسەرنجدان بە زەینییەتی بەیتبێژەکان یان بەپێی بارودۆخ، گێڕانەوەگەلێکی جۆراوجۆر لە یەک بەیت دروست بووە. ئەم گۆڕانکاری و جیاوازییانە لە گێڕانەوەی بەیتەکاندا لە بوارگەلێکی جۆرواجۆر ده‌رکه‌وتووه‌ وەک گۆڕانکاری وشە و دەستەواژەکان، دووپاتبوونەوەکان، تێکەڵکردن و لێکدانی بەشە بەیتییەکان لە گەڵ بەیتێکی تر و تەنانەت گۆڕانی ئاواز و نه‌وا. هێندێ جار جیاوازییەکان تا ڕادەیەکەن کە لە زۆربەی بۆنەکاندا دووبارە ناسینەوەی دەقی بەیتێک لە ناوچەیەک بە هەمان دەقەوە لە ناوچەیەکی دیکەدا دژوارە؛ بۆ نموونە  بەیتی (مەم و زین) لە ئێراق لە گەڵ ئەو مەم و زینەی کە لە ئێران ئەگێڕدرێتەوە و مەم و زین داڕێژراوه‌ی “ئەحمەدی خانی”، جیاوازیگەلێکی لە قەوارە، وشەکان، ژمارەکان، دەستەواژەکان، وێنە و شێوەی دەستپێکردن و تەواوکردندا هەیە بەڵام بە گشتی یەک ناوەرۆکیان هەیە.

دیارە هیچ بەیتێک بەو شێوەیه‌ی کە لە سەرەتاوە هەبووە نەگەیشتووە بە دەستی ئێمە. وادیارە گرنگترین هۆکاری ئه‌مه‌ش، سەرەڕای ئەوەی تایبەتمەندی ئەدەبی زارەکی هەر ئەمەیە “زەینییەت، حەز و هۆگری بەیتبێژەکان  ڕادەی کارامەیی و شارەزاییە لە ڕێکوپێککردنی گێڕانەوە و توانایی لەبەرکردنی بەیتەکانە”. وا نەبووە کە ده‌نگبێژی دەنگخۆش ئەو شتەی کە بیستوویەتەوە بە تەواوی لەبەری کات و بێ کەم و زیاد بۆ بەیتبێژی دواتر بیڵێتەوە، بەڵکوو زۆرتر ناوەرۆکەکەی لەبەر کردووە و ئەگەر شارەزاییەکی لە ته‌کنیک و فەنی شیعردا هەبووبێ، تەنانەت سەرواکانیشی گۆڕیوە و هێندێ جار ڕاڤە و شرۆڤەی خۆیشی بە سەریا سەپاندووە و زیادی کردووە، بەشگەلێکی لێ سڕیوەتەوە و بەشێکی بە هەڵبەست و بەشێکی بە پەخشان گوتووەتەوە. خووخده‌ و ئاستی تێگەیشتن و ڕادەی شارەزایی و زانیاری بەیتبێژەکان بە تەواوی لە بەیتەکاندا دەرکەوتووە. بێ خەبەری هێندێ لە بەیتبێژەکان لە مێژوو، جوگرافیا و شوێنە جوگرافییه‌کان و ناوەکان و بابەتەکانی دیکەی ناو بەیتەکان، بووە بە هۆی ئەوەی هێندێ جار لە گێڕانەوەیان تووشی هەڵە ببن. هەر چەند ئەم هەڵەگەلە لە گێڕاوەکانیاندا به‌ ئاسانی شوێنپیی ده‌گیرێت بۆ نموونە ڕەحمان بەکر (گێڕەرەوەی بەیتەکان بۆ ئۆسکارمانی ئەڵمانی) لە بەیتی “دمدم”، شا عەباسی سەفەوی لە گەڵ فەتحعەلی  شای قاجار بەهەڵە گرتووە و تێکه‌ڵی کردوون. هێندێ جار تەنانەت لە بەیتە کۆنەکاندا ناوی ئامێر و ئامرازە نوێکان بەدیدەکرێت، بۆ نموونە بەیتبێژ لە خه‌ج و سیامەند، وشەی دووربین(کامێرا) بە کاردێنێت هەرچەند بە سرنجدان بە کاتی ڕوودانی چیرۆک، ناکرێت شتی ئاوه‌ها مۆدێڕن هه‌بووبێت و له‌ ڕووی لۆژیکی گێڕانه‌وه‌وه‌ گونجاو و پۆڕدراو نییه‌. هەروەها لە بڕێک لە بەیتەکاندا کە ڕەنگ و بۆنی ئایینەکانی پێش ئیسلامیان هەیە، بەیتبێژی موسڵمان بە داواکاریی گوێگر-کە ئەویش موسڵمانە- بڕێک لە توخمە ئیسلامییەکان دەخاتە نێو بەیت و بۆ کوردە موسڵمانەکان دەیڕازێنێتەوە.

هه‌ڵچوونی هه‌سته‌کان و جۆشوخرۆش و بە شوێن پاساوداگەڕانی بەیتبێژ بۆ ڕووداوێکی تایبەت و واقیعی لە ناو بەیتدا، هۆکارێکی دیکەی هه‌یە؛ لە بەیتی دمدمدا ئەو کاتەی کە خان و شۆڕەسوارەکانی خەریکی خەبات و شه‌ڕ و شۆڕن و قه‌ڵا دەکەوێتە دەست گەمارۆکاران (سه‌فه‌وییه‌کان)، بەیتبێژ ئاگاداری ژن و منداڵەکانی ناو قه‌ڵا ئەبێتەوە  و ئەو کاتەی ژن و منداڵەکان ئەبینێت خۆیان یەک لە دوای یەکدا لە قه‌ڵاکه‌ دەخەنە خوارەوە، ئاره‌زوو و خواستی خۆی و گوێگرەکانی لەم ڕووداوە مێژوویی و واقیعییەدا بەشدار دەکات و تێکەڵی ئەفسانەی دەکات. په‌لوپۆیان پێ ده‌دات، دەیان کاتە پەری تا بەرەو ناوچەیەکی دیکە بفڕن بە هیوای ئەوەی (خانۆی لەپ زێڕین) ێکی دیکە دیسانەوە قەڵاو و پاردێیەکی پتەوتریان بۆ دروست بکات؛ یان مە مەم و زین ئەو کاتەی (خاتوو زین) لە پێناو ( مەم) بە خاک دەسپێدرا، قەبرەکە شەق دەبات و عاشقە و ماشقە لە ناوقەد بەرەو ژوور بە یەک دەگەن و هەروەها پێکگەیشتن لە ناوقەد بەرەو ژوور لە بەیتی(( شێخ فەرخ و خاتوون ئەستێ))ش دا هاتووە. ئەم ڕووداوە بە خواستی گوێگران و نیشانەی بڕوایان بە عەشقی پاک و واقیعییە. ئەم خواستە دەتوانێت سەرچاوەکەی  ترس لە شکستی لێبڕاوانە بێت و بەم گۆڕانکارییه‌ ویستوویانە مەشخەڵی هیوا لە دڵیاندا ڕۆشن بهێڵنەوە تا لە ڕۆژ و ڕۆژگارێکی تردا، لە دەرفەتێکی گونجاو لە سەرزەمینێکی به‌پیت و پاراوتردا بگیرسێنه‌وه‌. جگە لەم خاڵەش، هونەر و ئەدەب، گۆڕەپانی هەڵاتن لە تاڵی و تراژیدییه‌ ڕاستییەکانی ژیانن و جێگەی تەڕاتێنی خەیاڵ و فانتازیایه‌. کەواتە لە ڕاستیدا ئەگەر جارجارێک لە ناو بەیتەکاندا وەها شتێکمان بینی، نابێت ئانوسات مۆرکی ئەفسانەی لێ بدەین و بڵێین خەیاڵییه‌ و دووره‌ لە ڕاستی.

وه‌رگێڕان: سپێده‌ ساڵحی

سه‌رچاوه‌؛

*میکائیلی، دکتر حسین، (بیت) در ادب فولکلور کردی، پژوهشنامه‌ی ادبیات کردی، سال اول، شماره‌ی 1، پائیز 1394 ص 57 تا 82  

پۆستی پێشوو

بەیت لە ئەدەبی فولکلۆری کوردیدا (1)

پۆستی داهاتوو

بەیت لە ئەدەبی فولکلۆری کوردیدا (3) کۆتایی

یەکەی وەرگێڕان

یەکەی وەرگێڕان

پەیوەندیداری بابەتەکان

کاریگەری سیستەمی پاداشت لەسەر فەرمانبەران
کولتوور و مرۆڤسازی

کاریگەری سیستەمی پاداشت لەسەر فەرمانبەران

ئایار 13, 2025
43
بەخێربێن بۆ گوند
کولتوور و مرۆڤسازی

بەخێربێن بۆ گوند

ئایار 7, 2025
31
نەزمی نوێی جیهانی
کولتوور و مرۆڤسازی

نەزمی نوێی جیهانی

ئایار 4, 2025
28

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

كانونی دووه‌م 2023
د س W پ ه ش ی
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031  
    شوبات »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە