• EnglishEnglish
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
سێ شه‌ممه‌, ئازار 21, 2023
چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    مێژووی گردی مامە یارە و نەورۆز

    مێژووی گردی مامە یارە و نەورۆز

    زانست بەبێ ئەخلاق

    ئەمریکا لە کارتی هێزەوە بۆ کارتی دۆلار

    ئاسایی بوونەوەی پەیوەندییە هەرێمایەتییەکان و کاریگەریی لەسەر کورد

    ئاسایی بوونەوەی پەیوەندییە هەرێمایەتییەکان و کاریگەریی لەسەر کورد

    ئاسایبوونەوە لەگەڵ رژێمی سوریا لەنێوان چەندین چەمکدا

    ئاسایبوونەوە لەگەڵ رژێمی سوریا لەنێوان چەندین چەمکدا

    قۆناغێکی دیکەی تەعریب لەکەرکوک

    قۆناغێکی دیکەی تەعریب لەکەرکوک

    ساڵێکی تر هات و هێشتا هەڵەبجە بێ نازە

    ساڵێکی تر هات و هێشتا هەڵەبجە بێ نازە

    ڕەنگە هاوردەی وزەی ئێراق لە ئێرانەوە کۆتایی پێبێت

    نەخشەی وزەو جیۆپۆلەتیکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست

    دەرچوون لە ئێراق بەشی (57)

    دەرچوون لە ئێراق بەشی (57)

    چۆنیەتی پێكهێنانی (استحداث)ـی پارێزگای نوێ لە ئێراق

    چۆنیەتی پێكهێنانی (استحداث)ـی پارێزگای نوێ لە ئێراق

    تایبه‌تمه‌ندی كێشه‌ داراییه‌كانی کوردستان

    رووداوه‌كه‌ی بۆرسای توركیا، سته‌مێكی رێكخراو

  • شــیکار

    دەوڵەتەکان چەندە هێزیان دەوێت؟

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

    ناکۆکییەکانی نێو ماڵی بزووتنەوەی تاڵیبان

    ناکۆکییەکانی نێو ماڵی بزووتنەوەی تاڵیبان

  • ئــــابووری
    پشكی هه‌رێم له‌ ره‌شنوسی بودجه‌ی ئێراق بۆساڵی 2023

    پشكی هه‌رێم له‌ ره‌شنوسی بودجه‌ی ئێراق بۆساڵی 2023

    پرۆژە یاسایى بودجەى 2023 ئێراق و پشکى کورد

    پرۆژە یاسایى بودجەى 2023 ئێراق و پشکى کورد

    سوود و كەڵكی  ئەزموونی مالیزیا بۆ هەرێمی كوردستان

    سوود و كەڵكی  ئەزموونی مالیزیا بۆ هەرێمی كوردستان

    هەژاری لە ئێراقدا

    هەژاری لە ئێراقدا

    ئابوری ئێراق لەنێوان دوو بەرداشدا

    ئابوری ئێراق لەنێوان دوو بەرداشدا

    ئابوری ئێراق لەبەردەم داڕووخانێکی حەتمیدا

    ئابوری ئێراق لەبەردەم داڕووخانێکی حەتمیدا

    هۆشیاری دارایی لەلای منداڵ

    هۆشیاری دارایی لەلای منداڵ

    ئایندەی هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی ئێراقی فیدراڵدا

    ئایندەی هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی ئێراقی فیدراڵدا

    ئاسایشی ئابووری و ڕۆڵی لە ئاراستەكردنی سیاسەت و دادپەروەری كۆمەڵگا

    ئاسایشی ئابووری و ڕۆڵی لە ئاراستەكردنی سیاسەت و دادپەروەری كۆمەڵگا

    فەرهەنگی پشت بەستن بەدەرەوە، شکستێکی گشتیی کارگێڕیی و فەرهەنگییە

    فەرهەنگی پشت بەستن بەدەرەوە، شکستێکی گشتیی کارگێڕیی و فەرهەنگییە

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    نه‌ورۆز و شوناسی سیاسی

    نه‌ورۆز و شوناسی سیاسی

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی دووەم

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی دووەم

    کورد له‌ نێوان دوو گوتاری پاشایه‌تیخواز و ویلایه‌تخواز

    کورد له‌ نێوان دوو گوتاری پاشایه‌تیخواز و ویلایه‌تخواز

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ گوتاری ئێرانشارییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ گوتاری ئێرانشارییه‌کاندا

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی یه‌كه‌م

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی یه‌كه‌م

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی دوو کۆتایی

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی دوو کۆتایی

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی یه‌ك

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی یه‌ك

    ئەو پاشا کوردەى لە قورئاندا باسی لێوەکراوە

    ئەو پاشا کوردەى لە قورئاندا باسی لێوەکراوە

    ئەلێکساندر ژابا و مەلا مەحموودی بایەزیدی

    ئەلێکساندر ژابا و مەلا مەحموودی بایەزیدی

    ئەلفبێی کوردی یان ئەلفبێی لاتینی

    ئەلفبێی کوردی یان ئەلفبێی لاتینی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    توندکردنەوەی سزاکانی سەر ئێران و کاریگەری لەسەر ھەرێمی کوردستان

    توندکردنەوەی سزاکانی سەر ئێران و کاریگەری لەسەر ھەرێمی کوردستان

    چارەسەری کێشەی ئاو لە یاسای نێودەوڵەتیدا

    چارەسەری کێشەی ئاو لە یاسای نێودەوڵەتیدا

    گه‌مه‌ی هه‌واڵگرى – ئۆپەراسێۆنی (٠٠٧)ی موساد به‌نمونه‌

    گه‌مه‌ی هه‌واڵگرى – ئۆپەراسێۆنی (٠٠٧)ی موساد به‌نمونه‌

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    شۆڕشی ماگوشە میدییەکان لە گێڕانەوەکانی هێرۆدۆتسدا

    شۆڕشی ماگوشە میدییەکان لە گێڕانەوەکانی هێرۆدۆتسدا

    كورد و كێشەی كورد لە یادداشتەكانی ئیسماعیل بێشكچیدا

    كورد و كێشەی كورد لە یادداشتەكانی ئیسماعیل بێشكچیدا

    كورد چۆن ده‌رفه‌تی‌ ده‌وڵه‌تی له‌ده‌ستدا؟

    كورد چۆن ده‌رفه‌تی‌ ده‌وڵه‌تی له‌ده‌ستدا؟

    كورد وردە خێڵە، نەتەوە نیە!

    كورد وردە خێڵە، نەتەوە نیە!

  • چاوپێکەوتن

    دەوڵەتەکان چەندە هێزیان دەوێت؟

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    مێژووی گردی مامە یارە و نەورۆز

    مێژووی گردی مامە یارە و نەورۆز

    زانست بەبێ ئەخلاق

    ئەمریکا لە کارتی هێزەوە بۆ کارتی دۆلار

    ئاسایی بوونەوەی پەیوەندییە هەرێمایەتییەکان و کاریگەریی لەسەر کورد

    ئاسایی بوونەوەی پەیوەندییە هەرێمایەتییەکان و کاریگەریی لەسەر کورد

    ئاسایبوونەوە لەگەڵ رژێمی سوریا لەنێوان چەندین چەمکدا

    ئاسایبوونەوە لەگەڵ رژێمی سوریا لەنێوان چەندین چەمکدا

    قۆناغێکی دیکەی تەعریب لەکەرکوک

    قۆناغێکی دیکەی تەعریب لەکەرکوک

    ساڵێکی تر هات و هێشتا هەڵەبجە بێ نازە

    ساڵێکی تر هات و هێشتا هەڵەبجە بێ نازە

    ڕەنگە هاوردەی وزەی ئێراق لە ئێرانەوە کۆتایی پێبێت

    نەخشەی وزەو جیۆپۆلەتیکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست

    دەرچوون لە ئێراق بەشی (57)

    دەرچوون لە ئێراق بەشی (57)

    چۆنیەتی پێكهێنانی (استحداث)ـی پارێزگای نوێ لە ئێراق

    چۆنیەتی پێكهێنانی (استحداث)ـی پارێزگای نوێ لە ئێراق

    تایبه‌تمه‌ندی كێشه‌ داراییه‌كانی کوردستان

    رووداوه‌كه‌ی بۆرسای توركیا، سته‌مێكی رێكخراو

  • شــیکار

    دەوڵەتەکان چەندە هێزیان دەوێت؟

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

    ناکۆکییەکانی نێو ماڵی بزووتنەوەی تاڵیبان

    ناکۆکییەکانی نێو ماڵی بزووتنەوەی تاڵیبان

  • ئــــابووری
    پشكی هه‌رێم له‌ ره‌شنوسی بودجه‌ی ئێراق بۆساڵی 2023

    پشكی هه‌رێم له‌ ره‌شنوسی بودجه‌ی ئێراق بۆساڵی 2023

    پرۆژە یاسایى بودجەى 2023 ئێراق و پشکى کورد

    پرۆژە یاسایى بودجەى 2023 ئێراق و پشکى کورد

    سوود و كەڵكی  ئەزموونی مالیزیا بۆ هەرێمی كوردستان

    سوود و كەڵكی  ئەزموونی مالیزیا بۆ هەرێمی كوردستان

    هەژاری لە ئێراقدا

    هەژاری لە ئێراقدا

    ئابوری ئێراق لەنێوان دوو بەرداشدا

    ئابوری ئێراق لەنێوان دوو بەرداشدا

    ئابوری ئێراق لەبەردەم داڕووخانێکی حەتمیدا

    ئابوری ئێراق لەبەردەم داڕووخانێکی حەتمیدا

    هۆشیاری دارایی لەلای منداڵ

    هۆشیاری دارایی لەلای منداڵ

    ئایندەی هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی ئێراقی فیدراڵدا

    ئایندەی هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی ئێراقی فیدراڵدا

    ئاسایشی ئابووری و ڕۆڵی لە ئاراستەكردنی سیاسەت و دادپەروەری كۆمەڵگا

    ئاسایشی ئابووری و ڕۆڵی لە ئاراستەكردنی سیاسەت و دادپەروەری كۆمەڵگا

    فەرهەنگی پشت بەستن بەدەرەوە، شکستێکی گشتیی کارگێڕیی و فەرهەنگییە

    فەرهەنگی پشت بەستن بەدەرەوە، شکستێکی گشتیی کارگێڕیی و فەرهەنگییە

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    نه‌ورۆز و شوناسی سیاسی

    نه‌ورۆز و شوناسی سیاسی

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی دووەم

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی دووەم

    کورد له‌ نێوان دوو گوتاری پاشایه‌تیخواز و ویلایه‌تخواز

    کورد له‌ نێوان دوو گوتاری پاشایه‌تیخواز و ویلایه‌تخواز

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ گوتاری ئێرانشارییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ گوتاری ئێرانشارییه‌کاندا

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی یه‌كه‌م

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی یه‌كه‌م

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی دوو کۆتایی

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی دوو کۆتایی

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی یه‌ك

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی یه‌ك

    ئەو پاشا کوردەى لە قورئاندا باسی لێوەکراوە

    ئەو پاشا کوردەى لە قورئاندا باسی لێوەکراوە

    ئەلێکساندر ژابا و مەلا مەحموودی بایەزیدی

    ئەلێکساندر ژابا و مەلا مەحموودی بایەزیدی

    ئەلفبێی کوردی یان ئەلفبێی لاتینی

    ئەلفبێی کوردی یان ئەلفبێی لاتینی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    توندکردنەوەی سزاکانی سەر ئێران و کاریگەری لەسەر ھەرێمی کوردستان

    توندکردنەوەی سزاکانی سەر ئێران و کاریگەری لەسەر ھەرێمی کوردستان

    چارەسەری کێشەی ئاو لە یاسای نێودەوڵەتیدا

    چارەسەری کێشەی ئاو لە یاسای نێودەوڵەتیدا

    گه‌مه‌ی هه‌واڵگرى – ئۆپەراسێۆنی (٠٠٧)ی موساد به‌نمونه‌

    گه‌مه‌ی هه‌واڵگرى – ئۆپەراسێۆنی (٠٠٧)ی موساد به‌نمونه‌

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    شۆڕشی ماگوشە میدییەکان لە گێڕانەوەکانی هێرۆدۆتسدا

    شۆڕشی ماگوشە میدییەکان لە گێڕانەوەکانی هێرۆدۆتسدا

    كورد و كێشەی كورد لە یادداشتەكانی ئیسماعیل بێشكچیدا

    كورد و كێشەی كورد لە یادداشتەكانی ئیسماعیل بێشكچیدا

    كورد چۆن ده‌رفه‌تی‌ ده‌وڵه‌تی له‌ده‌ستدا؟

    كورد چۆن ده‌رفه‌تی‌ ده‌وڵه‌تی له‌ده‌ستدا؟

    كورد وردە خێڵە، نەتەوە نیە!

    كورد وردە خێڵە، نەتەوە نیە!

  • چاوپێکەوتن

    دەوڵەتەکان چەندە هێزیان دەوێت؟

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی شــیکار

لوبنان؛ وڵاتێکی فرە قەیران

دکتۆر هیوا مەجید خەلیل لەلایەن دکتۆر هیوا مەجید خەلیل
ئازار 1, 2023
لە بەشی شــیکار
0 0
A A
لوبنان؛ وڵاتێکی فرە قەیران
0
هاوبەشکردنەکان
14
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر

“دەروازە”

لە دوای کوشتنی “رەفیق حەریری” سەرۆکوەزیرانی “لوبنان” لە ساڵی ٢٠٠٥، لوبنان بە چەندین قەیرانی سیاسییەوە دەرباز دەبێت، بەڵام ئەوەی کە زۆرترین کاریگەریی لەسەر لوبنان هەبووە بریتییە؛ لە قەیرانی ئابووریی، پەتای کۆرۆنا، دابەزینی بەهای دراو و بوونی چەکدارەکانی “حزبوڵا” کە چیتر ناتوانین ئەم چەکدارانە بە بوونی ”دەوڵەت لە ناو دەوڵەتدا” وەسفبکەین بەڵکو باشترە ئەم چەکدارانە ناوبنرێن بۆ بوونی دەوڵەتێکی بچووکی بەهێز لە ناو دەوڵەتێکی گەورەی لاوازدا. میلییشیایەک کە پابەندی هیچ رێسا و یاسایەکی ناوخۆیی ونێودەوڵەتی نییە. چونکە بە هەموو پێوەرەکان لە حاڵی حازردا، “حزبوڵا” لە حکومەتەکەی بەیروت بەهێزتر و سەقامگیرترە. تەنانەت توانای ئاراستەکردنی سیاسەتی ناوخۆ و دەرەوەی لوبنانیشی هەیە جا چ بە ئاراستەیەکی باش بێت و لەگەڵ بنەماکانی سیستەمی نێودەوڵەتی بگونجێت یاخود بە پێچەوانەی نەزمی جیهانییەوە بێت.

“قەیرانی ئابووریی”

لە سەرەتای ساڵی ٢٠٢٠ەوە لوبنان پێێ نایە کۆمەڵێک قەیرانی جیدییەوە؛ قەیرانەکانی وەک رووخانی حکومەت، بڵاوبوونەوەی پەتای کۆرۆنا، تەقینەوەی گەورەترین بەندەری ئەم وڵاتە و لە هەموویان گرنگتر؛ داڕمانی نرخی لیرەی ئەم وڵاتە بۆ نزیکەی ٨٠٪ لەهەمبەر نرخی دۆڵار. ئەمەش وایکرد کە “لوبنان” نەتوانێت پێداویستییە سەرەتاییەکانی ژیان وەک کارەبا و ئاوی خورادنەوە و بەنزین بۆ هاوڵاتیانی خۆی دابین بکات تا کار گەیشتە ئەوەی کە حکومەتی “بەیروت” تەنانەت پارەی نەبوو کە زبڵ و خاشاک لە کۆڵان و شەقامەکانی “بەیروت” پاک بکاتەوە. داڕمانی ئابووری لوبنان بە ئاستێک گەیشتووە کە تەنانەت ناتوانێت نە لە ناوەوە تەزوی کارەبا بۆ هاوڵاتیانی بەرهەمبهێنێت و دابین بکات و، نە دەتوانێ لە دەرەوە کارەبا هاوردە بکات. گەورە کۆمپانیای تورکی ‘کاروپاوێرشیپ” کە یەکێک لە کۆمپانیاکانی هەناردەکردنی کارەبا لە تورکیاوە بۆ لوبنانە، چیتر ئامادە نییە کارەبا بۆ “لوبنان” دابینبکات ئەمەش وایکرد کە لە سەرەتای ساڵی ٢٠٢١ەوە، هاوڵاتی لوبنانی لە بیست و چوار کاتژمێردا، کەمتر لە چوار کاتژمێر کارەبای نیشتیمانی هەبێت. هۆکاری بڕینی تەزوی کارەباش لەلایەن ئەم کۆمپانیایەوە بریتیبوو لەوەی کە، حکومەتی بەیروت ناتوانێ بڕی سەد ملیۆن دۆلار قەرزی ئەم کۆمپانیایە بداتەوە کە کارەبا بۆ “لوبنان” دابین دەکات. گشت ئەمانە بوونە هۆی ئەوەی کە لە کۆتایی ساڵی ٢٠٢٠دا، بەیروتییەکان خۆپیشاندان لە دژی حکومەت ئەنجامبدەن و دروشمی خۆپێشاندانەکانیش بریتیبوو لە ”شۆڕشی نان”؛ دروشمێک کە شۆڕشەکانی سەدەکانی ناوەڕاستی ئەوروپا بەبیر مرۆڤ دێنێتەوە کە رەعییەت و جوتیارەکان لە دژی دەرەبەگەکان لەپێناو بەدەستهێنانی خۆراک، شۆڕشی قەبارە بچووکیان ئەنجامدەدا.

داڕمانی ئابووری و نەبوونی بەرهەمی ناوخۆیی و پشتبەستن بە جیهانی دەرەوە، جیهانێک کە خودی خۆی تووشی قەیرانی ئابووری و پەتای کۆڕۆنا بووە، هۆکارێکبوون کە “لوبنان” ناچار بکات لە دوو ساڵی رابردوودا لەگەڵ بانکی جیهانی و سندوقی نێودەوڵەتی دراو لە گفتوگۆدابێت بۆ ئەوەی کە بتوانێت بڕی دە ملیار دۆلار وەک قەرز وەربگرێت. ئەمە لە کاتێکدایە کە لە حاڵی حازردا “لوبنان” پتر لە ٨٠ ملیار دۆلار قەرزدارە؛ واتە نزیکەی ١٧٠٪ پتر لە ئاستی بەرهەمهێنانی نا-پوختەی نیشتیمانی ئەم وڵاتە لە یەک ساڵدا. قەرزەکانی “لوبنان” تەنیا لە چوارچێوەی ”یۆرۆ بۆند”دا، واتە؛ ئەو قەرزانەی کە لە یەکێتی ئەوروپای وەرگرتووە پتر لە ٣٠ ملیار دۆلارە.

پارساڵ، حکومەتی بەیروت رایگەیاند؛ نەک تەنیا ناتوانێ ئەم قەرزانە بداتەوە، بەڵکو تەنانەت ناتوانێ ئەو سوودەی کە هاتووتە سەر ئەم قەرزانەش بداتەوە. دوو رێکخراوە جیهانیەکەش تا ئێستا ئامادە نەبوونە کە قەرز بە لوبنان بدەن و لەهەمبەردا داوای گرتنەبەری سیاسەتی هەمووارکردنەوەی ستراکتۆرە ئابورییەکان لە لوبنان دەکات.

میژووی ئەم جۆرە سیاسەت و تێکارانەش کۆنە و زۆرتر دەبێتە هۆی لەرزۆکبوونی ئابووری ئەم وڵاتانە و ملکەچبوون بۆ هەر جۆرە دەستێوەردانێکی دەرەکی لەبری بەهێز بوونی ئابووریی وڵاتەکە. لە ساڵانی ١٩٨٠کاندا، بانکی جیهانی و سندوقی نێودەوڵەتی دراو، بەرنامەی هەمووارکردنی ستراکتۆرەکانی (Structural Adjustment Programmes) بەسەر وڵاتانی لە دۆخی گەشەسەندندا سەپاند، تا ستراکتۆری ئابووری خۆیان هەموار بکەنەوە و لەم ڕێگەیەوە پەیڕەوی لە بنەماکانی ئابوری نیۆلیبرال بکەن، ئەویش وەک پێشمەرجێک بۆ دانەوەی سوودی پێشینەکان (قەرز). گشت ئەم سیاسەتانەش بۆ کەمکردنەوەی دەستێوەردانی دەوڵەت لە کەرتی ئابووری و هاندان بەرەو بەتایبەتکردن و بازرگانی ئازاد و کەمکردنەوەی باج و تەعریفە لەسەر کاڵا هاوردەکان و کەمکردنەوەی “سوبسید” لەسەر کەرتی خزمەتگوزاریی لە وڵاتانی دۆخی گەشەسەندندا داڕێژرا. وڵاتە پێشکەتووەکان مەرجی قورسیان بەسەر وڵاتانی هەژاردا سەپاند، لەبری یارمەتیدانی ئەم وڵاتانە.

ئەمەی کە شارەزای سیاسەتی هەمووارکردنەوەی ستراکتۆرەکان بێت، دەزانێت کە چۆن بە پێی ئەم سیاسەتە وڵات دەبێ ملکەچی بنەماکانی بازاری ئازاد و لیبرالیزمی ئابووری لەسەر ئاستی جیهاندا بێت. چۆن ئابووری وڵات هەرەس دێنێت. بۆ نموونە، بە پێی ڕاپۆرتی گەشەسەندنی مرۆیی لە ساڵی ٢٠٠٢دا، لە کۆی ٥٠ وڵاتی ئەفریقیا ٢٩ وڵات، لەبری تەرخانکردنی زۆرترین ڕێژەی داهاتەکەیان لە کەرتی تەندروستی، زۆرترین داهاتەکەیان بۆ دانەوەی قەرزەکانیان تەرخانکردووە. بە پێی ڕاپۆرتی ڕێکخراوی تەندوستی جیهانی (٢٠١٣)، کە بە ڕاپۆرتی “قەرز” ناونراوە، ئاماژە بەوە دەکات کە لە حاڵی حازردا، ٤١ وڵات بە وڵاتی هەژاری زۆر قەرزدار ناسراون،  ٣٣ لەم وڵاتانە لە ئەفریقیان، چوار لە ئەمریکای لاتین، سێ لە ئاسیا و یەک وڵات لە ڕۆژهەڵاتی ناوەراست. کۆی گشتی قەرزی وڵاتانی لە دۆخی گەشەسەندندا لە ساڵی ١٩٩٥دا، ٤١٪ کۆی گشتی بەرهەمی نا-پوختەی نیشتیمانی (GNP) ئەم ولاتانەی پێکدێنا. لە کاتێکدا، کە کۆی گشتی ئەو هاوکارییە داراییانەی کە وەریانگرتبوو کەمتر بوو لە ٠.٩٪ ی کۆی گشتی بەرهەمی نا-پوختەی نیشتیمانی ئەم وڵاتانە’ واتە پتر لە ٤٠٪ بریتی بوو لە سوودی قەرز کە بەسەر وڵاتە هەژارەکاندا سەپێنرابوو.

کەواتە بەپێێ ئەم بەڵگانەی سەرەوە؛ قەرز لەبری ئاوەدانکردن و بونیاتنانەوەی “لوبنان” دەبێتە هۆی پوکانەوەی زۆرتری ئەم وڵاتە. بەپێی راپۆرتی بانکی جیهانی کە لە ١/٦/٢٠٢١ بڵاوکرایەوە؛ لوبنان بەوە وەسفکراوە کە لە قەیرانی ئابووری قورسا دەژیت و لەوە کارەساتبارتر ئەوەیە کە بە پێی راپۆرتەکە، لە دوای نیوەی دووەمی سەدەی نۆزدەیەم، قەیرانی دارایی “لوبنان” لە نێوان سێ قەیرانە هەرە بەرجەستەکان لەو سەردەمەوە تا ئێستا هەژمار دەکرێت. قەیرانێک کە رۆژ بەرۆژ دەبێتە هۆی لاوازکردنی توانای بەرهەمهێنانی کەرتی ئابووریی لە لوبنان. بە پێی راپۆرتی (Lebanon Economic Monitor) کە لە بەهاری ساڵی ٢٠٢١دا بڵاوکرایەوە، کۆی گشتی بەرهەمی نا-پوختەی لوبنان (GDP)لە ساڵی ٢٠١٨دا نزیکەی ٥٥ ملیار دۆلاری ئەمریکی بووە، کەچی ئەم رێژەیە بۆ ساڵی ٢٠٢٠، بۆ نزیکەی ٣٣ ملیار دۆلار کەمیکردووە، واتە بە بەراورد لەگەڵ ساڵی ٢٠١٨، لە ساڵی ٢٠٢٠دا بەرهەمی نا-پوختەی نیشتیمانی بۆ نزیکەی ٤٠٪ کەمیکردووە. ئەم دابەزینەش وەک ئاشکرایە ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەر ئاستی بژێوی ژیانی هاووڵاتی دادەنێت و رێژەیەکی زۆرتری هاووڵاتی لە هێلی هەژاری نزیکدەکاتەوە. هەر بۆیەش بە پێێ پێشبینی و ڕاپۆرتەکانی پتر لە ٥٠٪ خەڵکی “لوبنان” لە ژێر هێلی هەژارییەوە دەژین. ئەمەش لە کاتێکدایە کە رێژەی دانیشتوانی “لوبنان” کەمتر لە هەفت ملیۆن کەسە و وڵاتێکە کە خاوەن سەرچاوی سروشتی و دەستگەیشتن بە دەریاکان و ناوچەی سەرنجراکێشی گەشتیارین.

بە پێی راپۆرتی رێکخراوی خۆراکی جیهانی کە لە کۆتایی ساڵی ٢٠٢٠، ڕووپێوەکی لە لوبنان ئەنجامداوە، داتاکانی ئەم ڕاپۆرتە ئاماژە بەوە دەکەن کە نزیکەی ٤١٪، خانەوادەکانی “لوبنان” کێشەیان لە کڕینی خۆراک و پێداویستییە سەرەتاییەکانی ژیان هەیە، واتە توانای کڕێنی پێداویستییە سەرەتایی و سەرەکییەکانی ژیانیان نیە. بە پێی هەمان ڕاپۆرت لە مانگەکانی جولایی و ئۆگۆست نزیکەی ٢٥٪ خانەوادەکانی “لوبنان” گرفتیان هەبوو لە دەستگەیشتن بە چاودێری تەندروستی کەچی لە دوای دوو بۆ سێ مانگ، واتە؛ لە مانگەکانی ئۆکتۆبەر و نۆڤەمبەری هەمان ساڵ، ئەم ڕێژەیە بۆ ٣٦٪ بەرزبووەتەوە. بەهەمان شێوە رێژەی بێکاری کە لە مانگی دووی ساڵی ٢٠٢٠، نزیکەی ٢٨٪ بوو، لە کۆتایی ساڵ بۆ پتر لە ٤٠٪ بەرزبووەتەوە. زیاد لەمەش بە پێی داتاکانی رێکخراوی شەفافیەت کە رێکخراوێکی جیهانی و متمانەپێکراوە لە بواری دیارکردنی ئاستی گەندەڵێ لە وڵاتان، لە ساڵی ٢٠٢٠، لوبنان لە کۆی ١٨٠ وڵاتی جیهان، ١٤٩یەمین گەندەڵترین وڵاتی جیهان بووە و ئەم وڵاتە لە کۆی گشتی ١٠٠ خاڵ بۆ بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی تەنیا ٢٥ خاڵی بەدەستهێناوە.

کەواتە ئەگەر بێتوو سەیری ئەم داتانە بکەین؛ سەرەداوەکمان بە دەستدەکەوێت لەبارەی هۆکارەکانی سەرهەڵدانی خۆپێشاندانە بەرفراوان، جەماوەری و بەردەوامەکەی خەڵکی “لوبنان” لە دژی دەسەڵاتی سیاسی. ئەمەو سەرەڕای هۆکارە سیاسی و مێژووییەکانی چۆنیەتی دامەزراندنی دەوڵەتی لوبنان کە هەر وەک ئێراق و وڵاتانیتری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کۆمەڵێک نەتەوە و ئایین و زمانی جیاوازی بەزۆر پێکەوە لکێنراون و جوگرافیایەکیان دروستکردووە بە ناوی دەوڵەت کەچی کەمترین خەسڵەتی دەوڵەتی مۆدێرن تێدا بەدیدەکرێت.

“پوختە”

لە حاڵی حازردا؛ لوبنان بووەتە وڵاتی قەیران و خۆپێشاندان و مانگرتنەکان و ڕووخانی یەک لە دوای یەکی حکومەتەکان. نموونەی “لوبنان” هاوشێوەی نموونەی وڵاتانیتری ڕۆژهەلاتی ناوەڕاست وەک، (ئەفغانستان، پاکستان، ئێراق، سوریا و ئێران و یەمەن و چەندین وڵاتیتر….)، نیشاندەری ئەوەن کە چیتر ئەم دەوڵەتانە بەو ستراکتۆر و قەوارەیەی کە هەن بتوانن ئاسایشی هاوڵاتی و سەقامگیریی وڵات بپارێزن. بۆیە ئەگەر واقعبین بین و هزر لە داهاتووی نەوەکانی ئەم ناوچەیە بکەینەوە، بەو راستییە دەگەین؛ شێوازێکیتری دەوڵەتداری بۆ ئەم ناوچەیە پێویستە. شێوازێک کە تێدا دەوڵەت لەگەڵ تموحاتی نەتەوە جیاوازەکانی ناو دەوڵەتەکە بگونجێت. ئەمە دوایین چارەسەر نییە، بەڵکو هەنگاوی یەکەمە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست.

پۆستی پێشوو

هەڵوەشاندنەوەی هەرێمی کوردستان

پۆستی داهاتوو

ئایا گفتوگۆ له ‌نێوان كوردستان و ئێراق بوونی هه‌یه‌

دکتۆر هیوا مەجید خەلیل

دکتۆر هیوا مەجید خەلیل

دکتۆرا لە گەشەسەندنى سیاسی،زانکۆی سەڵاحەدین

پەیوەندیداری بابەتەکان

شــیکار

دەوڵەتەکان چەندە هێزیان دەوێت؟

ئازار 21, 2023
3
هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم
شــیکار

هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

ئازار 19, 2023
9
پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی
شــیکار

پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

ئازار 19, 2023
6

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلکترۆنیکەت بڵاو ناکرێتەوە . خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئازار 2023
د س W پ ه ش ی
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031  
« شوبات    
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • EnglishEnglish
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە