• EnglishEnglish
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
هه‌ینی, كانونی یه‌كه‌م 1, 2023
چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    هەڵوەشانەوەی حەلبوسی

    هەڵوەشانەوەی حەلبوسی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی (67)

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 74

    هێنری کیسنجەر مرد

    هێنری کیسنجەر مرد

    وڵاتانی ئیسلامی و بەرەی مقاوەمە، تاکەی هەقیقەت نابینین؟

    وڵاتانی ئیسلامی و بەرەی مقاوەمە، تاکەی هەقیقەت نابینین؟

    بۆ ئەوەی وەڵامی ئەمریکا بدەنەوە پەلاماری کوردستان دەدەن

    کۆمەڵگەی پەروەردەیی مارگرێت: کلیکێک لەسەر هەوڵەکانی دکتۆر تەها ڕەسوڵ

    کوردستان وەک ناوەندیکی نێودەوڵەتی بۆ ئاشتی و دیالۆک لە ناوجەکەدا

    کوردستان وەک ناوەندیکی نێودەوڵەتی بۆ ئاشتی و دیالۆک لە ناوجەکەدا

    پێشکەوتن ونيشتمانسازى

    پێویستمان بە کتێبە

    عیبادەت و ترس و زەکات

    حەشدی کتێب

    با سه‌ركونسوڵی ئه‌مه‌ریكاش ئاگاداربێت

    ژن دەسپێکی ژیانە نەک وێسگەی توندوتیژی

    گۆڕانكاریەکانی كەش و هەوا​

    گەشەسەندنی وەبەرهێنان لە سێكتەری كشتوكاڵ وئاژەڵداری دا

  • شــیکار
    کۆڵۆمبیا؛ چیرۆکى بێدەنگکردنى چەکەکان لە نیشتیمانى پەپولەکان

    کۆڵۆمبیا؛ چیرۆکى بێدەنگکردنى چەکەکان لە نیشتیمانى پەپولەکان

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان

    ئایندەی ئێراق؛ لە نێوان لەخۆبایبوونی شیعە و هەڵەكانی كورد و سوننە

    ئایندەی ئێراق؛ لە نێوان لەخۆبایبوونی شیعە و هەڵەكانی كورد و سوننە

    جەنگی غەزە؛ خۆری وزەی کورد دەدرەوشێنێتەوە

    جەنگی غەزە؛ خۆری وزەی کورد دەدرەوشێنێتەوە

    کورتەیەک لەسەر یاسای تاوانکاری نێودەوڵەتی

    کورتەیەک لەسەر یاسای تاوانکاری نێودەوڵەتی

    ئۆپۆزیسیۆن له‌ کوردستان؛ ئه‌رک و واقیع

    ئۆپۆزیسیۆن له‌ کوردستان؛ ئه‌رک و واقیع

    جه‌نگی ئەتۆمی و کۆتایی مرۆڤایەتی

    جه‌نگی ئەتۆمی و کۆتایی مرۆڤایەتی

    بۆچی كەشتییە بازرگانییەكان ئاڵای چەند وڵاتێكی دیاریكراو بەرز دەكەنەوە؟

    بۆچی كەشتییە بازرگانییەكان ئاڵای چەند وڵاتێكی دیاریكراو بەرز دەكەنەوە؟

    جەنگێکی فرە، بەرەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست؛ ئەنجام و لێکەوتەکانی چۆن دەبێ؟

    جەنگێکی فرە، بەرەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست؛ ئەنجام و لێکەوتەکانی چۆن دەبێ؟

    ئازەربایجان و ئیسرائیل: دوو دەوڵەتی هاوپەیمانی ستراتیجی

    ئازەربایجان و ئیسرائیل: دوو دەوڵەتی هاوپەیمانی ستراتیجی

  • ئــــابووری
    ستراتیژییەتی ئابووریی چین لە جیهانێکی ئاڵۆز و ناجێگیردا

    ستراتیژییەتی ئابووریی چین لە جیهانێکی ئاڵۆز و ناجێگیردا

    یاسای نەوت و گاز لە ئێراق

    یاسای نەوت و گاز لە ئێراق

    هه‌لسه‌نگاندنى سياسه‌تى دارايى له‌ هەرێمى کوردستان

    هه‌لسه‌نگاندنى سياسه‌تى دارايى له‌ هەرێمى کوردستان

    جەنگی ئیسرائیل-حەماس، کاریگەرییە خێراکانی لەسەر وزە

    جەنگی ئیسرائیل-حەماس، کاریگەرییە خێراکانی لەسەر وزە

    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    مێژووی دێرینی ئايين و داب ونەریتی جوو لە كوردستان

    مێژووی دێرینی ئايين و داب ونەریتی جوو لە كوردستان

    سیستمی کوردسازی

    سیستمی کوردسازی

    هاوسەرگیری رامیاری لەمێژووی دێرینی کوردستاندا: به‌شی یه‌كه‌م

    هاوسەرگیری رامیاری لەمێژووی دێرینی کوردستاندا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    هاوسەرگیری رامیاری لەمێژووی دێرینی کوردستاندا: به‌شی یه‌كه‌م

    هاوسەرگیری رامیاری لەمێژووی دێرینی کوردستاندا: به‌شی یه‌كه‌م

    خه‌ڵاتی ئاشتی نۆبڵ له‌ نێوان سیاسه‌ت و هیومانیزمدا

    خه‌ڵاتی ئاشتی نۆبڵ له‌ نێوان سیاسه‌ت و هیومانیزمدا

    شۆڕشی ژینا له‌ نێوان ڕه‌مز و ئامرازدا

    شۆڕشی ژینا له‌ نێوان ڕه‌مز و ئامرازدا

    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    بنەچەی کورد: به‌شی دووەم و کۆتایی

    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

    ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

  • چاوپێکەوتن
    کۆڵۆمبیا؛ چیرۆکى بێدەنگکردنى چەکەکان لە نیشتیمانى پەپولەکان

    کۆڵۆمبیا؛ چیرۆکى بێدەنگکردنى چەکەکان لە نیشتیمانى پەپولەکان

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان

    ئایندەی ئێراق؛ لە نێوان لەخۆبایبوونی شیعە و هەڵەكانی كورد و سوننە

    ئایندەی ئێراق؛ لە نێوان لەخۆبایبوونی شیعە و هەڵەكانی كورد و سوننە

    جەنگی غەزە؛ خۆری وزەی کورد دەدرەوشێنێتەوە

    جەنگی غەزە؛ خۆری وزەی کورد دەدرەوشێنێتەوە

    کورتەیەک لەسەر یاسای تاوانکاری نێودەوڵەتی

    کورتەیەک لەسەر یاسای تاوانکاری نێودەوڵەتی

    ئۆپۆزیسیۆن له‌ کوردستان؛ ئه‌رک و واقیع

    ئۆپۆزیسیۆن له‌ کوردستان؛ ئه‌رک و واقیع

    جه‌نگی ئەتۆمی و کۆتایی مرۆڤایەتی

    جه‌نگی ئەتۆمی و کۆتایی مرۆڤایەتی

    بۆچی كەشتییە بازرگانییەكان ئاڵای چەند وڵاتێكی دیاریكراو بەرز دەكەنەوە؟

    بۆچی كەشتییە بازرگانییەكان ئاڵای چەند وڵاتێكی دیاریكراو بەرز دەكەنەوە؟

    جەنگێکی فرە، بەرەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست؛ ئەنجام و لێکەوتەکانی چۆن دەبێ؟

    جەنگێکی فرە، بەرەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست؛ ئەنجام و لێکەوتەکانی چۆن دەبێ؟

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    هەڵوەشانەوەی حەلبوسی

    هەڵوەشانەوەی حەلبوسی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی (67)

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 74

    هێنری کیسنجەر مرد

    هێنری کیسنجەر مرد

    وڵاتانی ئیسلامی و بەرەی مقاوەمە، تاکەی هەقیقەت نابینین؟

    وڵاتانی ئیسلامی و بەرەی مقاوەمە، تاکەی هەقیقەت نابینین؟

    بۆ ئەوەی وەڵامی ئەمریکا بدەنەوە پەلاماری کوردستان دەدەن

    کۆمەڵگەی پەروەردەیی مارگرێت: کلیکێک لەسەر هەوڵەکانی دکتۆر تەها ڕەسوڵ

    کوردستان وەک ناوەندیکی نێودەوڵەتی بۆ ئاشتی و دیالۆک لە ناوجەکەدا

    کوردستان وەک ناوەندیکی نێودەوڵەتی بۆ ئاشتی و دیالۆک لە ناوجەکەدا

    پێشکەوتن ونيشتمانسازى

    پێویستمان بە کتێبە

    عیبادەت و ترس و زەکات

    حەشدی کتێب

    با سه‌ركونسوڵی ئه‌مه‌ریكاش ئاگاداربێت

    ژن دەسپێکی ژیانە نەک وێسگەی توندوتیژی

    گۆڕانكاریەکانی كەش و هەوا​

    گەشەسەندنی وەبەرهێنان لە سێكتەری كشتوكاڵ وئاژەڵداری دا

  • شــیکار
    کۆڵۆمبیا؛ چیرۆکى بێدەنگکردنى چەکەکان لە نیشتیمانى پەپولەکان

    کۆڵۆمبیا؛ چیرۆکى بێدەنگکردنى چەکەکان لە نیشتیمانى پەپولەکان

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان

    ئایندەی ئێراق؛ لە نێوان لەخۆبایبوونی شیعە و هەڵەكانی كورد و سوننە

    ئایندەی ئێراق؛ لە نێوان لەخۆبایبوونی شیعە و هەڵەكانی كورد و سوننە

    جەنگی غەزە؛ خۆری وزەی کورد دەدرەوشێنێتەوە

    جەنگی غەزە؛ خۆری وزەی کورد دەدرەوشێنێتەوە

    کورتەیەک لەسەر یاسای تاوانکاری نێودەوڵەتی

    کورتەیەک لەسەر یاسای تاوانکاری نێودەوڵەتی

    ئۆپۆزیسیۆن له‌ کوردستان؛ ئه‌رک و واقیع

    ئۆپۆزیسیۆن له‌ کوردستان؛ ئه‌رک و واقیع

    جه‌نگی ئەتۆمی و کۆتایی مرۆڤایەتی

    جه‌نگی ئەتۆمی و کۆتایی مرۆڤایەتی

    بۆچی كەشتییە بازرگانییەكان ئاڵای چەند وڵاتێكی دیاریكراو بەرز دەكەنەوە؟

    بۆچی كەشتییە بازرگانییەكان ئاڵای چەند وڵاتێكی دیاریكراو بەرز دەكەنەوە؟

    جەنگێکی فرە، بەرەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست؛ ئەنجام و لێکەوتەکانی چۆن دەبێ؟

    جەنگێکی فرە، بەرەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست؛ ئەنجام و لێکەوتەکانی چۆن دەبێ؟

    ئازەربایجان و ئیسرائیل: دوو دەوڵەتی هاوپەیمانی ستراتیجی

    ئازەربایجان و ئیسرائیل: دوو دەوڵەتی هاوپەیمانی ستراتیجی

  • ئــــابووری
    ستراتیژییەتی ئابووریی چین لە جیهانێکی ئاڵۆز و ناجێگیردا

    ستراتیژییەتی ئابووریی چین لە جیهانێکی ئاڵۆز و ناجێگیردا

    یاسای نەوت و گاز لە ئێراق

    یاسای نەوت و گاز لە ئێراق

    هه‌لسه‌نگاندنى سياسه‌تى دارايى له‌ هەرێمى کوردستان

    هه‌لسه‌نگاندنى سياسه‌تى دارايى له‌ هەرێمى کوردستان

    جەنگی ئیسرائیل-حەماس، کاریگەرییە خێراکانی لەسەر وزە

    جەنگی ئیسرائیل-حەماس، کاریگەرییە خێراکانی لەسەر وزە

    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    مێژووی دێرینی ئايين و داب ونەریتی جوو لە كوردستان

    مێژووی دێرینی ئايين و داب ونەریتی جوو لە كوردستان

    سیستمی کوردسازی

    سیستمی کوردسازی

    هاوسەرگیری رامیاری لەمێژووی دێرینی کوردستاندا: به‌شی یه‌كه‌م

    هاوسەرگیری رامیاری لەمێژووی دێرینی کوردستاندا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    هاوسەرگیری رامیاری لەمێژووی دێرینی کوردستاندا: به‌شی یه‌كه‌م

    هاوسەرگیری رامیاری لەمێژووی دێرینی کوردستاندا: به‌شی یه‌كه‌م

    خه‌ڵاتی ئاشتی نۆبڵ له‌ نێوان سیاسه‌ت و هیومانیزمدا

    خه‌ڵاتی ئاشتی نۆبڵ له‌ نێوان سیاسه‌ت و هیومانیزمدا

    شۆڕشی ژینا له‌ نێوان ڕه‌مز و ئامرازدا

    شۆڕشی ژینا له‌ نێوان ڕه‌مز و ئامرازدا

    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    بنەچەی کورد: به‌شی دووەم و کۆتایی

    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

    ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

  • چاوپێکەوتن
    کۆڵۆمبیا؛ چیرۆکى بێدەنگکردنى چەکەکان لە نیشتیمانى پەپولەکان

    کۆڵۆمبیا؛ چیرۆکى بێدەنگکردنى چەکەکان لە نیشتیمانى پەپولەکان

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان

    ئایندەی ئێراق؛ لە نێوان لەخۆبایبوونی شیعە و هەڵەكانی كورد و سوننە

    ئایندەی ئێراق؛ لە نێوان لەخۆبایبوونی شیعە و هەڵەكانی كورد و سوننە

    جەنگی غەزە؛ خۆری وزەی کورد دەدرەوشێنێتەوە

    جەنگی غەزە؛ خۆری وزەی کورد دەدرەوشێنێتەوە

    کورتەیەک لەسەر یاسای تاوانکاری نێودەوڵەتی

    کورتەیەک لەسەر یاسای تاوانکاری نێودەوڵەتی

    ئۆپۆزیسیۆن له‌ کوردستان؛ ئه‌رک و واقیع

    ئۆپۆزیسیۆن له‌ کوردستان؛ ئه‌رک و واقیع

    جه‌نگی ئەتۆمی و کۆتایی مرۆڤایەتی

    جه‌نگی ئەتۆمی و کۆتایی مرۆڤایەتی

    بۆچی كەشتییە بازرگانییەكان ئاڵای چەند وڵاتێكی دیاریكراو بەرز دەكەنەوە؟

    بۆچی كەشتییە بازرگانییەكان ئاڵای چەند وڵاتێكی دیاریكراو بەرز دەكەنەوە؟

    جەنگێکی فرە، بەرەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست؛ ئەنجام و لێکەوتەکانی چۆن دەبێ؟

    جەنگێکی فرە، بەرەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست؛ ئەنجام و لێکەوتەکانی چۆن دەبێ؟

چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی شــیکار

پراگماتیزم و دۆگماتیزم لە سیاسەتی دەرەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران

م. تەحسین وسو عەبدوڵڵا لەلایەن م. تەحسین وسو عەبدوڵڵا
كانونی دووه‌م 30, 2023
لە بەشی شــیکار
0 0
A A
پراگماتیزم و دۆگماتیزم لە سیاسەتی دەرەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران
0
هاوبەشکردنەکان
63
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A
چەمکی پراگماتیزم “Pragmatism”

پراگماتیزم، ڕێبازێکی فەلسەفییە کە لە ویلایەتە یەکگرتووەکان لە دەورووبەری ساڵی 1870 دەستی پێکرد. لە بنەڕەتدا ئەم چەمکە زۆربەی کات دەگەڕێتەوە  بۆ (چارلس ساندەرس پیرس، ویلیام جەیمس و جۆن دیوی). لای چارلس ئەم چەمکە گوزارشتە لە “بیرکردنەوە لە کاریگەری کرداری ئامرازەکان لە ڕێگەی تێگەیشتنتەوە، بەم پێیە تێگەیشتنی تۆ لەم کاریگەرییانە هەموو تێگەیشتنی تۆیە لەو ئامرازانە. لە بواری پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان و سیاسەتی دەرەکیدا، وەک ڕێبازێک یان ئاراستەیەکی سەرەکی بەدی دەکرێت لەبەر ئەوەی جەخت لەسەر بەرژەوەندی دەکاتەوە لەسەر بنەمایەکی ژیری. بە ماناەیەکی تر، پراگماتیزم لەسەر بنەمای ڕێبازی ژیرانە و پڕ بەرهەمە لە تێگەیشتن و بەرژەوەندییە هاوبەشەکانی ئەو وڵاتانەیە کە بەدوای بەرگریکردنی لە بەرژەوەندییەکان لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا.

ئاراستەی پراگماتیزم وەک ڕێبازێک لە بواری پەیوەندییە نێودەوڵەتی؛ بریتییە لە ئامرازێک بۆ پێشبینیکردن و چارەسەرکردنی کێشەکان، ئەو بیرۆکەیە ڕەتدەکاتەوە کە کارکردی فیکر بریتییە لە وەسفکردن یان نوێنەرایەتیکردن یان پێچەوانەکردنەوەی واقیع. پراگماتیستەکان جەخت لەوە دەکەنەوە کە زۆربەی بابەتە فەلسەفییەکان – وەک سرووشتی زانین، زمان، چەمکەکان، واتا، باوەڕ و زانست، لە ڕووی بەکارهێنان و سەرکەوتنە پراکتیکییەکانیانەوە بە باشترین شێوە دەبینرێن.
چەمکی دۆگماتیزم ” Dogmatism “

مەبەست لە چەمکی دۆگماتیزم گوزارشتە لە بیروباوه‌ڕی نه‌گۆڕ، یاخود به‌ واتای بیروباوه‌ڕێت دێت بڕوای به‌ هیچ جۆره‌ بیروباوه‌رێكی ده‌ره‌وه‌ی بیروباوه‌ڕی خۆی نییە، ئەم ئاراستەیە بەشێوەیەکی گشتی بیروباوه‌ڕی خۆیان  بەڕەها دەبینن، هەر بیروباوەڕێکی تر لە دەرەوەی خۆیان بە دژایەتی و لە ناوچوونی بیروباوەڕەکانی خۆیان سەیر دەکەن. ده‌كرێت بڵێین؛ ڕێبازی دۆگماتیزم وەک بنەمایەکی فەلسەفی‌ بڕوای به‌هیچ گۆڕانكاریه‌ك نییه‌ و كار له‌سه‌ر تێگه‌یشتنی نه‌گۆڕی دامه‌زراوەکان دەکات، وه‌ك یاسا و ده‌ستووره‌ ئایینیه‌كان به‌بێ ئەوەی لای گرنگ بێت کە ده‌توانن سوود له‌ ده‌ستكه‌وته‌ زانستییه‌كان و پێشكه‌وتنی جیهان وه‌ربگرن. هیچ كاتێك دان به‌ هه‌ڵه‌ی بیروباوه‌ڕی خۆیان نانێنن به‌بێ ئه‌وه‌ی بتوانن خۆیان له‌گه‌ڵ هه‌ڵو مه‌رج و گۆڕانکارییەکانی ژیان بگونجێنن، هیچ كات ڕه‌چاوی شوێن و كات ناكات له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌دا، ئه‌م جۆره‌ بیروباوه‌ره‌ ره‌گ و ریشه‌ی له‌گه‌ڵ په‌یدابوونی ئایینه‌كان و بیروباوه‌ڕه‌ ئایدۆلۆژییەکان سه‌رچاوه‌ی گرتووه، ‌له‌ راستیدا بیروباوه‌ڕی نه‌گۆڕی له‌ ده‌قه‌ ئایینه‌كان و نه‌ریته‌ مەزهەبییەکان و دیدگا ئایدۆلۆژیا داخراوەکان وەرگرتووه،‌ به‌هۆی ئه‌وه‌ی واقیع وه‌ك شتێكی نه‌گۆڕ بینراوه‌ وایان زانیوه‌ هیچ شتێك ناگۆڕدرێت و هه‌ر گۆڕانگاریه‌ك به‌ نه‌بوون لێكدراوه‌ته‌وه.‌

له‌ رووی سیاسییه‌وه‌ ئه‌م ئه‌قلییه‌ته‌ دژ به‌ به‌های دیموكراسی و به‌های ئازادی و به‌های شارستانی داده‌نرێت به‌هۆی ئه‌وه‌ی هیچ تیۆرێكی داهێنه‌رانه‌ قبوول ناكات، ده‌بێت به‌ دوژمنێكی سه‌ر سەخت. جیاکردنه‌وه‌ی تیۆر و پراكتك له‌ یه‌كتری به‌ واتای هه‌ر جۆره‌ بیركردنه‌وه‌یه‌ك له‌ هه‌وڵی گۆڕانکاری كردنی دۆخی باودا بێت، ئەوان ڕەتی دەکەنەوە، واتا هه‌موو شتێك له‌گه‌ڵ بیركردنه‌وه‌ی ئه‌وان نه‌گونجێت قبولی ناكه‌ن. پارادایمی سیاسەتی دەرەوەی ئێران لەسەر بنەمای جێگیربوون و ناسینەوەی نەیارە بەهێزەکانی و تەرکیزکردنە سەر دوژمنە لاوازەکانی و دۆستەکانییەتی بۆ سوود وەرگرتن لە سرووشتی پەیوەندییەکانی نێوان یەکە نێودەوڵەتییەکان لەسەر بنەمای بەرژەوەندییەکانی بەپێی دیدگا و دونیابینی پراگماتیستەکان.
“ئاڵۆزی ڕەفتاری سیاسەتی دەرەوەی ئێران”
هەڵسوکەوتی سیاسی ئێران لەسەر ئاستی دەرەوە بە پرۆسەیەکی تاکتیکی دیاری دەکرێت، لەستراتیژی کۆتایی خۆی دوورناکەوێتەوە  و لانادات، کە بەقازانجی بیرکردنەوەی پراگماتیکی دەست پێدەکات، کۆتایی پێدێت لەسەر بنەمای یەکسانی نێوان دوژمنان و دۆستەکان و لە جوگرافیایەکی سیاسی ڕوون و ئاشکرا. ئەمەش لە هەستی و پێزانینی ئێران لەبەرامەبەر دەوڵەتانی دەورووبەری خۆیدا ڕەنگی داوەتەوە، وەک لەپەیوەندیدا لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکەدا پێدەچێت ئێران وڵاتێکی دۆست بێت بۆ وڵاتانی عەرەب و کەنداو و لە هەمان کاتدا وەک نەیار و دوژمنی وڵاتانی عەرەب و کەنداویش دەردەکەوێت. هاوکێشەی سیاسەتی دەرەوەی ئێرانی ئاڵۆزترە، لەپەیوەندیدا لەگەڵ دەوڵەتانی عەرەبی و کەنداودا، لەبەر ئەوەی لەیەک کاتدا پشتیوانی و کۆمەکی پێکهاتەکانە لەناو یەک دەوڵەتدا، لەسەر حسابی پێکهاتەکانی تری ناوەوە، کە باری سەرلێشێواوی و ئاژاوەی گرتووەتەوە، کە مەنتیقی ناکۆکی عەرەبی – عەرەبی گرتووەتەوە و خاڵێکی چوونەژوورەوەی ستراتیژی بووە بۆ ئەوەی نه‌توانێت دەستوەربداتە ناو کاروباری ناوخۆی دەوڵەتانی عەرەبی، لەپێناو دەرکەوتنی وەک هێزێکی ئەلتەرناتیڤی ناوچەیی لە سیستەمی هەرێمی عەرەبیدا پێش ئەوەی بە تەرازوی تایفەگەریی ڕەت بێت، کە ئێستا لەسەر ئاستی ناوچەکە بە روونی بەدی دەکرێت.
“ئاراستەکانی پراگماتیزم و دۆگماتیزم لە سیاسەتی دەرەوەی ئێران”

لە سیاسەتی دەرەوەی کۆماری ئیسلامی ئێراندا هەر لە سەرەتاوە دوو ئاراستەی دژ بەیەک بەدی دەکرێن ئەوانیش؛ ئاراستەکانی دۆگماتیستی و پرگماتیستی. دۆگماتیستەکان پێیان وایە؛ دەبێت بیرۆکە و جیهانبینی شۆڕش لە تەواوی دەوڵەتانی جیهانی ئیسلامی بڵاوبکرێتەوە، ئەگەر پێویستیش بکات دەبێت لەگەڵ ئەو دەوڵەتانە ڕووبەڕوو ببنەوە کە لە دژی ئەم جۆرە سیاسەتانەی کۆماری ئیسلامیدا دەوەستنەوە، بە تایبەتی دەوڵەتانی ڕۆژائاوا. بیرۆکەی ناردنە دەرەوەی شۆڕشی ئیسلامی لەلایەن ڕابەری شۆڕش “ئیمام خومه‌ینی” دیاریکراوە، ڕووانگەی خومەینی بۆ سیاسەتی دەرەوە دەکرێت بەم شێوەیە کورت بکرێتەوە “خومەینی بەرەی وڵاتە دەوڵەمەندەکانی وەک ئەمریکا، دەوڵەتانی ئەورووپا و ڕووسیای وەک بەرەی جیهانی ئاتاییزم “بێ دین” ناونابوو، لە بەرامبەردا بەرەی دەوڵەتانی هەژار بەدی دەکرێن کە بە جیهانی سێیەم ناسراون، ئەمانە کەوتوونەتە ژێر دەسەڵاتی ئیمپریالیزم”. ڕووانگەی خومەینی بۆ وڵاتانی موسلمانانیش بەم شێوەیە بوو؛  تەواوی فەرمانرەواکانی ئەو دەوڵەتانەی کە لە ئایینی ئیسلام دوورکەوتوونەتەوە، لە ڕێگەی بەرتیلەوە لە پێناو بەرژەوەندییە دارایی و ماددییەکانی خۆیان لە نزیکەوە لەگەڵ ئیمپریالیزمی ڕۆژئاوا و ڕۆژهەڵات لە هاوکاری و هەماهەنگیدان”. لەبەر ئەوە گەڵانی دەەوڵەتانی موسلمان نابێت باوەڕ بە فەرمانڕەواکان بکەن کە لایەن دەوڵەتانی ئیمپریالیزم بەڕێوەدەبرێن، پێویستە لەسەر موسڵمانان تەنها لە پێناو ئیدارەدانێکی ڕاستەقینەی ئیسلام بجەنگن، جیهانی داگیرکراو بۆ تێکۆشان لە پێناو ئازادی تەنها ئێران بکات، بە نموونە بۆ ئیلهام وەرگرتن. لەلایەکی دیکەشەوە ئێران پێویستە لە شەڕ دژی دوژمنانی ناوخۆی و دەرەوە پشتگیری لەو کۆمەڵە و بزووتنەوانە بکات لە دەوڵەتانی ئیمپریالیستیدا. لەبەر ئەوە دەبێت پڕەنسیپی ناردنەوەی شۆڕشی ئیسلامی و پشتگیریکردنی بزووتنەوە ڕزگاریخوازەکانی ئیسلام لە تەواوی جیهان ببێت بە بنەمای سەرەکی سیاسەتی دەرەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران.

ئەم بێرۆکانەی ڕابەری شۆڕش خومەینی وەک یاسا لە چوارچێوەی دەستووری کۆماری ئیسلامیدا جێگیرکران، لەبەشی پێشەکی دەستووردا هاتووە “دەستوور لە پێناو بەردەوامیدان بە شۆڕشی ئیسلامی و کاریگەرییەکانی دەبێت، هەلومەرجی لەبار دەستەبەر بکات و هەوڵبدات پەیوەندییەکانی خۆی لەگەڵ بزووتنەوە ئیسلامییەکان و جەماوەرییەکان بەرەو پێش ببات لەڕێگەی پێکهێنانی یەکێتی ئومەتی جیهانی ئیسلامی”.

بەشێوەیەکی گشتی لە پێشەکی دەستووردا بنەمایەکی یاسایی بەدی ناکرێت، بەڵام لە ماددەی ١١ی دەستووردا  هەوڵەکانی کۆماری ئیسلامی لە پێناو یەکگرتنی جیهانی ئیسلامی بەم شێوەیە جەختی لەسەرکراوەتەوە “حکومەتی کۆماری ئیسلامی ئێران لە پێناو دەستەبەرکردنی یەکێتی سیاسی، ئابووری و کلتووری جیهانی ئیسلامی دەبیت کار بکات و هەموو هێزی بەکاربێنێت”.

بەکورتی، وەک هەموو شۆڕشەکانی دونیا شۆڕشی ئیسلامی ئێرانیش کار دەکات بۆ ناردنە دەرەوەی بنەماکانی شۆڕشی ئیسلامی بۆ ناوچەکانی دەرەوەی سنوورەکانی خۆی، بەڵام بیرۆکەی ناردنە دەرەوەی شۆڕش لەلایەن ئاراستەی پراگماتیستەکانەوە ڕەخنەی لێگیراوە، بەپێی ڕووانگەی پراگماتیستەکان؛ دەبێت هەنگاوەکانی سیاسەتی دەرەوەی دەوڵەت لەسەر بنەمای بەرژەوەندییەکان بێت و دوور بکەوێتەوە لە ئایدۆلۆژیا، ئەم ئاراستەیە پشتگیری لەوە دەکرد ئەگەر پێویست بکات و سوود بۆ ئێران دەستەبەر بکات، دەبێت لەگەڵ دەوڵەتانی نا موسلمانی وەک ڕۆژائاوا یان چین و ڕووسیا هاوکاری یەکتر بکەن. ئەگەر لە ڕووانگەی ئەم دوو ئاراستەیە هەڵسەنگاندن بۆ ئاسیای ناوەڕاست بکرێت، کاتێک شۆڕشگێرەکان دەیانەوێت شۆڕشی ئیسلامی بگوازنەوە بۆ ئاسیای ناوەڕاست، بەڵام پراگماتیستەکان بەرگری لەوە دەکەن کە پێویستە بەرژەوەندییەکانی ڕووسیا لەو ناوچەیە لەبەرچاو بگرن. لە ڕاستیدا پراگماتیستەکان سنووری هێزی ئیران وەکو دەڵەت لەبەرچاو دەگرن و ئاگاداری ئەوەن، ئێران لە ناوچەی ئاسیای ناوەڕاست لە ڕووی ئایدۆلۆجییەوە ناتوانێت ململانێی هەر یەکە لە ڕووسیا، تورکیا و عەرەبستانی سعودیە بکات ، سەرەڕایی ئەمەش تاران دەست لە سیاسەتی خۆی بەرنادات.

کاتێک شیکردنەوە بۆ سیاسەتی دەرەوەی ئێران دەکرێت لە ژێر کاریگەری نوخبەی سیاسی و کەسایەتییەکان جیا دەکرێتەوە بۆ سیاسەتی پراگماتیکی و دۆگماتیستی، دەکرێت تابلۆیەک بە شێوەیە بکێشرێت؛

قۆناغ               دۆگماتیست                               پراگماتیست

١١٩٧٩ – ١٩٨٩رووحوللا خومەینی    (ئایاتوڵا عەلی خامەنەیی سەرۆک کۆمار)
٢١٩٨٩ – ١٩٩٧عەلی خامەنەیی (ئایاتوڵا)  هاشمی ڕەفسنجانی (سەرۆک کۆمار)
٣١٩٩٧ – ٢٠٠٥عەلی خامەنەیی (ئایاتوڵا)   موحەمەد خاتەمی (سەرۆک کۆمار)
٤٢٠٠٥ – ٢٠١٣عەلی خامەنەیی (ئایاتوڵا مەحمود ئەحمەدینەژاد (سەرۆک کۆمار)
٥٢٠١٣ – ٢٠١٧ عەلی خامەنەیی (ئایاتوڵا)    حەسەن ڕوخانی (سەرۆک کۆمار)

یەکێک لە ناوە هەرە دیارەکانی ئاراستەی پراگماتیستی لە سیاسەتی دەرەوەی ئێران “هاشمی ڕەفسنجانی”یە، ناوبراو سەرکەوتوو بوو لەوەی زیاتر زەمینەیەکی واقیعگەراییانەی دەستەبەرکرد لە سیاسەتی دەرەوەدا، هەروەها ڕەفسنجانی لە پشت هاوکاری و هەماهەنگی ئێرانە لەگەڵ ڕووسیا و چین. رەفسنجانی دوای بەڕێوەبردنی دوو خوولی سەرۆک کۆماری،  پشتگیری لە وەزیری ڕۆشنبیری و کلتوور موحەمەد خاتەمی کرد بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆککۆمار.

ئامانجی سەرەکی “موحەمەد خاتەمی” بریتی بوو لەوەی دەوڵەت بە لیبڕالیزم بکات و پەیوەندییەکانی ئێران لەگەڵ ڕۆژئاوا ڕاست بکاتەوە، لەسەردەمی ئەودا لە ئێران ئازادی چاپەمەنی و فرەیی میدیا دەستی بە گەشەسەندن کرد، لە سیاسەتی دەرەوەشدا پەیوەندییەکانی لەگەڵ بەشێکی زۆر لە دەوڵەتانی ئەورووپا ڕێکخستەوە. لەگەڵ ئەوەشدا بە هاتنی ساڵی ٢٠٠١ بەشێوەیەکی چاوەڕوان نەکراو، سەرۆکی پێشووی ئەمریکا “جۆرج بۆش”ی کوڕ  ئێرانی خستە بەرەی شەڕ لەبەرامبەر ئەمریکادا، ئەم هەنگاوەی بۆش زیانێکی گەورەیدا لە پەیوەندییەکانی ئێران لەگەڵ ڕۆژائاوا. ئەم بارودۆخەش دەستی دۆگماتیستەکانی لە ناوخۆی ئێران بە هێزکرد، لە دەرئەنجامدا “مەحمود ئەحمەدی نەژاد” وەک سەرۆککۆمار هەڵبژێردرا کە بە کەسایەتییەکی پۆپۆلیستی ناسرابوو. وەک دەرئەنجامی خوڵی یەکەمی ئەحمەدی نەژاد، “ڕەفسنجانی” لە هەڵبژاردەنەکانی ساڵی ٢٠٠٩ پشتگیری لە “موسەوی” کرد وەک سەرکردەیەکی پرگماتیکی، بەڵام لە کۆتاییدا دەرئەنجامەکانی هەڵبژاردن لە بەرژەوەندی “ئەحمەدی نەژاد” تەواو بوو وەک خوڵی دووەمی سەرۆککۆمار، هەرچەندە دەرئەنجامەکان گومانی زۆری تێدا بوو، بەڵام لە هەڵبژاردنەکانی ساڵی ٢٠١٣ حەسەن ڕۆحانی سەرکەوتنی بە دەست هێنا کە ڕەفسنجانی پشتگیری دەکرد، ڕوحانی دەستی کرد بە ڕێکخستنەوەی پەیوەندییەکانی ئێران لەگەڵ ڕۆژئاوا. لەلایەکی دیکەشەوە هەڵبژاردنی “دۆنالد ترامپ” وەک سەرۆکی ئەمریکا و جەخت کردنەوەی لەسەر ئێران وەک ئامانجێک جارێکی تر دەستی پراگماتیستەکانی لە ئێران بەهێزتر کردەوە.
“دەرئەنجام” 

کەواتە لە ئێران بوونی دۆگماتیستەکان لە دەسەڵات، هەمیشە فاکتەری گرژی پەیوەندییەکانی تاران بوونە لەگەڵ ڕۆژئاوا بە تایبەتیش ئەمریکا، لە هەمان کاتدا دۆگماتیستەکان پەرە بە هەماهەنگییەکانیان دەدەن لەگەڵ دەوڵەتانی ناوچەکە بە تایبەتیش لەگەڵ چین و ڕووسیا وەک کاردانەوەیەک لە بەرامبەر ئەمریکا، ئەم جۆرە سیاسەتەش بە مانای هاوردەکردنی بنەماکانی شۆڕشی ئیسلامی نایەت بۆ ناوچەی ئاسیای ناوەڕاست. بە پێچەوانەوە پراگماتیستەکان لە سیاسەتی دەرەوەدا ڕووانگەیان لەبەرامبەر ڕۆژئاوا بەو ئاراستەیە هەنگاو دەنێت کە پەیوەندییەکان ئاسایی ببنەوە و پەرە بە گفتوگۆکردن بدرێت لە جیاتی دوورکەوتنەوە.

لە دوای نەمانی “خومەینی” لەسەر ئاستی ناوچەیی سیاسەتی دەرەوەی ئێران ڕێبازێکی پڕاگماتیکی نیشانداوە کە یەکسانە بە نەیاران و دۆستەکانی لە سیاسەتەکانیدا بۆ ئەوەی هەرێمی عەرەبی بکاتە دەوڵەتێکی شکستخواردوو کە لەگەڵ یەکتردا لە ناکۆکی و ململانێدابن. ئەم جۆرە سیاسەتەش  لە (ئێراق و لوبنان و وڵاتانی کەنداوی عەرەب و سووریا و یەمەن) ڕەنگیداوەتەوە.  ئەم بەشدارییە پراگماتیکییە لە ڕۆڵی ئێران لە درێژەدان بە ئاڵۆزییەکانی سووریا دا ئاشکرا بوو، ئەو شوێنەی کە هەماهەنگی سیاسی و ئابووری نێوان ئێران و دەوڵەتەکانی پەیوەندیدار دەردەکەوت بۆ تەشەنە کردن و بەردەوەوامیدان ئەو ململانێیە خوێناوییە.

پەراوێزەکان

1.Mathew Wooton, (Iran‌s Foreign Policy: From Khatami to Ahmadinejad, Asian Politics and Policy, Volume 1, Issue 2, April – June 2009.

2.Dinmuhmmed Ametbek, İran ve Orta Asya: Tarih, Kültür ve Politika, ONKASAM, Ankara, 2017. 
 

3.پەروێز ڕەحیم، (٢٠١٤). بنەماکانی هزری و چوارچێوەی تیۆری سیاسەتی دەرەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران، خانەی موکریانی بۆ چاپ و بلاوکردنەوە، هەولێر.

4.تەحسین وسو عەبدوڵڵا، (٢٠٢٠). هێزی نەرم لە سیاسەتی دەرەوەی ئێران، لە زنجیرە بڵاوکراوەکانی ناوەندی کوردستان بۆ توێژینەوە لە ململانێ قەیرانەکان، ژمارە (٩٧).
پۆستی پێشوو

(موقه‌ده‌س) و (دیموكراسی‌ )

پۆستی داهاتوو

دابەزینی بەهای دینار و هەڵاوسانی بازاڕ

م. تەحسین وسو عەبدوڵڵا

م. تەحسین وسو عەبدوڵڵا

نووسەر

پەیوەندیداری بابەتەکان

کۆڵۆمبیا؛ چیرۆکى بێدەنگکردنى چەکەکان لە نیشتیمانى پەپولەکان
شــیکار

کۆڵۆمبیا؛ چیرۆکى بێدەنگکردنى چەکەکان لە نیشتیمانى پەپولەکان

تشرینی دووه‌م 27, 2023
29
ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان
شــیکار

ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان

تشرینی دووه‌م 26, 2023
14
ئایندەی ئێراق؛ لە نێوان لەخۆبایبوونی شیعە و هەڵەكانی كورد و سوننە
شــیکار

ئایندەی ئێراق؛ لە نێوان لەخۆبایبوونی شیعە و هەڵەكانی كورد و سوننە

تشرینی دووه‌م 19, 2023
40

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

كانونی دووه‌م 2023
د س W پ ه ش ی
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031  
    شوبات »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان
Call us: +964 770 CHKURD THEME

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • EnglishEnglish
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە