• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
یه‌ك شه‌ممه‌, ته‌مموز 6, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    تابلۆی هاوشێوە

    تابلۆی هاوشێوە

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 112

    با سه‌ركونسوڵی ئه‌مه‌ریكاش ئاگاداربێت

    کورد لە کوێی هاوکێشەکەدایە؟

    گەرووی هورمز؛ کلیلی ئابوریی جیهان

    گەرووی هورمز؛ کلیلی ئابوریی جیهان

    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    ئیسرائیل ئێران: چی رویدا، چی ڕودەدات؟

    ئێران و ئیسرائیل لە دۆستایەتییەوە بۆ دوژمنایەتییەکى توند

    ئێران و ئیسرائیل لە دۆستایەتییەوە بۆ دوژمنایەتییەکى توند

    چی دەبارەی کۆبوونەوەی G7 دەزانی؟

    چی دەبارەی کۆبوونەوەی G7 دەزانی؟

    دەربارەی ساختە هەواڵ

    ئەگەر جەنگی ئەتۆمی بەرپا بێت، مرۆڤایەتی چی بەسەر دێت؟

    کاریگەری دەستپێشخەری پشتێن و ڕێگای چین لەسەر هەرێمی کوردستان

    کاریگەری دەستپێشخەری پشتێن و ڕێگای چین لەسەر هەرێمی کوردستان

  • شــیکار
    گەڕی دووەمی لێدانی ئێران

    گەڕی دووەمی لێدانی ئێران

    هەڵپساردنی ئەندامێتی ئێران لە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم؛ هۆکار و لێکەوتەکان

    هەڵپساردنی ئەندامێتی ئێران لە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم؛ هۆکار و لێکەوتەکان

    جەنگی ئێران و ئیسرائیل؛ کێ براوە و دۆڕاو بوو؟

    جەنگی ئێران و ئیسرائیل؛ کێ براوە و دۆڕاو بوو؟

    جەنگی زانیارییەکان

    جەنگی زانیارییەکان

    دیارترین بنکە سەربازییەکانى ئەمەریکا لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست

    دیارترین بنکە سەربازییەکانى ئەمەریکا لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست

    ڕۆڵی هەڵە و ڕێکەوت لە پێشکەوتنی زانستیدا؛ وانەیەک لە مێژووەوە

    ڕۆڵی هەڵە و ڕێکەوت لە پێشکەوتنی زانستیدا؛ وانەیەک لە مێژووەوە

    پەنجایەمین دانیشتنی G7؛ لێکەوتە و ئالنگارییەکان

    پەنجایەمین دانیشتنی G7؛ لێکەوتە و ئالنگارییەکان

    حەشدی شەعبی؛ لە نێوان هەڵوەشانەوە و بەردەوامبوون

    حەشدی شەعبی؛ لە نێوان هەڵوەشانەوە و بەردەوامبوون

    کێشەی دەسەڵاتەکانی هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی سیستەمی فیدڕاڵی ئێراق

    کێشەی دەسەڵاتەکانی هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی سیستەمی فیدڕاڵی ئێراق

    خۆپیشاندانەکانی ئەمریكا  لە دژی سیاسەتەکانی کۆچبەری

    خۆپیشاندانەکانی ئەمریكا لە دژی سیاسەتەکانی کۆچبەری

  • ئــــابووری
    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

    كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

    حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

    حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

  • چاوپێکەوتن
    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    تابلۆی هاوشێوە

    تابلۆی هاوشێوە

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 112

    با سه‌ركونسوڵی ئه‌مه‌ریكاش ئاگاداربێت

    کورد لە کوێی هاوکێشەکەدایە؟

    گەرووی هورمز؛ کلیلی ئابوریی جیهان

    گەرووی هورمز؛ کلیلی ئابوریی جیهان

    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    ئیسرائیل ئێران: چی رویدا، چی ڕودەدات؟

    ئێران و ئیسرائیل لە دۆستایەتییەوە بۆ دوژمنایەتییەکى توند

    ئێران و ئیسرائیل لە دۆستایەتییەوە بۆ دوژمنایەتییەکى توند

    چی دەبارەی کۆبوونەوەی G7 دەزانی؟

    چی دەبارەی کۆبوونەوەی G7 دەزانی؟

    دەربارەی ساختە هەواڵ

    ئەگەر جەنگی ئەتۆمی بەرپا بێت، مرۆڤایەتی چی بەسەر دێت؟

    کاریگەری دەستپێشخەری پشتێن و ڕێگای چین لەسەر هەرێمی کوردستان

    کاریگەری دەستپێشخەری پشتێن و ڕێگای چین لەسەر هەرێمی کوردستان

  • شــیکار
    گەڕی دووەمی لێدانی ئێران

    گەڕی دووەمی لێدانی ئێران

    هەڵپساردنی ئەندامێتی ئێران لە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم؛ هۆکار و لێکەوتەکان

    هەڵپساردنی ئەندامێتی ئێران لە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم؛ هۆکار و لێکەوتەکان

    جەنگی ئێران و ئیسرائیل؛ کێ براوە و دۆڕاو بوو؟

    جەنگی ئێران و ئیسرائیل؛ کێ براوە و دۆڕاو بوو؟

    جەنگی زانیارییەکان

    جەنگی زانیارییەکان

    دیارترین بنکە سەربازییەکانى ئەمەریکا لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست

    دیارترین بنکە سەربازییەکانى ئەمەریکا لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست

    ڕۆڵی هەڵە و ڕێکەوت لە پێشکەوتنی زانستیدا؛ وانەیەک لە مێژووەوە

    ڕۆڵی هەڵە و ڕێکەوت لە پێشکەوتنی زانستیدا؛ وانەیەک لە مێژووەوە

    پەنجایەمین دانیشتنی G7؛ لێکەوتە و ئالنگارییەکان

    پەنجایەمین دانیشتنی G7؛ لێکەوتە و ئالنگارییەکان

    حەشدی شەعبی؛ لە نێوان هەڵوەشانەوە و بەردەوامبوون

    حەشدی شەعبی؛ لە نێوان هەڵوەشانەوە و بەردەوامبوون

    کێشەی دەسەڵاتەکانی هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی سیستەمی فیدڕاڵی ئێراق

    کێشەی دەسەڵاتەکانی هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی سیستەمی فیدڕاڵی ئێراق

    خۆپیشاندانەکانی ئەمریكا  لە دژی سیاسەتەکانی کۆچبەری

    خۆپیشاندانەکانی ئەمریكا لە دژی سیاسەتەکانی کۆچبەری

  • ئــــابووری
    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

    كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

    حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

    حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

  • چاوپێکەوتن
    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی شــیکار

جوگرافیای زمان  

کازم جەباری لەلایەن کازم جەباری
كانونی یه‌كه‌م 30, 2024
لە بەشی شــیکار
0 0
A A
جوگرافیای زمان   
0
هاوبەشکردنەکان
171
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

“دەروازە”

زمان؛ ئامرازێكە بۆ لێكتێگەیشتن و گۆكردن، مرۆڤ لە دێرزەمانەوە زمانی بەكارهێناوە بۆ دروستكردنی پەیوەندی و ڕێكخستنی كاروبارەكانی. هەربۆیە بایەخی زمان بەندە بە شێوازی بەكارهێنانەكەی و سوودە بەرینەكەی لە ژیانی هەر مرۆڤێكدا، جوگرافیای زمان جەختكردنەوەیە لە شوێن و پێگەی زمان و سنووری قسەكەرانی زمانی هەر گەل و نەتەوە و كۆمەڵە خەڵكێك لە جوگرافیایەكی دیاریكراو دا هەروەك یەكێك لە رەهەندە پەیوەندیدارەكانی تری جوگرافیا بریتییە لە دابەشبوونی زمان و قسەكەرانی زمانەكە و لێكۆڵینەوە لە هۆیەكانی گەشەكردن و مانەوە و هاوكات توانەوەی زمانە جیاوازەكان چ لە ناوخۆیی یەكەیەكی كارگێڕی و وڵاتێكی دیاریكراو یاخود لەسەر ئاستی هەرێمی و جیهانی.

“جوگرافیای زمان”

مەبەست لە جوگرافیای زمان؛ كاریگەری ڕەوتی جوگرافیا و سنوور و شوێن و ژینگەیە بەسەر زمانەوە، دابەشبوونی جوگرافی زمانە جیاوازەكانی جیهانە لەسەر نەخشە. نەخشە گەلێك كە جوگرافیا كێشاویەتی و شوێنی ئاخێوەرانی زمانەكانی تێدا ڕەنگڕێژكراوە. مادام جۆراجۆریەتی زمان، بەشێكە لە سیماكانی جیهانەكەمان، كەواتا پێویستمان بە جوگرافیایە بۆ پیشاندانی ئەو جیاوازیە. پێویستمان بە جوگرافیایە بۆ دەستنیشان كردنی شوێنی زمانە خۆجێیەكان و زانینی ئەو هۆكارە جوگرافییانەی كە بوونەتە فاكتەری جۆراوجۆریەتی زمان. دەبێتە لێتوێژینەوە لەوە بكرێت ئایا هۆكارە سرووشتی و مرۆییەكان ڕۆڵیان چییە لەم كایەیەدا. هەربۆیە لە كۆتایی سەدەی نۆزدە و سەرەتای سەدەی بیستەم ژینگەیەكی لەبار بوو بۆ سەرهەڵدانی ڕەوتێكی نوێی زانستی لە زمانەوانی نوێدا ئەمەش هەلومەرجی هاتنە پێشەوە و ئەفراندنی زانستێكی نوێی لێكەوتەوە كە بە “زانستی زمانی جوگرافی” یاخود “زانستی جوگرافیای زمانەوانی”. لە زانستی زمانی جوگرافییدا؛ لە ڕوانگەی جوگرافیاوە لە زمان دەكۆڵڕێتەوە، لە زانستی جوگرافیای زماندا لە ڕوانگەی زمانەوە لە جوگرافیا دەكۆڵرێتەوە. (رشید عبدالرحمان العبیدي، 2002، ل33). وادیارە لە یەكەمیاندا جوگرافی ناسەكان ئەو ئەركە لە ئەستۆ دەگرن لە دووەمیاندا زمانناسەكان ئەركدارن.

جوگرافیای زمان؛ ناوێكی سەردەمیانەیە بۆ زانستێك كە لە لێكۆڵینەوەكانییدا دوو زانست لە خۆ دەگرێت ئەوانیش: زانستی زمان و زانستی جوگرافیا. ڕەنگە هەندێك بە “جوگرافیای زمان” و هەندێكیش بە “زمانناسی جوگرافیا”  و هەندێكی تریش بە “زمانی جوگرافی یاخود جوگرافیای زمانەوانی” ناوی ببەن. (بن عون، الزبیر، محمد در، 2020، ص137). ئەم زانستە لقێكە لە زانستە مرۆڤایەتییەكان جەخت لە دابەشبوونی زمانە جیاوازەكان دەكاتەوە لە جیهاندا و لە ڕوانگەی جوگرافیای زمانەوە خەمی لێكۆڵینەوەی زمانەكانە لە دۆخی ئێستا و ئاماژە دەدات بە ژمارەی قسەكەران و بەكارهێنانی هەر زمانێك جگەلە دابەشبوونە جوگرافییەكەی و گرنگییە ئابورییەكەی و ئەو لایەنە زانستی و كەلتوری و ڕۆشنبیریانەی كە كاریگەریان هەیە لەسەر ناسینەوەی زمانەكان و لەڕووی شێوەی قسەكردن و نووسینیان. (خیرة، بلجیلالي، 2018، ص187).

هەروەها زانستی جوگرافیای زمان، لێكۆڵینەوە دەكات لە هەرێمێكی جوگرافی و مێژوویی و كۆمەڵایەتی لە یەكەیەكی زمانەوانی دیاریكراودا. لەنێوان ئەو پرسە زمانیانەی پەیوەستن بە لایەنی جوگرافییەوە. ڕووپیوی بۆ زمانی ناوچە جیاوازەكان دەكات بە ئامانجی ئەوەی كاریگەری شوێن لەسەر فرەیی و فرەچەشنی زمان و شێوەزارەكان لە ناوچەیەكی جوگرافی دیاریكراودا دەربخات بە لەبەرچاوگرتنی هۆكارەكانی فرەیی زمان و هەمەجۆری جوگرافی و بەزاندنی زمان بەسەر سنوورە سرووشتیەكاندا و  دابەشبوونی بەسەر نەخشە زمانەوانییەكاندا و سوود لێوەرگرتنیان بۆ پلاندانان و پەرەپێدانی نەخشەی جوگرافی و ئەتڵەسە زمانەوانییەكان. هەروەها نیشاندانی بڵاوبوونەوە و دابەشبوونی زمان و شێوەزارەكان بەسەر شوێنە جیاوازەكاندا. ڕێكخستنیان بەشێوەیەك كە بگونجێت لەگەڵ سیستەمی زمان و فرەجەشنییەكەی. (باي، ماریو، 1980، ص11). دەشێت ئەم زانستە نەك تەنها بۆ زمان بەڵكو پۆلێن بەندی بۆ شێوەزارەكانیش بكات لە هەرێمێكی جوگرافی دیاریكراودا لەسەر بنەمای هۆكارە جوگرافییەكان یاخود لێكۆڵینەوە لە زمانەكانی دوو دەوڵەتی دراوسێدا بكات. بۆ بەراوردكردنیان لەوەی بزانین ئەو زمانانە چۆن كاریگەریان لەسەر یەكتر هەیە لەڕووی ڕێزمانی و وشەسازی و قسەكردنەوە. (الحمید، عبدالعزیز بن حمید، 2011، ص29). ئەمە جگەلەوەی جوگرافیای زمان وەك بابەتێكی مرۆیی دەتوانرێت پەیوەست بكرێت بە جوگرافیای كەلتورییەوە، بەو پێیەی زمان یەكێكە لە توخمەكانی كولتوور. ئەوەشی كاریگەری لەسەر زمان و فۆڕمەكانی زمان هەیە، هەریەك لە فاكتەرەكانی (جوگرافیا، كەلتور، ژینگە) ڕۆڵی تێدا دەبینن.(سەدرەدین، كازم ئەحمەد، 2013، ل83).

لە جیهانی ئەمڕۆشدا لەگەڵ پێشكەوتنی زانستی نوێدا زۆر هۆكار و بوار دەركەوتن بۆ داخڵكردنی داتا و زانیارییەكان و نواندنی دابەشبوونی دیاردەكان لەسەر زەوی، یەكێك لەو هۆوپێناوانە (Gis). وەك تەكنیك و ئامرازێكی جوگرافی نەك تەنها كار ئاسانی كردووە بۆ زمان بەڵكو هەماهەنگە بۆ زۆرێك لە زانستەكان. خۆ ئەگەر لە سەردەمە دێرینەكاندا بە قورسی تەماشای نواندنی دیاردەكان كرابێت لەسەر نەخشە. نەخشەكانی جوگرافیا لە چەند دیاردەیەكی دیاردا قەتیس بووبێت و نواندنی بۆ كرابێت،  ئەوا لە ئەمڕۆدا كارەكە ئاسانە بەهۆی پێشكەوتنی تەكنەلۆژیا و سەرهەڵدانی سیستمی زانیارییە جوگرافییەكان(GIS). بە تایبەت لەبواری نەخشەسازی و كارتۆگرافیادا. بەو پێیەی یەكێك لە كارەكانی جوگرافیای زمان دابەشبوونی فرەچەشنی زمانەكانە لە جیهاندا. بۆیە سیستەمی زانیارییە جوگرافییەكان دەتوانێت لەڕێگەی دانانی هێمای تایبەت و مۆدێلی وەسفكردنی گرافیكی بۆ زمانە جیاوازەكان. بە باشترین شێوە و كوالێتیەكی بەرزەوە نەخشەیەكمان بۆ دروست بكات كە بە پشت بە ستن بە داتا و زانیاریەكان نەك تەنها زمانە جیاوازەكانمان بۆ بخاتە سەر نەخشە بەڵكو دەتوانێت زۆربە ئاسانی ژمارەی قسەكەرانی هەر زمانێك و شێوەی دابەشبوون  و بڵاوبوونەوەیان لە شوێنە جیاوازەكانی سەر  گۆی زەویدا پیشان بدات. (Zui Hu, Guoan Tang, Guonian Lu, 2014, P:563).

“ڕەهەندەكانی پەیوەندی نێوان زمان و جوگرافیا”

وەلێ دەتوانین ڕۆڵی جوگرافیا سەبارەت بە پەیوەندی لەگەڵ زمان پەیوەست بکەین بە کۆنتاکت لەگەڵ زانستەکانی تر لە زۆر ڕەهەندی جیاوازەوە، باسکردن لە خاڵە هاوبەش و خاڵە جیاوازەکانی جوگرافیا و کۆمەک وەرگرتن لە زانستەکانی تر، کایەیەکە ڕۆشنایی زیاترمان پێدەبەخشێت سەبارە بە لێکۆڵینەوە و کارکردن لەسەر زمان.  بە نموونە بۆ زانینی شێوازی ڕێزمانی و داڕشتنی ئەدەبی هەر نەتەوەیەك سوود لە زانستی زمان و بۆ ساغکردنەوەی بوونی زمان و کردنەوەی گرێکوێرە و کودەکانی زمان و ئاوڕدانە لە ئاخێوەرانی، کۆمەکی لە مێژوو وەردەگرین. بۆ پرسیارکردن لە مەڕ چیەتی زمان و شیکردنەوەی تەونە چنراوە ئاڵۆزەکانی زمان و شکاندنی کۆدەکانی، سوود لە فەلسەفە و بۆ کۆمەڵگە و گرۆی بەکارهێنەرانی سوود لە کۆمەڵناسی. بۆ پەرەپێدان بە سیاسەتی زمانەوانی و بە ئیمپراتۆریەتکردنی زمان سوود لە سیاسەت و بۆ شێوازی نزا و سروت و پەیوەندی یونڤێرساڵی و موتەعالی و بەرزکردنەوەی وزەی ڕووحی سوود لە ئاین…هتد. وەردەگرین. (جەباری، كازم، 2024، ل8)

توێژەران هەوڵدەدەن زادەی پەیوەندی لەنێوان زانستەكاندا بخەڕوو، ئەمەش یارمەتیمان دەدات بۆ دروستكردنی پەیوەندی و بەستنەوەی لایەنە هاوبەشەكانی زانستەكان لەگەڵ یەكدی و كردنەوەی دەلاقەیەكی نوێ بە ئاڕاستەی داهێنان و هێنانەكایەیی بابەت گەلی نوێ، كە شایانی توێژینەوە بن. لەم ڕوانگەوە لێكۆڵینەوە لە ڕەهەندەكانی پەیوەندی نێوان زمان و زانستەكانی تر بەتایبەت زانستە مرۆڤایەتییەكان گرنگی خۆی هەیە و جێگەی بایەخە بەتایبەت لەمەڕ پەیوەندی زانستەكانی زمان و جوگرافیا. هەروەك چۆن شوێنی جوگرافی و سرووشتی كۆمەڵگە و ژینگەكەی و باری سرووشتی ئەو زەویەیی كە كۆمەڵە خەڵكێك لەسەری نیشتەجێن و ئەم كۆمەڵە خەڵكەش لە ژینگەی جیاوازدا دەژین و كۆمەڵگە و وڵات و هەرێمی جیاوازیان بونیاد دەنێن. كاریگەرییەكی ڕوون و ئاشكراش لە سەر فەرهەنگ و كولتوور و زمانی ڕۆژانە بەجێدەهێڵن. (خۆشناو، شێروان حوسێن، 2012، ل89). بێگومان زمان وەك هۆكارێك بۆ ئاخافتن و دواندن و نووسین و مانەوە، كاریگەری ژینگەی سرووشتی و مرۆیی لەسەرە. كە دەكرێت ئەم پەیوەندیە لە چوارچێوەی جوگرافیادا ڕەنگڕێژ بكەین، هەروەك دەكرێت دەرفەت وەربگرین و لەم گۆشەنیگایەوە بپرسین ئایا خودی جوگرافیا چییە؟ بێجگەلە جوگرافیای كولتوور و زمان، ئەوەی لە مێژووشدا واریدە بەدەگمەن جوگرافیایەك هەیە كە كولتوور و زمانێك دوای زەوتكردنی، ڕەنگ و سیمای خۆیان پێ نەدرابێت. ئەمە دەمانباتەوە بۆ ئەو بابەتەی لە هەرشوێنێك كەلتور و زمانێك توانیبێتیان بەهێزەوە دەربكەون و ناوەڕۆكێكی سیاسی و یەكەیەكی كارگێڕی و هەرێمێكی مرۆیی بۆ خۆیان دروست بكەن كەوتا جوگرافیایەكیان بۆ خۆیان بونیادناوە. (سابیر، ڕەفیق، 2008، ل109) زمانێكیان كردوە بە ڕەمز و شكۆی هەرێمەكەیان. هەروەك لە جوگرافیای سیاسیشدا یەكێك لە بنەماكانی دەوڵەت زمانە. بەو مانایەیی زمان دەتوانێت كەلتوری هاوبەش دروست بكات و توانستی ئەوەی هەیە هەستی هاوڵاتی بوون لە وڵاتدا بەهێز بكات.

لە باری ڕەگەزی سرووشتیشەوە دەكرێت بڵێین هەر لە كۆنەوە دیاردە جوگرافییەكان بە نموونە تۆبۆگرافیا و زنجیرە شاخەكان كاریگەریان هەبووە لەسەر فرە جەشنی زمان و دابڕینی قسە پێكەرانی زمانێك و لەگەڵ زانێكی تر و دواتر مانەوەیان لەگەڵ یەكتردا و  لە چوارچێوەیەكی تەسكدا بەمەش جۆری قسەكردنیان شێوازێكی تایبەت بەخۆیانی وەرگرتووە. چونكە هەركاتێك ڕادەی تێكەڵاوی كەم بوو زمان كەمتر دەگۆڕێت، هەروەك كاتێك تێكەڵاوی زیاتر بوو گۆڕانی زیاتر لە زماندا ڕوودەدات. كەوتا دیاردە سروشتیەكان سەرەڕای هۆكارە كەلتورییەكان ڕۆڵیان هەیە لە سازدانی ژینگەی تایبەت و درووستبوونی زماندا.(خۆشناو، شێروان حوسێن، سەرچاوەی پێشوو، ل91). هەروەك زانستی جوگرافیا لە ڕووی مرۆییەوە توانستی ئەوەی هەیە لە دەلاقەی جیاوازەوە پەیوەندی لەتەك زماندا دروست بكات، بەنموونە لە ڕێگەی جوگرافیای کەلتوریەوە شیکردنەوە بۆ زمان دەکات و نیگاكان دەباتەوە لای ئەنترۆپۆلۆژیا، ئەگەرچی زمان بە یەکێک لە توخمەکانی کولتوور دادەنرێت و كولتووریش یەكێكە لە پایە و كیڵگەكانی لێكۆڵینەوە ئەنترۆپۆلۆژیەكان، بەڵام لە جوگرافیای كەلتوریدا توێژینەوە لەسەر زمان، شان بەشانی ڕەگەزە كەلتوریەكانی تری وەك ئەدەب و هونەر و داب و نەریت و ئایین و..هتد. دەبێتە جێی بایەخی لێكۆڵەرانی جوگرافیا چ لەڕووی جوگرافیای سروشتییەوە یاخود جوگرافیای مرۆییەوە. (جەباری، كازم، سەرچاوەی پێشوو، ل8).

“دەرەنجام”

  1. زمان؛ بەتەنها كردەیەكی خۆرسك نییە، بەڵكو ئامرازێكی گرنگە بۆ ئاخافتن و دواندن، هۆكارێكیشە بۆ لێكتیگەیشتن و گۆكردن و دەربڕین. هەروەها زمان دەبێتەهۆی دروستكردنی پەیوەندی و كۆنتاكت لەنێوان مرۆڤەكان. بەجۆرێك هەندێك لە زانایا زمان بە هۆكاری جیاكەرەوەی نێوان مرۆڤ و بوونەوەرەكانی تری سەر گۆی زەوی دادەنێن.
  2. جوگرافیا بە یەكێك لە لقەكانی مەعریفە دادەنرێت و یەكێكە لە كۆنترین زانستەكان، كە بایەخ بە دیاردە سرووشتی و مرۆییەكان دەدات و لە پەیوەندی نێوان دیاردەكان دەكۆڵێتەوە، بوار و مەودایەكی فراوانی هەیە بۆ لێكۆڵینەوە. سەروكار و لینكی لەگەڵ زۆرێك لە زانستە سروشتی و زانستە مرۆییەكاندا هەیە لەناویاندا زمان.
  3. جوگرافیای زمان؛ لقێكە لە زانستە مرۆڤایەتییەكان و بە بەشێك لە جوگرافیای مرۆیی دادەنرێت و لەو فاكتەرە جوگرافییانە دەكۆڵێتەوە كە كاریگەری لەسەر زمان هەیە. چ لە ڕووی دابەشبوون و بڵاوبوونەوەیان لە جسهاندا لەسەر نەخشە و ئەتڵەسەكان، یاخود ئەو فاكتەرە شوێنی و ژینگەیی و كەلتوریانەی كە كاریگەریان لەسەر جیاوازی و فرەچەشنەیی زمان هەیە.
  4. پەیوەندی نێوان جوگرافیا و زمان، وەك پەیوەندی نێوان زۆرێك لە زانستە مرۆڤایەتییەكان، پەیوەندیەكی بە بایەخە و لە زۆر ڕەهەندەوە دەرگا لەبەردەم دەلاقەیەكی نوێدا دەكاتەوە بە ئاراستەی لێكۆڵینەوە لە دۆزینەوەی خاڵی هاوبەش و ئەو نزیكایەتی و پەیوەندییە تەواوكارییەی كە لەنێوان زانستەكانی زمان و جوگرافیادا هەیە. ئەم پەیوەندییە لە چەندین ڕەهەندی جوگرافی سروشتی و مرۆیی وەك: كاریگەری شوێن و ژینگە و..هتد و كاریگەری كەلتور و بەكارهێنانی تەكنەلۆژیا و تەكنیەكە نوێیەكانی وەك سیستەمی زانیاریە جوگرافیاكاندا دەردەكەوێت.

سەرچاوە كوردییەكان:

یەكەم: كتێبەكان:

  1. سابیر، ڕەفبق، 2008، كولتوور و ناسیۆالیزم، سلێمانی: چاپی سێیەم، چاپخانەی تیشك.
  2. سەدرەدین، كازم ئەحمەد، 2013، جوگرافیای كەلتوری ناوچەی جەباری، سلێمانی: چاپی یەكەم، چاپخانەی كارۆ.

دووەم: گۆڤارەكان:

  1. خۆشناو، شێروان حوسێن، 2012، دیالێكتی جوگرافی، گۆڤاری گزنگ، ژمارە (94).
  2. جەباری، كازم، 25/2/2024، پەیوەندی نێوان جوگرافیا و زمان، كوردستانی نوێ.

سەرچاوە عەرەبییەكان:

یەكەم: كتێبەكان:

  1. بايو ماریو، 1980، أسس علم اللغة، ترجمة: أحمد مختار عمر، عالم الكتب، القاهرة-مصر.
  2. العبیدي، رشید عبدالرحمن، 2002، مباحث في علم اللغة و اللسانیات، الطبعة الاولی، دار الشؤون الثقافة العامە، بغداد.

دووەم: گۆڤارەكان:

  1. بن عون، الزبیر، محمد در، 2020، الجغرافیا اللغویة موضوع و مجالات البحث، مجلة العلوم الاجتماعیة، المجلد14، العدد2.
  2. الحمید، عبدالعزیز بن حمید، 2011، علم اللغة الجغرافي بین حداثة المصطلح وأصولە لدی العرب، مجلة الدراسات الغویة و الأدبیة، سنة الثانیة، عدد الثاني.
  3. خیرة، بلجیلالي، 2018، علم اللغة الجغرافي مفهونە و أصولە عند العلماء العرب، مجلة الفكر المتوسطي للبحوث والدراسات في حوار الدیانات والحضارات، مجلد 7، عدد2.

سەرچاوە ئینگلیزییەكان:

  1. Zui Hu, Guoan Tang, Guonian Lu, 2014, A new Geographical Language A perspective of GIS, Journal of Geographical Sciences 24, (3).:
  2. https://doi.org/10.1007/s11442-014-1106 
پۆستی پێشوو

هەموو فیلمەکان؛ فیلمی بێدەنگن

پۆستی داهاتوو

چۆن سەیری تەلەفزیۆن بکەین

کازم جەباری

کازم جەباری

نووسەر

پەیوەندیداری بابەتەکان

گەڕی دووەمی لێدانی ئێران
شــیکار

گەڕی دووەمی لێدانی ئێران

ته‌مموز 6, 2025
1
هەڵپساردنی ئەندامێتی ئێران لە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم؛ هۆکار و لێکەوتەکان
شــیکار

هەڵپساردنی ئەندامێتی ئێران لە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم؛ هۆکار و لێکەوتەکان

ته‌مموز 5, 2025
15
جەنگی ئێران و ئیسرائیل؛ کێ براوە و دۆڕاو بوو؟
شــیکار

جەنگی ئێران و ئیسرائیل؛ کێ براوە و دۆڕاو بوو؟

حوزه‌یران 28, 2025
61

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

كانونی یه‌كه‌م 2024
د س W پ ه ش ی
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031  
« تشرینی دووهەم   کانونی دووهەم »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە