“دەستپێك”
ئابووری كۆڵەكەی سەرەكی و پایەكی تۆكمەی دەسەڵاتە، “هاری ترومان” یەكێك لە سەرۆكەكانی ئەمریكا دەڵێت: من پێویستم بە ئابووری زانە بە بارێكدا، چونكە هەركات پرسیار لە یەكێك لە ڕاوێژكارەكانم دەكەم لە وەڵامدا دەڵێن: بەم دیوەدا كارەكە وادەخوازێت، هەموو سەرۆكەكانی ئەمریكا لە بڕیارە ئابوورییه‌كانیاندا پشتیان بە ئابووری زانەكان بەستووە، لە ئێستادا لە پاڵ گشت وەزارەكانی ئەو وڵاتەدا نووسینگەی ڕاوێژكاری ئابووری هەیە، بۆ نموونە نووسینگەی سەرۆك كۆمار ساڵانە ڕاپۆرتی ئابووری ڕادەستی سەرۆك دەكات، تەنانەت گۆنگرێسیش بۆ چاودێری كاروباری دارایی پشت بە ئابووریناسەكان دەبەستێت، هەبوونی ئەو هەموو نووسینگەیە گەندەڵی ئابوری كەمدەكاتەوە و گەورەیی و مەزنی ئەو وڵاتە پیشاندەدات. باج كۆنترین سەرچاوەی دارایی دەوڵەتە و گرنگییەكی زۆری هەیە، بەشێكە لە داهاتی گشتی دەوڵەت، باج وەك سەرچاوەیەكی دابینكردنی كار، خزمەتگوزاریە گشتییه‌كان و دروستكردنی ژێرخانی دەوڵەت كەڵكی لێ وەردەگیرێت بەگشتی بۆ پتەوكردنی ژێرخانی ئابووری دەوڵەت بەكاردەهێنرێت.
“باج چییە؟”
بەشدارییەكی دارایی ناچارییە، حكوومەتە ناوچەیی، هەرێمی و نیشتمانێكان دەیسەپێنێت بە سەر كەسەكان و كۆمپانیاكاندا، ئامانجی دابینكردنی پارەیە بۆ چالاكییەكانی حكومەت، بە نموونە جێبەجێكردن و تەواوكردنی خزمەتگوزاریە گشتییه‌كانی وەك دروستكردنی قوتابخانە و نەخۆشخانە، یان بەرنامەكانی دەستبەری “الضمان الإجتماعی” كۆمەڵایەتی و چاودێری تەندروستی، حكوومەت لە ڕێگای بریكار و یەكەكانی بەڕێوەبردنەوە باج وەردەگرێت.
“پێناسەی باج”
1- بڕێكی نەختینەیە حكوومەت بە مەبەستی دابینكردنی پارە بۆ خەرجییه‌كانی دەوڵەت لە دامەزراوەكان و كەسەكانی وەردەگرێت، دواتر داهاتەكە لەو كەرتانەدا خەرجدەكات كە پێویستیان پێیەتی، وەك پەروەردە، تەندروستی، یان كڕینی كاڵا و شمەك، یاخود لە بونیادنانی ژێرخانی دەوڵەتدا خەرجدەكرێت بە نموونە دروستكردنی ڕێگابان و بەنداو، یاخود لە دابینكردنی بیمەی بێكاریدا سەرف دەكرێت.
2- بریتیە لە بڕێك پارە دەخرێتە سەر كەسێك یان قەوارەیەكی قانوونی، قانوون سزای ئەو كەسە یان لایەنە دەدات كە خۆیی لە باج دەدزێتەوە یان باج نادات.
“مێژووی باج”
باج مێژوویەكی دورو درێژی هەیە، لە كۆمەڵگاكانی ڕۆمان و یۆنانی كۆندا باج سەریهەڵداوە، بەشێكی پارەی سەپێنراو بووە بە سەر كاڵای هاوردەكراودا، وەك هۆكارێكیش بۆ پاڵپشتی جەنگ كەڵكی لێ وەرگیراوە، بەڵام شێوەی سەرەتایی باج لە ڕۆما وەك باجی بەكاربەر دەركەوتووە، هەندێك سەرچاوە دەڵێن سێ هەزارساڵ بەر لە زاین یەكەم نوسراوی باج لە وڵاتی میسربووە. لە مێژووی ئێراقدا بۆ یەكەمجار لە ڕۆژی 27/ مایس/ 1927 قانوونی باجی داهات دەركراوە.
“تایبەتمەندێكانی باج”
- باج بڕێكی پارەیە كەسەكان و كۆمپانیاكان دەیدەن بە حكوومەت.
- باج بە زۆر وەردەگیرێت و بێ بەرانبەرە، واتە بڕێكی پارەی زۆرەملێییە بە سەر تاكەكانی كۆمەڵگادا دەسەپێنرێت، كاری سەروەری حكوومەتەكانە، هەموو حكوومەتێك قانوونی تایبەتی باجی هەیە.
- باج هۆكاری هاوكارییە، تاك بەو پێودانگەی لە كۆمەڵگادا دەژی و بەشێك لە بەرپرسیارێتی دەوڵەتی دەكەوێتە ئەستۆ، جێبەجێكردنی باج بەشێكی بەرپرسیارێتیەكە لە ئەستۆی لا دەبات.
- حكوومەت باج دەسەپێنێت، دامەزراوە و دەستەكانی حكوومەت كەسایەتییەكی مەعنەوەیان هەیە و باج دەسەپێنن، وەك هۆكارێكی دارایی بەكاری دەهێنێن.
- سەپاندنی باجەكە لە موڵكایەتی تاكەوە دەگوێزێتەوە بۆ موڵكیەتی دەوڵەت
“گرنگی باج”
- باج هۆكارێكە بۆ پارەداركردن یان دابینكردنی دراو بۆ گشت كەرتەكانی حكوومەت كە خەرجیان لە ئەستۆی حكوومەتدایە وەك پەروەردە و تەندروستی و …هتد.
- باج سەرچاوەیەكی گرنگی داهاتە، كۆكردنەوەی بە قانوون ڕێكدەخرێت لە لایەن نوێنەرانی گەلەوە “پەرلەمان”، دوای دیاری كردنی بودجە دابەشدەكرێتەوە بە سەر كەرتە جیاوازەكانی حكومەتدا.
- باج هۆكارێكی گرنگی بە دیهێنانی گەشەی ئابوورییە لە وڵاتدا، لەم رێگایەوە حكوومەت باج لە سەر كۆمپانیاكان دادەنێت و بڕێكی بەرچاو دراو كۆدەكاتەوە و ئەوكارەش ڕەوڕەوی گەشەی ئابووری وڵات خێراتر دەكات.
- باج لە بەڕێوەبردنی وڵاتدا یەكێكە لە هۆكارە بە هێزەكانی ئابووری، بەكاردەهێنرێت بۆ دورخستنەوەی بازاڕی وڵات لە پڕكردن یان نغرۆكردنی بە شمەكی زیان بەخش یان ئەو كاڵاو شمەكانەی حكومەت بەكارهێنانیان یاساخ دەكات.
- باج هۆكاری ڕێكەوتنی بازرگانییە لە نێوان وڵاتاندا، بەشێوەیەك كەمكردنەوەی باج لە سەر كاڵا و شمەكی هەردوو وڵات بە هۆكاری هاندانی بازرگانییە لە نێوانیاندا.
“جۆرەكانی باج”
یەكەم: باجی داهات، جۆرێكە لە باج بەشێوەیەكی زۆرەملێ و بە ڕێژەیەكی سەدی حكومەت دەیسەپێنێت بە سەر ئەو كەس و كۆمپانیانەدا كە دەسەڵاتی دادگایان بە سەردا زاڵە، ئەمجۆرە باجە سەرچاوەیەكی گرنگە بۆ حكومەت لە پەیوەستبوون بە ئەركەكانی بەرانبەر بە كۆمەڵگا، بەنموونە دابینكردنی پارە بۆ پرۆژە گشتییه‌كان و دابینكردنی پێداویستییه‌كانی كۆمەڵگا، گشت ئەو كەس لایەنانەی ئەمجۆرە باجە دەیانگرێتەوە پێویستە ساڵانە ئەو بڕە باجە بدەن كە دەكەوێتە ئەستۆیان.
دووەم: باجی كرێ، حكوومەت ئەم جۆرە باجە دەسەپێنێت بە سەر كۆمپانیاكاندا، بە باجی مووچە یان كرێ ناودەبرێت بە شێوەیەك ڕێژەیەكی دیاریكراوی لە سندوقی دەستبەری كۆمەڵایەتی و بیمەدا دادەنرێت، بە شێوەیەكی ئاسایی دابەشدەبێت بە سەر دوو بەش بەشێكی دەكەوێتە ئەستۆی كۆمپانیاكە و ئەویتری كرێكارەكە بە ئەندازەیەكی كەمتر لە پشكی كۆمپانیاكە یان دامەزراوەكە لە ئەستۆی دەگرێت.
سێیەم: باجی داهات لە سەرمایە، ئەمجۆرە باجە ئاماژەیە بۆ ئەو قازانجانەی لە داهاتی بنەماكان “أصول” دەستدەكەوێت كاتێك نرخی فرۆشتنیان زیاتر بێت لە نرخی كڕینیان، بە نموونە خانوو، كەرەستە، ئامێر، قەواڵە و پشك و …هتد.
چوارەم: باجی خانووبەرە، ئەمجۆرە باجە بە سەر خەڵكانێكی كەمدا دەسەپێنرێت كە دەوڵەمەند و داران، بەشێوەیەك خاوەن باڵەخانەیەكی گران بەها یان زیاد لە باڵەخانەكن، لە هەندێ وڵاتدا ڕێژەی ئەمجۆرە باجە دەگاتە 40%.
پێنجەم: بریتییە لەو بڕە پارەیە كە حكوومەت لە كەسەكانی دەسەنێت و لە خەرجكردنی شمەكێكدا سەرفی دەكات، هۆكارەكەش كەمكردنەوەی بەكارهێنانی ئەو كاڵاو شمەكانەیە وەك جگەرە و خواردنەوە كحولییه‌كان.
شەشەم: باجی كاڵاو بەرهەمی فرۆشراو، لە نێو وڵاتاندا بەربڵاوترین و ناسراوترین جۆری باجە، ئەمجۆرە باجە بە سەر بازرگانی تاك فرۆش و كۆفرۆشدا دەسەپێنرێت، بە شێوەیەك وەك بەشێك لەو كاڵا و شمەكە دیاری دەكرێت كە بەكاربەر دەیكرێت و بەكاری دەهێنێت، دواجار ئەو بڕە پارەیە دەچێتە گەنجینەی دەوڵەتەوە.
حەوتەم: باجی بەهای زیادكراو یان زیادە، ئاماژەیە بۆ ئەو بەها زیادەیەیی لە نێوان نرخی كاڵا و بڕی تێچوونیدا هەیە، بۆ نموونە قاتێك لە بازاردا بە 120$ دەفرۆشرێت، بەڵام نرخی تێچوونی 85$ە، 15$ وەك بەهایی بەهای كارو تێچوون دێتە ئەژمار، ئەویتری دەخرێتە سەر قاتەكە كاتێك ماركەیەكی ناسراوی وەك “VIP” دەخرێتە سەر.
هەشتەم: باجی كاڵای جوانكاری Luxury Tax: حكوومەتەكان ئەمجۆرە باجە دەخەنە سەر ئەو كالایانەی گران بەهان وەك خشڵ و ئوتومبێل كە بە هەزاران دۆلار دەژمێردرێن، ئەمجۆرە كاڵایانە لە بواری ئابووریدا گرنگی تایبەتیان هەیە.
نۆیەم: باجی مامەڵەی ئاسایش Security Transaction Tax: ئەمجۆرە باجە دەخرێتە سەر مامەڵە ئابوورییه‌كانی بازاڕی دارایی، وەك پشك و سندوقی وەبەرهێنان كە تایبەتن بە وەبەرهێنە ناخۆیی و بیانیه‌كان لە یەككاتدا، ئەمكارە لە پێناو ئەو هەوڵانەی حكوومەتە كە بە مەبەستی دابینكردنی ژینگەیەكی ئارام بۆ وەبەرهێنان لە سنووری دەوڵە تەكەیدا پیادەی دەكات.
دەیەم: باجی گومرك Custom Tax: ئەمجۆرە باجە حكوومەت لە سەر هاوردە و ناردنی كاڵا و شمەك لە وڵاتێكەوە بۆ یەكێكیتر دیاریدەكات، بە گوێرەی كەرت و جیاوازی كاڵاكە باجەكە دەگۆڕێت، حكوومەت بە مەستی هاندانی وەبەرهێنان ڕێژەی باجەكە دەگۆڕێت.
“ڕسومات چییە؟”
لە زماندا ڕەسم (میرانە) بە چەند واتایەك دێت، وەك جێما و یان پاشماوە، ڕەسم كۆكراوەی ڕسوومە. لە زانستی دارایی نوێدا میرانە بریتییە: لە بڕە پارەیەك دەوڵەت یان دەزگا گشتییه‌كانی دەوڵەت لە بەرانبەردا خزمەتگوزاریەكدا لە هاووڵاتیانی وەردەگرێت و سودەكەی بۆ هاووڵاتیان دەگەڕێتەوە، دەوڵەت پارەی ڕسومات دەخاتە سەر خەرجییە گشتێكان و لەو بوارەدا كەڵكی لێ وەردەگیرێت. رسومات جیاوازە لە باج، باج ناچارییە و بێ بەرانبەرە، رسومات لە بەرانبەر خزمەتگوزاریكەدا وەردەگیرێت، بە نموونە ڕسوماتی زانكۆ و دادگاكان، پەیوەندی و گەیاندن و …هتد.
پێناسەی ڕەسم “میرانە” نرخێكە تاك لە بری خزمەتگوزاری دەیدات، بڕو شێوازی پارەكە دەكەوێتە سەر سرووشتی بەرهەم و خزمەتگوزارییه‌كە، نرخێكی جێگیرە و دەخرێتە سەر خزمەتگوزارێكی دیاریكراو وەك بەكرێ گرتنی بارهەڵگر، ڕسومی پلاندانان و كاتی گەشت كردن.
جۆرەكانی “رسومات” میرانە:
1- رسومی بانكی و بەرهێنان: بانكەكان میرانە دەخەنە سەر كارتی دڵنیایی لە كاتی ڕاكێشانی پارە لە سەر حسابی بانكی یاخود لە كاتێكی درەنگتردا ئەو ڕەسمە وەردەگرێت، هەروەها ئەو میرانەیە بانكەكان لە پشكەكان و سندوقی وەبەرهێنانیشی وەر دەگرن.
2- ڕەسم بە گوێرەی خواست: ئەم جۆرە بە گوێرەی خواستی بەكاربەر وەردەگیرێت، ئەم جۆرە میرانەیە لە مامەڵەكردنی گەشت كردندا بەربڵاوە وەك ئەو خزمەتگوزارییانەی پەیوەستن بە ئەو كەلوپەلە زیادانەی لە گەشتەكاندا بەكاردەهێنرێت.
3- ڕەسمی شاراوە: جۆرێكی شاراوەیە و بەكاربەران هەستی پێ ناكەن، زۆر جار بە یەك كەڕەت لێ یان وەردەگیرێت وەك ئەو رسوماتانەی لە خزمەتگوزارییه‌كانی ئەنتەرنێت، كارتی دڵنیایی، كۆمپانیاكانی دڵنیایی و گەشت و گوزار وەردەگیرێت.
ڕاكردن یان خۆدزینەوە لە باج Tax Evasion: بریتییە لە خۆدزینەوەی كەسێك یان كۆمپانیایەك لە پێدانی ئەو باجەی حكوومەت دەیخاتە سەر داهات و سامانەكەی، یان لە سەر ئەو سەرچاوانە دادەنرێت كە باج دەیانگرێتەوە وەك هاوردەكردن، هەروەها خۆدزینەوە لە باج بە قانوونیش جێبەجێدەكرێت كە گزی، فێل و نیاز خراپییە. ئەوكارەش بەكەڵك وەرگرتن لە دەقەكانی قانوون پیادە دەكرێت یاخود دەقەكان بەشێوەیەك دادەرێژرێن كە ڕاڤە و شیكاری جۆراوجۆر لە خۆ بگرن. بە شێوەیەكی گشتی خۆدزینەوە لە باج تاوانە و تاوانبار لە بەرانبەر قانووندا بەرپرسیارە لە كارەكەی.
شێوازەكانی ڕاكردن لە باج، شێوازو ڕێگاكانی خۆدزینەوە لە باج زۆرن لە ناویاندا:-
1- كەمكردنەوەی بەهای ئەو داهاتەی باجی دەچێتە سەر.
2- یاریكردن بە داهاتی كرێكار و كارمەندان لە كۆمپانیاكاندا و ڕادەست نەكردنیان بە تەواوەتی بە دەوڵەت.
3- شاردنەوەی دەرچە و بڕی كاڵا و شمەك لە بەڕێوەبەرێتی باج
4- ڕادەستكردنی وەسڵی ساختە بە بەڕێوەبەرێتی گومرك لە پێناو كەمكردنەوەی ڕسومی باج و گومرك لە سەر كاڵاو شمەكی هاوردە كراو.
“هۆكارەكانی راكردن لە باج”
1- هەستكردن بە لاوازی دامەزراوەكان و كەم توانایی دەوڵەت لە جێبەجێكردن و سەروەری قانووندا، پیادە نەكردنی بەرپرسیاریتی چاودێری لە دەست خستنە سەر ئەو كارانەی كە بە هەڵهاتن لە باج دەژمێردرین و ڕاپێچكردنی خاوەنەكانیان بۆ بەردەم دادگا.
2- بڵاوبوونەوەی گەندەڵی لە ناو دام و دەزگاكانی دەوڵەت و بەڕێوەبەرێتییه‌كانی باج بە شێوەیەكی تایبەت، پێدانی بەرتیل لە جیای باج.
3- بەرزركردنەوەی ڕێژەی باج و بارگرانی باج لە بەرانبەر نەبوونی خزمەتگوزارییه‌كانی حكومەت، چونكە ئەو كات هاووڵاتی جێماو كاریگەری پێدانی باج نابینێت لە ژیانی ڕۆژانەیدا.
4- هەستنەكردن بە شەرعیەتی باج لە بنەڕەتدا، بە تایبەت ئەگەر سیستمی حوكمڕانی شەرعیەتی نەمابوو.
5- هەڕەمەكی و خەمڵاندن لە جێبەجێكردنی دەسەڵات لە لایەن بەڕێوەبەرێتییه‌كانی باجەوە، ئەوكارە پاساو دەبێت بۆ هاووڵاتیان كارەكانیان بەشێوەیەكی نهێنی پیادە بكەن “دروستبوونی كەرتی نهێنی” و بیشارنەوە، یاخود لە بەڕێوەبەرێتییه‌كانی باج كارو پیشەكانیان تۆمار نەكەن.
“زیانەكانی خۆشاردنەوە لە باج”
1- كاریگەری لە سەر كەمتوانایی دەوڵەت لە خەرجی گشتییه‌كانیدا دەردەكەوێت،
2- كەمكردنەوەی هەلی وەبەرهێنان لە ژێرخانی ئابووری، خزمەتگوزاریە گشتییه‌كانی وەك پەروەردە، كەرتی تەندروستی و پۆستە و گەیاندن و …هتد.
3- هەڵهاتن لە باج حكوومەت ناچار دەكات باجی زیاتر لە كاڵا و شمەك و خزمەتگوزارییه‌كان زیاد بكات، ئەمكارە باری شانی هاووڵاتیان قورستر دەكات.
“هۆشیاری چییە؟”
هۆشیاری بەر و ئەنجامی ژیانی مرۆڤە، ناسین و زانینە، هەست پێكردن و تێگەیشتنە دەربارەی مرۆڤ و دەوروبەر، هۆشیاری ئەركی مێشكە، مرۆڤ بە هۆی ژیری و هەستەكانییه‌وه دەوروبەری دەناسێت، تێیان دەگات، خەیاڵ، هەست، بینراو بیستراو تۆمار دەبن لە مێشكدا، وێنەو شێوەكان لە ڕێگای هۆشیارییەوە دێنەوە بیرمان، هۆشیاری بیركردنەوەی پێشخستووە، یاریدەی مرۆڤی داوە بۆ بەردەموامی ژیان، مرۆڤ هۆشیاری بەكاردەهێنێت بۆ ڕێكخستن و خۆشكردنی ژیانی، بۆ زاڵبوون بە سەر هەندێ دیاردەی سرووشت یان، بۆ خۆ پاراستن لێ یان، بە دەر لە مێشك، هەستەكان، ژینگەی سروشتی و كۆمەڵایەتی، بیركردنەوە و زمان، تێگەیشتن و زانیاری هۆشیاری دروست نابێت، كەواتە هەر وێنە، ڕووداو، ڕواڵەت و دیاردەیەك ڕاڤەیەكی هەبێت هۆشیاری تیادایە، هۆشیاری باجیش دەچێتە ژێر ئەم قانوونەوە.
“هۆشیاری باج”
هەستپێكردنی تاكە بەرانبەر بەرپرسیارێتی دارایی لە مەڕ كۆمەڵگا، هەركات هەستی خەڵك پێگەیشتوو بێت بەرانبەر ئەركەكانیان لە كۆمەڵگادا و متمانەیان زیاتر بێت بە حكومەتەكانیان زیاتر پابەندی پێ دانی باج دەبن. ئەوكارەش پەیوەندیەكی گەورەی بە باجی داهاتەوە هەیە، دیارو بەرچاوە لە كۆتایی سەدەی ڕابردوو سەرەتای سەدەی بیست و یەكەمدا ژیانی بەشێكی بەرچاو لە توێژە جیاوازەكانی كۆمەڵ باشتربوو، هاوكات زۆر قانوون لەو بواری هۆشیاری باج و رسوماتدا دەرچوێنران، بەڵام هێشتا هۆشیاری كۆمەڵگا لە ئاستی پێوپیستدا نییە و بەشێكی بەرچاوی خەڵك خۆیان لە پێدانی باج دەدزنەوە لە ناویاندا كەسانی دیار و ناسراون، بۆ نموونە لە تەمووزی ساڵی 2016 دادگای بەرشەلۆنە بە بڕی بیست و یەك مانگ بەندكردن یاریزانی جیهانی میسی و باوكی تۆمەتباركرد بە هەڵهاتن و خۆدزینەوە لە پێدانی باج كە بڕەكەی نزیكەی چوار ملێون دۆلاربوو.
“هەرێمی كوردستان و باج”
داهاتی سەرەكی هەرێمی كوردستان غاز و نەوتە، سرووشتی داهاتی دەوڵەتی كرێخۆر ئەوەیە كەمتر چاوی لە باجە و وەك داهاتێكی سەرەكی وڵات تەماشای ناكات، هاوكات مەترسی كڕین و فرۆشتنی ئەم سەرچاوانە زۆر بەرزن تەنانەت هەندێجار حكوومەتەكان لە ئاستیاندا شكست دەهێنن. لە ئێستادا زۆرێك لە وڵاتان بە دوای سەرچاوەی جیاواز و جۆراو جۆردا دەگەڕێن بۆ داهات و گەشەی بەردەوامی كۆمەڵگا”Sustainability” لە ئێستادا حكوومەت بیری لە سەرچاوەی جیاوازی داهات كردۆتەوە كە باج و گەشتیاری دوو سەرچاوەی جیاواز و بەرچاوی بوارەكەن، حكوومەت ڕێژەی 15% باجی وەك قازانجی كۆمپانیاكان دیاركردووە، هاوكات ڕێژەی 5% باجی لە سەرداهاتی ئەو فەرمانبەرانە دیاریكردووە كە حەوت سەد هەزار دینار زیاتر مووچەیانە.
سەرباری باجی هاوردە و هەناردەكردن، خاڵە سنوورێكان ڕێگاو دەرچەی بەرچاون لە بوارەكەدا. لە بەرانبەردا ڕێژەی ڕسوماتیش بە رادەیەكی بەرچاو بەرزكراوەتەوە، بەڵام نەبوونی هۆشیاری باج و كەمی متمانەی هاووڵاتیان بە حكوومەت ڕێگرن لە بەردەم تەواوكردنی ئەركەكانی باج و ڕۆڵی باج لە پێشكەوتنی كۆمەڵگای كوردستاندا، حكومەت دەتوانێت لە ڕێگای ڕاگەیاندن و شەفافیەتەوە ئاستی هۆشیاری باج لە كۆمەڵگادا بەرەو پێشببات لە رێگای ڕاگەیاندنەوە گرنگی و ماهیەتی باج و ڕۆلێ باج لە گەشەو بەرەوپێشبردنی كۆمەڵگا و نەتەوەدا پیشانبدات و كۆمەڵگا لە چاوەڕوانی ئاسۆیەكی ڕوونترو داهاتوویەكی گەشاوەتردا بێت لە ئاست كارو خزمەتگوزارێكانی حكوومەت.
سەرچاوە:
1 1. محاڤرات فی إقتصاد السوق مع إشارات حول الإقتصاد العراقی د, محمد رچا عباس السنە 2021
02 minutes 13 seconds02:13
- هۆشیاری فوئاد تاهیر سادق/ چاپخانەی ئیرشاد/ بەغداد ساڵی 1987
- فەرهەنگی كارگێڕی/ وەهاب حەسیب محەمەد/ لە بڵاو كراوەكانی گۆڤاری بڕیار ساڵی 2015
- مجلە دراسات محاسبیە و مالیە/ مجلد الپانی عشر/ عدد 41 الفصل الرابع لسنە 2017
- ئینتەرنێت
https://www.equiti.com/ae-ar/newsroom/articles/taxes-importance
https://www.aljazeera.net
