• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
یه‌ك شه‌ممه‌, حوزه‌یران 1, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 110

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    پیلانێک کە بووە هۆی ئەوەی کورد بگاتە ئامانجەکانی

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    گوڵان بە شکۆمەندی خۆی نووسييەوە

    تاران و واشنتن دوو هەنگاو یەک ئامانج

    سەقامگیریی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە وتارەکەى سەرۆکوەزیرانی کوردستاندا

    دیبلوماسیەتی درەوشاوە

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    دەربارەی ساختە هەواڵ

    هەر خزمەتگوزارییەک بەخۆڕایی بوو، تۆ کاڵاکەیت

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 109

    ڕەخنەی شین

    ڕەخنەی شین

    سەرکردە و جەماوەر

    سەرکردە و جەماوەر

  • شــیکار
    مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

    مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

    ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

    ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    دۆزینەوەی لوسی؛ پەردەلادان لەسەر گۆڕان  و پەرەسەندنی مرۆڤ

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    چاویلکەی زیرەک

    چاویلکەی زیرەک

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

  • ئــــابووری
    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

  • چاوپێکەوتن
    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 110

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    پیلانێک کە بووە هۆی ئەوەی کورد بگاتە ئامانجەکانی

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    گوڵان بە شکۆمەندی خۆی نووسييەوە

    تاران و واشنتن دوو هەنگاو یەک ئامانج

    سەقامگیریی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە وتارەکەى سەرۆکوەزیرانی کوردستاندا

    دیبلوماسیەتی درەوشاوە

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    دەربارەی ساختە هەواڵ

    هەر خزمەتگوزارییەک بەخۆڕایی بوو، تۆ کاڵاکەیت

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 109

    ڕەخنەی شین

    ڕەخنەی شین

    سەرکردە و جەماوەر

    سەرکردە و جەماوەر

  • شــیکار
    مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

    مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

    ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

    ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    دۆزینەوەی لوسی؛ پەردەلادان لەسەر گۆڕان  و پەرەسەندنی مرۆڤ

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    چاویلکەی زیرەک

    چاویلکەی زیرەک

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

  • ئــــابووری
    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

  • چاوپێکەوتن
    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی شــیکار

جەنگی غەزە؛ خۆری وزەی کورد دەدرەوشێنێتەوە

ڕێبوار محه‌مه‌د لەلایەن ڕێبوار محه‌مه‌د
تشرینی دووه‌م 12, 2023
لە بەشی شــیکار
0 0
A A
جەنگی غەزە؛ خۆری وزەی کورد دەدرەوشێنێتەوە
0
هاوبەشکردنەکان
200
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

لەدوای هەڵگیرسانی جەنگی ئیسرائیل-حەماسەوە مەترسییەکانی ئەمریکا لە پلانە نێودەوڵەتی و هەرێمییەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە دژی و ئەو هەڵە بەردەوامانەی ئێراق دەیکات، گۆڕانکاری نوێ و بەردەوام بەدوای خۆیدا دەهێنێت و خۆری وزەی کوردستان  جارێکی تر دەدرەو شێنێتەوە.

لەخوارەوە نوێترین گۆڕانکاری و لێکەوتەکانی نەوت و گازی هەرێمی کوردستانتان بۆ دەخەینە ڕوو:-

١- گفتوگۆکانی کۆمپانیا بیانییەکان و حکومەتی ئێراق بۆ یەکەمجار .

٢- یاسای نوێی نەوت و گازی فیدراڵی تیشک دەخاتە سەر لاوازبوونی کاریگەریی ئەمەریکا و هاوپەیمانەکانی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست.

٣ – کونسوڵی گشتی ئەمەریکا لەهەولێر پشتیوانی ئەمریکا بۆ هەناردە کردنەوەی نەوتی هەرێم دەربڕی.

٤-هەواڵی کڕینی غازی کوردستان لەلایەن وەزارەتی نەوتی ئێراق مشتومڕی بەدوای خۆیدا هێنا.

٥- بەردەوامی دابەزینی نرخی نەوت، لێکەوتەی ئەرێنی و نەرێنی بۆ ئابووری و ململانێکانی هەولێرـبەغدای لێدەکەوێتەوە.

“شیکاری گۆڕانکارییەکان”

  • پشتیوانی ئەمریکا بۆ کورد:- بەپێی هەواڵەکان؛ لەکاتی سەردانی وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ بەغداد پشتیوانی خۆی بۆ  ڕێکكەوتنی بەغداد لەگەڵ هەرێم دووپات کردۆتەوە و، پاراستنی ماف و شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان دووپات کردۆتەوە و  حکومەتی ئێراقی لەم بارەیەوە ئاگادار کردۆتەوە. بەدوای پشتیوانییەکەی وەزیری دەرەوەی ئەمریکا، لای خۆیەوە کونسوڵی گشتی ئەمریکا لە هەولێر پشتیوانی خۆی بۆهەناردە کردنەوەی نەوتی هەرێم  دەربڕی. لەگەڵ ئەم پشتیوانییەی وەزیری دەرەوە و کونسوڵی گشتی ئەمریکا، حکومەتی بەغدای ناچارکرد بۆیەکەمجار لەگەڵ کۆمپانیا نەوتییە بیانییەکانی هەرێمی کوردستان کۆببێتەوە کە بەم شێوەی لای خوارەوەیە. بەرپرسانی حکومەتی فیدراڵی ئێراق لەگەڵ کۆمەڵەی نەوتی هەرێمی کوردستان کۆبوونەوە بۆ گفتوگۆکردن لەسەر دەست پێکردنەوەی ڕۆیشتنی نەوتی خاوی هەرێمی کوردستان لەڕێگەی بۆری جەیهانەوە بۆ تورکیا، کە لە مانگی ئازارەوە ڕاگیراوە و نزیکەی 400 هەزار بەرمیل نەوتی لە بازاڕدا کەمکراوەتەوە.

بەپێی  هەواڵێکی ئاژانسی ڕۆیتەرز؛ ئەمە یەکەمجارە بەغدا لەگەڵ نوێنەرانی کۆمەڵەی پیشەسازی نەوتی کوردستان (ئاپیکور) لەسەر ئەو پرسە کۆببێتەوە، بەڵام هیچ ڕێککەوتنێک نەکرا. کۆبوونەوەکە ڕۆژی چوارشەممە ٨/١١/٢٠٢٣ کە لە دوبەی بەڕێوەچوو، ئاپیکور و نوێنەرانی وەزارەتەکانی ئێراق، کۆمپانیای دەوڵەتی بۆ بەبازاڕکردنی نەوت (سۆمۆ) و کۆمپانیای نەوتی باکووری ئێراق لە دوبەی بەشداربوون، لە ڕووی تەکنیکییەوە، پێویستە ڕۆیشتنی نەوتی کوردستان بۆ تورکیا بتوانێت دەست پێبکاتەوە لەو کاتەوەی کە تورکیا لە سەرەتای مانگی تشرینی یەکەمدا ڕایگەیان بۆرییەکە ئامادەیە بۆهەناردەی نەوت. سەرەڕای ئەمەش هیچ جوڵەیەک بۆ پێشەوە نەچووە و ئێستا ململانێی ڕاستەقینە لە نێوان حکومەتی فیدراڵی ئێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستاندا ماوەتەوە. تا دێت کۆمپانیا نەوتییە بیانییەکان کە لە حکومەتی هەرێمدا کاردەکەن، زیاتر گیر دەخۆن لە ململانێی سیاسی نێوان بەغدا و هەولێر، بە تیشک خستنە سەر ئاستەنگەکانی ئەم ململانێیە بۆ کۆنترۆڵکردنی نەوتی کوردستانی ئێراق، لە میانی دیدارەکەدا هەردوو بەرپرسی ئەپیکور و حکومەتی ئێراق جەختیان لەسەر بەپەلەی دەستپێکردنەوەی بەرهەمهێنانی تەواوەتی نەوت و هەناردەکردنی نەوت لەژێر مەرجە بازرگانییە پەسەندکراوەکانی هەردوولادا کردەوە. بەڵام تا ئێستا هیچ ڕێککەوتنێک ئەنجام نەدراوە، سەرچاوەیەکی ئاگادار لەو بابەتە ڕایگەیاندووە کەناوی مایڵز کاگینز، وتەبێژی کۆمپانیای APIKUR لە بەیاننامەیەکدا بۆ ڕۆیتەرز وتی:- “ئەم کۆبوونەوەیە هەنگاوێکی سەرەتایییە، پێشبینی کۆبوونەوەکانی داهاتوو دەکەین لەگەڵ هەموو لایەنە پەیوەندیدارەکان.”

  • لێکەوتەکانی کڕینی غازی کوردستان لەلایەن بەغداد:- ڕۆژی دووشەممەی ڕابردوو وەزارەتی سامانە سرووشتییەکانی هەرێمی کوردستان هۆشداری دا بەکۆمپانیای داناگاز کە بنکەکەی لە ئیماراتە و لە کوردستان کاردەکات، لە ئەنجامدانی هەر ڕێککەوتنێک لەگەڵ حکومەتی فیدراڵی ئێراق بۆ گواستنەوەی غاز بەبێ مۆڵەتی خۆی. لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە: “بەپێی گرێبەستەکە لەگەڵ کۆمپانیای داناغاز، بۆی نییە کۆمپانیاکە غاز لە کێڵگەکانی هەرێمی کوردستانەوە بگوازێتەوە بۆ هیچ شوێنێکی دیکە بەبێ ڕەزامەندی حکومەتی هەرێمی کوردستان”. لەلایەن  دەنگی ئەمریکاوە؛ هۆشدارییەکەی وەزارەتەکە ڕۆژێک دوای ئەوە هات کە وەزارەتی نەوتی ئێراق تەواوبوونی بۆرییەکی نوێی غازی ڕاگەیاند کە لە کێڵگەی کۆرمۆری حکومەتی هەرێمەوە غاز بۆ کەرکووک بەڕێوەدەبات، کە پارێزگاکە ناکۆکی لەسەرە لەلایەن حکومەتی هەرێم و بەغداوە. گرێبەستی کڕینی غازی کوردستان لەلایەن بەغداد ئەمە پێشهاتێکی نوێیە و دیوە ئەرێنی یەکەی ئەوە کە بەغداد دان بەوگرێبەستەی بواری غازی هەرێم دەنێت و وەک کڕیار دێتە ناوەوە نەک وەک خاوەن ماڵ کەلە دۆسێی نەوت بانگەشەی بۆدەکات.
  • دابەزینی بەردەوامی نرخی نەوت و کاریگەرییەکانی لەسەر هەناردە کردنی نەوتی هەرێم:- لەماوەی  هەڵگیرسانی جەنگی ئیسرائیل-حەماسەوە، نەوت بەردەوام نرخەکەی ناجێگیرە، گەشتە ٩٤ دۆلارو چەندجارێک بەرزبوونەوەو دابەزینی بەخۆوە بینی، بەڵام  چەند ڕۆژێکە بەردەوام لە دابەزینە و ئەمڕۆ نەوتی خاوی برێنت گەشتە 79.68 دۆلار ئەم دابەزینە بەردەوامە مەترسی بۆسەر  جێبەجێکردنی یاسای بودجەی فیدراڵی دروست دەکات کە بەغداد هیوای لەسەر بەرزبوونەوەی نرخی نەوت هەڵچنیوە بۆ پڕکردنەوەی کورتهێنانی بوودجەکەی  و ئەگەر بەردەوامیش دابەزێت بۆخوار ٧٠ دۆلار ئەوا حکومەتی ئێراق تووشی قەیران دەکات و کێشە بۆ دابین کردنی مووچەش دروست دەبێت. ئەم پێشهاتە بۆ هەرێمی کوردستان دوولایەنەیە؛ لەلایەک ئەرێنی یە کە بەغداد ئەم لوت بەرزییەی دەشکێت و ناتوانێت بەردەوام بێت لەبێ منەتی بەرامبەر هەرێم و گوشارەکان زیاتر دەبن بۆ ڕێکكەوتن لەسەر دۆسێی نەوت و پشکی کورد لەبوودجەی فیدراڵی. دیوە نەرێنییەکەی ئەوەیە کە هەرێم توانای دابینکردنی مووچەی نییە و لەگۆڕانکارییەکی وەها بەسەر ئێراق کێشە بۆ هەرێمیش دروست دەبێت.
  • یاسای نوێی نەوت و گازی فیدراڵی ئامانجی کەمکردنەوەی ڕۆڵی ئەمریکایە:- بەدواداچوونی ئێراق بۆ یاسایەکی یەکگرتووی نەوت وگاز لە ساڵی 2017ەوە وەک هەنگاوێک بەرەو یەکڕیزی نیشتمانی سەیر دەکرێت، بەڵام ڕەنگە مەترسی لەسەر پێگەی نیمچە سەربەخۆیی کوردستان دروست بکات و تێوەگلانی وزەی ڕۆژئاوا بەدەر بکات. تێگەشتنی ئەمریکای لەنیازەکانی بەغداد بۆکەم کردنەوەی هەژموونی ئەمریکا لەناوچەکە ئەمە دەست کەوتێکی گەورەیە بۆ کورد کە وردەکاری ئامانجەکەی بەغداد بەم شێوەیە:-  ڕووسیا و چین بوونی خۆیان لە بازاڕی نەوتی ئێراقدا زیاد دەکەن و سەرمایەگوزاری لە کەمبوونەوەی هەژموونی ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و سوود وەرگرتن لە هاوپەیمانییە ستراتیژییەکان وەردەگرن. یاسای نوێی نەوت کە لە بەغداوە کۆنترۆڵ دەکرێت، بە مەبەستی بەڕێوەبردنی سەرجەم بەرهەمهێنانی نەوت و گازە لە ئێراق و چەسپاندنی دەسەڵات و لەوانەیە ئاماژە بە گۆڕانکاری لە هەژموونی ووزەی ڕۆژئاوایی بکات. بەڵام هەرچەندە پێدەچێت ئەنجامدانی کارەکە بێ کێشە بێت، بەڵام پێدەچێت ئەو زەق و زەنگە لە کۆتاییدا واقیعێکی نوێی تووند دەربخات کە ڕۆژئاوا لێی دوور خراوەتەوە.

هەوڵەکە لە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠١٧وە دەستی پێکرد، بە دەنگدان  بۆ سەربەخۆیی  خەڵکی هەرێمی  کوردستان لە باکووری ئێراق. لە بەرامبەر ئەو جەنگە ترسناکەی کە هێزی پێشمەرگەی کوردستان لەسەر زەوی لە شەڕی دژی دەوڵەتی ئیسلامی ئەنجامیاندا، کوردەکانی ئێراق بە بێدەنگی لەلایەن ئەمریکا و هاوپەیمانە ڕۆژئاواییەکانییەوە دڵنیاکرابوونەوە کە دواجار سەربەخۆیی تەواویان لە بەغدا پێدەبەخشرێت. بەریتانیا لە ساڵی ١٩٢٠ لە “پەیماننامەی سیڤرێس”دا هەمان بەڵێنی بە کورد دابوو. کەمێک کەمتر لە سەدا ٩٣ی دەنگدەرانی ناوچەی نیمچە سەربەخۆ لە دەنگدانەکەی ئەیلولی ٢٠١٧دا دەنگیان بە سەربەخۆیی تەواو لە ئێراق دا، دواتر ئێران و تورکیا وەستانەوە لەدژی ڕیفراندۆم و هەوڵی سەربەخۆی باشوری کوردستان، لەبەرئەوەی بەگەڕانەوەی کەرکوک بۆسەر هەرێمی کوردستان بەمەترسی گەورەیان دەزانی بۆسەر ئاسایشی خۆیان بەکورد دەتوانێت لەڕووی ئابووریەوە بەنەوتی کەرکوک بەهێر دەبێت و یارمەتی پارچەکانی تری کوردستانی بندەستی ئەوان دەدات و ئەوانیش داوای سەربەخۆیی دەکەن.

“پلانی ڕووسیا بۆ دوورخستنەوەی ئەمریکا لە ئێراق بەگشتی و هەرێمی کوردستان بەتایبەتی”

سیاسەتی دەرەوەی فراوانی ڕووسیا لە سەرەتای دامەزراندنی یەکێتی سۆڤییەت لە ساڵی ١٩٢٢ەوە، پڕۆژەکردنی چارەسەرەکانی خۆی بووە بۆ ناوچە ئاژاوەگێڕییەکان و (ئەگەر ئەو ئاژاوەگێڕییە پێشتر بوونی نەبووبێت) بە لەبەرچاوگرتنی ئەو ڕاگەیاندنەی سەرۆک “ڤلادیمێر پوتین” کە زۆرجار ئاماژەی پێدەکرا کە داڕمانی دواتری یەکێتی سۆڤییەت “گەورەترین کارەساتی جیۆپۆلەتیکی سەدە” بووە، سەیر نییە کە ئامانجی سەرەکیی فراوانی سیاسەتی دەرەوەی یەکێتی سۆڤیەت درێژکردووەتەوە. لە مانگی ئەیلولی ٢٠١٧ ئەوەی ڕووسیا دەیویست لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا-بۆ زیادکردنی ئەو دەستدرێژییە گەورەیەی کە پێشتر لە ئێرانی دراوسێدا کردبووی-ئەوە بوو کە کاریگەرییەکانی زیاتر بۆ ناو ئێراق درێژ بکاتەوە، بەڵام لە باشووردا نەیتوانی ئەوە بکات، وەک ئەوەی ئەمریکا هێشتا هەیبوو ئامادەبوونێکی سەرەکی لێرە. باشترین کاری دواتر ئەوە بوو کە بوونی خۆی لە هەرێمی نیمچە سەربەخۆی کوردستاندا جێگیر بکات، تا ئەو کاتەی کە بتوانێت کاریگەری خۆی لێرە بەکاربهێنێت بۆ درێژکردنەوەی پانتایی خۆی بۆ باشووری ئێراق و دواتر سەرۆکایەتی یەکخستنی ئەو دوو هەرێمە ئێراقییە بکات بۆ یەک وڵات کە دەیتوانی کۆنترۆڵی بەسەردا بکات.

قۆناغی یەکەمی ئەم کارە ئەوەندە ئاسان بوو بۆ بەدیهێنانی چونکە کورد لە باکوری ئێراق متمانەی بە ئەمریکا و ڕۆژئاوا نەما، دوای ئەوەی دەنگدانیان لە ئەیلوولی ٢٠١٧ بۆ سەربەخۆیی پشتگوێ خرا. هەروەها کورد پێویستی بە پارە بوو، بەو پێیەی ناکۆکی سیاسی لەگەڵ باشووری ئێراق بەو مانایە بوو کە هیچ پارەیەک لە فرۆشتنی نەوتی هەرێمەوە بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان لە باکوور نەڕوات، هەروەک لە “خەرجکردنی بودجە بۆ فرۆشتنی نەوت” ڕێککەوتنی لەسەر کرابوو ‘ deal agreed in 2014. ئەوەی ڕووسیا بە فەرمی دوای دەنگدان لە ساڵی 2017 کردی، کەواتە، ئەوە بوو کە بە شێوەیەکی کاریگەر دەست بەسەر هەرێمی نیمچە سەربەخۆی کەرتی نەوتی کوردستاندا بگرێت بە تەواوی، بە واتای ڕستەیی، قوفڵ، ستۆک، و بەرمیل. ئەمەش لە ڕێگەی سێ میکانیزمەوە ئەنجامدرا.

 یەکەم:- یەک ملیار و ٥٠٠ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی وەک دارایی لە ڕێگەی فرۆشتنی نەوتی پێشوەختە کە لە سێ بۆ پێنج ساڵی داهاتوودا دەدرێت، دابینکرد.

دووەم:- لەسەدا ٨٠ی بەرژەوەندی کارکردنی لە پێنج بلۆکی نەوتی گەورەی هەرێمدا وەرگرت لەگەڵ وەبەرهێنانی دەرەنجامی و هاوکاری تەکنیکی و ئامێرەکان.

سێیەم:- خاوەندارێتی لەسەدا ٦٠ی بۆرییە گرنگەکەی حکومەتی هەرێمی دامەزراند لەڕێگەی پابەندبوون بە وەبەرهێنانی یەک ملیار و ٨٠٠ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی بۆ زیادکردنی تواناکانی بۆ یەک ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژێکدا.

قۆناغی دووەمی پلانی ڕووسیا ئەو کاتە ئەوە بوو کە ئەوەندە گێژاوی لە نێوان باکوور و باشووری ئێراقدا دروست بکات، تەنیا پرسی کات بوو تا باشوور چیتر بەرگەی ئەو ناوچەیە نیمچە سەربەخۆیە ناگرێت، کە بە هیچ شێوەیەک هیچ ئۆتۆنۆمییەکی هەبێت، دیسانەوە ئەمە زۆر قورس نەبوو و بەدەستی هات کە ڕووسەکان وەک “شەیتانی ناو گوێ”ی تیمەکانی حکومەتی هەرێم مامەڵەیان کرد کە هەوڵیان داوە دانوستان لەسەر گرێبەستی دواتر “خەرجکردنی بودجە بۆ فرۆشتنی نەوت” بکەن بەو گرێبەستەی کە لە سەرەتادا لە ساڵی ٢٠١٤دا ڕێککەوتنیان لەسەر کراوە. تاکتیکی ڕووسیا دامەزرا بۆ ئەوە بوو کورد هان بدات کە داوای پارەی زیاتر لە باشوورەوە بکات و تا ئەو کاتەی وەریدەگرت، بە هێمنی بچێتە سەر فرۆشتنی بەشێک لە نەوتەکەی سەربەخۆ لە بەغدابە پلەی یەکەم لە ڕێگەی تورکیاوە، کە ڕووسیا لە مێژە پەیوەندییەکی زۆر نزیکی لەگەڵدا هەیە. جێگای خۆشحاڵی بۆ ڕووسیا  و ڕاستییەکان کە پێشتر بە تووندی ئاگاداری بوون، پرسەکانی یەکەم، کورد چەند لە بودجە وەربگرێت و دووەم ئەگەر لە ڕووی یاساییەوە مافی فرۆشتنی هەر نەوتێکی خۆی هەبێت، لە بنەڕەتدا کێشەی چارەسەرنەکراو بوون. ئەمەش بەو مانایە بوو کە ڕووسیا خۆی دەتوانێت ڕۆڵی خۆی لەگەڵ هەردوو کورد  لە باکوور و حکومەتی فەرمی ئێراق لە باشوور هێندەی تر بەرز بکاتەوە بە مامەڵەکردن وەک خۆبەناوبژیوانی ناوبژیوانی بێلایەن لە نێوان هەردوولادا.

لەسەر پرسی ئەو بڕە پارەیەی کە کورد لە حکومەت لە بەغدا وەریدەگرێت، یەکەمیان پێی وابوو دەبێت زۆر زیاتر بێت لە 17%ی بودجەی فیدراڵی دوای خەرجییە سەروەرییەکان کە گریمانەی بەردی بناغەی ڕێککەوتنی ساڵی 2014 بوو. جێگای سەرسوڕمان نییە، ئەم دووەمیان لەگەڵ ئەوەدا نەبوون،  پێیان وابوو دەبێت لەگەڵ پشکی لەسەدی دانیشتوانی کوردستان لە کۆی دانیشتوانی ئێراقدا بگونجێت. ئەمەش بەپێی ئامارەکانی بەغدا لەسەدا ١٢.٦٧ بووە. بە گوتەی کورد لە سەدا ٢٦ نزیکتر بووەوە کاتێک هەموو داتاکانی دانیشتووان و دەرهێنانی پێویست کرا و لە هەر حاڵەتێکدا ئەو چەمکە دیمۆگرافییەیان ڕەتکردەوە کە لە دڵی حیساباتەکەدا بوو. لەم نێوەندەدا بنەمای یاسایی بۆ ئەوەی کورد بتوانێت یان نەیتوانی نەوتی هەرێمەکەی بفرۆشێت، ئەگەر شتێک هەبوو تەنانەت کەمتر ڕوون بوو. بەگوێرەی زانیارییەکانی حکومەتی هەرێم، بەپێی مادەکانی 112 و 115ی دەستووری ئێراق دەسەڵاتی بەڕێوەبردنی نەوت و غازی لە هەرێمی کوردستان هەیە کە لەو کێڵگانە دەرهێنراون کە لە ساڵی 2005دا بەرهەمیان نەبووە، ئەو ساڵەی دەستوور بە ڕیفراندۆم پەسەندکرا. حکوومەتی فیدراڵی ئێراق باس لەوە دەکات کە بەپێی مادەی 111ی دەستوور، نەوت و گاز لەژێر خاوەندارێتی هەموو خەڵکی ئێراقدایە لەهەموو ناوچەکان و پارێزگارەکاندا وەک ئەوەی لەڕێگەی حکومەتی فیدراڵی یەوە لەبەغدا بەڕێوەدەبرێت.

بەو پێیەی ئاژاوە و دوژمنایەتی بە ڕادەیەکی پێویست لەسەر کوڵان هێڵدرایەوە، پشوویەکی گەورەی ڕووسیا بۆ جێبەجێکردنی قۆناغی سێیەمی پلانەکەی لەگەڵ کۆتایی هاتنی ئەرکی شەڕی ئەمریکا لە ئێراق لە کانوونی دووەمی ٢٠٢١ هات، لەوەش باشتر بۆ مۆسکۆ ئەوە بوو کە پێدەچوو ئەمریکا دڵخۆش بێت بە بچووککردنەوەی قەبارەی دراماتیک بوونی خۆی لە سەرانسەری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، کە بە شێوەیەکی تاکلایەنە لە پلانی کاری تۆکمەی هاوبەش (ڕێککەوتنی ئەتۆمی) لەگەڵ ئێران لە ساڵی ٢٠١٨، سوریا لە ساڵی ٢٠١٩ کشاوەتەوە  لەنێویاندا گفتوگۆ درێژخایەنەکانی ناوخۆی کۆشکی سپی سەبارەت بە کارەساتی دەرچوون لە ستراتیژی ناوچەی یەکلاکەرەوەی ئەلتەنف کە یەکگرتنی سێ سنووری سوریا، ئوردن و ئێراق بوو، ئەفغانستانیش لە ساڵی ٢٠٢١دا. لەم ماوەیەدا، هاوپەیمانی سەرەکی ڕووسیا لە دژی ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی خۆی “چین” دەستی کردبووە ناو چەندین وڵاتی گەورەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، سەرەتا لە ڕێگەی ئەسپی دیاری “دەستپێشخەری پشتێن و ڕێگا” هەموو ئەمانە بەو مانایە بوو کە باشووری ئێراق بە شێوەیەکی بێ وەستان دەچووە ناو ڕووسیا و کایەی نفوزی چین، لە کاتێکدا ئێراقی باکووری کورد تا دێت بە تەواوی گۆشەگیر دەبوو.

بە لەبەرچاوگرتنی هەموو ئەمانە، نابێت ئەو کاتە کەس تووشی سەرسوڕمان بکات کە لە ٣ی ئابی ئەمساڵدا، سەرۆکوەزیرانی نوێی ئێراق، “محەمەد ئەلسودانی”، بە ڕوونی ڕایگەیاند کە یاسای نوێی یەکگرتووی نەوت بەڕێوەدەچێت، بە هەموو شێوەیەک کە گرنگە لە بەغداوە دەردەچێت هەموو بەرهەمهێنان و وەبەرهێنانەکانی نەوت و گاز لە هەردوو ئێراق و هەرێمە کوردستانی خۆسەرەکەی بەڕێوەدەبەن و “فاکتەرێکی بەهێز بۆ یەکڕیزی ئێراق” پێکدەهێنن. هەروەها نابێت کەس سەرسام بکات کە بەرپرسێکی زۆر باڵای کرێملین لەم دواییانەدا لە کۆبوونەوەیەکدا لەگەڵ کەسایەتییە باڵاکانی حکومەت لە ئێرانەوە وتی: “بە دوورخستنەوەی ڕۆژئاوا لە ڕێککەوتنەکانی وزە لە ئێراق  و نزیکتر لە میحوەرە نوێیەکەی ئێران و سعودیە، کۆتایی هاتنی هەژموونی ڕۆژئاوا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەبێتە بابەتی یەکلاکەرەوە لە کۆتایی هاتنی ڕۆژئاوادا” سەرچاوەیەکی باڵا کە لە نزیکەوە لەگەڵ دەزگای ئاسایشی وزەی یەکێتی ئەوروپا کاردەکات بە تایبەتی بە ماڵپەڕی ئۆیڵ پرایس نیوزی  وت .

“ئەنجام”

گۆڕانکارییە خێراکان و مەترسیەکانی جەنگی ئیسرائیل ـ حەماس و  فروانبوونی جەنگەکە بۆتەواوی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست  و هەڵە بەردەوامەکانی ئێراق و هێرشەکانی میلیشیاکان بۆسەر بەرژەوەندیەکانی ئەمریکا لە ئێراق، سوریا، جارێکی تر گرنگی وزەو جیۆپۆلەتیکی باشوری کوردستانی بۆئەمریکا و هاوپەیمانەکانی دووپاتکردەوە کە تاکە شوێنی ئارام و نەگۆڕی ئەمریکا هەرێمی کوردستانە و، هەڵکەوتەی جوگرافیەکەیشی بەرەی پشتەوەی ئیسرائیلە. ئەم گرنگییە جارێکی تر خۆری گەشانەوەی ئابووری و وزەی کوردستانی هێناوە ڕۆژەڤ، سەرکەوتنی ئەم ڕۆژەڤە بەیەک و یەکگرتووی هەموو هێز و لایەنە سیاسەکانی کوردستان بەگشتی و یەکێتی و پارتی بە تایبەت دێتەدی و بەیەکگرتووی لەبەرامبەر بەغداد بەرگری لەماف و شایستە دارایەکانی هەرێم  بکەن  بە بۆچوونی من؛ گۆڕانکارییەکی نوێیەو دەبێت کورد خۆی بۆئامادەبکات بۆ بەدەست هێنانی تەواوی مافەکانی.

پۆستی پێشوو

یاسای نەوت و گاز لە ئێراق

پۆستی داهاتوو

مەترسی هەڵبژاردنی پارێزگاکانی ئێراق، لەسەر هەرێم

ڕێبوار محه‌مه‌د

ڕێبوار محه‌مه‌د

نووسه‌ر و توێژه‌ر له‌ بواری نه‌وت

پەیوەندیداری بابەتەکان

مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە
شــیکار

مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

ئایار 24, 2025
29
ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی
شــیکار

ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

ئایار 23, 2025
36
لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی
شــیکار

لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

ئایار 19, 2025
38

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

تشرینی دووه‌م 2023
د س W پ ه ش ی
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
27282930  
« تشرینی یەکەم   کانونی یەکەم »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە