• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
پێنج شه‌ممه‌, ئاب 21, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    ئەمریکا و ڕوسیا

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    ڕۆڵی هەرێمی کوردستان لە پاراستنی ئەزموونی ڕۆژئاوای کوردستان

    دیپلۆماسیەتی دیجیتاڵی؛ دەرفەت و ئاڵەنگارییەکان

    دیپلۆماسیەتی دیجیتاڵی؛ دەرفەت و ئاڵەنگارییەکان

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    دەنگدەران لە نێوان پێویستییەكانی  و فریودانی

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 115

    ڕۆڵ و پێگەی ئافرەتان لە کایەی سیاسی هەرێمی کوردستاندا

    ڕۆڵ و پێگەی ئافرەتان لە کایەی سیاسی هەرێمی کوردستاندا

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    میراتێکی تۆکمە بؤ هەژموون بەسەر سامانی ئێراق  

    هەڵسەنگاندنی پەیوەندی بودجەی نێوان هەولێر و به‌غداد

    کورد و شەڕی غەزە؛ لە نێوان بێدەنگی و هاوسۆزی و ستراتیژیدا

    ئێران و ئیسرائیل لە دۆستایەتییەوە بۆ دوژمنایەتییەکى توند

    “فەزیڵە و عەجاج” چیرۆکى ستەم لێکراو و ستەمکار

  • شــیکار
    جەنگی دوانزه‌ ڕۆژە؛ شکستێکی تاکتیکی بەڵام سەرکەوتنێکی ستراتیژیک بۆ ئیسرائیل

    جەنگی دوانزه‌ ڕۆژە؛ شکستێکی تاکتیکی بەڵام سەرکەوتنێکی ستراتیژیک بۆ ئیسرائیل

    سەردەمی ترەمپ-ی رێککەوتنەکان کۆتایی هات؟

    سەردەمی ترەمپ-ی رێککەوتنەکان کۆتایی هات؟

    گرنگی هەڵبژاردن

    گرنگی هەڵبژاردن

    داینامیکی هێز لە ئێراق؛ ئالێنگارییەکانی وەرچەرخان لە پارادایمی کۆنەوە بۆ نوێ

    داینامیکی هێز لە ئێراق؛ ئالێنگارییەکانی وەرچەرخان لە پارادایمی کۆنەوە بۆ نوێ

    تۆم باراك؛ ئەندازیارى هه‌ژموونى نەرمی ئەمەریکا لە سوریا و لوبنان

    تۆم باراك؛ ئەندازیارى هه‌ژموونى نەرمی ئەمەریکا لە سوریا و لوبنان

    کێشە ئەخلاقییەکانی منداڵی دەستکرد، مردنی بەبەزەیی و کایەی پزیشکی

    کێشە ئەخلاقییەکانی منداڵی دەستکرد، مردنی بەبەزەیی و کایەی پزیشکی

    پەرلەمانتارانی کورد لە به‌غداد؛ ئۆپۆزسیۆنێکی بێدەنگ و کاریگەرییەکی سنووردار

    پەرلەمانتارانی کورد لە به‌غداد؛ ئۆپۆزسیۆنێکی بێدەنگ و کاریگەرییەکی سنووردار

    دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

    دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

    زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

    زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

    پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

    پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

  • ئــــابووری
    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    دۆخی ئێستای ئەدەبیاتی کوردی بە وەرگێڕانی ئینگلیزی

    دۆخی ئێستای ئەدەبیاتی کوردی بە وەرگێڕانی ئینگلیزی

    دەروونناسیی شۆڕش؛ ئاوڕدانەوەیەکی دەروونناسانە لە شۆڕشەکانی کورد

    دەروونناسیی شۆڕش؛ ئاوڕدانەوەیەکی دەروونناسانە لە شۆڕشەکانی کورد

    پڕۆژەکەی ئەحمەدی خانی لەپێناو دامەزراندنی دەوڵەتی کوردی

    پڕۆژەکەی ئەحمەدی خانی لەپێناو دامەزراندنی دەوڵەتی کوردی

    گەڕان بەدوای مێژووی فەرمانڕەوایی نەتەوەیەكی خاوەن شارستانییه‌تدا

    گەڕان بەدوای مێژووی فەرمانڕەوایی نەتەوەیەكی خاوەن شارستانییه‌تدا

    ڕۆڵى ڕۆژهه‌ڵاتناسی لە بەجیهانیبوونى ئەدەبى کوردیدا

    ڕۆڵى ڕۆژهه‌ڵاتناسی لە بەجیهانیبوونى ئەدەبى کوردیدا

    دەستگیرکردنی عەجاجی جەللادەکەی نوگرەسەلمان

    دەستگیرکردنی عەجاجی جەللادەکەی نوگرەسەلمان

    هەڵوەستەیەک لەمەڕ سنوور و جیۆگرافی کوردستان

    هەڵوەستەیەک لەمەڕ سنوور و جیۆگرافی کوردستان

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى دووه‌م و كۆتایی

    سیستمى پەروەردە چۆن دەتوانێت بەرەنگارى جینۆساید ببێتەوە؟

    سیستمى پەروەردە چۆن دەتوانێت بەرەنگارى جینۆساید ببێتەوە؟

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

  • چاوپێکەوتن
    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    ئەمریکا و ڕوسیا

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    ڕۆڵی هەرێمی کوردستان لە پاراستنی ئەزموونی ڕۆژئاوای کوردستان

    دیپلۆماسیەتی دیجیتاڵی؛ دەرفەت و ئاڵەنگارییەکان

    دیپلۆماسیەتی دیجیتاڵی؛ دەرفەت و ئاڵەنگارییەکان

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    دەنگدەران لە نێوان پێویستییەكانی  و فریودانی

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 115

    ڕۆڵ و پێگەی ئافرەتان لە کایەی سیاسی هەرێمی کوردستاندا

    ڕۆڵ و پێگەی ئافرەتان لە کایەی سیاسی هەرێمی کوردستاندا

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    میراتێکی تۆکمە بؤ هەژموون بەسەر سامانی ئێراق  

    هەڵسەنگاندنی پەیوەندی بودجەی نێوان هەولێر و به‌غداد

    کورد و شەڕی غەزە؛ لە نێوان بێدەنگی و هاوسۆزی و ستراتیژیدا

    ئێران و ئیسرائیل لە دۆستایەتییەوە بۆ دوژمنایەتییەکى توند

    “فەزیڵە و عەجاج” چیرۆکى ستەم لێکراو و ستەمکار

  • شــیکار
    جەنگی دوانزه‌ ڕۆژە؛ شکستێکی تاکتیکی بەڵام سەرکەوتنێکی ستراتیژیک بۆ ئیسرائیل

    جەنگی دوانزه‌ ڕۆژە؛ شکستێکی تاکتیکی بەڵام سەرکەوتنێکی ستراتیژیک بۆ ئیسرائیل

    سەردەمی ترەمپ-ی رێککەوتنەکان کۆتایی هات؟

    سەردەمی ترەمپ-ی رێککەوتنەکان کۆتایی هات؟

    گرنگی هەڵبژاردن

    گرنگی هەڵبژاردن

    داینامیکی هێز لە ئێراق؛ ئالێنگارییەکانی وەرچەرخان لە پارادایمی کۆنەوە بۆ نوێ

    داینامیکی هێز لە ئێراق؛ ئالێنگارییەکانی وەرچەرخان لە پارادایمی کۆنەوە بۆ نوێ

    تۆم باراك؛ ئەندازیارى هه‌ژموونى نەرمی ئەمەریکا لە سوریا و لوبنان

    تۆم باراك؛ ئەندازیارى هه‌ژموونى نەرمی ئەمەریکا لە سوریا و لوبنان

    کێشە ئەخلاقییەکانی منداڵی دەستکرد، مردنی بەبەزەیی و کایەی پزیشکی

    کێشە ئەخلاقییەکانی منداڵی دەستکرد، مردنی بەبەزەیی و کایەی پزیشکی

    پەرلەمانتارانی کورد لە به‌غداد؛ ئۆپۆزسیۆنێکی بێدەنگ و کاریگەرییەکی سنووردار

    پەرلەمانتارانی کورد لە به‌غداد؛ ئۆپۆزسیۆنێکی بێدەنگ و کاریگەرییەکی سنووردار

    دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

    دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

    زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

    زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

    پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

    پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

  • ئــــابووری
    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    دۆخی ئێستای ئەدەبیاتی کوردی بە وەرگێڕانی ئینگلیزی

    دۆخی ئێستای ئەدەبیاتی کوردی بە وەرگێڕانی ئینگلیزی

    دەروونناسیی شۆڕش؛ ئاوڕدانەوەیەکی دەروونناسانە لە شۆڕشەکانی کورد

    دەروونناسیی شۆڕش؛ ئاوڕدانەوەیەکی دەروونناسانە لە شۆڕشەکانی کورد

    پڕۆژەکەی ئەحمەدی خانی لەپێناو دامەزراندنی دەوڵەتی کوردی

    پڕۆژەکەی ئەحمەدی خانی لەپێناو دامەزراندنی دەوڵەتی کوردی

    گەڕان بەدوای مێژووی فەرمانڕەوایی نەتەوەیەكی خاوەن شارستانییه‌تدا

    گەڕان بەدوای مێژووی فەرمانڕەوایی نەتەوەیەكی خاوەن شارستانییه‌تدا

    ڕۆڵى ڕۆژهه‌ڵاتناسی لە بەجیهانیبوونى ئەدەبى کوردیدا

    ڕۆڵى ڕۆژهه‌ڵاتناسی لە بەجیهانیبوونى ئەدەبى کوردیدا

    دەستگیرکردنی عەجاجی جەللادەکەی نوگرەسەلمان

    دەستگیرکردنی عەجاجی جەللادەکەی نوگرەسەلمان

    هەڵوەستەیەک لەمەڕ سنوور و جیۆگرافی کوردستان

    هەڵوەستەیەک لەمەڕ سنوور و جیۆگرافی کوردستان

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى دووه‌م و كۆتایی

    سیستمى پەروەردە چۆن دەتوانێت بەرەنگارى جینۆساید ببێتەوە؟

    سیستمى پەروەردە چۆن دەتوانێت بەرەنگارى جینۆساید ببێتەوە؟

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

  • چاوپێکەوتن
    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی ئـــابووری

چین دوای ساڵی 2025

یەکەی ئامادەکاران لەلایەن یەکەی ئامادەکاران
ئاب 20, 2025
لە بەشی ئـــابووری
0 0
A A
چین دوای ساڵی 2025
0
هاوبەشکردنەکان
14
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

مانگی پێنج (مایۆ) ی 2025، دە ساڵ بەسەر دەستپێکردنی پلانی “دروستکراوی چین 2025” تێدەپەڕێت، کە حکومەتی چین لە نۆزدەی مایۆی 2015 دا ڕایگەیاند. ماوەی پلانەکە بە دە ساڵ دیاریکرابوو و ئامانجەکانی لەم خاڵانەدا کورتکرابووەوە:-

  • گۆڕینی چین لە وڵاتێکی گەورەی بواری پیشەسازییەوە بۆ هێزێکی پیشەسازیی بەتوانا.
  • پاڵنانی ئابووری بۆ پارێزگاریکردن لە ڕێژەی گەشەی مامناوەند بۆ بەرز.
  • بەرزکردنەوەی پێگە و ڕۆڵی چین لە زنجیرەی بەها جیهانیه‌كاندا.

ساڵی 2025 نەک تەنها ساڵی کۆتایی ئەو پلانە نییە، بەڵکو هەمان ئەو ساڵەیە کە سەرکەوتنی سەرسوڕهێنەری زیرەکیی دەستکردی لە چیندا بەخۆیەوە بینی، کە لە “دیپ سیک” (DeepSeek)دا بەرجەستە بوو. پرسیارێک کە مێشکی ناوەندەکانی لێکۆڵینەوە و توێژینەوەی بەخۆیەوە سەرقاڵ کردووە ئەمەیە؛ چین چۆن توانی لە ماوەی دە ساڵی ڕابردوودا درێژە بە سەرکەوتنە سەرسوڕهێنەرەکەی بدات، لە جیهانێکدا کە پڕە لە ناجێگیری، جەنگ، ڕکابەریی جیهانی، جەنگی بازرگانی، لەگەڵ باجی گومرگی و ڕێوشوێنی تۆڵەسەندنەوە لەلایەن هەندێک وڵاتەوە؟ لە شیکارییەکدا بەناونیشانی “2025.. ئایا دەبێتە ساڵی سەرکەوتنی چین و هاوکاریی گەورەتری جیهانی؟” کە لە حەڤدەی شوباتی 2025 لە ماڵپەڕی فەرمی “کۆڕبەندی دارایی نێودەوڵەتی” بڵاوکرایەوە، هاتووە؛ “بە نزیکەیی لە ساڵی 1980ه‌وه‌، چین خۆی وەک هێزێکی پیشەسازی گەشەسه‌ندوو، بەهۆی هێزی کاری هەرزانەوە، زۆرێک لە کۆمپانیا فرەنەتەوەییەکان (فره‌ڕه‌گه‌زه‌كان) مۆدێلی کاری خۆیان لەسەر بنەمای توانای پیشەسازیی بەهێزی وڵاتەکە و زنجیرەکانی دابینکردن بوونیادنا. کۆمپانیای نایکی (Nike) ئەمه‌ریکی یەکێک بوو لە دیارترین نمونەی ئەو کۆمپانیایانەی کە سوودیان لە سەرچاوەکانی چین وەرگرت. لەگەڵ ئەوەشدا، لایەنە نەرێنییە سەرەکییەکەی ئەوەبوو کە ئەمە پیسبوونێکی زۆری بەهۆی پیشەسازیی قورسەوە لەخۆگرتبوو، لەگەڵ بێتوانایی و هەندێک جار تەکنەلۆژیای کۆن. بەڵام، ئەمە هەلی کاری بۆ دانیشتوانی چین دابینکرد و یارمەتیدا گەشە بکات و دەوڵەمەند بێت لەگەڵ سەرکەوتنی لە زنجیرەی بەهاكاندا.

بۆ چارەسەرکردنی زۆرێک لەو ئاستەنگانەی ڕووبەڕووی چین دەبنەوە، حکومەتی چین ستراتیژییەکی پلاندانانی دانا کە بریتی بوو لە “پلانە پێنج ساڵییەکان”، کە ئاراستەی گەشەپێدانی چینی کردووە لە ماوەی چل و پێنج ساڵی ڕابردوودا و هێشتاش بەردەوامە. هەروەها حکومەت ناوچەی گەشەپێدانی تایبەتمەندی لە وڵاتەکەدا دیاریکرد، بە پشتبەستن بە توانا پیشەسازییەکان و بوارە جیاوازەکانی شارەزایی. بۆ نموونە، پیشەسازییە قورسەکان زاڵن بەسەر پارێزگا باکوورییەکاندا، وەک هێبێی، لیاونینگ و شانشی، لە کاتێکدا شارە گەورەکانی وەک پەکین لە باکوور، شەنگەهای لە ڕۆژهەڵات و شینژێن لە باشوور بوونەتە ژینگەیەکی داهێنانی ئاستبەرز لەسەر ئاستی جیهان، کە کۆمپانیا پێشەنگە تازە دامەزراوەکان و سەرچاوەکانی دارایی وەک خاوەن سەرمایەی مەترسیدار و بازاڕەکانی بۆرسە و شتی دیکە کۆدەکەنەوە. وەک بەشێک لە گواستنەوەی بۆ ئابووری “4.0”، چین پشت بە کۆمپانیا زەبەلاحە تەکنەلۆژییە نوێیەکان و کۆمپانیا داهێنەرەکان دەبەستێت، وەک “بایدو”، “عەلی بابا”، “تێنسێنت”، “بایت دانس”، “بی وای دی”، “دی جی ئای” و “هواوی”، و ئێستاش “دیپ سیک”، کە داتای گەورە (Big Data) و زیرەکیی دەستکرد بەکاردەهێنن بۆ ئەوەی ئابوورییەکەی زیاتر پشت بە خۆی ببەستێت و هەمەچەشن و پێشکەوتووتر بێت. چین تەنها لە ڕووی قەبارەی ئەم گۆڕانکارییەی کە تەکنەلۆژیا سەرکردایەتی دەکات، دەتوانرێت بە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بەراورد بکرێت. چین ماوەیەکی زۆرە ئامانج و پلانی گەورەی بۆ خۆی داناوە، لەوانەش سیاسەتی پیشەسازیی گشتگیر کە ئامانجی گۆڕینی وڵاتەکەیە بۆ هێزێکی پیشەسازیی جیهانی و داهێنەر تا ساڵی 2025، کە ئامانجێکە تا ڕادەیەکی زۆر بەدەستیهێناوە. یەکێک لە ئامانجە سەرەکییەکانی چین، کە بەهۆی نائارامییە جیۆپۆلەتیکییە زیادبووەکانەوە پەلەی لێکراوە و گرنگتر بووە، کەمکردنەوەی پشتبەستنی بە تەکنەلۆژیای بیانی، بەتایبەتی لە کەرتە هەستیارەکانی وەک نیمچەگەیەنەرەکان، ئامێری پێشکەوتوو و زیرەکیی دەستکرد.

لە بیست و حەوتی کانوونی دووەمی 2025، ڕۆژنامەی (لومۆند)ی فەڕەنسی ڕاپۆرتێکی پەیامنێرەکەی لە پەکین، هارۆڵد تیبۆ، بڵاوکردەوە و تێیدا وتی کە پلانی “دروستکراوی چین 2025” وەک کەشتییەکه‌ کە ئامێری ناردنی خۆی دەکوژێنێتەوە کاتێک دەچێتە ناو ئاوە هەستیارەکانەوە. حکومەتی چین پلانەکەی لە بەهاری 2015دا دەستپێکرد، بە ئامانجی گۆڕینی چین لە زەبەلاحێکی پیشەسازییەوە بۆ هێزێکی پیشەسازیی جیهانیی گەورە، کەرتە سەرەکییەکانی کردبووە ئامانج، لە بایۆتەکنۆلۆژیا و ماددە نوێیەکانەوە تا نیمچەگەیەنەرەکان و ئۆتۆمبێلی کارەبایی. گۆڕانی چین لە ناوەندێکی پیشەسازیی کەم تێچووەوە بۆ ناوەندێکی بەرهەمهێنانی داهێنان، بە تەرکیزکردن لەسەر توێژینەوە و گەشەپێدان و پەرەپێدانی مافی خاوەندارێتیی بیری (الفكرية)، زۆر بەرچاو بوو. بەگوێرەی پلانی “دروستکراوی چین 2025″، “تا ساڵی 2025، دەبێت خەرجی لەسەر توێژینەوە و گەشەپێدان وەک ڕێژەیەک لە داهاتی پیشەسازییە سەرەکییەکان 1.68% تێپەڕێنێت، و دەبێت ژمارەی داواکاریی تۆمارکردنی داهێنانەکان بە ڕێژەی50% زیاد بکات بەبەراورد لەگەڵ ئاستەکانی 2025”. لە ساڵی 2017، چین لە ڕووی ژمارەی داواکاریی تۆمارکردنی داهێنان کە ساڵانە پێشکەش دەکرێن، پێش ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا کەوتەوە، بووە پێشەنگی جیهانی لە دروستکردنی مافی خاوەندارێتیی بیریدا (الملكية الفكرية). هەروەها چین ئێستا پێشەنگایەتیی پێشبڕکێی جیهانیی توێژینەوە و گەشەپێدان و تۆمارکردنی داهێنان لە بواری زیرەکیی دەستکرددا دەکات، ئەمەش مانای وایە دەرکەوتنی “دیپ سیک” لە ساڵی 2025دا چاوەڕوانکراو بوو.

بەگوێرەی دەستەی نیشتمانیی ئاماری چین، کۆی خەرجییەکانی چین لەسەر توێژینەوە و گەشەپێدان 3.6 تریلیۆن یوان (یه‌ك دۆلاری ئەمه‌ریکی ئێستا نزیکەی 7.3 یوانه‌) لە ساڵی 2024دا تێپەڕاند، بە زیادبوونێکی 8.3% بە بەراورد بە ساڵی پێشوو، کە دەکاتە 3.69% ی کۆی بەرهەمی ناوخۆیی وڵاتەکە. لە ساڵی 2022ه‌وه‌، چین نزیکەی25%ی خەرجیی جیهانی لە بواری توێژینەوە و گەشەپێداندا پێکدەهێنێت و لە دوای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاوە لە پلەی دووەمدایە. جێبەجێکردنی ئەمە یارمەتیدەر بوو لەوەی چین ببێتە گەورەترین بەرهەمهێنەری ئۆتۆمبێلی کارەبایی لە جیهاندا، کە کۆمپانیاکانی وەک “بی وای دی” (BYD) بە خێرایی ناسنامەی جیهانییان بەدەستهێنا. لە پیشەسازیی فڕۆکەوانیدا، چین ناونیشانی هەواڵەکانی داگیرکرد بە دەرکەوتنی کۆمپانیایەکی چینی کە توانای دروستکردنی فڕۆکەی هەیە بۆ گەشتی نێودەوڵەتی بە ژمارەیەکی زۆر لە سەرنشین، و بەمەش ڕکابەریی کۆمپانیای “ئێرباس”ی ئەوروپی و “بۆینگ”ی ئەمه‌ریکی دەکات کە ماوەیەکی زۆرە زاڵن بەسەر پیشەسازییەکەدا. هەروەها کۆمپانیای فڕۆکەی بازرگانیی چین “کۆماک” (COMAC) توانایەکی گەورەی بۆ هاوکاری نیشانداوە، لە کاتی هاوبەشیکردندا لەگەڵ ئەو دوو کۆمپانیا پێشەنگەی پیشەسازییەکە، جگە لە کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکانی تر. ئەم سەرکەوتنە کەرتێکی دیکە ڕووندەکاتەوە کە تیایدا چین توانایەکی زیاتر نیشان دەدات بۆ بەشداریکردن لە گەشەی هاوبەش و هاوپەیمانێتیی بازرگانیدا. داهێنانەکانی چین هەروەها لەگەڵ نیگەرانی و سیاسەتە جیهانییەکاندا دەگونجێن، کەشتیگەلی نیشتمانیی خێرا و گەشەسەندووی ئۆتۆمبێلی کارەبایی لەگەڵ ئامانجەکانی یەکێتیی ئەوروپا بۆ کەمکردنەوەی کاربۆن لە کەرتی ئۆتۆمبێل و سەوزترکردنیدا یەکدەگرێتەوە. لە نۆزدەی نیسانی 2023، یەکێتیی ئەوروپا یاسایەکی پەسەندکرد بۆ بەهێزکردنی ستانداردەکانی دەردانی دووەم ئۆکسیدی کاربۆن بۆ ئۆتۆمبێلە نوێیەکان و ئۆتۆمبێلە بازرگانییە سووکە نوێیەکان، بەگوێرەی ئامانجە بەرزەکانی یەکێتیی ئەوروپا بۆ کەشوهەوا. لەگەڵ جێبەجێبوونی ئامانجەكانی تر لەسەر ئاستی یەکێتیی ئەوروپا لە ساڵی 2039ه‌وه‌، دەبێت کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنەری ئۆتۆمبێل، ئۆتۆمبێلی زیاتری بێ دەردانی گاز بخەنە بازاڕی یەکێتیی ئەوروپاوە. چین سیاسەتی هاوشێوەی لە ساڵی 2024دا گرتەبەر و لە کۆڕبەندی ئابووریی جیهانیی دواییدا ئاشکرای کرد.

لە دە ساڵی ڕابردوودا، چین گۆڕانکارییەکی ئابووریی سەرنجڕاکێشی بەدەستهێنا و لە گەشەی پشت بەستوو بە هێزی کارەوە گۆڕا بۆ گەشەی پشت بەستوو بە داهێنان. چین بێگومان کاریگەریی خۆی لە ستانداردە تەکنەلۆژییە جیهانییەکان و زنجیرەکانی دابینکردندا زیادکردووە، هەرچەندە هێشتا ڕووبەڕووی بەشێک لەئاستەنگە ناوخۆییەکان دەبێتەوە، لەوانە هاوسەنگکردنی گەشەی ئابوورییەکەی لەگەڵ بەردەوامیی ژینگەیی و کۆمەڵایەتی، هەروەها مامەڵەکردن لەگەڵ بەرهەمی زیاد لە پێویستی. لەسەر ئاستی جیهانیش، چین ڕووبەڕووی ئاستەنگی زیاتر دەبێتەوە لە ڕکابەری و بازرگانیی جیهانیدا، و خۆی لە ڕکابەرییەکی گرژتردا لەگەڵ ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمه‌ریکا و ئابوورییە پێشکەوتووەکانی تر لە کەرتە تەکنەلۆژییە باڵاکاندا بینیوەتەوە. چین هەروەها لە چەقی ژمارەیەکی زیاتری ڕێوشوێنی یاساییدا بووە، سکاڵایەکی لە ڕێکخراوی بازرگانیی جیهانی تۆمارکردووە وەک ناڕەزایەتی بەرامبەر ئەو باجە گومرگیانەی یەکێتیی ئەوروپا لە کۆتایی ساڵی 2024دا لەسەر ئۆتۆمبێلە کارەباییەکانی سەپاندبوو، ئامانجی ڕێوشوێنەکانی یەکێتیی ئەوروپا بووە سەبارەت بە مەرجەکانی مۆڵەتی داهێنانەکان لە سەرەتای ساڵی 2025. لە هەوڵێکدا بۆ سنووردارکردنی سەرکەوتنی چین، ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمه‌ریکا لە ساڵی 2022، کۆنترۆڵی هەناردەکردنی لەسەر کەرەستەی نیمچەگەیەنەری پێشکەوتوو سەپاند، کۆتوبەندەکان لە ساڵانی دواتردا بەردەوام توندتر کرانەوە. ئامانجی ئەو ڕێوشوێنانە خاوکردنەوەی پێشکەوتنی چینە لەم کەرتەدا و درێژکردنەوەی پشتبەستنیەتی بە تەکنەلۆژیای بیانی لە چینەپێشکەوتووەکاندا، لە کاتێکدا کۆمپانیاکانی وەک “TSMC” و “ASML” زاڵن بەسەر ئەم بازاڕەدا.

لە دە ساڵی ڕابردوودا، چین بووەتە پێشەنگ و داهێنەرێکی جیهانی لە زۆرێک لە پیشەسازییەکاندا، وەک ئۆتۆمبێلی کارەبایی و زۆرێک لە پیشەسازییەکانی تر، فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی کاتبەسەربردن، تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان، بازرگانیی ئەلیکترۆنی، مۆبایلی زیرەک، یارییە ئەلیکترۆنییەکان و زیرەکیی دەستکرد. پێشبینی دەکرێت ئەم لیستە بەردەوام بێت لە گەشەکردن. هەروەها پاڵه‌وانه‌چینییەکان بەردەوام دەبن لە دەرکەوتن لە ئابووریی جیهانیدا، بازرگانی و داهێنان لە چیندا ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕن کە لە گرژی و جەنگە بازرگانییەکان تێدەپەڕێت. هاوکاری کلیلی ئاراستەکردنی پەیوەندییەکان دەبێت لەگەڵ چین وەک وڵاتێک و لەگەڵ داڕێژەرانی سیاسەت، هەروەها لەگەڵ کۆمپانیا چینییەکان وەک پاڵه‌وانی تایبەت لە بازرگانیی جیهانیدا. یەکێک لە ئاراستە هاندەرەکان، بوونی لێکنزیکبوونەوەیەکی بەرچاوی جیهانییە، کاتێک ئامانج و دەستپێشخەرییەکانی داڕێژەرانی سیاسەتی جیهانی بەراورد دەکرێن. لە ڕووی سیاسەتە سەوزەکان و چارەسەرکردنی گەرمبوونی جیهانی و ئاستەنگەکانی بەردەوامی، زۆربەی وڵاتان ئێستا کاردەکەن بۆ پەرەپێدانی هاندەرەکان بۆ بەکارهێنانی ئۆتۆمبێلی کارەبایی و کەمکردنەوەی قۆناغ بە قۆناغی ئەو ئۆتۆمبێلانەی پشت بە سووتەمەنیی بەبەردبوو دەبەستن. بە هەمان شێوە، زۆرێک لە وڵاتان وەبەرهێنانی گەورە لە زیرەکیی دەستکرددا دەکەن. بۆ نموونە، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمه‌ریکا، پلانێکی گەورەی بۆ زیرەکیی دەستکرد ئاشکرا کرد بە ناوی “ستارگەیت”، بە بەڵێنی وەبەرهێنانی پێنجسەد ملیار دۆلاری ئەمه‌ریکی لە ژێرخانی زیرەکیی دەستکردی وڵاتەکەیدا. لە هەمان کاتدا، ترەمپیش دانی بەوەدانا کە دەرکەوتنی “DeepSeek AI” لەلایەن کۆمپانیایەکی چینییەوە دەبێت وەک “بانگێکی بەخەبەرهێنانەوە بێت بۆ پیشەسازییەکانمان کە پێویستە تەرکیز لەسەر ڕکابەری بکەین”، ئەم تەکنەلۆژیا چینییە دەبێت “پێشکەوتنێکی زۆر ئەرێنی” بێت بۆ زیرەکیی دەستکرد بە گشتی، چونکە “لەبری خەرجکردنی ملیاران و ملیاران، کەمتر خەرج دەکەیت و دەگەیتە هەمان چارەسەر”.

لێکتێگەیشتن لەنێوان داڕێژەرانی سیاسەتدا ده‌گونجێت، تەنانەت لە نێوەندی گرژییە جیۆپۆلەتیکییەکانیشدا. لە کاتێکدا چین ڕووبەڕووی ئاستەنگ دەبێتەوە لە پەرەپێدانی پەیوەندیی هاوکاریی جێگیر لەگەڵ ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمه‌ریکا و یەکێتیی ئەوروپا، بەڵام لە ڕاستیدا کاردەکات بۆ دروستکردنی جێگره‌وه‌ی نوێ بۆ پەیوەندی لەگەڵ وڵاتانی تر و دروستکردنی هاوکاریی ڕاستەقینەی جیهانی. هەر هاوکارییەکی ئەگەری لەنێوان پەکین و واشنتۆندا بەردەوام دەبێت لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکان، بەتایبەتی بەهۆی ئەو باجە گومرگییە نوێیانەی لەسەر هاوردەی کاڵای چینی سەپێنراون. لە یەکێتیی ئەوروپادا، هەر هاوکارییەکی چینی دەبێت بەسەر باجە گومرگییەکانی سەر هاوردەی ئۆتۆمبێلی کارەبایی بۆ یەکێتیی ئەوروپا زاڵ بێت کە لە کۆتایی 2024دا سەپێنران، جگە لەو سکاڵایەی یەکێتیی ئەوروپا بۆ ڕێکخراوی بازرگانیی جیهانی کە لە 22ی کانوونی دووەمی 2025دا بەسەر ئەندامانی ڕێکخراوەکەدا دابەشکرا. بۆ ئەوەی چین ئەکتەرێکی کاریگەر بێت لە گۆڕەپانی جیهانیدا، پشت بە ڕۆڵی خۆی دەبەستێت وەک سەرکردەی دیفاکتۆی گرووپی “بریکس” کە ئابوورییە گەشەسەندووە گەورەکان و دەستپێشخەریی “پشتێن و ڕێگا” لەخۆدەگرێت. بە ئەنجامدانی ئەمە، چین ئامادەیی خۆی نیشان دەدات بۆ بەشداریکردن لە میکانیزم و ڕێکخراوە فرەلایەنەکاندا لە هەمان کاتدا خۆی لە دابڕان لەلایەن ئابوورییە گەورەکانی تری وەک ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمه‌ریکا یان یەکێتیی ئەوروپا دەپارێزێت. بۆ ئەم مەبەستە، “شی جین پینگ”، سەرۆکی چین، ڕایگەیاند کە وڵاتەکەی بەردەوام دەبێت لە دۆزینەوەی ڕێگای نوێ بۆ گونجاندنی زنجیرەی دابینکردنی خۆی، بە ڕەچاوکردنی ئەو باجە گومرگیانەی ڕووبەڕووی دەبێتەوە. وەک بەشێک لەم هەوڵانە، سەرۆک شی لە کاتی سەردانیکردنی بۆ مەغریب لە کۆتایی ساڵی 2024دا کارگەیەکی گرنگی بۆ بەرهەمهێنانی پاتریی کارەبایی ڕاگەیاند، کە نیشانیدا چین ئامادەیە ڕۆڵێکی گەورەتر بگێڕێت لە گەشەی وڵاتە گەشەسەندووەکانی تری وەک مەغریب و بەرازیل و میسر، کە دەبێتە هۆی ئەنجامی سوودبەخشتر بۆ هەردوولا.

نابێت ئەم جۆرە گونجاندنانە ڕێگری لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمه‌ریکا و یەکێتیی ئەوروپا بکەن لە هاوکاریکردن لەگەڵ چین، چونکە نەخشە و چوارچێوەکانی هاوکاری هێشتا بۆ هەموو لایەک بەسوودن. بۆ یەکێتیی ئەوروپا، دەستپێکردنەوە یان بووژاندنەوەی ڕێککەوتنی گشتگیری وەبەرهێنان دەتوانێت ناگونجانی نێوان چین و یەکێتیی ئەوروپا چارەسەر بکات، دەکرێت ئەو داوا یاسایی و ڕێوشوێنانەی کە لە ڕێکخراوی بازرگانیی جیهانیدا چاوەڕوانکراون بە شێوەیەک چارەسەر بکرێن کە بۆ هەموو لایەنە پەیوەندیدارەکان جێی ڕەزامەندی بێت. لەلایەن خۆیەوە، چین دەتوانێت نیگەرانییەکانی یەکێتیی ئەوروپا سەبارەت بە مافی خاوەندارێتیی فیکری بە شێوەیەکی کاریگەرتر چارەسەر بکات، لە کاتێکدا یەکێتیی ئەوروپا دەتوانێت ڕێگە بدات بە بازرگانه‌ چینییەکان دەستیان بە بازاڕی ئەوروپا زیاتر بگات. لە یازدەی نیسانی 2025، “شی جین پینگ”، سەرۆکی چین، لە کاتی کۆبوونەوەی لەگەڵ پێدرۆ سانچێز، سەرۆک وەزیرانی ئیسپانیا، داوای لە چین و یەکێتیی ئەوروپا کرد کە بە بەرپرسیارێتییە نێودەوڵەتییەکانیان هەستن، و پێکەوە کاربکەن بۆ پاراستنی بەجیهانیبوونی ئابووری و ژینگەی بازرگانیی نێودەوڵەتی، بە هاوبەشی.

سه‌رچاوه‌؛ http؛//www.chinatoday.com.cn/ctarabic/2018/kfg/202505/t20250516_800401941.html

 

نووسەر؛ حوسێن ئیسماعیل

ئاماده‌كردنی؛ سه‌ركۆ یونس

پۆستی پێشوو

پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

پۆستی داهاتوو

سەردەمی ترەمپ-ی رێککەوتنەکان کۆتایی هات؟

یەکەی ئامادەکاران

یەکەی ئامادەکاران

نووسەر

پەیوەندیداری بابەتەکان

بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد
ئـــابووری

بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

ئاب 13, 2025
42
بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا
ئـــابووری

بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

ئاب 8, 2025
46
نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی
ئـــابووری

نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

ته‌مموز 16, 2025
42

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئاب 2025
د س W پ ه ش ی
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
« تەموز    

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە