“گەڕان بەدوای هه‌قیقه‌تدا”
زیرەکی ده‌ستکرد، بە شێوەیەکی جۆری و جیاواز و جۆراوجۆر، توانای پێشبینی کردن و شیکردنەوەی داتا و گرێدانی ئەو داتایەی کە بەیەکەوە هەیە و ڕۆڵێكی گرنگی لێیدا بینیوە. ئەم تەکنەلۆژیایە ڕێگەمان پێدەدات بە خێرایی داتاکان شی بکەینەوە و نەخش و نەخشە جیاوازەکان ھاوشێوە بکەین، پێشبینیشیان بکەین کە پێشتر بۆ مرۆڤ مەحاڵ بوو. بەڵام ئایا ئەم پێشبینی و شیکاریانە هەمیشە ورد و جێی متمانەن؟ یان تەنها لێکدانەوەی ئەو داتایانەن کە خۆمان پێشکەشی دەکەین؟ زیرەکی دەستکرد ڕێگەمان پێدەدات بە خێراییەکی باوەڕپێنەکراو داتاکان شی بکەینەوە و نمونە و نەخشەکان بناسین و پێشبینییەکان بکەین کە پێشتر بۆ مرۆڤ خەیاڵ بووە. بەڵام ئایا ئەم شیکاری و پێشبینیانە ڕاستی ڕەهامان پیشان دەدەن؟ یان تەنها ڕەنگدانەوەی ئەو داتایانەن کە ئێمە دەرخواردیمان داوە؟ ئەو هه‌قیقه‌ت یا ڕاستییەی کە زیرەکی دەستکرد نیشانمان دەدات، بە جۆرێک دەستکردە و مەرجدارە بە ئیرادە و هێزی مرۆڤ، چونکە ئەوە مرۆڤە ئەلگۆریتمەکان دیزاین دەکات و داتاکان کۆدەکاتەوە.
زیرەکی دەستکرد دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ دۆزینەوەی ڕاستی و هه‌قیقه‌تدا لە بوارە جیاوازەکاندا، بەڵام ئەم ڕاستیانە هەمیشە ڕەها نین. نموونەیەکی ئاشکرا بەکارهێنانی زیرەکی دەستکردە لە دەستنیشانکردنی نەخۆشییەکان. ئەلگۆریتمە پێشکەوتووەکان دەتوانن نەخشە ئاڵۆزەکان لە وێنە پزیشکییەکاندا بناسنەوە و نەخۆشییەکان بە وردبینییەکی بەرز دەستنیشان بکەن. بەڵام ئایا ئەم دەستنیشانکردنانە هەمیشە ڕاستن؟ ئایا هەموو زانیارییە پزیشکییەکان بێ هەڵەن؟ وەڵامەکە نەخێرە. تەنانەت باشترین ئەلگۆریتمەکانیش دەتوانن هەڵە بکەن و ئەم هەڵانە سنوورداربوونی دەستڕاگەیشتنمان بە ڕاستی ڕەها دەسەلمێنێت. نموونەیەکی دیکە بەکارهێنانی زیرەکی دەستکردە لە شیکردنەوەی داتای ئابووری و پێشبینیکردنی بازاڕە داراییەکان. ئەم ئەلگۆریتمانە دەتوانن ڕەوتە ئاڵۆزەکان دەستنیشان بکەن و ئەو پێشبینییانە پێشکەش بکەن کە یارمەتیدەر بن لە بڕیاردانی ئابووری. بەڵام ئایا ئەم پێشبینیانە هەمیشە وردن؟ نەخێر، بازاڕە داراییەکان لە ژێر کاریگەری چەندین هۆکاردان، کە هەندێکیان پێشبینی نەکراون. ئەم بێتواناییە لە پێشبینیکردنی ورد، ڕەنگدانەوەی نادڵنیایی و ڕێژەیی هه‌قیقه‌ت و ڕاستییە. زیرەکی دەستکرد دەتوانێت یارمەتیدەرمان بێت بۆ بەدەستهێنانی بەشێک لەم ڕاستییە، بەڵام دەبێت ئەوەمان لەبیربێت کە ئەم ڕاستییە ڕێژەییە و مەرجدارە بەو داتا و ئەلگۆریتمانەی کە دروستمان کردووە.
بۆیە زۆر گرنگە تێبگەین کە زیرەکی دەستکرد، لەگەڵ هەموو تواناکانیدا، هێشتا سنووردارە بە داتا و ئەلگۆریتمەکانی دروستکراوی مرۆڤدا. ئەمەش بەو مانایەیە کە هەر ئەنجامێک کە بەدەست دێت لە ژێر کاریگەری پێشوەختە و لایەنگری و سنووردارکردنی مرۆڤدایە. ئەگەر داتاکان ناتەواو یان نادروست بن، ئەنجامەکان بە هەمان شێوە نادروست دەبن. ئەمەش تەحەدای ئێمە دەکات کە بە وردی و بەرپرسیارانە داتا و ئەلگۆریتمەکانی دیزاین هەڵبژێرین. جگە لەوەش دەبێت ئەو پرسیارەش بخەینە بەرباس کە ئایا زیرەکی دەستکرد دەتوانێت خۆی هه‌قیقه‌تی نوێ بدۆزێتەوە، یان تەنها توانای بەرهەمهێنانەوەی ئەو ڕاستیانەی هەیە کە پێشتر لەلایەن مرۆڤەوە پێناسە کراون. هەرچەندە AI دەتوانێت نەخشە ئاڵۆزەکان لە ناو داتاکان بدۆزێتەوە کە مرۆڤ ناتوانێت بیدۆزێتەوە، بەڵام ئەم نەخشانە تەنها تا ئەو ڕادەیە مانادار دەبن کە داتاکان ڕێگەیان پێدەدات. ئەمەش بەو مانایەیە کە ڕەنگە AI (بەڵام مەحاڵ نییە) شکست بهێنێت لە ئەنجامدانی دۆزینەوەی بنەڕەتی و جەوهەری کە لە داتا و ئەزموونی هەبوو تێپەڕێت.
هەروەها AI ناچارمان دەکات بیر لە سروشتی خودی هه‌قیقه‌ت و ڕاستی بکەینەوە. ئایا ڕاستی چەمکێکی ڕەها و نەگۆڕە، یان شتێکە کە بەردەوام لە پەرەسەندن و پێناسەکردنەوەدایە؟ئەگەر ئێمە هه‌قیقه‌ت بە شتێکی دینامیکی و وابەستە بە کۆنتێکستە جۆراوجۆرەکان بزانین، ئەوا زیرەکی دەستکرد دەتوانێت ڕۆڵێکی گرنگ بگێڕێت لە دووبارە پێناسەکردنەوە و فراوانکردنی تێگەیشتنمان لە هه‌قیقه‌ت. بەڵام ئەمەش پێویستی بەوەیە کە ڕێگە بە AI بدەین بە شێوەیەکی نەرم و داهێنەرانە مامەڵە بکات، نەک تەنها وەک ئامرازێک بۆ پشتڕاستکردنەوەی گریمانەکانی ئێستا. لە کۆتاییدا گەڕان بەدوای ڕاستییەکان لە ڕێگەی AIەوە دەمانباتە سەر بەرپرسیارێتی زیاتر لە دیزاین و بەکارهێنانی ئەم تەکنەلۆژیایە. پێویستە هەمیشە ئەوەمان لەبیربێت کە زیرەکی دەستکرد ڕەنگدانەوەی خۆمانە؛ ڕەنگدانەوەی بەها و بیروباوەڕ و سنووردارکردنەکانمانە. ئەگەر ئێمە بەدوای هه‌قیقه‌ت و ڕاستییەکی قووڵتردا دەگەڕێین، دەبێت بە هەمان ئەندازەش خۆمان چاکتر و باشتر بکەین، و بە شێوەیەکی ڕەخنەگرانە سەیری ئەو داتا و ئەلگۆریتمانە بکەین کە دروستی دەکەین. تەنها ئەو کاتە دەتوانین لە ڕاستییەکان نزیک ببینەوە و AI وەک ئامرازێک بەکاربهێنین بۆ درک و تێهەیشتن و دۆزینەوەی باشتری جیهاندا.
زیرەکی دەستکرد دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دۆزینەوەی ڕاستیی و دروستییەکان و هه‌قیقه‌تەکاندا لە بوارە جیاجیاکاندا، بەڵام ئەم ڕاستیانە هەمیشە یەکلاکەرەوە و بێ هەڵە نین. بۆ نموونە لە بواری دۆزینەوەی نەخۆشیدا، ئەلگۆریتمەکانی پێشکەوتوو دەتوانن نەخشە ئاڵۆزەکان لە وێنە پزیشکییەکان بناسنەوە و نەخۆشییەکان بە وردبینییەکی بەرز دەستنیشان بکەن. بەڵام ئایا ئەم دۆزینەوانە هەمیشە ڕاستن؟ ئایا هەموو زانیارییە پزیشکییەکان بێ هەڵەن؟ وەڵامەکە نەخێرە، تەنانەت باشترین ئەلگۆریتمەکانیش دەتوانن هەڵەیان هەبێت و ئەم هەڵانەش دەتوانن سنووردارکردن دروست بکەن لە گەیشتن بە ڕاستییە وردەکان. لە ئەنجامدا دەتوانرێت زیرەکی دەستکرد وەک ئامرازێک بۆ گەیشتن بە ڕاستییەکان بەکاربهێنرێت، بەڵام پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە ئەم ڕاستییە ڕێژەیی و پەیوەستە بەو داتا و ئەلگۆریتمانەی کە مرۆڤ دایڕشتووە. هەروەها زیرەکی دەستکرد لە ھاوشێوەکردنی داتا ئابوورییەکان و پێشبینیکردنی بازاڕە داراییەکان بەکاردێت. ئەم ئەلگۆریتمانە توانای دەستنیشانکردنی ڕەوتە ئاڵۆزەکانیان هەیە و پێشبینییەکان پێشکەش بکەن کە دەتوانن لە بڕیاردانی ئابووریدا بەسوود بن. بەڵام ئایا ئەم پێشبینیانەش هەمیشە وردن؟
وەڵامی ئەم پرسیارەش نەخێرە، چونکە بازاڕە داراییەکان کاریگەری چەندین هۆکاری زۆر و پێشبینینەکراویان لەسەرە، کە زۆربەیان بە ئەلگۆریتم پێشبینی ناکرێن. ئەم بێتواناییە بۆ پێشبینیکردنی ورد، وا دەکات ئەنجامی زیرەکی دەستکرد بە تەواوی جێی متمانە نەبێت. بۆیە گرنگە هەمیشە ئەوە لەبەرچاو بگیرێت کە لە کاتی بەکارهێنانی AI بۆ دۆزینەوەی ڕاستی، ئەوە ڕەچاو بکرێت کە ئەم ڕاستییە ڕێژەییە و بە تەواوی وابەستەی داتا و ئەلگۆریتمەکانی مرۆڤە. ئەمەش دەمانباتە ئەو ئەنجامەی کە AI ناتوانێت هەمیشە ڕاستی ڕەها دابین بکات، بەڵکو پێویستە وەک ئامرازێک بۆ تێگەیشتن و لێکدانەوەی داتا و ڕاستییەکان لەبەرچاو بگیرێت.
