• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
چوار شه‌ممه‌, تشرینی یه‌كه‌م 22, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    خوێندنەوەی کوشتنێک

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 119

    جەنگی ئوحود و فەوزای ڕاگەیاندن

    دۆڕان و سەرکەوتن

    سزای خراپ مامەڵە کردن بە دامەزراوە ئایینییەکان

    ڕۆڵی دەزگاكانی ڕاگەیاندن و بانگەشەی هەڵبژاردن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    هاوپەیمانێتیی کۆمەڵەی ئاسایشی هەرێمی, سعوودیە – پاکستان

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی هەشتەم

    غەزە چ مۆدێلێکى ئاوەدانکردنەوە هەڵدەبژێرێت؟

    غەزە چ مۆدێلێکى ئاوەدانکردنەوە هەڵدەبژێرێت؟

    پلانەکەی ترامپ بۆ غەززە

    پلانەکەی ترامپ بۆ غەززە

    کۆماری ئیسلامی؛ هەڵاوسان و ئیسرائیل

    کۆماری ئیسلامی؛ هەڵاوسان و ئیسرائیل

    بانگەشە و دیموکراسی

    بانگەشە و دیموکراسی

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی حەوتەم

    کاتێک لاواز بەهێز دەبێت؛ ئایندەی شەڕ

    کاتێک لاواز بەهێز دەبێت؛ ئایندەی شەڕ

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی شەشەم

    ئایا پیرەکان جیهان بەرەو ئاشتى دەبەن؟

    ئایا پیرەکان جیهان بەرەو ئاشتى دەبەن؟

    گەشەسەندنی زانستی جوگرافیا؛ ڕێڕەوێکی مێژوویی و ڕۆڵی زانایان

    گەشەسەندنی زانستی جوگرافیا؛ ڕێڕەوێکی مێژوویی و ڕۆڵی زانایان

  • ئــــابووری
    به‌كاربردنی ئابوورییانه‌ی كاره‌بای ماڵان

    به‌كاربردنی ئابوورییانه‌ی كاره‌بای ماڵان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كاریگەرییەكانی ئاسایشی ئاو لەسەر گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی كوردستان

    كاریگەرییەكانی ئاسایشی ئاو لەسەر گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی كوردستان

    ڕۆژئاواى کوردستان لەنێوان پەیەدە و  حكوومه‌تى ناوه‌ندى سوریا

    ڕۆژئاواى کوردستان لەنێوان پەیەدە و  حكوومه‌تى ناوه‌ندى سوریا

    پڕۆژەی نەمام‌ چاندنی هەولێر؛ په‌یوەندی ژینگە، ئابووری و هەلی کار

    پڕۆژەی نەمام‌ چاندنی هەولێر؛ په‌یوەندی ژینگە، ئابووری و هەلی کار

    ڕۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی هاوپه‌یمانێتی

    ڕۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی هاوپه‌یمانێتی

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

  • چاوپێکەوتن
    ماریۆ ڤارگاس یۆسا

    ماریۆ ڤارگاس یۆسا

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    خوێندنەوەی کوشتنێک

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 119

    جەنگی ئوحود و فەوزای ڕاگەیاندن

    دۆڕان و سەرکەوتن

    سزای خراپ مامەڵە کردن بە دامەزراوە ئایینییەکان

    ڕۆڵی دەزگاكانی ڕاگەیاندن و بانگەشەی هەڵبژاردن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    هاوپەیمانێتیی کۆمەڵەی ئاسایشی هەرێمی, سعوودیە – پاکستان

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی هەشتەم

    غەزە چ مۆدێلێکى ئاوەدانکردنەوە هەڵدەبژێرێت؟

    غەزە چ مۆدێلێکى ئاوەدانکردنەوە هەڵدەبژێرێت؟

    پلانەکەی ترامپ بۆ غەززە

    پلانەکەی ترامپ بۆ غەززە

    کۆماری ئیسلامی؛ هەڵاوسان و ئیسرائیل

    کۆماری ئیسلامی؛ هەڵاوسان و ئیسرائیل

    بانگەشە و دیموکراسی

    بانگەشە و دیموکراسی

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی حەوتەم

    کاتێک لاواز بەهێز دەبێت؛ ئایندەی شەڕ

    کاتێک لاواز بەهێز دەبێت؛ ئایندەی شەڕ

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی شەشەم

    ئایا پیرەکان جیهان بەرەو ئاشتى دەبەن؟

    ئایا پیرەکان جیهان بەرەو ئاشتى دەبەن؟

    گەشەسەندنی زانستی جوگرافیا؛ ڕێڕەوێکی مێژوویی و ڕۆڵی زانایان

    گەشەسەندنی زانستی جوگرافیا؛ ڕێڕەوێکی مێژوویی و ڕۆڵی زانایان

  • ئــــابووری
    به‌كاربردنی ئابوورییانه‌ی كاره‌بای ماڵان

    به‌كاربردنی ئابوورییانه‌ی كاره‌بای ماڵان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كاریگەرییەكانی ئاسایشی ئاو لەسەر گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی كوردستان

    كاریگەرییەكانی ئاسایشی ئاو لەسەر گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی كوردستان

    ڕۆژئاواى کوردستان لەنێوان پەیەدە و  حكوومه‌تى ناوه‌ندى سوریا

    ڕۆژئاواى کوردستان لەنێوان پەیەدە و  حكوومه‌تى ناوه‌ندى سوریا

    پڕۆژەی نەمام‌ چاندنی هەولێر؛ په‌یوەندی ژینگە، ئابووری و هەلی کار

    پڕۆژەی نەمام‌ چاندنی هەولێر؛ په‌یوەندی ژینگە، ئابووری و هەلی کار

    ڕۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی هاوپه‌یمانێتی

    ڕۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی هاوپه‌یمانێتی

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

  • چاوپێکەوتن
    ماریۆ ڤارگاس یۆسا

    ماریۆ ڤارگاس یۆسا

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی هێــزی نەرم کولتوور و مرۆڤسازی

دەروونناسیی ناسنامەی نەتەوەیی

بێهزاد قادری لەلایەن بێهزاد قادری
ئایار 29, 2025
لە بەشی کولتوور و مرۆڤسازی
0 0
A A
دەروونناسیی ناسنامەی نەتەوەیی
0
هاوبەشکردنەکان
98
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

“پێشەکی”

ناسنامەی نەتەوەیی یەکێکە لە چەمکە هەرە بنەڕەتییەکانی زانستە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان و لە داڕشتنی ڕەفتاری سیاسی، یەکگرتووییی کۆمەڵایەتی و پەیوەندیی نێوان گرووپەکان، ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت. دەروونناسیی ناسنامەی نەتەوەیی (Political Psychology of National Identity) لێکۆڵینەوە لەوە دەکات کە تاکەکان چۆن هەست بە گرێدراوی بە نەتەوەکەیان دەکەن و ئەم هەستە چۆن دروست دەبێت و چ هۆکارێک هەڕەشەی لێ دەکات یان بەهێزی دەکات و چ کاریگەرییەکی لەسەر سیاسەت، ململانێ و یەکیەتیی کۆمەڵایەتی هەیە. ئەم لقە لە دەروونناسیی سیاسی، بەتایبەتی لە چوارچێوەی جیهانگیری، کۆچبەری، فرەچەشنیی نەتەوەیی و گەشەسەندنی ناسیۆنالیزمدا، گرنگییەکی زیاتری پێ دراوە.

“پێناسەی ناسنامەی نەتەوەیی”

ناسنامەی نەتەوەیی بریتییە لە کۆمەڵێک باوەڕ، هەست و تێڕوانینی هاوبەش سەبارەت بە نەتەوەیەک کە لە مێشکی تاکەکاندا دروست دەبن و دەبنە هۆی گرێدراویی تاک بە کۆمەڵگەیەکی نەتەوەیییەوە. لە سادەترین پێناسەدا، ناسنامەی نەتەوەیی هەستی گرێدراویی تاکە بە نەتەوەیەک و هەستی هاوبەشی لە توخمە کولتووری، مێژوویی، زمانی و کۆمەڵایەتییەکانی ئەو نەتەوەیەیە. ئەم ناسنامەیە بەشێکە لە پێکهاتەی گەورەتری ناسنامەی کۆمەڵایەتی و دەتوانێت ڕۆڵێکی یەکلاکەرەوە لە ڕەفتارە تاکەکەسی و بەکۆمەڵەکاندا بگێڕێت. لە هەلومەرجی ئاساییدا ناسنامەی نەتەوەیی لە ڕێگەی بنەماڵە، دامەزراوە پەروەردەییەکان، میدیاکان و ئەزموونە مێژوویییە بەکۆمەڵەکانەوە بەهێزتر دەبێت. بەڵام لە کۆمەڵگە داگیرکراوەکانی وەک ڕۆژهەڵاتی کوردستان کە لەژێر داگیرکاریی دەوڵەتی داگیرکەری ئێرانیدایە، ئەم پرۆسەیە بەتوندی پەک دەخرێت.

“وشیاریی نەتەوەیی”

وشیاریی نەتەوەیی ئاماژەیەکە بۆ تێگەیشتن و دانپێدانانی تاک یان کۆمەڵە مرۆڤێک لە شوناس و گرێدراوییان بە نەتەوەیەکی دیاریکراو. ئەمە نەتەنیا پەیوەندیی بە لایەنە تاکەکەسییەکانەوە هەیە، بەڵکوو پەیوەندیی بە لایەنە بەکۆمەڵەکانیشەوە هەیە و لە ڕاستیدا دەتوانین بڵێین وشیاریی نەتەوەیی جۆرێکە لە تێگەیشتنێکی بەکۆمەڵ کە ئەندامانی نەتەوەیەک لە ناسنامەی هاوبەشی خۆیان هەیانە. ئەم ناسنامەیە دەتوانێت زمان، خاک، مێژوو، کەلتوور، بەهاکان، داب و نەریت و تەنانەت چارەنووسێکی هاوبەشیش لەخۆ بگرێت کە بە تێپەڕبوونی کات و لە هەلومەرجی کۆمەڵایەتی و سیاسیی جیاوازدا دروست دەبێت.

“لایەنە جۆراوجۆرەکانی وشیاریی نیشتمانی و نەتەوەیی”

– ناسینی مێژوو و كولتوور هاوبەش؛ زۆرجار وشیاریی نەتەوەیی لە وشیاریی مێژوویییەوە سەرچاوە دەگرێت. مێژووی نەتەوەیەک نەتەنیا بریتییە لە ڕووداوە سیاسی و شەڕەکان، بەڵکوو ئەزموونە كولتوور، هونەری، ئایینی و کۆمەڵایەتییەکانیش لەخۆ دەگرێت. ئەم مێژووە یارمەتیی مرۆڤەکان دەدات هەست بکەن کە سەر بە ڕابردوو و ناسنامەیەکی هاوبەشن.

– زمان وەک هێمای ناسنامەی نەتەوەیی؛ زمان یەکێکە لە توخمە گرنگەکانی وشیاریی نەتەوەیی. زمان تەنیا ئامرازێک نییە بۆ پەیوەندیکردن، بەڵکوو ئامرازێکە بۆ گواستنەوەی مێژوو، کەلتوور و بەهاکانی نەتەوەیەک بۆ نەوەکانی داهاتوو.

– بەهاکان و نەریتەکان؛ هەروەها وشیاریی نەتەوەیی لە ناسینی بەها و نەریتە تایبەتەکانی نەتەوەیەکەوە سەرچاوە دەگرێت. ئەم نەریتانە دەتوانن ڕێوڕەسمی نەتەوەیی و نیشتمانی، ڕێوڕەسمی ئایینی و ڕەفتارە کۆمەڵایەتییە تایبەتەکان لەخۆ بگرن کە مرۆڤەکان بە تێپەڕبوونی کات پێیانەوە پابەند بوون.

– هەستی گرێدراوی بە خاک و نەتەوە؛ یەکێک لە لایەنە گرنگەکانی وشیاریی نەتەوەیی و نیشتمانی، هەستی گرێدراوی بە خاکێکی دیاریکراوە. ئەم هەستەی مرۆڤ بە زێدی خۆی، نەتەنیا لە ڕێگەی پەیوەندییە ڕۆژانەیییەکانەوە، بەڵکوو لە ڕێگەی ئەزموونە هاوبەشەکان، شەڕەکان، ئاڵوگۆڕە سیاسییەکان و تەنانەت قەیران و تەحەددیاتەکانیشەوە پێک دێت.

– پابەندبوون بە پاراستنی سەربەخۆیی و یەکپارچەییی خاک؛ وشیاری نەتەوەیی و نیشتمانی وا دەکات تاکەکان بەرامبەر بە سەربەخۆیی و یەکپارچەییی خاکی وڵاتەکەیان هەستیار بن و لە بەرامبەر هەڕەشە دەرەکی و ناوخۆییەکان بەرگری لە وڵاتی خۆیان بکەن.

“پێکهاتە دەروونییەکانی ناسنامەی نەتەوەیی”

– ئینتما (Belongingness)؛ هەستکردن بە بوون لە گرووپێکی نەتەوەییدا.

– چەمکی خودی نەتەوەیی (National Self-concept)؛ وێنەی زەینی لە “ئێمە” لە بەرامبەر بە “ئەوانی تر”.

– شانازیی نەتەوەیی (National Pride)؛ هەستی ئەرێنی سەبارەت بە دەستکەوتە نەتەوەیییەکان.

– جیاوازی لەگەڵ ئەوی تر (Othering)؛ پێناسەکردنی نەتەوە لە ڕێگەی جیاکردنەوە لە ئەوانی تر.

– یادەوەریی بەکۆمەڵ (Collective Memory)؛ مێژوو، ئەفسانە و هێماکان کە لە یادەوەریی بەکۆمەڵدا دروست دەبن.

“تیۆرییەکان لە دەروونناسیی ناسنامەی نەتەوەییدا”

– تیۆریی ناسنامەی کۆمەڵایەتی (Social Identity Theory)؛ ئەم تیۆرییە لەلایەن “هێنری تاجفێڵ و جۆن تۆرنەر” پێشکەش کراوە. بەپێی ئەم تیۆرییە، تاکەکان بۆ بەهێزکردنی بەرزەخۆییی خۆیان، خۆیان وەک ئەندامی گرووپەکان، لەوانە “گەل”، پێناسە دەکەن و مەیلیان هەیە گرووپەکەیان بە باڵاتر بزانن. ئەم مەیلە دەتوانێت ببێتە هۆی ناسیۆنالیزمی ئەرێنی یان تووندڕەو.

– تیۆریی بەرزەخۆییی بەکۆمەڵ (Collective Self-esteem Theory)؛ ئەم تیۆرییە لەلایەن “کرۆکەر و لوهتانێن ” پێشکەش کراوە. تاکەکان بەرزەخۆییی خۆیان لە هەڵسەنگاندنی ئەرێنی بۆ ئەو گرووپانە (لەوانە، نەتەوە) وەردەگرن کە سەر بە ئەوانن. لە بارودۆخی هەڕەشەدا، ناسنامەی نەتەوەیی دەتوانێت زیاتر بەرچاو بکەوێت.

– تیۆریی بوونیادگەراییی کۆمەڵایەتی (Social Constructivism)؛ ناسنامەی نەتەوەیی بە دیاردەیەکی سازکراو لەلایەن زمان، مێژوو و میدیا دەزانێت، نەک واقیعێکی جەوهەرگەرایی. دەوڵەتەکان و بلیمەتە سیاسییەکان بۆ بنیاتنان یان دەستکاریکردنی ناسنامەی نەتەوەیی، ئەم میکانیزمە بەکار دەهێنن.

“پرۆسە دەروونییەکان لە پێکهاتنی ناسنامەی نەتەوەیی”

– دەروونیکردنەوەی هێما نیشتمانی و نەتەوەیییەکانی؛ وەک ئاڵا، سروود و پاڵەوانە مێژوویییەکان.

– فێربوونی کۆمەڵایەتی؛ وەک پەروەردەی قوتابخانە، زانکۆ، میدیا و خێزان.

– بەراوردکردنی نێوان گرووپەکان؛ ئێمە بەرامبەر ئەوان (جیاوازیی کولتووری، نەتەوەیی و ئایینی)

– وەڵامدانەوەی هەڕەشە؛ لە بارودۆخی شەڕ، داگیرکاری یان قەیراندا، ناسنامەی نەتەوەیی بەهێزتر دەبێتەوە.

“ناسنامەی نەتەوەیی و سیاسەت”

ناسنامەی نەتەوەیی بە شێوەی ڕاستەوخۆ کاریگەریی لەسەر سیاسەت هەیە. ئەم کاریگەرییانە بریتین لەمانەی خوارەوە:-

– زیادبوون یان کەمبوونەوەی بەشداریی سیاسی.

– بەهێزکردنی ڕەواییی دەوڵەتەکان و دامەزراوەکان.

– پشتیوانی یان دژایەتی لەگەڵ کۆچبەران و کەمینەکان.

– ڕۆڵ لە سەربەخۆیی، جیابوونەوە یان یەکیەتیی نەتەوەیی.

هەروەها ناسنامەی نەتەوەیی دەتوانێت ئامرازێک بێت لە دەستی سیاسەتوانان بۆ ئامادەسازیی بیروڕای گشتی، یان تەنانەت پاساوهێنانەوە بۆ سیاسەتی پاوانخوازانە و ناسیۆنالیستیی توندڕەوانە.

“هەڕەشە و قەیرانەکانی بەردەم ناسنامەی نەتەوەیی”

– جیهانیبوون و لەدەستچوونی سنوورە کولتوورییەکان.

– فرەکولتووری و فرەچەشنیی ئیتنۆ- زمانی.

– کۆچ.

– سیستەمی پەروەردەیی نایەکگرتوو.

– مێژووی دژبەیەک یان یادەوەرییە ڕەقیبەکان لەنێو نەتەوەدا.

“ئەنجام”

سایکۆلۆجیای ناسنامەی نەتەوەیی ئەوە دەردەخات کە هەستی گرێدراوی بە نەتەوەیەک، دیاردەیەکی قووڵی دەروونناسی و کۆمەڵایەتییە کە لەگەڵ هێما، یادەوەری، کولتوور، سیاسەت و بنیاتنانی دەسەڵاتدا تێکەڵ بووە. تێگەیشتنێکی ورد لەم چەمکە کلیلی شیکردنەوەی زۆرێک لە ململانێ نەتەوەیییەکان، پرۆسەکانی بنیاتنانی نەتەوە، سەقامگیریی سیاسی و سیاسەتی ناسنامەیە. بەکارهێنانی ڕێبازە دەروونناسییەکان لە سیاسەتدا دەتوانێت ئامرازێکی کاریگەر بێت بۆ بەهێزکردنی یەکگرتووییی کۆمەڵایەتی و کەمکردنەوەی گرژییە نەتەوەیییەکان.

 

سەرچاوەکان؛

– Smith, A. D. (1991). National Identity. University of Nevada Press.

– Tajfel, H., & Turner, J. C. (1986). The Social Identity Theory of Intergroup Behavior. In S. Worchel & W. G. Austin (Eds.), Psychology of Intergroup Relations. Nelson-Hall.

– Crocker, J., & Luhtanen, R. (1990). Collective Self-Esteem and Ingroup Bias. Journal of Personality and Social Psychology, 58(1), 60–67.

– Bar-Tal, D. (1998). The Psychological Foundations of National Identity. In D. Bar-Tal & E. Staub (Eds.), Patriotism in the Lives of Individuals and Nations. Nelson-Hall.

– Reicher, S., & Hopkins, N. (2001). Self and Nation: Categorization, Contestation and Mobilization. Sage.

پۆستی پێشوو

ئیمپراتۆرییەتی مەغۆل

پۆستی داهاتوو

كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

بێهزاد قادری

بێهزاد قادری

نووسەر

پەیوەندیداری بابەتەکان

رەگەزپەرستى لە بۆچوونى فەیلەسوفانى ڕۆمانتیکى ئەڵمانیدا
کولتوور و مرۆڤسازی

رەگەزپەرستى لە بۆچوونى فەیلەسوفانى ڕۆمانتیکى ئەڵمانیدا

تشرینی یه‌كه‌م 21, 2025
11
كولتوور وەك پێدراوێكی مرۆیی
کولتوور و مرۆڤسازی

كولتوور وەك پێدراوێكی مرۆیی

تشرینی یه‌كه‌م 15, 2025
29
نیگایەکی شیرین و قووڵ
کولتوور و مرۆڤسازی

نیگایەکی شیرین و قووڵ

تشرینی یه‌كه‌م 10, 2025
24

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئایار 2025
د س W پ ه ش ی
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031  
« نیسان   حوزەیران »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە