• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
شه‌ممه‌, حوزه‌یران 7, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    پاراستن لە پیسبوونی ڕووناکی و بینین

    پاراستن لە پیسبوونی ڕووناکی و بینین

    ئەمریکا لە هەڵوەشاندنەوەی سۆڤیەتەوە بۆ ڕاگرتنی هەژمونی چین

    حکومەتی فیدراڵ و پێشێلکردنی مافەکان،کاتێک دەستوور بۆ پاساو دەگۆڕدرێت

    ئەمریکا لە هەڵوەشاندنەوەی سۆڤیەتەوە بۆ ڕاگرتنی هەژمونی چین

    ئەمریکا لە هەڵوەشاندنەوەی سۆڤیەتەوە بۆ ڕاگرتنی هەژمونی چین

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 110

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    پیلانێک کە بووە هۆی ئەوەی کورد بگاتە ئامانجەکانی

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    گوڵان بە شکۆمەندی خۆی نووسييەوە

    تاران و واشنتن دوو هەنگاو یەک ئامانج

    سەقامگیریی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە وتارەکەى سەرۆکوەزیرانی کوردستاندا

    دیبلوماسیەتی درەوشاوە

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    دەربارەی ساختە هەواڵ

    هەر خزمەتگوزارییەک بەخۆڕایی بوو، تۆ کاڵاکەیت

  • شــیکار
    بارودۆخی کورد لە گۆڕانکارییەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەرێنی دەردەکەوێت

    بارودۆخی کورد لە گۆڕانکارییەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەرێنی دەردەکەوێت

    مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

    مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

    ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

    ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    دۆزینەوەی لوسی؛ پەردەلادان لەسەر گۆڕان  و پەرەسەندنی مرۆڤ

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    چاویلکەی زیرەک

    چاویلکەی زیرەک

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

  • ئــــابووری
    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

  • چاوپێکەوتن
    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    پاراستن لە پیسبوونی ڕووناکی و بینین

    پاراستن لە پیسبوونی ڕووناکی و بینین

    ئەمریکا لە هەڵوەشاندنەوەی سۆڤیەتەوە بۆ ڕاگرتنی هەژمونی چین

    حکومەتی فیدراڵ و پێشێلکردنی مافەکان،کاتێک دەستوور بۆ پاساو دەگۆڕدرێت

    ئەمریکا لە هەڵوەشاندنەوەی سۆڤیەتەوە بۆ ڕاگرتنی هەژمونی چین

    ئەمریکا لە هەڵوەشاندنەوەی سۆڤیەتەوە بۆ ڕاگرتنی هەژمونی چین

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 110

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    پیلانێک کە بووە هۆی ئەوەی کورد بگاتە ئامانجەکانی

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    گوڵان بە شکۆمەندی خۆی نووسييەوە

    تاران و واشنتن دوو هەنگاو یەک ئامانج

    سەقامگیریی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە وتارەکەى سەرۆکوەزیرانی کوردستاندا

    دیبلوماسیەتی درەوشاوە

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    دەربارەی ساختە هەواڵ

    هەر خزمەتگوزارییەک بەخۆڕایی بوو، تۆ کاڵاکەیت

  • شــیکار
    بارودۆخی کورد لە گۆڕانکارییەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەرێنی دەردەکەوێت

    بارودۆخی کورد لە گۆڕانکارییەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەرێنی دەردەکەوێت

    مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

    مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

    ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

    ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    دۆزینەوەی لوسی؛ پەردەلادان لەسەر گۆڕان  و پەرەسەندنی مرۆڤ

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    چاویلکەی زیرەک

    چاویلکەی زیرەک

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

  • ئــــابووری
    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

  • چاوپێکەوتن
    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی ئـــابووری

سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

دانا حەمید لەلایەن دانا حەمید
ئایار 18, 2025
لە بەشی ئـــابووری
0 0
A A
سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت
0
هاوبەشکردنەکان
38
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

لە چارەکی یەکەمی سەدەی بیست و یەکەمدا، گەشەسەندنی سیستەمی ئابووری جیهانی بەرەو ئاڵۆزییەکی بێوێنە ڕۆیشت. لەم نێوەندەدا، کۆمپانیا زەبەلاحەکان و دەوڵەتە بەهێزەکان وەک دوو هێزی سەرەکی دەرکەوتن کە پێکەوە سیستەمێکی نوێی حوکمڕانییان دروست کرد. ئەم دیاردەیە، کە بە «دەسەڵاتی کۆمپانیا-دەوڵەت-Corporatocracy»ناسراوە، نەک تەنها شێوازی بەڕێوەبردنی ئابووری جیهانی گۆڕی، بەڵکو کاریگەری قووڵی لەسەر پێکهاتەی کۆمەڵایەتی و سیاسی جیهان دروست کرد. مێژووی پەرەسەندنی ئەم سیستەمە دەگەڕێتەوە بۆ کۆتاییەکانی سەدەی بیستەم، کاتێک پرۆسەی جیهانگیری خێرایی گرت. دوای ڕووخانی یەکێتی سۆڤیەت و کۆتایی هاتنی جەنگی سارد، سیستەمی سەرمایەداری لیبراڵ بە شێوەیەکی بێ هاوتا پەرەی سەند. کۆمپانیا گەورەکان، کە پێشتر لە چوارچێوەی سنوورە نەتەوەییەکاندا کاریان دەکرد، دەستیان کرد بە بەزاندنی ئەم سنوورانە و دروستکردنی تۆڕێکی ئاڵۆزی بەرژەوەندی ئابووری و سیاسی.

سیستەمی دارایی نێودەوڵەتی ڕۆڵێکی سەرەکی لە بەهێزکردنی ئەم دیاردەیەدا دەبینێت. بانکە گەورەکان و دامەزراوە داراییە نێودەوڵەتییەکان، وەک بانکی جیهانی و سندوقی دراوی نێودەوڵەتی، لە ڕێگەی سیاسەتی قەرزدان و مەرجە داراییەکانیانەوە، کاریگەرییەکی بەرچاویان لەسەر سیاسەتی ئابووری وڵاتان هەیە. ئەم دامەزراوانە زۆرجار مەرجی قورس دەخەنە سەر وڵاتانی هەژار بۆ وەرگرتنی یارمەتی دارایی، کە دەبێتە هۆی لاوازبوونی سەروەری ئابووری ئەو وڵاتانە. یەکێک لە دیارترین نموونەکانی کارکردنی ئەم سیستەمە، ئەو مۆدێلەیە کە «جۆن پێرکینز» لە کتێبەکەیدا «دانپێدانانەکانی جەلادێکی ئابووری» باسی دەکات. لەم کتێبەدا، پێرکینز ڕوونی دەکاتەوە چۆن «لێکۆڵەرە ئابوورییەکان» وەک ئامرازێک بەکاردەهێنرێن بۆ کۆنترۆڵکردنی وڵاتە هەژارەکان لە ڕێگەی قەرزی قورس و پرۆژەی گەورەی بێ پێویستەوە. ئەم لێکۆڵەرانە بە شێوەیەکی نهێنی کار دەکەن بۆ زیادکردنی دەسەڵاتی کۆمپانیا گەورەکان، بە بەکارهێنانی ئامرازەکانی وەک گومانلێکراوی ئابووری و فشارە سیاسییەکان.

لە ڕووی تەکنۆلۆجیاوە، کۆمپانیا دیجیتاڵە زەبەلاحەکان ڕۆڵێکی نوێیان لەم سیستەمەدا بینیوە. کۆمپانیاکانی وەک گۆگڵ، ئەمازۆن، فەیسبوک و ئەپڵ، نەک تەنها کۆنترۆڵی بازاڕی دیجیتاڵیان کردووە، بەڵکو لە ڕێگەی کۆکردنەوە و بەکارهێنانی داتای بەکارهێنەران، کاریگەرییەکی قووڵیان لەسەر هەڵسوکەوت و بیرکردنەوەی تاکەکان دروست کردووە. ئەم کۆمپانیایانە بە بەکارهێنانی ژیری دەستکرد و تەکنۆلۆجیای پێشکەوتوو، توانیویانە شێوازی ژیان و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان بگۆڕن. کاریگەرییە کۆمەڵایەتییەکانی ئەم سیستەمە بەرچاو و مەترسیدارن. نایەکسانی داهات بە شێوەیەکی بێوێنە زیادی کردووە، چینی ناوەڕاست بەرەو لاوازی چووە، و هەژاری لە زۆربەی وڵاتاندا پەرەی سەندووە. سیستەمی پەروەردە و تەندروستی، کە پێشتر وەک مافێکی گشتی سەیر دەکران، بەرەو بازرگانیبوون ڕۆیشتوون، کە ئەمەش دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی دەستگەیشتنی چینە هەژارەکان بەم خزمەتگوزارییە بنەڕەتیانە.

لە ڕووی ژینگەییەوە، کۆمپانیا گەورەکان، بەتایبەت لە کەرتی وزە و پیشەسازی، بەرپرسیارن لە بەشێکی گەورەی پیسبوونی ژینگە و گۆڕانی کەشوهەوا. سەرەڕای ئەوەی کە زۆربەی ئەم کۆمپانیایانە دروشمی ژینگەپارێزی بەرز دەکەنەوە، بەڵام لە کردەوەدا بەرژەوەندی داراییان لە پێش پاراستنی ژینگەوە دادەنێن. بەکارهێنانی سەرچاوە سروشتییەکان بە شێوەیەکی ناهاوسەنگ و ناعادیلانە، هەڕەشەیەکی گەورەیە لە داهاتووی مرۆڤایەتی. دیموکراسی و مافە مەدەنییەکان لەژێر هەڕەشەی ئەم سیستەمەدان. کۆمپانیا گەورەکان لە ڕێگەی لۆبیکردن، پاڵپشتی دارایی بۆ پارتە سیاسییەکان، کۆنترۆڵکردنی میدیا، و بەکارهێنانی داتای تایبەتی هاوڵاتیان، دەتوانن کاریگەری لەسەر بڕیارە سیاسییەکان دابنێن و سیستەمی دیموکراسی لاواز بکەن. هەروەها، مافەکانی کرێکاران بەردەوام لەژێر هەڕەشەدان، لە ڕێگەی کەمکردنەوەی مووچە، لاوازکردنی یەکێتییە کرێکارییەکان، و زیادکردنی کاتژمێرەکانی کار.

بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەم سیستەمە، پێویستە هەنگاوی جدی بنرێت. بەهێزکردنی ڕۆڵی ڕێکخراوە ناحکومییەکان و کۆمەڵگای مەدەنی، داڕشتنی یاسای توندوتۆڵ بۆ ڕێکخستنی کاری کۆمپانیا گەورەکان، پەرەپێدانی هۆشیاری گشتی، و پشتیوانیکردن لە ئابووری خۆجێیی، هەندێک لەو ڕێگەچارانەن کە دەکرێت پەیڕەو بکرێن. هەروەها گرنگە کە سیستەمی چاودێری دارایی نێودەوڵەتی بەهێز بکرێت و سەربەخۆیی میدیا بپارێزرێت. دەسەڵاتی کۆمپانیا-دەوڵەت سیستەمێکی ئاڵۆزە کە کاریگەری قووڵی لەسەر هەموو لایەنەکانی ژیانی مرۆڤایەتی هەیە. بەرەنگاربوونەوەی ئەم سیستەمە پێویستی بە هەوڵی بەکۆمەڵ و هاوکاری نێودەوڵەتی هەیە. گرنگە کە هەموو لایەنە پەیوەندیدارەکان، لە حکومەتەکانەوە تا تاکەکانی کۆمەڵگا، ڕۆڵی خۆیان ببینن لە دروستکردنی سیستەمێکی ئابووری دادپەروەرانەتر و بەرپرسیارتر. تەنها لە ڕێگەی هۆشیاری و کاری بەکۆمەڵەوە دەتوانین بەرەو داهاتوویەکی باشتر هەنگاو بنێین.

لە ساڵانی دواییدا، چینێکی نوێ لە سەرمایەدارانی دیجیتاڵ دەرکەوتوون کە هێزێکی بێوێنەیان لە دەستدایە. ئەم چینە دەوڵەمەندە نوێیە، کە بە ملیاردێرەکانی تەکنۆلۆژیا ناسراون، توانیویانە سامانێکی زەبەلاح کۆبکەنەوە کە لە دەسەڵاتی زۆر وڵاتی جیهان زیاترە. ئیلۆن ماسک، جێف بێزۆس، مارک زوکەربێرگ و بیل گەیتس نموونەی ئەم کەسایەتییانەن کە نەک تەنها کۆمپانیا گەورەکان بەڕێوە دەبەن، بەڵکو کاریگەرییەکی قووڵیان لەسەر سیاسەتی جیهانی هەیە. ئەوان لە ڕێگەی خێرخوازی ستراتیژی، وەبەرهێنان لە پرۆژە گەورەکان، و بەکارهێنانی میدیای نوێ، دەتوانن ئاڕاستەی کۆمەڵگا و بڕیارە سیاسییەکان بگۆڕن. ئەم چینە نوێیە بەرژەوەندیی خۆیان بە شێوەیەکی ورد دەپارێزن و لە ڕێگەی دامەزراوە جیاوازەکانەوە کار دەکەن بۆ بەرزکردنەوەی پێگەی خۆیان لە سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەتدا. پێشکەوتنی خێرای ژیری دەستکرد، داتای گەورە و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان دیمەنێکی نوێی بۆ سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت دروست کردووە. تەکنۆلۆژیای زیرەک بووەتە ئامرازێکی سەرەکی بۆ کۆنترۆڵکردنی بیروڕای گشتی و هەڵسوکەوتی بەکارهێنەران. ئەلگۆریتمە پێشکەوتووەکان دەتوانن شێوازی بیرکردنەوە و هەڵبژاردنەکانی خەڵک بگۆڕن، کە ئەمەش دەبێتە هۆی لاوازبوونی توانای بڕیاردانی سەربەخۆ. کۆمپانیاکانی تەکنۆلۆژیا توانیویانە سیستەمێک دابمەزرێنن کە تێیدا هەموو جووڵەیەکی بەکارهێنەران تۆمار دەکرێت و بۆ مەبەستی بازرگانی و کۆنترۆڵی کۆمەڵایەتی بەکاردەهێنرێت. بەم شێوەیە، مافی تایبەتمەندی و ئازادی بیروڕا بەرەو هەڕەشەیەکی جدی ڕۆیشتووە، کە پرسیاری گرنگ دەخاتە ڕوو سەبارەت بە داهاتووی دیموکراسی لە سەردەمی دیجیتاڵدا.

یەکێک لە دیاردە مەترسیدارەکانی سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت، پەرەسەندنی گەندەڵی سیستەماتیک لە ناوەندەکانی بڕیارداندایە. کۆمپانیا گەورەکان لە ڕێگەی پارەی ڕەش، پاڵپشتی دارایی بۆ هەڵبژاردنەکان، و دیاری گرانبەها بۆ سیاسەتمەداران، دەتوانن کاریگەری لەسەر یاسادانان و سیاسەتەکان دابنێن. ئەم پەیوەندییە نزیکەی نێوان بازرگانی و سیاسەت، دەبێتە هۆی لاوازبوونی متمانەی خەڵک بە سیستەمی دیموکراسی و زیادبوونی ناڕەزایەتی گشتی. لە زۆر وڵاتدا، خەڵک هەست دەکەن کە بڕیارە گرنگەکان لە دەرەوەی سندوقەکانی دەنگدان و لە ژوورە داخراوەکاندا دەدرێن، لە نێوان کۆمپانیا و سیاسەتمەداراندا، کە ئەمەش هەڕەشەیەکی گەورەیە لە بنەماکانی حوکمڕانی دیموکراسی. سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت نەک تەنها کاریگەری لەسەر لایەنە ئابووری و سیاسییەکان، بەڵکو لەسەر کەلتوور و ناسنامەی نەتەوەیی و کۆمەڵایەتیش هەیە. کۆمپانیا گەورەکان لە ڕێگەی کۆنترۆڵکردنی میدیا، فیلم، مۆسیقا و هونەر، دەتوانن کەلتووری جیهانی یەکدەست بکەن کە زیاتر گونجاو بێت لەگەڵ بەرژەوەندییەکانیان. ئەم دیاردەی جیهانگیرییە کەلتوورییە، دەبێتە هۆی لە ناوچوونی کەلتوورە خۆجێییەکان و کەمبوونەوەی جیاوازی کەلتووری جیهان. زمان، نەریت، و شێوازی ژیانی تایبەت بە نەتەوە و کەمینەکان لەژێر هەڕەشەی ئەم هاوشێوەکردن و یەکخستن و یەکسانسازیی کەلتوری کۆمەڵگادایە، کە ئەمەش دەبێتە هۆی دروستبوونی قەیرانی ناسنامە و زیادبوونی ململانێی کەلتووری لە زۆربەی کۆمەڵگاکاندا.

لە بەرامبەر بەهێزبوونی سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت، بزووتنەوەی جیاواز سەریان هەڵداوە کە هەوڵ دەدەن دژی ئەم سیستەمە خۆڕاگری بکەن. بزووتنەوەی ژینگەپارێزی، دادپەروەریی کۆمەڵایەتی، مافی کرێکاران، و خۆڕاگریی دیجیتاڵ نموونەی ئەم بزووتنەوانەن کە لە سەرتاسەری جیهاندا چالاکن. ئەم بزووتنەوانە لە ڕێگەی خۆپیشاندان، کەمپینی هۆشیاری، بایکۆتی بەرهەمی کۆمپانیا زەبەلاحەکان، و بڵاوکردنەوەی زانیاری ڕاستەقینە سەبارەت بە کردەوەکانی ئەم کۆمپانیایانە، هەوڵ دەدەن دەنگیان بگاتە خەڵک و بەرەنگاری سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت ببنەوە. سەرەڕای ئەوەی کە ئەم بزووتنەوانە بەردەوام ڕووبەڕووی فشار و کەمکردنەوەی پێگەیان دەبنەوە، بەڵام توانیویانە گۆڕانکاری بەرچاو لە هەندێک بوار دروست بکەن و هۆشیاری گشتی سەبارەت بە مەترسییەکانی ئەم سیستەمە بەرز بکەنەوە. لە نێو قەیران و ئالنگارییەکانی سیستەمی ئێستادا، مۆدێل و چارەسەری جێگرەوە گەشە دەکەن. سیستەمی ئابووری هاوکاری، سەوزکردنی ئابووری، گەشەسەندنی بەرپرسیارانە، پەرەپێدانی تەکنۆلۆژیای کراوە، و دیموکراسیی بەشداری، هەندێک لەو مۆدێلانەن کە وەک بەدیلی سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت پێشنیار کراون. ئەم مۆدێلانە جەخت دەکەنەوە لەسەر سەروەریی هاوڵاتیان، بەرپرسیارێتی کۆمەڵایەتی و ژینگەیی کۆمپانیاکان، و دادپەروەریی ئابووری. بەتایبەت، مۆدێلی «ئابووری دەوری» و «ئابووری دابەشکراو» دوو نموونەی بەرچاون کە لە ڕێگەیانەوە دەکرێت سیستەمی ئابووری بەرەو بەردەوامی و دادپەروەریی زیاتر ببرێت. سەرەڕای ئەوەی کە جێبەجێکردنی ئەم مۆدێلانە پێویستی بە گۆڕانکاری قووڵ لە سیستەمی ئێستادا هەیە، بەڵام بەرە بەرە بەرەو بینینی گەشبینانەمان دەبات بۆ داهاتوویەک کە تێیدا سەروەری و خۆشگوزەرانی مرۆڤەکان لە پێش قازانجی دارایی کۆمپانیاکانەوە دابنرێت.

لە سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەتدا، تێکەڵبوون و ململانێی هێزە گەورەکانی جیهان، ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن. وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، چین، یەکێتی ئەوروپا، و ڕووسیا لە هەوڵی بەردەوامدان بۆ کۆنترۆڵکردنی کەرتە ستراتیژییەکانی ئابووری جیهانی. ئەم ململانێیە، کە لە بواری تەکنۆلۆژیا، وزە، پیشەسازی، و بازرگانیدا خۆی دەنوێنێت، کاریگەری قووڵی لەسەر دۆخی سیاسی جیهان هەیە. کۆمپانیا گەورەکان لەم نێوەندەدا وەک ئامرازێکی دیپلۆماسی و فشار بەکاردەهێنرێن، و زۆرجار بەرژەوەندی نەتەوەیی و بەرژەوەندی کۆمپانیایی تێکەڵ دەبن. ئەم تێکەڵبوونە دەبێتە هۆی دروستبوونی دۆخێکی ئاڵۆز کە تێیدا سنووری نێوان کار و سیاسەت ناڕوونە و بڕیارە سیاسییەکان زۆرجار لەژێر کاریگەری بەرژەوەندی کۆمپانیا زەبەلاحەکاندان. نەزمی نوێی جیهانی کە لەژێر کاریگەری ئەم سیستەمەدا دروست دەبێت، دەتوانێت ئاڕاستەی پەرەسەندنی مرۆڤایەتی بۆ چەندین دەیە دیاری بکات، کە ئەمەش پێویستی بە لێکۆڵینەوە و چاودێری بەردەوام هەیە.​​​​​​​​​​​​​​​​ لە ئاکامدا، سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت وەک دیاردەیەکی ئاڵۆزی ئابووری-سیاسی، ڕووبەڕووی جیهان بووەتەوە کە کاریگەری قووڵی لەسەر هەموو لایەنەکانی ژیانمان دروست کردووە. ئەم سیستەمە توانیویەتی بەشێوەیەکی سیستەماتیک ڕیشە دابکوتێت لە سەرتاسەری جیهاندا و پەیوەندییەکی ئاڵۆزی نێوان هێزە ئابووری و سیاسییەکان دروست بکات. تێکەڵبوونی دەسەڵاتی ئابووری و سیاسی بووەتە هۆی دروستبوونی نایەکسانی بێوێنە، لاوازبوونی دیموکراسی، و کێشەی ژینگەیی قووڵ کە مەترسی بۆ داهاتووی ئەستێرەکەمان دروست کردووە. نایەکسانی داهات و سەروەت بە ڕادەیەک زیادی کردووە کە زۆربەی سامان و سەرچاوەکانی جیهان لە دەستی کەمینەیەکی دەوڵەمەنددایە. بەپێی ڕاپۆرتەکانی دوایی، یەک لەسەدی خەڵکی جیهان زیاتر لە پەنجا لەسەدی سامانی جیهانیان لە دەستدایە، کە ئەمەش بووەتە هۆی دروستبوونی چینێکی نوێی سەرمایەداری جیهانی کە دەسەڵاتێکی بێسنووریان هەیە. لەلایەکی دیکەوە، ملیارانی خەڵکی جیهان لە هەژاری و نەداریدا دەژین و توانای دەستگەیشتنیان بە خزمەتگوزارییە بنەڕەتییەکان وەک پەروەردە، تەندروستی، و خواردنی پێویست سنووردارە.

جگە لەمە، سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت بووەتە هۆی لاوازبوونی پێگەی دەوڵەتە نەتەوەییەکان، بەتایبەت لە وڵاتانی گەشەسەندوو. دەوڵەتەکان بەرە بەرە چەکی بڕیاردانی سەربەخۆیان لەدەست داوە و ناچارن ملکەچی مەرجەکانی کۆمپانیا زەبەلاحەکان و دامەزراوە داراییە نێودەوڵەتییەکان بن. ئەمەش کاریگەری نەرێنی لەسەر سەروەریی نەتەوەیی و توانای وڵاتان دروست کردووە بۆ جێبەجێکردنی سیاسەتی گونجاو بۆ پاراستنی بەرژەوەندی هاوڵاتیانیان. هەروەها، پێشکەوتنی تەکنۆلۆژیا و ژیری دەستکرد لە ژێر کۆنترۆڵی سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەتدا، مەترسی نوێی دروست کردووە لەسەر تایبەتمەندی و ئازادی هاوڵاتیان. کۆکردنەوە و بەکارهێنانی داتای کەسی بووەتە یەکێک لە گرنگترین ئامرازەکانی کۆنترۆڵ لەم سەردەمەدا. سیستەمی چاودێری بەردەوام، ئەلگۆریتمەکانی کۆنترۆڵکردنی ڕای گشتی، و تەکنیکەکانی کاریگەری دەروونی، مرۆڤایەتییان خستووەتە بەردەم ئەزموونێکی مێژوویی نوێ کە داهاتووی ئازادی مرۆڤ لەژێر مەترسیدایە. لە ڕووی ژینگەییەوە، سیستەمی ئابووری جیهانی کە لەژێر کاریگەری کۆمپانیا-دەوڵەتدایە، بووەتە هۆی خێرابوونی گۆڕانی کەش و هەوا، لەناوچوونی جۆرەکانی ژیان، و پیسبوونی زەوی، ئاو و هەوا. کەمتەرخەمی سیستەماتیک لە بەرامبەر کێشە ژینگەییەکان، زیانێکی گەورەی بە ژینگەی سروشتی گەیاندووە کە ڕەنگە قەرەبووکردنەوەی چەندین نەوەی داهاتووی پێویست بێت. لەگەڵ ئەمەشدا، هێشتا هۆکاری گەشبینی هەیە. بزووتنەوە جەماوەرییەکان لە سەرتاسەری جیهاندا سەریان هەڵداوە بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەم سیستەمە و هەوڵدان بۆ دروستکردنی ئەلتەرناتیڤی گونجاو. بەهێزبوونی هۆشیاری گشتی سەبارەت بە مەترسییەکانی ئەم سیستەمە، زیادبوونی داواکاری بۆ شەفافیەت و لێپرسینەوە لە کۆمپانیا گەورەکان، و پەرەسەندنی مۆدێلە ئەڵتەرناتیڤەکانی ئابووری و سیاسی، نیشانەی ئەوەن کە بەرخۆدان و خۆڕاگری بەرامبەر ئەم سیستەمە بەردەوامە.

گەشەسەندنی تەکنۆلۆژیای نوێ و هەوڵدان بۆ دروستکردنی سیستەمی دابەشکراو و دیموکراتیک، وەک بلۆکچەین و تۆڕە هاوتاکان، ئاسۆیەکی نوێیان کردووەتەوە بۆ دیزاینکردنەوەی پەیوەندییە ئابووری و کۆمەڵایەتییەکان. هەروەها، پەرەسەندنی بزووتنەوەی دادپەروەری ژینگەیی و کۆمەڵایەتی، لەگەڵ زیادبوونی خواستی جڤات بۆ کۆمەڵگایەکی ئەخلاقیتر و بەرپرسیارتر، دەتوانن ببنە پاڵنەری گۆڕانکاری ئەرێنی لە داهاتوودا. ئەوەی گرنگە ئەوەیە کە ئێمە وەک تاک و کۆمەڵ بەرپرسیارێتی بگرینە ئەستۆ بۆ دروستکردنی داهاتوویەک کە تێیدا بەرژەوەندی مرۆڤایەتی و ئەو خاکەی لەسەری دەژین، لە پێش بەرژەوەندی کۆمپانیا و گروپە بەهێزەکان دابنرێت. ئەمەش پێویستی بە هەوڵی بەکۆمەڵ، ڕەخنەگرتن لە بارودۆخی ئێستا، و ویستی سیاسی بەهێز هەیە بۆ دروستکردنی سیستەمێکی نوێ کە لەسەر بنەمای دادپەروەری، بەردەوامی، و کەرامەتی مرۆڤ دامەزرابێت. هەر چەند ڕێگای گەیشتن بە ئەم ئامانجە درێژە و پڕ لە ئاستەنگە، بەڵام مێژووی مرۆڤایەتی پڕە لە نموونەی سەرکەوتنی گۆڕانکارییە مەزنەکان. لە کۆتاییدا، سەرکەوتنی هەر گۆڕانکارییەک پێویستی بە هۆشیاری، بوێری، ڕەخنەگرتن لەخۆ و دواتر لە سیستەم و پابەندبوونی بەردەوام هەیە. هەروەها پێویستە لە بیرمان بێت کە سیستەمە ئابووری و سیاسییەکان دروستکراوی مرۆڤن و دەکرێت لەلایەن مرۆڤەوە بگۆڕدرێن و باشتر بکرێن. داهاتووی مرۆڤایەتی لە دەستی خۆماندایە، و هەر هەنگاوێک کە بەرەو دادپەروەری و بەردەوامی دەینێین، هەنگاوێکە بەرەو جیهانێکی باشتر بۆ هەموو گیانلەبەران و نەوەکانی داهاتوو.

پۆستی پێشوو

دەربارەی فیلمی ژیاننامەیی

پۆستی داهاتوو

هەر خزمەتگوزارییەک بەخۆڕایی بوو، تۆ کاڵاکەیت

دانا حەمید

دانا حەمید

نووسەر

پەیوەندیداری بابەتەکان

میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا
ئـــابووری

میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

ئایار 20, 2025
98
ئابووری و تەندروستیی دەروونی
ئـــابووری

ئابووری و تەندروستیی دەروونی

شوبات 26, 2025
95
داتای زەبەلاح
ئـــابووری

داتای زەبەلاح

شوبات 23, 2025
73

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئایار 2025
د س W پ ه ش ی
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031  
« نیسان   حوزەیران »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە