بە زاراوەی كوردستان زۆربەی شارەزایان هاوڕان و جیاوازییان نییە، كوردستان لە كۆنترین پێناسەدا واتە (وڵاتی كوردان) و ئەو خاكەی، كە نەتەوەی كوردی لە سەر دەژی. لە سەردەمە كۆنەكاندا، وەكوو هەر یەك لە ناوچەكانی تری ئەم خاكە بە كوردستان ناو نەبراوە، بەڵكوو بە گەلێك ناوی جۆراوجۆر ناو نراوە وەك (كوردۆچیخ، كاردۆنیا، كوردۆنیس، كوردیا، كاردۆ، كاردگا، گوتی، جودی، كاردۆك، كاردۆخی، كوردۆخی، كارداك، كورد… هتد.) بەڵام دوابەدوای دەركەوتنی زاراوەی كوردستان و بڵاوبوونەوەی بە شێوەیەكی فراوان (كوردستان) تەنها مانای خاك و وڵاتی كوردانی گەیاندوە، هەر وەك (ڤاسلی نیكیتین) دەڵێت: كوردستان خاكی كورد دەگرێتەوە، كە وڵاتێكی سەربەخۆ و خاوەن سنووری دیاریكراو نییە، نیشتمانی خەڵكێكە زۆربەیان خوێن و ڕەگەز و بنەچە و ڕەنگیان یەكە.
له نووسينه مسمارييه‌كانى سه‌رده‌مى سۆمه‌رييه‌كان (3000-2500 پ.ز) هاتووه، به‌ناوى (كورداكا) هاتووه، هه‌روه‌ها ناوى گه‌لى كورتى له نووسينه‌كانى ناوه‌ڕاستى سه‌رده‌مى ئاشوورييه‌كان (1115-912 پ.ز) هاتووه، پاشان ناوى كورده‌كان له كتێبى سه‌ركرده و مێژوونووسى يۆنانى (زه‌ينه‌فۆن يان ئێگزنه‌فۆن) به‌شێوه‌يه‌كى ڕوون و ئاشكرا هاتووه به ناوچه‌ى ( كاردۆخ) ناوى بردووه، له كاتێكدا له ساڵى (401 پ.ز) له خاكى كوردستانه‌وه گه‌ڕانه‌وه بۆ ناوچه‌كانى بابلى سه‌ر به ده‌سه‌ڵاتى ئه‌خمينييه‌كان، ئه‌م فه‌رمانده سه‌ربازييه له كتێبه‌كه‌ى خۆيدا به‌ناوى ( ئاناباسيس)دا به‌شێوه‌يه‌كى دوورودرێژ ڕوونى كردۆته‌وه، كاتێك هه‌زار سوارى يۆنانى به وڵاتى كاردۆخى دا تێپه‌ڕ بوون، كه‌له‌سه‌رووى شارى موسڵى ئێستاوه بوون تا ناوچه‌كانى به‌دليسى خۆرئاواى ده‌رياچه‌ى وان، به وڵاتى كاردۆخى داناوه، ئه‌وسا گريكه‌كان ( يۆنانييه‌كان) وڵاتى كوردستانيان له ڕووى جوگرافييه‌وه دابه‌ش كرد بوو بۆ دوو هه‌رێمى گه‌وره، كه ئه‌وانيش:-
وڵاتى ميديا:- كه هه‌موو ناوچه‌كانى نێوان ڕووبارى زێى گه‌وره له باكوور و ده‌شتاييه‌كانى ميزۆپۆتاميا له خواره‌وه و ڕووبارى ديجله له خۆرئاواوه ده‌گرێته‌وه.
وڵاتى كاردۆخى:- كه كه‌وتبووه نێوان ده‌رياچه‌ى وان و ناوچه‌كانى خۆرئاواى له باكوور تا شارى موسڵى ئێستا له باشوور، به‌ڵام هه‌خامه‌نشييه‌كان و پارسه‌كان و ساسانييه‌كان، ناوى باشوورى كوردستانى ئێستايان به وڵاتى (مادا يان ميديا) و باكووريشى به وڵاتى (كوردۆنين) و هه‌ندێك جاريش به گۆرديا، ده‌ناساند.
عه‌ره‌به موسوڵمانه‌كانيش ناوى (اقليم الجبال) هه‌رێمى چياكانيان بۆ خۆرهه‌ڵاتى كوردستان و ئێراقى عه‌جه‌ميان بۆ خوارووى كوردستان، وڵاتى جه‌زيره بۆ باشوورى خۆرهه‌ڵات و وڵاتى زۆزان بۆ كوردستان ناوه‌ند و ئه‌رمينيا بۆ ئه‌وپه‌ڕى باكوورى كوردستانيان به‌كار ده‌هێنا. كوردستان بۆ یەكەمین جار كە وەك زاراوە بۆ یەكەیەكی ئیداری بە كار هێنرابێت، بۆ ناوەڕاستی سەدەی شەشەمی كۆچی (سەدەی دوانزەیەمی زایینی) دەگەڕێتەوە، كاتێك كە (سوڵتان سەنجەری سەلجوقی1117-1157ز) دوا سوڵتانی سەلجوقییەكان، بەشی خۆرئاوای هەرێمی چیا (اقلیم الجبال)ـی لە بەشەكانی تری فەرمانڕەوایەتییەكەی دابڕی و لە یەكەیەكی ئیداریی نوێدا كۆی كردنەوە و ناوی نان (ویلایەتی كوردستان)، كە پایتەختەكەی قەڵای شاری (بەهار) بوو لە باكووری خۆرئاوای شاری هەمەدان، بەڵام گەڕیدەی ئیتالی (ماركۆپۆلۆ) (١٢٥٤-١٣٢٣ز) یەكەم كەس بوە كە ناوی كوردستانی تۆمار كردوە و بە (كاردستان) ناوی بردوە.
هەر سەبارەت بەمە، زۆربەی سەرچاوەكان باس لەوە دەكەن، كە یەكەمین كەس زاراوەی كوردستانی لە نووسینەكانی خۆیدا بە كارهێنابێت “حەمدولڵا مستەوفیی قەزوینی” بووە و لە كتێبی (نزهە القلوب) دا ئەم نووسەرە باسی ویلایەتی كوردستان دەكات و دەڵێ: لە ١٧ ویلایەت پێكهاتووە و پایتەختەكەی شاری بەهارە. ئەمانە و چەندین نووسەری تری وەك، ڕەشیدەدین هەمەدانی و شیرازی… هتد. لە سەردەمێكی زوەوە ناوی (كوردستان) یان لە نووسینەكانیاندا هێناوە و هەر لە سەردەمی دەسەڵاتی (جەلائیرییەكان)ـەوە لە ساڵی (١٣٣٧-١٤١١) زایینییەوە زاراوەكە بە شێوەیەكی ڕەسمی چەسپا و شوێنی گشت زاراوە كۆنەكانی گرتەوە و لە سەدەی حەڤدەیەم بە دواوە بۆ ماوەیەك بەشێكی كوردستانی ژێر دەسەڵاتی دەوڵەتی عوسمانی بە شێوەیەكی ڕەسمی بە ویلایەتی (كوردستان) ناو براوە. سەبارەت بە بنەڕەتی ناوەكە (كوردستان) بیروڕای توێژەران بۆ دوو دەستە دابەش دەبن، دەستەیەكیان پێیان وایە دەربڕینێكی كوردییە لە دوو بڕگە پێك دێت (كورد) و (ستان) كە مانای وڵاتی ئازاكان یان سوارچاكان دەگەیەنێت، چونكە دەستەواژەی (كورد) لە فارسیدا مانای (ئازا) دەگەیەنێ.
سنووری جوگرافیای ئه‌م ناوچه‌يه‌ش كه پێى ده‌وترا كوردستان، ڕۆڵی زۆر گرینگی بینیوە لە ڕەوتی مێژووی كورد و دیاریكردنی داهاتووی كورددا، بەڵام لە سەر ئەم سنوورە بۆچوونێكی یەكگرتوو نییە لە نێوان نووسەران و توێژەراندا، بەڵكوو هەر یەكێك لەمانە بە جۆرێك باسی ئەم سنوورەی كردووە، كوردستان وەك ناوچەیەكی جوگرافی دیاریكراو، ئەگەر چی خاوەن كیان و سەربەخۆ نەبووە، بەڵام جوگرافیای تایبەتی خۆی هەیە، ئەم سنوورە بەدرێژاییی سەردەمە مێژوویییەكان گۆڕانكاریی بە سەر داهاتووە و زیادوكەم كراوە، ئەمەیش بە هۆی چەند فاكتەرێكەوە بووە لەوانە: كورد لەبەر ئەوەی دەوڵەتێكی سەربەخۆی خۆی نەبووە تا بتوانێت سنووری فەرمی جوگرافیای سیاسیی خۆی دیاری بكات و لە سەر نەخشەی سیاسیی جیهان و واقیعی جوگرافیای خۆی وەك دەوڵەتێك دیاری بكات، هەروەها ئەو دەوڵەتانەی كە كوردستانیان بە سەردا دابەش كراوە بەدرێژاییی مێژوو هەوڵی كۆچپێكردن و ڕاگواستنی دانیشتوانە ڕەسەنە كوردەكەیان داوە و لە ئێراق و سووریا عەرەبیان لە جێگەی نیشتەجێ كردوە و لە توركیا تورك و لە ئێراندا فارس، هەر بۆیە ئەمە بوەتە هۆی شێواندنی سیمای دیمۆگرافیای كوردستان. داگیركەران ڕێگەیان نەداوە توێژینەوەی زانستی لە سەر سنووری كوردستان و دانیشتوانەكەی بڵاو بكرێتەوە بە پێچەوانەوە بە هەموو شێوەیەك هەوڵیان داوە سنوورەكەی بچووك بكەنەوە، ئەمەیش لە ڕێگەی بڵاوكردنەوەی توێژینەوەی نازانستی لە سەر بنەمای شۆڤینی دوور لە زانستی لە سەر مێژووی كورد و سنووری كوردستان.
ئەمە جگە لەوەی خاكی كوردستان گۆڕەپانی ململانێی نێوان زلهێزە داگیركەرەكانی دەوروبەری بوە، لەبەر ئەوە سنووری كوردستان بەردەوام گۆڕانی بە سەردا هاتوە. ئەم هۆكارانەیش بوونەتە هۆی دروستبوونی بیروڕای جیاواز لە نێوان نووسەران لە سەر دیاریكردنی سنووری كوردستان.
“جوگرافیای كوردستان و خستنەڕووی بەشێك لە بۆچوونەكان لە سەر سنووری جوگرافی كوردستان”
یەكەمین نەخشەی جوگرافی كە كورد وەك نەتەوەیەك تێیدا هاتبێت، بریتییە لە نەخشەیەكی جوگرافیناسی موسوڵمان (ئیبن حوقل) كە لە ساڵی ٩٧٧زدا لە كتێبەكەیدا بە ناونیشانی (صورە الارض) ناوچەیەكی بەرفراوانی هەرێمی چیا –اقلیم الجبال-ی ناو ناوە (حشاتی الاكراد و مصایفهم)، سەیری نەخشەی ژمارە -٤- بكە، پاشان نەخشەیەكی تری جوگرافی كە تێیدا كوردستان وەك وڵاتێك پیشان درابێت، بریتییە لە:- نەخشەیەكی جوگرافیناسی عوسمانلی بە ناوی (مەحموود ئەلغەشقەری-كاشغەری) كە لە ساڵی ١٠٧٦زدا لە كتێبێكدا بە زمانی عوسمانی بە ناونیشانی (دیوان لغات الترك) بڵاوی كردوەتەوە، لەو نەخشەیەدا كە لە بارەی وڵاتانی خۆرهەڵاتدا دروستی كردوە ناوی كوردستانی بە (ارض الاكراد) هێناوە.
دواتر لە كۆتایییەكانی سەدەی نۆزدەیشدا لە تۆمارێكی دەوڵەتی عوسمانیدا كە بۆ ناوچەكانی خۆرهەڵاتی دەوڵەتی عوسمانی كێشراوە، نەخشەی كوردستانی لە سەر دیاری كراوە، لە كوردەكانیش یەكەمین كەس شەریف پاشای خەندان (١٨٦٤-١٩٤٦) بوو، كە لە ساڵی ١٩١٩نەخشەیەكەی كوردستانی گەورەی پێشكەش بە كۆنفرانسی ئاشتی لە پاریس كردوە، بۆ داخوازیی دامەزراندنی دەوڵەتێكی كوردی سەربەخۆ. سەبارەت بە نەخشەی جوگرافی كوردستان و دیاریكردنی سنوورەكەی چەندین بۆچوون و لێكدانەوەی جیاواز هەن، كە ئەمانە هەندێك لەو بۆچوونانەن:-
“گرووپی یەكەم؛ بۆچوونی نووسەرە بیانییەكان”
“ئەدمۆندز” دەربارەی كوردستان دەڵێت: كوردستان لە نێوان توركیا و ئێراق و ئێراندا دابەشكراوە و چەند ناوچەیەكی یەكێتیی سۆڤیەتی (پێشوو) لەگەڵ سووریایش دەگرێتەوە لەبەر ئەوەی سنووری لەگەڵ هیچ سنوورێكی نێودەوڵەتی یان لەگەڵ سنووری بەشە ئیدارییە ناوخۆییەكانی ئەو دەوڵەتانەی كە كوردستانیان بە سەردا دابەش كراوە، ڕێك نابێت. (تۆما بوا) دەڵێت:- كوردستان بە تەواوی لە نێو دڵی ئاسیای بچووك هەڵكەوتووە، بڕبڕەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست پێك دەهێنێت و، زۆربەی زۆری ئەو ناوچە شاخاوییانە دەگرێتەوە كە كەوتوونەتە نێوان دەریای ڕەش و دەشتەكانی میسۆپۆتامیا لە لایەك و ئەنتی تۆرۆس و بانی ئێران لە لایەكی ترەوە، ئەگەر چی ئەم ناوچەیە كە ڕووبەرەكەی لەگەڵ تورك و فارس و عەرەب جیاوازە. (ڕادۆڤان باڤیچ) دەڵێت:- باشووری خۆرهەڵاتی توركیا نزیك بە ئەرمەنستانی سۆڤیەت و باكووری خۆرئاوای ئێران و باكووری ئێراق و ئەوپەڕی باكووری سووریا بە مەڵبەندی سەرەكیی كوردستان دادەنرێت، بێ جگە لەم شوێنانە، كورد لە ناوچەی ئەنادۆڵی توركیا و كەنداوی ئەسكەندەرۆنە و باكووری سووریا و ئازربایجانی فارس (ئیران) و خوراسان و بلوجستانی باكووریش دەژی.
خالفین دەڵێت:- كوردستان وڵاتێكی شاخاوییە لە ناوەڕاستیدا شاخەكانی كوردستان بەرز بوونەتەوە سنووری بەم جۆرەیە:- لە خۆرهەڵاتەوە شاخەكانی ئەرمەنستان و ئێران لە خۆرئاوا و زنجیرە شاخەكانی كوردستان و ورمێ وان و لە خوارووی خۆرهەڵاتەوە جەزیرە (میسۆپۆتامیای سەروو) و شاخەكانی ماردین لە خۆرئاوایشەوە بەشێك لە چیای زاگرۆس دەوریان داوە.
“گرووپی دوەم؛ بۆچوونی نووسەرانی ئەو دەوڵەتانەی كوردستانیان بە سەردا دابەش كراوە”
ئەوانەیش نووسەرانی عەرەب و تورك و فارس دەگرێتەوە، كە لە خوارەوە ئاماژەمان بە هەندێكیان داوە. (فائق السامرائی) دەربارەی سنووری كوردستان دەڵێت:- كوردستان بە سەر توركیا و ئێران و ئێراق دابەش كراوە و بەشێكیشی كەوتوەتە ناو سنووری یەكێتیی سۆڤیەت (پێشوو) و سووریا. (د. شاكر خصباك) دەڵێت: ئەگەر لوڕەكان بە كورد دابنێین هەر وەكوو زۆر لە بەڵگە مێژووی و زمانەوانییەكان كوردبوونیان دەسەلمێنن، ئەوا سنووری كوردستان بە درێژاییی زنجیرە چیاكانی زاگرۆس تا سەر كەنداوی فارس درێژ دەبێتەوە، شاكر خصباك درێژە بە باسەكەی دەدات و دەڵێت: كوردستان وڵاتێكە، سنوورێكی سروشتیی هەیە و دانیشتوانەكەی ڕەگەزێكی تایبەتیان هەیە، هەر چەند سنوورێكە دەوڵەتیان نییە. گەڕیدەی تورك (ئەولیا چەلەبی) بەم شێوەیە سنووری كوردستانی دیاری كردوە: لای سەرەوە ئەرزەڕۆم لەوێوە بەرەو وان، هەكاری، جەزیرە، ئامێدی، موسڵ، شارەزوور، ئەردەڵان، دەماوەند. تا بەسرە دەڕوات. لە ئینسكلۆپیدیای توركیایشدا كە دێتە سەر باسی ئەو شوێنانەی كە كوردی تێیاندا نیشتەجێیە بەم شێوەیە سنووری كوردستان دیاری دەكات: خاكی كورد (كوردستان) بەشێكی لە ناو چوارچێوەی حوكوومەتی توركیایە، بەشێكی تریشی لە ژێر بەیداخی ئێراندایە، بڕەكەی تریان لە بەر دەستی حوكوومەتی عێراقە، بەشێكی تریشیان لە ژێر فرمانی سووریادایە.
“گرووپی سێیەم؛ بۆچوونی نووسەرە كوردەكان”
مێژوونووسی كورد (شەرەفخانی بەدلیسی) لە شەرەفنامەدا باسی سنووری كوردستانی كردوە كە بە كۆنترین دەستنیشانكردن دادەنرێت لە لایەن نووسەرانی كوردەوە، بەم شێوەیە دەستنیشانی دەكات، وڵاتی كوردان كە ناوی كوردستانە لە سەر لێواری دەریای هورمزەوە لە سەر كەناری دەریای هیند هەڵكەوتوە، دەست پێ دەكات، لەوێوە بە خەتێكی ڕاست دەكشێ و دێت هەتا لە مەڵبەندی مەلاتیە و مەرعەش دەبڕێتەوە، وڵاتی فارس و عێراقی عەجەم و ئازربایجان و ئەرمەنستانی بچكۆلە و ئەرمەنستانی گەورە دەكەونە لای باكووری ئەم خەتە، عێراقی عەرەب دەكەوێتە باشووری ئەم سنوورەوە. “محەمەد ئەمین زەكی بەگ” بە تووندی ڕەخنە لە دەستنیشانكردنەكەی ئینسكلۆپیدیای ئیسلام دەگرێت و بە دەستنیشانكردنێكی ناتەواوی لە قەڵەم دەدات چونكە كوردستان ئەلەزگرد و ئەرزڕۆم ناگرێتە خۆی و سنووری كوردستان بە شێوەیەكی بچووك نیشان دەدات. ئەمین عالی بەدرخان دەڵێت: كوردستان لە باكووری خۆرهەڵاتی ئەرزڕۆمەوە دەست پێ دەكات، بەڵام شاری ئەرزڕۆم ناگرێتەوە، تا باشووری شاری مەندەلی درێژ دەبێتەوە، لە خۆرهەڵاتی سنەوە تا كەنداوی ئەسكەندەرۆنە.
هەر لەم بارەیەوە، بۆچوونێكی تر هەیە باس لەوە دەكات سنووری كوردستان لە باكووری خۆرهەڵاتی لوتكەی ئاراراتەوە بە خەتێكی ڕاست دەست پێ دەكات بەرەو باشوور بۆ بەشی باشووری زاگرۆس و پشتكوە دێتە خوارێ، لەوێوە خەتێكی ڕاست بۆ لای خۆرئاوا درێژ دەبێتەوە هەتا دەگاتە شاری موسڵ لە ئێراق لەوێوە خەتێكی ڕاست بۆ لای خۆرئاوا كە لە موسڵەوە دەگاتە بەشی توركنشینی ویلایەتی ئەسكەندەرۆنە و لەو خاڵەوە خەتێك بۆ لای باكووری خۆرهەڵات درێژ دەبێتەوە تا دەگاتە ئەرزڕۆم، بەرەو خۆرهەڵات دێ تا دەگاتە لوتكەی ئارارات. جیا لەم نووسەرانە، چەند نووسەرێكی ترمان هەن كە بە شێوەیەكی زانستی سنووری كوردستانیان دیاری كردوە، یەكێك لەوانە: (فواد حەمەخورشید)ـە كە باس لە سنوور دەكات دەنووسێت:- كوردستان دەكەوێتە نێوان هێڵی (٢٩-٤٠) پلەی باكوورەوە، هێڵی درێژی (٣٧-٥٠) پلەی لە خۆرهەڵاتەوە، سێ گۆشەیەكی پێك دەهێنێت كە سەرەكانی بەندە بە یەكێتتی سۆڤیەت لە باكوورەوە، كەنداوی عەرەب لە باشوورەوە و دەریای ناوەڕاست لە خۆرئاواوە. ڕووبەری كوردستان ٥٠٠هەزار كم٢.
یەكێكی تر لەو نووسەرانەی كە پسپۆڕی ئەم بوارەیە (عەبدولڵا غەفوور)ـە دەربارەی سنووری كوردستان نووسیویەتی: كوردستان دەكەوێتە باشووری خۆرئاوای كیشوەری ئاسیاوە، سنوورەكەی لە باكوورەوە لەگەڵ ئازربایجان و ئەرمینیا و توركیا، لە باشوورەوە ئێران و كەنداوی (فارسی-عەرەب)یە، لە خۆرهەڵاتەوە ئازربایجان و ئێرانە، لە خۆرئاواوە عێراق و سووریایە. بەڵام دەكرێت بڵێین (د. ئازاد نەقشبەندی) لە هەموو نووسەرانی تر زیاتر بە شێوەیەكی زانستی سنووری كوردستانی دیاری كردوە، كاتێك نووسیویەتی: كوردستان لە شێوە سێگۆشەیەكی وەستاوی ناڕێكدایە، كەنداوی ئەسكەندەرۆنە و شاری لێنیكان و كەنداوی فارس هەر سێ سوچی ئەم سێگۆشەیە پێك دەهێنن، كوردستان دەكەوێتە خۆرئاوایی كیشوەری ئاسیاوە لە نێوان هێڵەكانی (٣٠-٤١) پلەی باكوور و هێڵی درێژی (٣٦-٥١) پلەی خۆرهەڵات و بە سەر توركیا و عیراق و ئیران و سووریا و ئەرمەنستاندا دابەش كراوە و ئەم شوێن و ناوچانە دەگرێتەوە:-
١. خۆرهەڵات و باشووری خۆرهەڵاتی توركیا.
٢. هەموو خۆرئاوای ئێران جگە لە خوزستان.
٣. باكوور و باكووری خۆرهەڵاتی ئێراق.
٤. سوچەكانی باكووری خۆرهەڵات و باكووری خۆرئاوای سووریا.
٥. خۆرهەڵاتی ڕووباری ئاچوریان لە ئەرمەنستان.
نەخشەی ژمارە -١-
نەخشەی كوردستان لە سەرچاوە كلدانی و ئاشوورییەكاندا
نەخشەی كوردستان لە سەرچاوەكانی مێژووی ئیسلامیدا:
نەخشەی ژمارە-٢-
سەرچاوە: الاصطخری (ابو اسحاق ابراهیم بن محەمەد الفارسی)
ت: ٣٤٠هجری/ ٩٥١زاینی: لە كتێبی (كتاب الاقالیم).
نەخشەی ژمارە-٣-
ابن حوقل (ابوالقاسم بن حوقل النصیبی-ت: ٣٦٧ك/٩٧٧ زایینی):
صورە الارض.
نەخشەی ژمارە-٤-
ابن حوقل (ابوالقاسم بن حوقل النصیبی-ت: ٣٦٧كۆچی/٩٧٧زاینی:
صورە الارض.
نەخشەی ژمارە-٥-
پێگەی كوردستان لە نێو نەخشەی یەكێك لە خۆرهەڵاتناسەكان
نەخشەی ژمارە-٦-
بەكارهێنانی ناوی كوردستان لە یەكێك لە بەڵگەنامەكانی سەردەمی عوسمانی ١٨٩٣ كە بۆ ویلایەتەكانی خۆرهەڵاتی دەوڵەتی عوسمانی كێشراوە.
نەخشەی ژمارە-٧-
نەخشە جوگرافییەكەی جوگرافیناسی عوسمانلی (مەحموود كاشغەری) كە لە ساڵی ١٠٧٦دا لە كتێبێكدا بە ناونیشانی دیوان (لغات الترك) بڵاوی كردوەتەوە.
نەخشەی ژمارە -٨-
يه‌كه‌مين تۆمارى نووسينى بزمارى كه ناوى ناوچه‌كانى كوردستانى به ( كردا) ناوبردووه…
د. عەبدولڵا غەفقور: جوگرافیای كوردستان
ئاماده‌كردنى: د.ژيلوان هه‌ڵه‌دنى
