• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
پێنج شه‌ممه‌, ئاب 21, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    ئەمریکا و ڕوسیا

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    ڕۆڵی هەرێمی کوردستان لە پاراستنی ئەزموونی ڕۆژئاوای کوردستان

    دیپلۆماسیەتی دیجیتاڵی؛ دەرفەت و ئاڵەنگارییەکان

    دیپلۆماسیەتی دیجیتاڵی؛ دەرفەت و ئاڵەنگارییەکان

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    دەنگدەران لە نێوان پێویستییەكانی  و فریودانی

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 115

    ڕۆڵ و پێگەی ئافرەتان لە کایەی سیاسی هەرێمی کوردستاندا

    ڕۆڵ و پێگەی ئافرەتان لە کایەی سیاسی هەرێمی کوردستاندا

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    میراتێکی تۆکمە بؤ هەژموون بەسەر سامانی ئێراق  

    هەڵسەنگاندنی پەیوەندی بودجەی نێوان هەولێر و به‌غداد

    کورد و شەڕی غەزە؛ لە نێوان بێدەنگی و هاوسۆزی و ستراتیژیدا

    ئێران و ئیسرائیل لە دۆستایەتییەوە بۆ دوژمنایەتییەکى توند

    “فەزیڵە و عەجاج” چیرۆکى ستەم لێکراو و ستەمکار

  • شــیکار
    جەنگی دوانزه‌ ڕۆژە؛ شکستێکی تاکتیکی بەڵام سەرکەوتنێکی ستراتیژیک بۆ ئیسرائیل

    جەنگی دوانزه‌ ڕۆژە؛ شکستێکی تاکتیکی بەڵام سەرکەوتنێکی ستراتیژیک بۆ ئیسرائیل

    سەردەمی ترەمپ-ی رێککەوتنەکان کۆتایی هات؟

    سەردەمی ترەمپ-ی رێککەوتنەکان کۆتایی هات؟

    گرنگی هەڵبژاردن

    گرنگی هەڵبژاردن

    داینامیکی هێز لە ئێراق؛ ئالێنگارییەکانی وەرچەرخان لە پارادایمی کۆنەوە بۆ نوێ

    داینامیکی هێز لە ئێراق؛ ئالێنگارییەکانی وەرچەرخان لە پارادایمی کۆنەوە بۆ نوێ

    تۆم باراك؛ ئەندازیارى هه‌ژموونى نەرمی ئەمەریکا لە سوریا و لوبنان

    تۆم باراك؛ ئەندازیارى هه‌ژموونى نەرمی ئەمەریکا لە سوریا و لوبنان

    کێشە ئەخلاقییەکانی منداڵی دەستکرد، مردنی بەبەزەیی و کایەی پزیشکی

    کێشە ئەخلاقییەکانی منداڵی دەستکرد، مردنی بەبەزەیی و کایەی پزیشکی

    پەرلەمانتارانی کورد لە به‌غداد؛ ئۆپۆزسیۆنێکی بێدەنگ و کاریگەرییەکی سنووردار

    پەرلەمانتارانی کورد لە به‌غداد؛ ئۆپۆزسیۆنێکی بێدەنگ و کاریگەرییەکی سنووردار

    دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

    دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

    زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

    زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

    پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

    پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

  • ئــــابووری
    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    دۆخی ئێستای ئەدەبیاتی کوردی بە وەرگێڕانی ئینگلیزی

    دۆخی ئێستای ئەدەبیاتی کوردی بە وەرگێڕانی ئینگلیزی

    دەروونناسیی شۆڕش؛ ئاوڕدانەوەیەکی دەروونناسانە لە شۆڕشەکانی کورد

    دەروونناسیی شۆڕش؛ ئاوڕدانەوەیەکی دەروونناسانە لە شۆڕشەکانی کورد

    پڕۆژەکەی ئەحمەدی خانی لەپێناو دامەزراندنی دەوڵەتی کوردی

    پڕۆژەکەی ئەحمەدی خانی لەپێناو دامەزراندنی دەوڵەتی کوردی

    گەڕان بەدوای مێژووی فەرمانڕەوایی نەتەوەیەكی خاوەن شارستانییه‌تدا

    گەڕان بەدوای مێژووی فەرمانڕەوایی نەتەوەیەكی خاوەن شارستانییه‌تدا

    ڕۆڵى ڕۆژهه‌ڵاتناسی لە بەجیهانیبوونى ئەدەبى کوردیدا

    ڕۆڵى ڕۆژهه‌ڵاتناسی لە بەجیهانیبوونى ئەدەبى کوردیدا

    دەستگیرکردنی عەجاجی جەللادەکەی نوگرەسەلمان

    دەستگیرکردنی عەجاجی جەللادەکەی نوگرەسەلمان

    هەڵوەستەیەک لەمەڕ سنوور و جیۆگرافی کوردستان

    هەڵوەستەیەک لەمەڕ سنوور و جیۆگرافی کوردستان

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى دووه‌م و كۆتایی

    سیستمى پەروەردە چۆن دەتوانێت بەرەنگارى جینۆساید ببێتەوە؟

    سیستمى پەروەردە چۆن دەتوانێت بەرەنگارى جینۆساید ببێتەوە؟

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

  • چاوپێکەوتن
    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    ئەمریکا و ڕوسیا

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    ڕۆڵی هەرێمی کوردستان لە پاراستنی ئەزموونی ڕۆژئاوای کوردستان

    دیپلۆماسیەتی دیجیتاڵی؛ دەرفەت و ئاڵەنگارییەکان

    دیپلۆماسیەتی دیجیتاڵی؛ دەرفەت و ئاڵەنگارییەکان

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    دەنگدەران لە نێوان پێویستییەكانی  و فریودانی

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 115

    ڕۆڵ و پێگەی ئافرەتان لە کایەی سیاسی هەرێمی کوردستاندا

    ڕۆڵ و پێگەی ئافرەتان لە کایەی سیاسی هەرێمی کوردستاندا

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    میراتێکی تۆکمە بؤ هەژموون بەسەر سامانی ئێراق  

    هەڵسەنگاندنی پەیوەندی بودجەی نێوان هەولێر و به‌غداد

    کورد و شەڕی غەزە؛ لە نێوان بێدەنگی و هاوسۆزی و ستراتیژیدا

    ئێران و ئیسرائیل لە دۆستایەتییەوە بۆ دوژمنایەتییەکى توند

    “فەزیڵە و عەجاج” چیرۆکى ستەم لێکراو و ستەمکار

  • شــیکار
    جەنگی دوانزه‌ ڕۆژە؛ شکستێکی تاکتیکی بەڵام سەرکەوتنێکی ستراتیژیک بۆ ئیسرائیل

    جەنگی دوانزه‌ ڕۆژە؛ شکستێکی تاکتیکی بەڵام سەرکەوتنێکی ستراتیژیک بۆ ئیسرائیل

    سەردەمی ترەمپ-ی رێککەوتنەکان کۆتایی هات؟

    سەردەمی ترەمپ-ی رێککەوتنەکان کۆتایی هات؟

    گرنگی هەڵبژاردن

    گرنگی هەڵبژاردن

    داینامیکی هێز لە ئێراق؛ ئالێنگارییەکانی وەرچەرخان لە پارادایمی کۆنەوە بۆ نوێ

    داینامیکی هێز لە ئێراق؛ ئالێنگارییەکانی وەرچەرخان لە پارادایمی کۆنەوە بۆ نوێ

    تۆم باراك؛ ئەندازیارى هه‌ژموونى نەرمی ئەمەریکا لە سوریا و لوبنان

    تۆم باراك؛ ئەندازیارى هه‌ژموونى نەرمی ئەمەریکا لە سوریا و لوبنان

    کێشە ئەخلاقییەکانی منداڵی دەستکرد، مردنی بەبەزەیی و کایەی پزیشکی

    کێشە ئەخلاقییەکانی منداڵی دەستکرد، مردنی بەبەزەیی و کایەی پزیشکی

    پەرلەمانتارانی کورد لە به‌غداد؛ ئۆپۆزسیۆنێکی بێدەنگ و کاریگەرییەکی سنووردار

    پەرلەمانتارانی کورد لە به‌غداد؛ ئۆپۆزسیۆنێکی بێدەنگ و کاریگەرییەکی سنووردار

    دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

    دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

    زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

    زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

    پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

    پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

  • ئــــابووری
    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    دۆخی ئێستای ئەدەبیاتی کوردی بە وەرگێڕانی ئینگلیزی

    دۆخی ئێستای ئەدەبیاتی کوردی بە وەرگێڕانی ئینگلیزی

    دەروونناسیی شۆڕش؛ ئاوڕدانەوەیەکی دەروونناسانە لە شۆڕشەکانی کورد

    دەروونناسیی شۆڕش؛ ئاوڕدانەوەیەکی دەروونناسانە لە شۆڕشەکانی کورد

    پڕۆژەکەی ئەحمەدی خانی لەپێناو دامەزراندنی دەوڵەتی کوردی

    پڕۆژەکەی ئەحمەدی خانی لەپێناو دامەزراندنی دەوڵەتی کوردی

    گەڕان بەدوای مێژووی فەرمانڕەوایی نەتەوەیەكی خاوەن شارستانییه‌تدا

    گەڕان بەدوای مێژووی فەرمانڕەوایی نەتەوەیەكی خاوەن شارستانییه‌تدا

    ڕۆڵى ڕۆژهه‌ڵاتناسی لە بەجیهانیبوونى ئەدەبى کوردیدا

    ڕۆڵى ڕۆژهه‌ڵاتناسی لە بەجیهانیبوونى ئەدەبى کوردیدا

    دەستگیرکردنی عەجاجی جەللادەکەی نوگرەسەلمان

    دەستگیرکردنی عەجاجی جەللادەکەی نوگرەسەلمان

    هەڵوەستەیەک لەمەڕ سنوور و جیۆگرافی کوردستان

    هەڵوەستەیەک لەمەڕ سنوور و جیۆگرافی کوردستان

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى دووه‌م و كۆتایی

    سیستمى پەروەردە چۆن دەتوانێت بەرەنگارى جینۆساید ببێتەوە؟

    سیستمى پەروەردە چۆن دەتوانێت بەرەنگارى جینۆساید ببێتەوە؟

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

  • چاوپێکەوتن
    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی ئـــابووری

شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم

یەکەی وەرگێڕان لەلایەن یەکەی وەرگێڕان
ئه‌یلول 22, 2024
لە بەشی ئـــابووری
0 0
A A
شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم
0
هاوبەشکردنەکان
186
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم؛ ئاماژەیە بۆ زنجیرەیەک داهێنانی تەکنۆلۆژی کە کاریگەریی خستە سەر شێوازەکانی بەرهەمهێنان و دابەشکردن لە وڵاتە پیشەسازییەکان، لە نۆرەی خۆیدا گۆڕانکاریی قووڵی لە ئابووری جیهاندا هێنایە کایەوە لە ماوەی ساڵانی ١٩٧٠ و ١٩٨٠. ئەم داهێنانانە بوونە هۆی زیادبوونێکی بەرچاو لە بەرهەمهێنان، کە سەرنجی لەسەر چوار لقی گەشەسەندنی زانستی چڕ کردەوە: تەکنۆلۆژیای زانیاری، تەکنۆلۆژیای بایۆلۆژی، پەیوەندییە دوورەکان (تەلەکۆمیونیکەیشن)، و ئەندازیاریی وزە. ئەو وڵاتانەی کە پێشەنگی ئەم پرۆسەیە بوون بریتیبوون لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، ژاپۆن، ئەڵمانیا و شانشینی یەکگرتوو. لەگەڵ شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم، رێکخستنی بەرهەمهێنان گۆڕا. کۆمپانیا فرەنەتەوەییەکان ئەرکەکانی بەڕێوەبردن، بەرهەمهێنان و بازاڕگەرییان تێکەڵ کرد و دامەزراوە گەورەکان دامەزران. گەشەسەندنی تەکنەلۆژی رێگەی دا بە زیادبوونی ئاستەکانی بەرهەمهێنان لەسەر بنەمای خۆکارکردنی پرۆسەکان و خستنەناوی تەکنۆلۆژیای زانیاری بۆ پێکهاتەکانی بازرگانی.

ئەم گۆڕانکارییانە کاریگەرییان هەبوو لەسەر پەیوەندیی نێوان رێکخستنی سەرمایە و کار و، لە ئەنجامدا، پەیوەندیی نێوان ئابووری و دەوڵەت. لە ماوەی ساڵانی ١٩٧٠دا، بەشێك لە وڵاتان بەرەبەرە دەستیان کرد بە گۆڕینی مۆدێلی سیاسیی دەوڵەتی خۆشگوزەرانی بۆ دەوڵەتی لیبڕاڵ. هەندێک پسپۆڕ پێیان وایە ئەو گۆڕانکارییانەی کە بە شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم ناسراون، بنەمایان بۆ جۆرێکی نوێی کۆمەڵگە داناوە لە سەرتاسەری جیهاندا، کە بە “کۆمەڵگەی زانیاری و مەعریفە” ناسراوە.

“تایبەتمەندییەکانی شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم”

تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم ئەمانەن- :

  • دانانی تەکنەلۆژیای زانیاری وەک سەرەکیترین ئامرازی دابینکردنی زانیاری لە پیشەسازی و بازرگانیدا.
  • زیادبوونی بەرهەمهێنان لە ئەنجامی تێکەڵکردنی تەکنۆلۆژیای زانیاری لەگەڵ پەیوەندییە دوورەکان لە پرۆسەی بەرهەمهێناندا.
  • سەرهەڵدانی دامەزراوە فرەنەتەوەییەکان کە ئەرکی پەیوەندیدار بە بەڕێوەبردن، بەرهەمهێنان و بازرگانییان لە کەرتە ئابوورییە جیاوازەکاندا چڕ کردەوە.
  • گەشەسەندنی تەکنەلۆژی لە چوار لقی سەرەکیی زانستدا؛ تەکنۆلۆژیای زانیاری، تەکنۆلۆژیای بایۆلۆژی، پەیوەندییە دوورەکان و ئەندازیاریی وزە.
  • بەکارهێنانی کەرەستەی نوێ بۆ بەرهەمهێنانی پیشەسازی و گەڕان بەدوای سەرچاوەی وزەی نوێدا بۆ جێگرتنەوەی نەوت و بەرهەمهێنانی کارەبا.
  • دابەشکردنەوەی جوگرافیی بەرهەمهێنانی پیشەسازی و کشتوکاڵی لە ئەنجامی پەرەپێدانی پەیوەندییەکان و گواستنەوە.
  • جێگیربوونی کۆمەڵگای بەکاربەر و سەرهەڵدانی کۆمەڵگای زانیاری.

“داهێنانەکانی شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم”

ئەو زانستە سەرەکییانەی کە تایبەتمەندییەکانی شۆڕشی پیشەسازیی سێیەمیان پێک دەهێنا بریتیبوون لە تەکنەلۆژیای زانیاری، پەیوەندییە دوورەکان، تەکنۆلۆژیای بایۆلۆژی، و ئەندازیاریی وزە.

تەکنۆلۆژیای زانیاری؛ تەکنۆلۆژیای زانیاری ئەو زانستەیە کە لێکۆڵینەوە لە تەکنیکەکانی ڕێکخستن، هەڵگرتن و بەڕێوەبردنی زانیاری دەکات. لە ساڵانی ١٩٦٠ەوە، زانستی کۆمپیوتەر گرنگیی بە خۆکارکردنی ئەم پرۆسانە داوە لە رێگەی بەکارهێنانی کۆمپیوتەر و ئامێرە ئەلیکترۆنییەکانەوە. لە ماوەی ساڵانی ١٩٧٠دا، داهێنانەکان لەم بوارەدا بوونە هۆی پێشکەوتنی گەورە لە گەشەپێدانی کۆمپیوتەردا: چیپ (بازنەی یەکخراوی تایبەتمەند بە مەبەستێکی دیاریکراو) و مایکرۆپرۆسێسەر (بازنەی یەکخراوی فرەمەبەست). لە دەیەی دواتردا، تێکەڵکردنی ئەم پێشکەوتنانە بە شێوەیەکی بەرفراوان لە کەرتە بەرهەمهێنەرە جیاوازەکاندا بینرا. لە ئەنجامدا، بەکارهێنانی کۆمپیوتەر، کە قەبارەیان بەردەوام بچووکتر دەبووەوە، لە کەرتە جیاوازەکاندا بڵاو بووەوە، لەوانەش پیشەسازیی ئۆتۆمبێل، فڕۆکەوانی، ئامێرە ناوماڵییەکان و پیشەسازییەکانی تری کەلوپەلی بەکاربەر.

داواکاری لەسەر بەرهەمەکانی کۆمپیوتەر لە ماوەی چەند ساڵێکدا بە خێرایی بەرز بووەوە. یەکەم مایکرۆپرۆسێسەرەکان لە ساڵی ١٩٧٠دا داهێنران، و تا ساڵی ١٩٧٥ نزیکەی ٧٥٠،٠٠٠ مایکرۆپرۆسێسەر لە پیشەسازی و بەرهەمهێناندا هەبوون. تا ساڵی ١٩٨٥، نزیکەی هەشتا ملیۆن کۆمپیوتەری قەبارە جیاواز هەبوون، و تا ساڵی ١٩٩٠ ژمارەکە گەیشتبووە یەک ملیار ئامێر کە مایکرۆپرۆسێسەریان تێدا بەکارهاتبوو.

“پەیوەندییە دوورەکان (تەلەکۆمیونیکەیشن)”

پەیوەندییە دوورەکان بریتییە لە ناردن و وەرگرتنی ئاماژەکان، پرۆسەیەکە پەیوەندیکردن لە دوورەوە دەکات بە شتێکی کرداری. لە ماوەی ساڵانی ١٩٧٠دا، دوو بواری پەیوەندییە دوورەکان پێشکەوتنی گەورەیان بەخۆیەوە بینی: ناردنەکانی مانگە دەستکردەکان و تێلێماتیک (ناردنی داتا لە رێگەی هێڵەکانی تەلەفۆنەوە). ژمارەی مانگە دەستکردەکان بۆ پەیوەندی لەم ماوەیەدا زیادی کرد، کە ڕێگەی دا پەیوەندی بگاتە هەر خاڵێک لە جیهاندا. تێلێماتیک، لە لایەکی ترەوە، پێشکەوتنەکانی کۆمپیوتەری تێکەڵ کرد بە یەکخستنی تەلەفۆن، کۆمپیوتەر و تەلەفزیۆن. شۆڕشی پەیوەندییەکان رێگەی خۆش کرد بۆ پەیوەندیی خێرا لە نێوان بازاڕە ستراتیژییەکان و هەروەها جێگیرکردنی خەمڵاندنی دارایی لە دوورەوە. دەستگەیشتنی خێرا بە زانیاری لەسەر گۆڕانکاریی بازاڕەکانی بۆرسە کاتەکانی بازرگانیی گۆڕی، کە بووە هۆی دەستێوەردانی بەهێزتری دامەزراوەکان لە گۆڕەپانی نێودەوڵەتیدا.

“تەکنۆلۆژیای بایەلۆژی”

تەکنۆلۆژیای بایۆلۆژی ئاماژەیە بۆ کۆمەڵێک تەکنیک کە دەستکاریکردنی شتە زیندووەکان لەخۆ دەگرێت بە مەبەستی گۆڕینی بەرهەمە ڕووەکی یان ئاژەڵییەکان. زۆربەی بەرهەمەکانی تەکنۆلۆژیای بایەلۆژی لە تاقیگەدا دروست دەکرێن و دەستکردن. ئەمە ڕێگەی دا بە داهێنانی بەرهەمی نوێ کە بە سرووشتی بوونیان نەدەبوو. لە نێو پێشکەوتنەکانی تەکنۆلۆژیای بایۆلۆژی لەم ماوەیەدا: کلۆنکردن “دووبارە دروستکردنەوەی زیندەوەرێکی نوێ کە هاوشێوەی ڕەسەنەکەیە”، جیاکردنەوەی جین “دەستکاریکردنی گۆڕینی جۆرەکان”، و بڵاوکردنەوەی شانەی تاک خانەیی “باشترکردنی ژێنەتیکی جۆرەکان” هەبوون.

تەکنۆلۆژیای بایۆلۆژی بە شێوەیەکی سەرەکی لە پیشەسازیی خۆراک و دەرمانسازیدا بەکارهێنرا. لە پیشەسازیی خۆراکدا، بەرهەمهێنانی تۆوی دەستکاریکراوی ژێنەتیکی و گۆڕینی ژێنەتیکی جۆرەکانی ئاژەڵ بۆ زیادکردنی بەرهەمهێنان جێبەجێ کرا. لە ئەنجامدا، ژمارەیەکی زۆر لە بەرهەمە خۆراکییەکان پشتبەستنیان بە خاک و خولی بەرهەمهێنانی سرووشتی کەم کردەوە. لە پیشەسازیی تەندرووستیدا، سەدان بەرهەمی نوێ بۆ مەبەستی پزیشکی دروست کران، وەک ئینسۆلین، دژە مەیینەکان، سایتۆکاین و لیمفۆکاین (ماددە بەرگرییەکان) و ئێندۆرفین و ئێنکێفالین (ماددە هۆشبەرەکان). ئەندازیاریی بایۆلۆژیش بووە هۆی دروستکردنی کەرەستەی دەستکردی نوێ کە جێگەی توخمە سروشتییەکان دەگرنەوە، وەک فایبەری ئۆپتیکی، سیلیکاتەکانی سیلیکۆن، و ئاوێتەی کانزای نوێ (زیرکۆنیۆم، بێریلیۆم، و نیۆبیۆم).

“ئەندازیاریی وزە”

لەدوای بەرزبوونەوەی نرخی نەوت لە ساڵانی ١٩٧٠دا، ئەندازیاری گرنگیی بە دۆزینەوەی سەرچاوەی وزەی جێگرەوە بۆ بەرهەمهێنانی پیشەسازی داوە. خەڵووز و وزەی ناوەکی  بەکارهێنران بۆ بەرهەمهێنانی کارەبا. هەرچەندە بەکارهێنانی ئەم وزانە کاریگەریی نەرێنیی هەبوو، وەک پیسبوون و تیشکدانەوە. ئەندازیاریی وزە هەوڵ دەدات سەرچاوەی نوێی وزەی نوێبووەوە و بەردەوام بدۆزێتەوە، لە هەمان کاتدا پەرە بە تەکنەلۆژیا دەدات بۆ کەمکردنەوەی پێویستییەکانی وزە.

“سەرچاوە سەرەکییەکانی وزەی نوێبووەوە کە بۆ بەرهەمهێنانی کارەبا بەکار دەهێنرێن”

  • وزەی خۆر لە ڕێگەی بەکارهێنانی پانێڵی خۆرەوە.
  • وزەی با لە ڕێگەی بەکارهێنانی ئاشی باوە.
  • وزەی بایۆماس لە پاشماوە ئۆرگانیکەکانەوە.
  • وزەی جیۆسێرماڵ لە رێگەی سیستەمەکانی گەیاندن و گواستنەوەی پلەی گەرمییەوە.

“تەکنۆلۆژیا سەرەکییەکانی شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم”

گۆڕانکارییەکانی شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم بەهۆی هەندێک لەم داهێنانانەی خوارەوە ئەنجام دران:-

نیمچە گەیەنەر:- ئەم ماددەیە دەتوانێت هەم وەک گەیەنەری وزە و هەم وەک ڕێگر کار بکات. باوترین ماددەی نیمچە گەیەنەر سیلیکۆنە، کە بۆ دروستکردنی پێکهاتە ئەلیکترۆنییەکان بەکار دێت (LED، مایکرۆپرۆسێسەر، و ترانزستۆر.

ترانزستۆر:- ئامێرێکی ئەلیکترۆنیی نیمچە گەیەنەرە کە ڕێگە بە گواستنەوەی زانیاری دەدات لە وەڵامی ئاماژەیەکدا. ترانزستۆرەکان لە زۆربەی ئامێرە ئەلیکترۆنییەکاندا بەکار دێن، وەک ڕادیۆ، تەلەفزیۆن و مۆبایل.

چیپی سیلیکۆن:- بازنەیەکی یەکخراوی نیمچە گەیەنەرە کە لە ژمارەیەک ترانزستۆر و پێکهاتەی تر پێک دێت. چیپی سیلیکۆن لە مۆبایلی زیرەک، ئۆتۆمبێل و سیستەمە ئەلیکترۆنییەکانی تردا بەکار دێن.

مانگی دەستکرد:- ئامێرێکە کە لە خولگەی زەویدا دادەنرێت و رێگە بە وەرگرتن و ناردنی ئاماژە دەدات بۆهەر خاڵێك و لە هەر خاڵێکی سەر گۆی زەوی. جۆرەکانی مانگی دەستکرد بریتین لە مانگی دەستکردی پەیوەندی (کە سیگناڵەکانی ڕادیۆ و تەلەفزیۆن وەردەگرن و پەخش دەکەن)، مانگی دەستکردی چاودێری زەوی (کە زانیاری بۆ مەبەستی زانستی، شارستانی و سەربازی کۆ دەکەنەوە)، و مانگی دەستکردی کەشناسی (کە چاودێریی کەشوهەوای زەوی دەکەن).

فایبەری ئۆپتیکی:- ئەم ماددەیە رێگە بە گەیاندنی پاڵەپەستۆی فۆتۆئەلیکتریک دەدات، و بۆ گواستنەوەی داتا بە خێرایی بەرز و لە ماوەی دوور بەکار دێت. لە نێو بەکارهێنانە هەنووکەییەکان وایەری ژێر دەریا یان دوورمەودا، سیستەمەکانی پەیوەندی و ئامێرەکانی ڕووناکی هەن.

“کاریگەرییەکانی شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم”

کاریگەرییەکانی شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم کاریان کردە سەر شێوازی ژیانی کۆمەڵگەکان لە وڵاتە پیشەسازییەکاندا. پێشکەوتنەکان لە تەکنۆلۆژیای زانیاری، تەکنۆلۆژیای بایۆلۆژی، پەیوەندییە دوورەکان و ئەندازیاریی وزەدا کاریگەرییان لەسەر بوارەکانی سیاسی، ئابووری و کۆمەڵایەتی هەبوو:-

“ڕێکخستنی کار”

پێشکەوتنەکان لە تەکنۆلۆژیای زانیاریدا کاریگەرییەکی گەورەیان لەسەر رێکخستنی کار هەبوو. بەکارهێنانی کۆمپیوتەر جێگەی ئەرکەکانی پەیوەست بە سیستەماتیک کردن و بەڕێوەبردنی زانیاری گرتەوە. ئەمە کاریگەرییەکی زۆری لەسەر دامەزراندن لە نووسینگەکان و بیرۆکراسیی دەوڵەت هەبوو، چونکە بووە هۆی جێگۆڕکێی کار. گەشەسەندنی پەیوەندییە دوورەکان، لە لایەکی ترەوە، رێگەی دا بە کۆمپانیاکان ببنە فرەنەتەوەیی. لەگەڵ ئەوەشدا، پۆلی کاری تایبەتمەندی نوێ پەیوەست بە بەڕێوەبردنی بازرگانی سەریان هەڵدا.

“دابەشکردنەوەی نێودەوڵەتی بەرهەمهێنان”

پێشکەوتنەکانی تەکنۆلۆژیای بایۆلۆژی لە پیشەسازیی خۆراکدا پێکهاتەی کشتوکاڵیی لە چەندین وڵاتدا گۆڕی. گەشەپێدانی بەرنامەکانی تەکنۆلۆژیای بایۆلۆژی تێچووی زۆری لەخۆ گرت، کە کۆمپانیا گەورەکانی لەسەر بەرهەمهێنەرە بچووکەکانی کەرەستەی سەرەتایی بۆ بەرهەمهێنانی خۆراک بەهێز کرد. لە ماوەی ساڵانی ١٩٨٠دا، کۆمپانیا فرە نەتەوەییەکانی ئەمریکا توانیان ٩٦٪ی مافی داهێنانەکانی پەیوەست بە تەکنۆلۆژیای بایۆلۆژی کۆنترۆڵ بکەن. لەوەش زیاتر، ئەم کۆمپانیایانە رێژەیەکی زۆری بازرگانیی جیهانی خۆراک و بەرهەمە کشتوکاڵی-پیشەسازییەکانیان کۆنترۆڵ کرد. بەم شێوەیە، شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم بووە هۆی گۆڕانکاری لە ناوچەییکردنی کشتوکاڵ لەسەر ئاستی جیهانی: وڵاتە پیشەسازییەکان چیتر پشتیان بە بەرهەمهێنانی کشتوکاڵیی وڵاتانی گەرمەسێر نەبەست بۆ بەرهەمهێنانی خۆراک. بۆیە، قوربانیانی سەرەکیی ئەم گۆڕانکارییە بەرهەمهێنەرە کشتوکاڵییە بچووکەکانی ئەمریکای لاتین، ئەفریقا و ئاسیا بوون.

“جیهانگیری”

پێشکەوتنە زانستییەکان کە لە گواستنەوە، پەیوەندییەکان و پیشەسازیدا بەکارهێنران بوونە هۆی یەکخستنی ئابووری لەسەر ئاستی جیهانی. ئەم پرۆسەیە بە جیهانگیریش ناسراوە. داهێنانەکان لە سیستەمەکانی گواستنەوە و پەیوەندیدا رێگەیان دا بە کۆمپانیا فرەنەتەوەییەکان کارگە لەو وڵاتانەدا دابمەزرێنن کە هێزی کاری هەرزانیان هەیە (واتە لەو شوێنانەی کە مافەکانی کرێکاران دەستەبەر نەکراون). بەم شێوەیە، ژمارەیەکی زۆر لە کۆمپانیاکان تێچووی بەرهەمهێنانیان کەم کردەوە لە کاتێکدا قازانجیان زیاد کرد. هەروەها، ئەم پێشکەوتنانە رێگەیان بە فراوانبوونی بازرگانی دا. لەگەڵ جیهانگیریی بازاڕەکان و فرەنەتەوەییبوونی میدیای جەماوەری، هەندێک کاڵا و خووی بەکاربردنی کلتووری بە ستاندارد کران.

“پاشخانی شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم”

چەمکی شۆڕشی پیشەسازیی سێیەم بەرانبەر بە خولێکە کە چەندین پرۆسەی مێژوویی دەناسێنێت کە شۆڕشیان لە بەرهەمهێناندا کردووە و، بوونە هۆی گۆڕانکاریی گەورە لە رێکخستنی سیاسی، ئابووری و کۆمەڵایەتی لە سەرتاسەری جیهاندا.

شۆڕشی پیشەسازیی یەکەم (١٧٦٠-١٨٤٠):-

  • بە دەرکەوتنی کارگەکان لە شارەکان، داهێنانی ئامێری هەڵم بۆ میکانیزەکردنی بەرهەمهێنان، و بەکارهێنانی خەڵووز وەک سەرچاوەی وزە ناسرابوو.
  • ئەم گۆڕانکارییانە بەرهەمهێنانیان لەسەر ئاستێکی بەرفراوان کرد بە شتێکی گونجاو، کە بووە هۆی گەشەکردنی پیشەسازیی ڕستن و چنین، کانزاکاری و خۆراک.
  • گۆڕانکارییەکان لە ئینگلتەرا دەستیان پێکرد و بە تێپەڕبوونی کات بڵاو بوونەوە بۆ ویلایەتە یەکگرتووەکان و وڵاتانی جیاوازی ئەوروپا.
  • کاریگەرییە دوور مەوداکانی کۆمەڵایەتی (دەرکەوتنی چینی کرێکار و بۆرژوازی)، ئابووری (سەرهەڵدان و بڵاوبوونەوەی سەرمایەداری)، و سیاسی (قەیرانی ڕژێمی کۆن و بڵاوبوونەوەی لیبرالیزم) بوون.

شۆڕشی پیشەسازیی دووەم (١٨٧٠-١٩١٤):_

  • بە پسپۆڕبوونی زیاتری کار لە کارگەکان ناسرابوو. لەگەڵ ئەوەشدا، هێڵی جڤات (دابەشکردنی ژیرانەی کار بۆ هەنگاوی یەک لەدوای یەک کە لەلایەن کرێکارانی جیاوازەوە ئەنجام دەدرێن) بەرهەمهێنانی بە کۆمەڵی کرد بە شتێکی گونجاو.
  • بەرهەمهێنانی پۆڵا بوو بە کلیلی گەشەسەندنی پیشەسازییەکانی تر. لەگەڵ ئەوەشدا، سەرچاوەی نوێی وزە بەکارهێنران، وەک نەوت و کارەبا.
  • گرنگترین داهێنانەکانی ئەم سەردەمە ئۆتۆمبێل و فڕۆکە (بە بزوێنەری سووتانی ناوخۆیی)، ترامی کارەبایی، و پەیوەندییە دوورەکان (تەلەفۆن، رادیۆ، فۆنۆگراف و سینەماتۆگراف) بوون.
  • پیشەسازی بڵاو بووەوە بەسەر ئەوروپا، ویلایەتە یەکگرتووەکان و ژاپۆن. ئەڵمانیا ئەو وڵاتە بوو کە گەورەترین گەشەی پیشەسازیی لەم ماوەیەدا بەخۆیەوە بینی.

“شۆڕشی پیشەسازیی چوارەم”

شۆڕشی پیشەسازیی چوارەم ئاماژەیە بۆ زنجیرەیەک گۆڕانکاریی تەکنۆلۆژی کە کاریگەرییان لەسەر ئابووریی جیهان هەبووە لە سەرەتای سەدەی ٢١ەمەوە. چەمکەکە بە تەواوی لەناو کۆمەڵگەی زانستیدا پەسەند نەکراوە، زۆرێک لە پسپۆڕان پێیان وایە ئەم شێوازانەی بەرهەمهێنان پەیوەستن بە شۆڕشی پیشەسازیی سێیەمەوە و خۆیان گۆڕانێکی پارادایم لە ئابووری جیهانیدا پێک ناهێنن. شۆڕشی پیشەسازیی چوارەم بە تێکەڵبوونی بوارە جیاوازەکانی زانیاریی زانستی (فیزیکی، دیجیتاڵی و بایۆلۆژی) ناسراوە. بوارە سەرەکییەکانی داهێنانی تەکنۆلۆژی رۆبۆتیک، نانۆتەکنۆلۆژی، ژیریی دەستکرد و پرۆگرامسازی لەخۆ دەگرن. لەوەش زیاتر، بەکارهێنانی بەرفراوانی ئینتەرنێت بووەتە هۆی پەیوەندیی نێوان ئامێرەکان، سیستەمەکان و خزمەتگوزارییەکان.

لایەنگرانی شۆڕشی پیشەسازیی چوارەم جەخت لەسەر دانانی سیستەمی بەرهەمهێنانی نوێ، تێکەڵکردنی زنجیرەکانی دابینکردن لەگەڵ سیستەمەکانی بەرهەمهێنان لە رێگەی ئەلیکترۆنیکەوە، هەروەها گەشەپێدانی نەرمەواڵە و پلاتفۆرمەکانی پەیوەندی دەکەنەوە.

سەرچاوە:

Third Industrial Revolution

نووسین: تێرێسا کیس

وەرگێڕانی بۆ ئینگلیزی: ماریلینا گاری

وەرگێڕآنی بۆ کوردی: دانا حەکیم

پۆستی پێشوو

ئەقڵانییەتی رەخنەکارانەی پووپێر: به‌شی دووەم و کۆتایی

پۆستی داهاتوو

قۆناغی ئاوابوونی هێزی ئێران

یەکەی وەرگێڕان

یەکەی وەرگێڕان

پەیوەندیداری بابەتەکان

چین دوای ساڵی 2025
ئـــابووری

چین دوای ساڵی 2025

ئاب 20, 2025
19
بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد
ئـــابووری

بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

ئاب 13, 2025
42
بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا
ئـــابووری

بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

ئاب 8, 2025
46

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئه‌یلول 2024
د س W پ ه ش ی
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
30  
« ئاب   تشرینی یەکەم »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە