هونەری “پۆستەری فیلم” و ڕامان لە شێوازی کارکردنی ئەم جۆرە هونەرە دەمانگەیەنێتە گەشتێکی دوور و پڕ لە گۆڕانکاری لە ڕەوتی کولتوور و هونەریدا، کە هەر لە سەرەتای سەدەی بیستەم تاکوو ئێستا شێوازی دروستکردنی پۆستەر پڕ لە گۆڕانکاری و بەرەو پێشچوون بووە و بۆ مەبەستی جیاو شێوازی جیا بەکاردەهێنراو دەبینرا، ئەگەر لە پێناسەیەکی گشتیدا قەڵەم بخەینە سەر واتای پۆستەری فیلم ئەوە دەبێت ئاماژە بەوە بدەین کە پۆستەری فیلم بریتییە لە وێنەیەک کە دەرخەری فیلمەکەیە، ئەم وێنەیە تەنها چیرۆکی ئەو فیلمانە ناگێڕنەوە کە نوێنەرایەتیان دەکەن، بەڵکو دەبێتە دەرخەری ئەو کولتوور و جوگرافی و مێژووەی کە تیایدا بەرهەمە هونەرییەکە بەرهەم هاتووە و زۆرکات بۆ بانگەشەکردن و ڕیکلامکردنی فیلمێک بە پلەی یەکەم بۆ ڕازیکردنی کڕیارە، پارەدارەکان بۆ ناو فیلمەکە و بینینی بەکاردەهێنرێت، لەگەڵ ئەوەشدا زۆرجار ستۆدیۆکان چەند پۆستەرێک کە قەبارە و ناوەڕۆکیان جیاوازە بۆ بازاڕە جیاوازەکانی ناوخۆ و نێودەوڵەتی چاپ دەکەن بە شێوەیەکی ئاسایی وێنەیەک لەخۆدەگرن کە دەقیان تێدایە.
زۆرجار پۆستەری فیلم لە ناوەوە و دەرەوەی سینەماکان و لە شوێنەکانی دیکەی شەقام یان لە دووکانەکاندا نمایش دەکرێ و لەمڕۆدا وێنە دەبێتە گرنگترین بەش لە پۆستەری فیلمەکان، بە پێچەوانەی سەردەمی پێشترەوە دەق لەسەر پۆستەری فیلمەکان باو بوو بەزۆری ناونیشانی فیلمەکە بە پیتی گەورە و زۆرجار ناوی ئەکتەرە سەرەکییەکانی تێدابووە. هەروەها لەوانەیە تاگلاین، ناوی دەرهێنەر، ناوی کارەکتەرەکان، بەرواری بڵاووکردنەوە و وردەکارییە پەیوەندیدارەکانی دیکە لەخۆبگرێت بۆ ئەوەی بینەرانی ئایندە لەبارەی فیلمەکەوە ئاگاداربکرێتەوە. بێگوومان پۆستەری فیلم وەک هەر بەشێکی دیکەی فیلم مێژوویەکی گەشەکردووی هەیە، لە سەرەتای سەردەمی هۆلیوودەوە زیاتر لە ١٠٠ ساڵ لەمەوبەر پۆستەری فیلمەکان وەک میدیایەک بۆ بانگەشەکردنی فیلمەکان بەکاردەهێنرێن بە مەبەستی بازرگانی کە خەڵک بلیت بکڕن. بەدرێژایی ساڵان شێوازی فیلمەکان پەرەی سەندووە و لەگەڵ ئەوەشدا دیزاینی پۆستەری فیلمیش گۆڕاوە. لە ساڵانی ١٩٢٠ەوە تا سەردەمی مۆدێرن لێکۆڵینەوە لەوە دەکەین کە چۆن پرۆسەکە گۆڕاوە لە وێنە ڕەسەنەکانی دەست کێشراو لەلایەن هونەرمەندان و وێنەکێشانەوە بۆ ئەمڕۆ نەرمەکاڵای کۆمپیوتەریی مۆدێرن کە وێناکردنی فۆتۆگرافی بەرهەم هێنراوە.
لەدایکبوونی پۆستەری فیلم دەمانباتەوە بۆ ساڵانی ١٨٩٠. “جوڵس چێرێت” هونەرمەندێکی فەرەنسی پێشەنگ بوو لە بەکارهێنانی لیتۆگرافی بۆ دروستکردنی چاپی زیندوو و فرەڕەنگ. ئەم سەرەتاییترین جەستەبوونانەی پۆستەری فیلمەکان تا ڕادەیەکی زۆر بڵاوبوو، تەنها مەبەست لێی بڵاوکردنەوەی کاتی نمایشکردن و شوێنی فیلمەکە بوو. زۆری نەخایاند؛ سینەماکاران ئەو ڕۆڵە بەهێزەیان بۆ دەرکەوت کە ئەم پۆستەرانە دەتوانن بیگێڕن لە ڕاکێشانی بینەران. ئەوان دەستیان کرد بە دیزاینە سەرنجڕاکێشەکانی بینراو و هونەری زیاتر، ئەمەش بووە هۆی دەستپێکردنی هونەری پۆستەری فیلم و گەشەکردنی سات دوای وەک ئەوەی لە ئەمڕۆی سینەمادا بەکاری دەهێنین. پێویستە ئاماژە بەوە بدەین کە پۆستەری فیلمە سەرەتاییەکانی هۆلیوود زۆر کاریگەری شێوازی ئەو پۆستەر و ڕیکلامانەیان لەسەر بوو کە بۆ کات بەسەربردنی گەشتیاری دروستکرابوون دوور لە فیلم وەک سێرک. سەردەمی زێڕینی سینەما لە ساڵانی (1920 تا 1950) پۆستەری فیلمەکانی سەردەمی زێڕینی فیلمی بێدەنگ بوو، دیزاینی پۆستەرەکان لە ڕیکلامێکی سادەیەوە بۆ فۆرمێکی هونەری. پرۆسەی چاپی وردتر پەرەی پێدرا، ئەمەش ڕێگەی بە وردەکاری زیاتر دا. دیزاینی پۆستەری فیلمەکان بۆ ئەو ماوەیە بە جۆرێکی تاڕادەیەک تەقلیدیەوە چەسپاوە کە زۆربەی پۆستەرەکانی فیلمەکان وێنەیەکی دەست کێشراو بوون لەسەر وێنەیەکی وەستاوی نێو دیمەنەکانی فیلمەکە کە بەشێکی فیلمەکەیان نیشان دەدا پاشان پۆستەرەکان وەک هۆیەکی زیندوو و بووە هۆکاری دەرخستنی ئەستێرەکانی هۆلیوود تایبەت بە بەرهەمێکی هونەری بۆ سەرنج ڕاکێشانی ویستی بینەران بۆ بینینی فیلمەکە. هونەرمەندەکانی پۆستەری بەناوبانگی ئەو سەردەمە وەک (درو ستروزان و ساول باس و ڕینۆڵد براون) لەلایەن ستۆدیۆکانەوە هەڵدەبژێردران بۆ درووستکردنی وێنەیەکی دراماتیک و سەرنجڕاکێش.
ئەم پۆستەرانە بە دەست ڕەنگ کراون و پڕ بوون لە گەورەیی، بوونە ئامرازی سەرەکی بازرگانی ستۆدیۆکان. ئەوان وروژاندن و ئەزموونە سینەماییەکانی ئەو سەردەمەیان لەخۆ گرتبوو. ئەم بەرهەمە شایستەیە نەک هەر کەسایەتییە درەوشاوەکانی هۆلیوودیان پیشان دەدا بەڵکو فراوانی سۆزداری فیلمەکانیان گەورەتر دەکرد. ئەوان یارمەتیدەر بوون لە بەرزکردنەوەی فیلمەکان بۆ پایەیەکی بێهاوتای پیشەسازی کات بەسەربردن، ساڵانی ١٩٤٠ ڕاستەوخۆ دوای خەمۆکی گەورە جەنگی جیهانی دووەم جۆرێکی نوێی پۆستەری فیلم هاتە ئاراوە و ستۆدیۆکانی فیلم وەڵامیان دایەوە و هەوڵیان دا کەشێکی نیشتمانپەروەری گەورە دروست بکەن. هەرچەندە ئەوان بە شێوەیەکی بەرچاو کەمتر لە زۆربەی پیشەسازییەکان بازرگانییان لەدەستدا لێرەوە بە دەگمەن ئیتر وێناکردنی دیمەن دەبینین، بەڵکوو وێناکردنی کارەکتەرەکان دەبێتە دیارترین تایبەتمەندی پۆستەرەکان تاکوو 1950 بەو جۆرە بوو، ساڵانی ١٩٥٠ لەگەڵ گەڕانەوەی سەربازەکان لە شەڕ، خواست لەسەر فانتازیا بەرز بووەوە. بابەت لە شەڕەوە گۆڕا بۆ زانستی خەیاڵی و کۆمیدی. ئێمە دەست دەکەین بە بینینی دیزاینەرانی پۆستەر کە ڕێگەی چەمکی تاقی دەکەنەوە، وەک پۆستەری “خۆشەویستی لە پاشنیوەڕۆدا” کە دوورە لە کارەکتەرەکان، جەخت لەسەر تایپۆگرافی و ئاماژەی ورد دەکاتەوە سەبارەت بە ناوەڕۆکی فیلمەکە کە پاشخانی جۆرەکە پێکدەهێنێت.
شەست و حەفتاکانی سەدەی ڕابردوو ئەم دەیە بەردەوام بوو لەو ڕەوتانەی کە لە ساڵانی شەستەکاندا بینرا، پۆستەرەکان بەردەوام بوون لە بەکارهێنانی فۆتۆگرافی و قۆناغ بە قۆناغ نیگارکێشانیان لەناوبرد. هەوادارانی فیلم دەستیان کرد بە کۆکردنەوەی پۆستەری فیلمە دڵخوازەکانیان. ساڵانی هەشتاکانی سەدەی ڕابردوو پەرەسەندنی پۆستەری فیلم کاریگەریی تایبەتی نوێ بەخۆیەوە بینی و شوێنە نامۆکان و ناوی ئەکتەرە سەرەکییەکان کە بە هێمنی لە سەرووی ناوی فیلمەکەوە بەرەو خوارەوە نووسراون، هەروەها سەردەمێکی مینیمالیزمی لە دیزاینی پۆستەری فیلمەکاندا ناساند ئەم سەردەمە هەمووی لەسەر ئەوە بوو کە ئەستێرەکان و ناونیشانی فیلمەکە بدرەوشێنەوە، دیزاینەران حەزیان لە سادەیی بوو لەبری ڕەنگ و دیزاینی ئاڵۆز. زۆرجار بۆ کۆکردنەوەی جەوهەری فیلمەکە تاکە وێنە یان هێمایەکی سەرنجڕاکێش بەکاردەهێنرا.
لە ساڵانی نەوەدەکان و شۆڕشی دیجیتاڵی پەردەیان لەسەر هێزی ئامرازە دیجیتاڵییەکان لادا، پۆستەری فیلمەکان دەستیان بە گەشتێکی گۆڕانکاری و سەرنجڕاکێش کرد. ناساندنی فۆتۆشۆپ دەرفەتی بۆ دیزاینەران ڕەخساند کە دیزاینی ئاڵۆزتر و زۆر ڕاستەقینە و دەوڵەمەند بە وردەکارییەکان دروست بکەن بە گشتی ئەمە قۆناغێکی نوێی لە مێژووی پۆستەری فیلمەکاندا دیاری کرد، کە نیشانیدا کە هەندێکجار، کەمتر دەتوانێت زیاتر بێت بەم جۆرە مێژوویەکی پڕ لە گۆرانکاری هاتە بوون گرنگە ئاماژە بدەین کە یەکەم پۆستەری فیلم چی بوو؟ یەکەم پۆستەری فیلمێکی دیاریکراو “نمایشکردنی فانووسی سیحراوی”، لەسەر بنەمای وێنەکێشانی “مارسێلین ئۆزۆڵ” بوو بۆ پەرەپێدانی نمایشکردنی فیلمی براکانی لومیێر L’Arroseur arrosé لە کافێی گەورە لە پاریس لە ٢٦ی کانوونی دووەمی ١٨٩٥. یەکەم پۆستەری فیلمی بانگەشە لە ساڵی ١٨٩٥ بۆ کورتە فیلمی فەرەنسی L’Arroseur Arrosé دروستکرا، کە سەرەتاییترین فیلمی کۆمیدی خەیاڵی ناسراوە. بێگوومان لە هەر سەردەمێکدا گرنگی پۆستەری فیلمەکان یارمەتیدەرێکی بینراوی بەهێز بوون کە لە پەرەپێدانی فیلمەکەدا بەکارهێنراون بە بەکارهێنانی بابەت و گێڕانەوەکان. بە شیکردنەوەی پۆستەری فیلمەکان لە پێوەندی لەگەڵ ئەستێرە گەورەکانی فیلم و فیلمە کولتییەکان، توانای دەربڕینی تایبەتمەندی فیلمەکانیان هەبوو، بۆ نموونە پۆستەری فیلم کە “چارلی چاپلین و ماریلین مۆنرۆی” تێدابوو، ڕەنگدانەوەی پێگەی ئایکۆنییان بوو کە لە یەک کاتدا لەلایەن بینەرانەوە دەناسرایەوە. ئەمەش پۆستەری فیلمیش بۆ فیلمە کولتییەکان دەگرێتەوە، کە سیفەتی ئاشنایان تێدایە کە پەرستراوەکانی ناونیشانەکان. سەرەڕای ئەمەش، پۆستەری فیلم وەک پیشەسازییەک تادێت زاڵ دەبێت بەسەر بەبازاڕکردنی دیجیتاڵیدا، بەبازاڕکردنی دیجیتاڵی توانای ئەوەی هەیە زانیاری زۆر زیاتر لەخۆ بگرێت .
وە لەم بابەتەدا باسێکی کەم دەکەم لە دەروونناسی پۆستەری فیلم کە شێوازی هەڵبژاردنی جۆری پۆستەرێک لە فیلمدا تایبەت بە ژانرێکی دیاریکراو هەڵدەبژێردرێ، بێگوومان ئەویش پشت بەستنە بە “تیۆری ڕەنگ” واتە ئەو زانست و هونەرەی لە پشت بەکارهێنانی ڕەنگەوەیە لە بەرهەمە هونەرییەکەدا، بە درێژایی دیزاینێکی هەڵبژێردراو و بینراو بەکاردەهێنرێت، بەتایبەتی لە کاتی هەوڵدان بۆ گەیاندنی پەیامێکی دیاریکراو. لە سینەماگرافیەوە، تا دیزاینی بەرهەمهێنان، تا دەگاتە کاریگەری تایبەت، تیۆری ڕەنگ لە مێژە لەلایەن سینەماکارانەوە بەکاردەهێنرێت بۆ وەرگرتنی هەستی خوازراو لە بینەرێکەوە. بەهۆی کەمی شوێن یان کۆنتێکست بۆ هەوڵدان بۆ فرۆشتنی فیلمەکەیان، دیزاینەرانی پۆستەر زۆرجار ڕەنگ و دیمەنی تایبەت بەکاردەهێنن بۆ ئەوەی چاوت ڕابکێشن و گەیاندنی فیلمەکە دەربارەی چییە. بەپێی وتەی دیزاینەری پۆستەری فیلم جەیمس ڤێردێسۆتۆ، ئەمانە هەندێک ڕەنگی باون لە بەکارهێنانی پۆستەر کە بە مەبەستی جیاجیا بەکاردەهێنرێت . پۆستەری فیلم زیاترە لە تەنها ئامرازی بانگەشەکردن؛ پارچەیەکی بەهێزی پەیوەندی بینراون کە لە یەک نیگادا جەوهەری فیلمێک دەگەیەنن. لە ڕێگەی بەکارهێنانی ستراتیژی ڕەنگ و فۆنت و وێنەسازییەوە، دیزاینەران دەست دەخەنە سەر بنەما دەروونییەکان بۆ وروژاندنی هەستەکان و دروستکردنی فیتنە و کاریگەری لەسەر تێگەیشتنی بینەر. با وردبینەوە لە لایەنە دەروونییەکانی دیزاینی پۆستەری فیلم و چۆن ئەم توخمانە پێکەوە کاردەکەن بۆ دیلکردن و پەیوەندیکردن لەگەڵ بینەران.
“تیۆری ڕەنگ؛ دانانی مەزاج”
ڕەنگەکان ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە دیزاینی پۆستەری فیلمەکاندا، چونکە دەتوانن هەست و سۆزی تایبەت بوروژێنن و تۆنی گشتی فیلمەکە دابنێن. لێرەدا چەند پەیوەندییەکی باوی ڕەنگەکان دەخەینەڕوو:-
سوور:- زۆرجار لە ژانرەکانی کردار و ترسناک و ڕۆمانسیدا بەکاردەهێنرێت، سوور دەتوانێت ئاماژە بێت بۆ وروژاندن، مەترسی، سۆز، یان چڕی.
شین:- پەیوەستە بە ئارامی و متمانە و هەندێکجاریش خەم و پەژارە، ڕەنگی شین زۆرجار لە پۆستەری زانستی خەیاڵی و درامادا دەبینرێت.
زەرد:- ئەم ڕەنگە گەشاوە زۆرجار ئاماژەیە بۆ خۆشی و وزە و گەرمی، ئەمەش وایکردووە ببێتە هەڵبژاردەیەکی بەناوبانگ بۆ فیلمە کۆمیدییەکان و فیلمە خێزانییەکان.
ڕەش:- بە واتای نهێنی و وردبینی و هەندێکجاریش ترس، ڕەش شتێکی سەرەکییە لە ژانرەکانی تریلەر و ترسناک و نۆئاردا.
سەوز:- زۆرجار پەیوەستە بە سروشت و گەشەکردن و ئارامییەوە، سەوز بە شێوەیەکی باو لە فیلمە فانتازیا و سەرگەردانەکاندا بەکاردەهێنرێت.
بە وردی هەڵبژاردن و تێکەڵکردنی ڕەنگەکان، دیزاینەران دەتوانن کورتە نووسی بینراو دروست بکەن کە دەستبەجێ ژانر و تۆنی سۆزداری فیلمەکە بگەیەنێتە بینەران، لە پاش ڕەنگ فۆنتەکان دەبنە پێکهاتەو هۆیەکی گرنگی دیکەی دیزاین پۆستەری فیلمەکانن، چونکە دەتوانن زۆر شت دەربارەی شێواز و تۆنی فیلمەکە بگەیەنن. هەڵبژاردە جیاوازەکانی تایپۆگرافی دەتوانن وەڵامی دەروونی جۆراوجۆر ورووژێنن:
“فۆنتەکانی سێریف”
Serif:- بە شێوەی نەریتی و فەرمی خۆیان، فۆنتەکانی سێریف زۆرجار لە دراماکانی سەردەم و فیلمە مێژووییەکان و وەرگێڕانی ئەدەبیدا بەکاردەهێنرێن.
فۆنتەکانی سانس سێریف:- sant serif ، ئەم فۆنتە پاک و مۆدێرنانە بە شێوەیەکی باو لە دراما و کۆمیدی و فیلمە زانستییە خەیاڵییە هاوچەرخەکاندا دەبینرێن، ئەمەش پێشنیاری چیرۆکێکی ڕاست و دەستڕاگەیشتن دەکات.
فۆنتەکانی سیناریۆ:- بە وەبیرهێنانەوەی ڕەنگینیی، ڕۆمانسی، یان ئیحراجی، فۆنتەکانی سیناریۆ لە فیلمە ڕۆمانسیەکان، چیرۆکە ئەفسانەییەکان و تایبەتمەندییە ئەنیمەیشنەکاندا بەناوبانگن.
فۆنتەکانی قەڵەم و قورس:- فۆنتەکانی قەڵەم بە واتای هێز و کاریگەری دەگەیەنن، زۆرجار لە فیلمە ئەکشنەکان و فیلمە تریلەرەکان و فیلمە سوپەرهێرۆکاندا بەکاردەهێنرێن بۆ پێشنیارکردنی هێز و وروژاندن.
لەپاش فۆنتەکان وێنەسازی و شێوازی دانانی وێنە ڕەنگە وێنەگرتن لە پۆستەری فیلمەکاندا ڕاستەوخۆترین ڕێگە بێت بۆ گەیاندنی ناوەڕۆک و باری دەروونی فیلمەکە. هەڵبژاردنی وێنەکان، پێکهاتەکانیان و شێوازی بینراوی گشتی هەموویان بەشدارن لە چۆنیەتی هەستکردنی بینەر بۆ فیلمەکە.
فۆکۆسی کارەکتەرەکان:- خستنەڕووی کارەکتەرە سەرەکییەکان بە شێوەیەکی بەرچاو دەتوانێت پەیوەندییەکی دەستبەجێ لەگەڵ بینەرانی ئەگەری دروست بکات، بە تایبەت ئەگەر ئەکتەری ناسراو بن. ئەم ڕێبازە لە دراما و کۆمیدی و فیلمی ڕۆمانسیدا باو و ئاساییە.
وێنەی ئەکشن:- دیمەنە دینامیکییەکان یان ساتەوەختە چڕەکان دەتوانن وروژاندن بگەیەنن، ئەمەش وایان لێدەکات کە ئامادەبن بن بۆ فیلمی ئەکشن و فیلمی تریلەر و فیلمی سەرگەرمی.
وێنەی ڕەمزی:- بەکارهێنانی وێنەی ڕەمزی یان ئەبستراکت دەتوانێت بینەران سەرسام بکات و هەستو بیرکردنەوەیان بورووژێنێت، کە زۆرجار لە فیلمە دەروونییە تریلەرەکان و نهێنییەکان و فیلمە هونەرییەکاندا دەبینرێت.
پاشخان و ڕێکخستنەکان:- وێناکردنی شوێن لە فیلمەکە دەتوانێت کۆنتێکست دابین بکات و بینەران بۆ ناو جیهانی فیلمەکە ڕابکێشێت، جا چ کایەی خەیاڵی بێت، شارێکی ئایندەیی بێت، یان قۆناغێکی مێژوویی.
“پاشان هێزی دیزاین”
دیزاینەران بە تێکەڵکردنی ڕەنگ و فۆنت و وێنە بە بیرکردنەوە، پەیامی بینراوی بەهێز دروست دەکەن کە لە ئاستێکی سۆزداریدا دەنگ دەدەنەوە، بینەران ناچار دەکەن گرنگی بە فیلمەکە بدەن، بەم جۆرە لە پرۆسەی دروستکردنی پۆستەری فیلمدا دیزاین بۆ وروژاندنی هەستەکان و دروستکردن و کاریگەری لەسەر تێگەیشتنی بینەر کاردەکات و ئەم توخمانە پێکەوە کاردەکەن بۆ دیلکردن و پەیوەندیکردن لەگەڵ بینەران تاکوو ببێتە هۆیەک لە دەرخەری فیلم و، باگراوندێکی هونەری و بە بازرکردنی بەرهەمە هونەرییەکە بە شێوەیەکی ورد و سەرنجڕاکێش لە بیر و هزری بینەر .
