“ئاوارەبوون و كۆتایی شای ئێران چی بە كوردی باشووری كوردستان بەخشی؟”
ئەو ڕووداوانەی بەسەر كۆتایی تەمەنی شای لێدراوی ئێراندا هات، هەر لە ڕۆیشتنی لە وڵات تا داڵدەدان و دەركردنی لە شەش وڵات، سەلماندنی ئەوە ڕاستییە بوو، كه هیچ یەك لە دۆستەكانی ئامادە نەبوون، پەنای بدەن! ئەوەش لەكاتێكدا بوو، ناوبراو لە ماوەی (38) ساڵی دەسەڵاتیدا، نەك هەر هاوكاری ئەو وڵاتانە و دەیان وڵاتی تری جیهانی كرد، بەڵكو زۆرێك لە دەوڵەتانی ناوچەكە و جیهان، سامیان لە بوونی شای ئێران و دەوڵەتەكەی هەبوو. تەنانەت ئەو كاتەی لە وڵاتەكەی دەركرا، یەك وڵاتیش ئامادە نەبوو، بستە زەوییەكی وەك شوێنی مانەوە پێبدات ، یان پێ بفرۆشێت! واتە ئەو دەسەڵاتدارەی لە شۆڕشێكی كوردی داو هەزاران خەڵكی شۆڕشگێرو هاووڵاتی ئاسایی و كەمدەستی ئاوارە كرد، خۆی خراپتر لە كوردی پێكراو ئاوارەی چەندین وڵات بوو. هەربۆیە دەركردنی لە ئێران، چەندە بۆ خۆی بە ئازار و بەسۆ بوو، دەیان ئەوەندە بۆ كورد دڵخۆشی هێنا. ئەوەش كاتێك بۆیان دەركەوت پەروەردگار تۆڵەی شكست و نەهامەتییەكانی بۆ كردنەوە. تەنانەت پێیان خۆشبوو خراپتر لەوەی پێبكرێت وەك پێیكرا. واتە ئەو كۆڵ بە كۆڵەی لە ماوەی تەنیا ساڵ و نیوێكدا پێی كرا، زۆر بە ئازارتر بوو لەو شكست و ئاوارەییەی بەسەر كوردی باشووری كوردستان و شۆڕشی ئەیلولدا هات. هەربۆیە لێدانی ئەو ڕژێمە و پادشاكەی چەندە بۆ خەڵكی وڵاتەكەی كاریگەر بوو، چەندین ئەوەندە بۆ كوردی باشووری كوردستان و شۆڕشەكەی كاریگەر بوو.
لەم دەلاقەیەوە؛ كۆتایی هێنان بە دەسەڵاتێكی سیاسی وەها، كە بۆ زیاتر لە نیو سەدە، فەرمانڕەوایەتی خاك و خەڵكی ئێرانی كرد و كوردی بەشەكانی باشوور و باكووری وەك كارتی فشار لە دژی وڵاتانی “ئێراق و توركیا” بەكارهێنا، بە ڕۆیشتن و كۆتایی دەسەڵاتەكەی، دڵخۆشی بۆ كوردی هەر (سێ) بەشی كوردستان و بەتایبەت كوردی باشووری كوردستان هێنا. تەنانەت كوردی خۆرهەڵاتی كوردستانیش لەژێر دەستی ئەو ڕژێمە و دەزگای سەركوتكەری ساواك ڕزگاریان بوو. ئەمەو جگە لەوەی بە نەمانی ئەو ڕژێمە، ئاهێكیان بە بەردا هاتەوەو قۆناغێكی تریان لە ژیانی سیاسی دەست پێكرد. هەربۆیە ڕووخانی ڕژێمی شاهەنشاهی ئێران، دەروازییەكی نوێی بەڕووی خەباتی سیاسی كوردی باشووری كوردستان كردەوە. ڕووداوێك چاوەڕوانكردنی ئەستەم بوو، بەڵام ڕوویدا. بەو هۆیەشەوە هێزێكی نوێ بەبەر شۆڕشی كوردی باشووری كوردستان كرایەوەو لەبری دژایەتی ڕژێمی پەهلەوی ئێران، دەسەڵاتی نوێ بووە پشتینوانیان. ئەو دۆخە نوێیەش بۆ كوردی باشوور، كەم نەبوو. ئەوەش دوای ئەوەی زیاتر لە (دوو هەزار) گوندی باشووری كوردستان ڕاگوێزراو لەگەڵ زەوی تەخت كرا بوون. هەروەها دۆخی خەڵكەكەشی لەو پەڕی خراپیدا بوون. تەنانەت بە ناچاری ستەم و چەوساندنەوەی ڕژێمی بەعسیان قبوڵ دەكرد. لەبەرامبەر دژایەتی كردنیشی، ڕووبەڕووی تووندترین سزای سەختی ئەو ڕژێمە دەبوونەوە.
لەنێو ئەو پێشهاتە نوێیەدا، كاتێك میدیا ناوچەیی و جیهانییەكان و ڕادیۆ ناوخۆییەكانی هێز و لایەنە سیاسییە كوردییەكان، هەوالی ڕاپەرینە سەرتاسەرییەكەی خەڵكی ئێران و كۆتایی رژێمی شاهەنشاهی و دەركردنی پادشاكەی لە وڵات بڵاوكردەوە، خۆشی و شادی تاك و خێزانەكانی كوردی گرتەوە. بەتایبەت كاتێك هەواڵی سات بە ساتی دەركردنی لە وڵاتێك بۆ وڵاتێكی تر بڵاودەكرایەوە. هەربۆیە كوردی خۆرهەڵات و باشووری كوردستانی بە ئەندازەیەك خۆشحاڵ كرد، وێنەی نەبێت. ڕووداوەو هەواڵەكەش تەنیا ئەوانەی خەمناك كرد، كە لەگەڵ ڕژێمی پێشوو بوون، ئەوانیش ژمارەیان زۆر نەبوو. هەربۆیە بە بڵاوبوونەوەی ئەو هەواڵە، خۆشی و شادی خێزان و ماڵە كوردەكانی تەنی و لە چاوەڕۆانی ڕۆژانێكی خۆشدا بوون بۆ خۆیان و نەوەكانیان. ئەوەش لەكاتێكدا بوو، كە هەر زوو ڕژێمی نوێ لە ئێران باوەشی بۆ كوردی وڵاتەكەی كردەوە. هەروەها پشتیوانی ماف و داواكانی دووپاتكردەوەو ئەوانەی وەك بەشێكی سەرەكی بەرێوەبردنی وڵات و دەسەڵاتەكەی دانا. هۆیەكەش ئەوەبوو، كە كوردی خۆرهەڵاتی كوردستان و پارتە سیاسییە كوردییە قەدەغەكراوەكانی سەردەمی ڕژێمی پێشووش، ڕۆڵێكی باشیان لە ڕاپەرینە سەرتاسەرییەكەی ئێراندا هەبوو. تەنانەت ناوچە كوردییەكان بۆ خەڵكی ناوچەكە و پارتە كوردییەكانی خۆرهەڵاتی كوردستان، فەراهەم كرا بوو.
لەلایەكی دیكەوە دەسەڵاتی نوێ لە ئێران پشتیوانی لە خەبات و شۆڕشی كوردی باشووری كوردستان كرد و دەرگای وڵاتەكەی بۆ هەر جۆرە هاوكاری و پشتیوانییەك نیشاندا. هەموو ئەوانەش وایان كرد، هیواو وورەیەكی نوێ بە بەر كوردی باشووری كوردستان و شۆڕشەكەی بێتەوەو خۆیان بۆ پێشهات و ڕۆژانێكی پڕ جۆش و خەبات ئامادە بكەن، كە پێشتر بۆیان فەراهەم نەبوو.