هەموو لەبیرمان دێ پێش ساڵی 2003 لەسەردەمی حوكمی سەدامی دیكتاتۆردا موعارەزەی ئێراقی ئەوانەی ئەمرۆ بونەتە حاكمی ئێراق لە چ بارودۆخێكی كز و لاواز و پڕ زەبونیدابوون، وێرای حوكمی ئاگر و ئاسنی سەدام دژی كورد، بەڵام بۆ موعارەزەی عەرەبی ئێراقی نەرمی و چاوپۆشی دەكرا، ئاخر موعارەزەی عەرەبی وەكو كورد نە ئەنفال كرابوو نە كیمیاباران نە گوندێكیان رووخێنرابوو، وێڕای ئەو پشتگیرییە زۆرەی ئێرانیش نەیانتوانیبوو تەنها گوندێك لە خوارووی ئێراق رزگاربكەن تا بارەگایەكی لێ بكەنەوە هەموویان دەهاتنە كوردستان و پشویەكیان دەداو نامەیان بۆ كەسوكاریان دەناردو گۆرانیان بە باڵای كوردستاندا دەوت كەبەخوێنی رۆڵەكانی ئازاد كرابوو دەستی دابووە ئاوەدانكردنەوەی گوندەكان و باوەشی بۆ موعارەزەی ئێراقیش كردبوەوە، پارتی لە تەنیشتی بارەگای خۆی لە مەسیف سەڵاحەدین مقەری (گۆنگرەی نیشتمانی ئێراقی) بۆ احمد چەلەبی كردبوەوەو نانی دەمی خۆی لەگەڵیان كردبو بە دوو كەرتەوە .
ساڵی 2002 لە كۆنگرەی لندن بۆ معارەزەی ئێراقی هەرچاویان لەدەمی سەركردەكانی كوردبوو، دارشتنی بەرنامەی فیدراڵی بڕیاری لێدرا بۆ ئایندەی ئێراق و مافەكانی كوردو ئاوەدانكردنەوەی ئێراق پاش رزگاركردنی، سەری قسەو بنی قسەیان ئەوەبوو با چاو لەم تەجروبەی حوكمەی كوردستان بكەین و دەرسی لێوەربگرین بۆ ئیدارەو لەسەر ئەوڕێگایە بڕۆین بۆچەسپاندنی دیموكراتی و مافی پێكهاتەكان .
كاتێك ئەمریكاو هاوپەیمانان هێرشیان بۆ سەر ئێراق و رژێمی سەدام دەست پێكرد ئەو موعارەزەیەی ئەوساو حاكمی ئێستای ئێراق بە قنەخلیسكێ و هوتاف كێشان بە دوای دەبابەكانی ئەمریكاوە هاتنەوە بۆ ئێراق، بەڵام نە هێزیان هەبوو نەدەسەڵات، كاتێكیش 2005 دەستوری ئێراق نوسرایەوە و لەسەدا 85 ئێراقیەكان دەنگیان پێدا ئەم موعارەزەیە بەحاڵ نوزەیان دەبیستراو هیچ رۆڵێكیان نەبوو لە ئێراق و ئابوری وئایندەی ئێراق تەنها خەوی رەنگاورەنگیان دەبینی.
كە ئەمریكا بە سیلاحی پێشكەوتوو پڕچەكی كردن و ئیدارەی ئێراقی تەسلیم كردن و هاتنە سەر حازرو كەوتنە سەر خێروبێری ئێراقی دوای سەدام وەكو ماری سڕ بوژانەوەو دەماری شۆڤێنیان جوڵاو كەوتنە پێشێلكردنی دەستورو هەرەشە بۆسەر پێكهاتەكانی تری ئێراق بەتایبەتی كورد، ئەو ماڵەی تیا حەوانەوەو ئەو كانیەی ئاویان لێ خواردەوە كەوتنە بەرد باران و پیلانگێران لێی و كەم كردنەوەی دەسەڵاتە دەستوریەكانی و نان برینی خەڵكەكەی، وە دەركردنی ئەمریكیەكان كە بەهێزی ئەوان نەبوایە سەدام كە نەک نەدەروخا، بەڵكو موعارەزەی ئێراقیش لەودیو سنورەوە نەیان دەوێرا بەنهێنیش ناوی سەدام بهێنن، بەڵام كورد لە كوردستانی ئازاددا خاوەنی پەڕلەمان و حكومەت و دەسەڵاتی دیموكراتی خۆی بوو ژیانێكی ئارام و بێ كێشەی هەبوو .
