تاکە دەستکەوتی ئێراقی دوای ساڵی ٢٠٠٣ بریتیە لە ڕووخاندنی ڕژێمە دڕندەکەی سەدامی دیکتاتۆر، کە دوای تێپەڕبوونی بیست ساڵ هێشتا هەر لەقۆناغی ڕاگوزەری دیموکراسیەو نەگەیشتووە بە دیموکراسیەک کە جێی ڕەزامەندی هاوڵاتیانی بێت. ئەوەی تا ئێستا کراوە تەنها بریتی بووە لە ئەنجامدانی پرۆسەی هەڵبژاردن و گۆڕینی کابینەکانی حکومەت، دیموکراسی گوزارشت نیە تەنها لە هەڵبژاردن و چڕکردنەوەی تەنها لەو بابەتەدا، مافی هاوڵاتیان بەشێکی گرنگ و دانەبڕاوە لە مانا فراوانەکەی چەمکی دیموکراسی، بەداخەوە لەئێراق دیموکراسیەکی ناکامڵ دەبینرێت بەشێوەیەک زیاتر ئەو بەشەی کە تایبەتە بە سیاسیەکان هەر لە پرۆسەی هەڵبژاردن و …هتد دەبینرێت بێ ئەوەی گۆڕانکاریەکی ئەرێنی لەژیانی ئێراقیەکان دروستکردبێت.
پێشتر چەپەکان ڕەخنەیان لە دیموکراسی لیبڕالی دەگرت و بیرمەندو شۆڕشگێڕی گەورەی چەپی سۆڤیەتی ( لینین ) بە دیموکراسی بۆرژوازی ناوزەدی کردبوو بەجۆرێک کە پێی وابوو دیموکراسی لیبڕالی ناتوانێت هەژارەکان تێر بکات. سەرەڕای دەوڵەمەندی ووڵاتی ئێراق کە دەوڵەتێکە خاوەنی نەوت و داهاتێکی زۆرە کەچی تا ئێستاش ڕێژەیەک لە هەژاری بوونی هەیە کە وەزارەتی پلاندانانی ئێراقی ڕایگەیاندووە، سەرەڕای بوونی کێشەی خزمەتگوزاریە گشتیەکان لە ئاو و کارەبا و …هتد. دەستوور کە بەدایکی یاساکان دادەنرێت دوای تێپەڕبوونی هەژدە ساڵ بەسەر نووسینەوەی تا ئێستاش وەکو خۆی جێ بەجێ نەکراوە هەر لەمادەی سەدو چل و …هتد سێ پێکهاتەی سەرەکی لەئێراق هەن کە زۆرترین خاڵی جیاوازی لەنێوانیاندا هەیە وەک لە خاڵی هاوبەش، ئەمە سەرەڕای ئەوەی کە ووڵاتی ئێراق لەسەر بنەمای ژیانێکی هاوبەشی ئارەزوومەندانەش دانەمەزراوە، بەڵکو بەرژەوەندی زلهێزەکان وای خواستووە هەر بۆیەشە کارکردن بۆ دۆزینەوەی خاڵە هاوبەشەکان هێندە ئاسان نیە.
بەپێی یاسای نێو دەوڵەتیش سەروەری ئێراق لەمەترسی دایە بە هۆکاری ئەوەی کە هەژموونی ووڵاتانی تری لەسەرە و جاروبار مووشەک بارانی دەکەن و سنوور دەبەزێنن، ئێراقیش ئێستا ووڵاتێکی هێندە بەهێز نیە تا بتوانێت بەرگری لەخۆی بکات. دەوڵەت بۆ ئەوەی بەهێز بێت پێویستە خاڵەکانی یەکگرتنی نێوان تاکەکانی گەلەکەی زۆر زیاتر و بەهێزتر بن لەخالەکانی دوورکەوتنەوە و لێکترازان، بەڵام بەداخەوە تا ئێستا ئەم لەیەک نزیک بوونەوەو بەهێز بوونە دروست نەبووە، چەتری گەل واتە چەترێک کە گوزارشت لەهەموو پێکهاتەکان بکات، پێکهێنانی چەتری گەل زۆر پێویستە چونکە گەل یەکێکە لەو ڕەگەزە گرنگانەی کە دەوڵەتی پێ بونیاد دەنرێت، واتە تا ئێستاش کار لەسەر پێکهێنانی گەلێکی یەکگرتوو نەکراوە.
