چەمکی سیاسەت، گوزارشتە لە هونەری بەڕێوەبردنی دەوڵەت لەسەر بنەمای بەرژەوەندییە گشتییەکان، لەلایەن دەستەبژێری سیاسی، بەو مانایەی، کایەی سیاسی و سیاسەتکردن نابێ ببێتە گۆڕەپانی یەکلاییکردنەوە و خاڵیکردنەوەی حیساباتە کەسی و کۆمەڵییەکان، بەڵکوو دەبێت گۆڕەپان، یان کایەیەک بێت، کە بەرژەوەندیی گشتی تێیدا سەنتەر بێت، واتە سیاسەت گوزارشت بێت لە بەرژەوەندیی گشتی، نەک بەرژەوەندیی تاک، یان گرووپێکی دیاریکراو لەسەر بنەمای جیاوازییەکان، جا جیاوازییەکان بە هەر شێوەیەک بن. بۆیە نابێت هەموو هاووڵاتییەک، یان تاکێک ببێتە سیاسی، یان شیکەرەوەی سیاسی. ئەمەش بەو مانایە نییە کە سیاسەت پەیوەست نییە بە هەموو تاکێکەوە، بە پێچەوانەوە، سیاسەت پەیوەندیی بە هەموو تاکێکی کۆمەڵگەوە هەیە، یان بە واتایەکی دیکە، ژیانی هەموو تاکێک لە کۆمەڵگە بە جۆرێک لە جۆرەکان لەژێر کاریگەریی سیاسەتدایە، چونكە هەموو تاکێک وابەستەیە بە کۆمەڵگەیەکی سیاسی، کە لە سەردەمی ئێستادا پێی دەگوترێت دەوڵەت، ئەگەرچی لە قۆناغەکانی پێشووتر ناوی دیكە لەجیاتی دەوڵەت بۆ کۆمەڵگەی سیاسی بەکار دەهات، وەک ئیمپراتۆر، یان قەیسەر…هتد.
جیاوازییەکی سەرەکیی کۆمەڵگەی ڕۆژهەڵاتییەکان لەگەڵ کۆمەڵگە ڕۆژئاواییەکان لەوەدا خۆی دەبینێتەوە، کە سیاسەت لە کۆمەڵگە ڕۆژهەڵاتییەکان وەک کایەیەکی گشتی سەیر دەکرێت، بەڵام لە کۆمەڵگە ڕۆژئاواییەکان سیاسەت زیاتر بوار، یان کایەیەکی تایبەتمەندە، واتە هەموو تاکێک نەخزاوەتە نێو سیاسەت، بەڵام لە کۆمەڵگە ڕۆژهەڵاتییەکان سیاسەت بە جۆرێک سادە کراوەتەوە، ئیدی هەموو کون و قوژبنێکی وڵات تێکەڵ بە سیاسەت کراوە، ئەمەش دەرەنجامەی زۆر ڕوون و ئاشکرا بەدی دەکرێت و هۆکاری دروستبوونی ناکۆکی و فراوانبوونی درزی لێکترازان و کەڵەکەبوونی کێشە و قەیرانە جۆراوجۆرەکانە. لە کۆمەڵگە ڕۆژئاواییەکان دیاردەیەک بەدی دەکرێت، پێی دەگوترێت لاموبالاتیی سیاسی، واتە گرنگی پێنەدانی هاووڵاتیی ئاسایی بە سیاسەت وەک کایەیەکی تایبەتمەند، بەڵکوو لە رۆژئاوا کایەی سیاسەتکردن پەیوەست کراوە بە دەستەبژێری سیاسی، ئەمەش هۆکارێک بووە بۆ ئەوەی ئەو دەستەبژێرە سیاسییە کۆمەڵگە بەرەو پێش ببات، کەچی لە کۆمەڵگەی ڕۆژهەڵاتیدا، دەستەبژێری سیاسی هەمیشە لەژێر کاریگەریی ڕای گشتییدایە، بۆیە نەتوانراوە کۆمەڵگەیەکی سەقامگیر و دروست و دەوڵەتێکی خۆشگوزەران و دادپەروەر دروست بکرێت.
لە هەرێمی کوردستان، وەک کۆمەڵگەیەکی ڕۆژهەڵاتی، دیاردەیەکی نادروست بەدی دەکرێت، ئەویش دیاردەی سادەکردنەوەی سیاسەتە، بەو مانایەی، سیاسەت چووەتە نێو هەموو کایەکانی ژیان و هەموو تاکێک بەسیاسی کراوە، ئەمەش دەرەنجامی ئەو فەزا نادروستە سیاسییەیە، کە هەندێک لایەن بە ناوی بەرژەوەندیی گشتییەوە! خۆیان مەڵاس داوە، بۆ ئەوەی هەموو کۆمەڵگە لە سیاسەت تێوە بگلێنن. لێرە ئەوەی زۆر ڕۆڵی نەرێنی لە پەرەپێدانی ئەم دیاردەیەدا هەبووە، ئۆپۆزسیۆنی سیاسی بووە لە هەرێمی کوردستان، ئەمەش دەرەنجامی نابەرپرسیارێتیی ئۆپۆزسیۆنی سیاسی پیشان دەدات بەوەی، هەموو کۆمەڵگە بە سیاسی بکات و سیاسەت وەک کایەیەکی گشتی (تەبەنی) بکات، کە لە بنەڕەتدا بە پێچەوانەوەیە، واتە سیاسەت وەک تایبەتمەندیی بوارەكە دەبێ لەلایەن دەستەبژێری سیاسییەوە ئیدارە بکرێت، بۆ ئەوەی نەبێتە دیاردەیەکی سادە. ئۆپزسیۆنی سیاسی لەپێناو گەیشتن بە دەسەڵات هەموو ئامرازەکانی بەکار هێنا، بەبێ ئەوەی بیر لەوە بکاتەوە کە ئیدی ئەم ئامرازانە لە داهاتوو چ کاریگەرییەکی نەرێنی دەکەنە سەر ژیانی کۆمەڵگە.
ئەگەر هات و سیاسەت بەزۆر سادە کرایەوە، ئیدی کێشەی زۆر گەورەی بەدوادا دێت، کە ئێستا لە هەرێمی کوردستان زۆر بە ڕوونی بەدی دەکرێت، یەکێک لە دەرەنجامەکان ئەوەیە، کە سیاسەت بووەتە بەشی سەرەکیی ژیانی هاووڵاتییان، ئەمەش سەرلێشێواوییەکی زۆری بەدوای خۆیدا هێناوە. سەرەنجام، بەشێک لەم دۆخەی ئێستا هەرێمی کوردستان پێیدا گوزەر دەکات، پەیوەندیی راستەوخۆی بە چەمکی سادەکردنەوەی سیاسەتەوە هەیە، چونکە زۆر بە ڕوونی ئەوە دەردەکەوێت، كە سیاسەت وەک کایەیەکی گشتیی لێ هاتووە.
