• EnglishEnglish
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
پێنج شه‌ممه‌, ئه‌یلول 28, 2023
چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    خه‌سڵه‌ته‌كانی مرۆڤی سیاسی

    خه‌سڵه‌ته‌كانی مرۆڤی سیاسی

    چۆن کورد وئەمریکا دەبن بەهاوپەیمان؟

    ناسنامەی ڕاستەقینەی كەركووك

    چۆن میدیا بەگەڕ بخرێت؟

    ڕیفراندۆم و دەوڵەت

    پەروەردە چییە؟

    ترسی پۆپۆلیستییانە

    ترسی پۆپۆلیستییانە

    ئەمه‌ریکا وەک نێوەندگیر

    ڕیفراندۆم وەک هەنگاوێکی چارەنوسساز بۆ جیابوونەوەی چارەساز

    ڕێکخستنەوەی‌ بازاڕەکانی‌ کوردستان

    چین، لەسەر مانگەوە

    چین، لەسەر مانگەوە

    توندوتیژی بەرانبەر ئافرەتان، سیما وهۆکارەکانی

    توندوتیژی بەرانبەر ئافرەتان، سیما وهۆکارەکانی

    ترس لە هەرێم

    ترس لە هەرێم

  • شــیکار
    ئایا ده‌كرێت به‌غداد ڕاسته‌وخۆ مووچه‌ بدات به‌‌ مووچه‌خۆرانی هه‌رێم؟

    ئایا ده‌كرێت به‌غداد ڕاسته‌وخۆ مووچه‌ بدات به‌‌ مووچه‌خۆرانی هه‌رێم؟

    شەڕی ساردی چین و تایوان

    شەڕی ساردی چین و تایوان

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

  • ئــــابووری
    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

    ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا:  به‌شی یه‌كه‌م

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی یه‌كه‌م

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

  • چاوپێکەوتن
    ئایا ده‌كرێت به‌غداد ڕاسته‌وخۆ مووچه‌ بدات به‌‌ مووچه‌خۆرانی هه‌رێم؟

    ئایا ده‌كرێت به‌غداد ڕاسته‌وخۆ مووچه‌ بدات به‌‌ مووچه‌خۆرانی هه‌رێم؟

    شەڕی ساردی چین و تایوان

    شەڕی ساردی چین و تایوان

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    خه‌سڵه‌ته‌كانی مرۆڤی سیاسی

    خه‌سڵه‌ته‌كانی مرۆڤی سیاسی

    چۆن کورد وئەمریکا دەبن بەهاوپەیمان؟

    ناسنامەی ڕاستەقینەی كەركووك

    چۆن میدیا بەگەڕ بخرێت؟

    ڕیفراندۆم و دەوڵەت

    پەروەردە چییە؟

    ترسی پۆپۆلیستییانە

    ترسی پۆپۆلیستییانە

    ئەمه‌ریکا وەک نێوەندگیر

    ڕیفراندۆم وەک هەنگاوێکی چارەنوسساز بۆ جیابوونەوەی چارەساز

    ڕێکخستنەوەی‌ بازاڕەکانی‌ کوردستان

    چین، لەسەر مانگەوە

    چین، لەسەر مانگەوە

    توندوتیژی بەرانبەر ئافرەتان، سیما وهۆکارەکانی

    توندوتیژی بەرانبەر ئافرەتان، سیما وهۆکارەکانی

    ترس لە هەرێم

    ترس لە هەرێم

  • شــیکار
    ئایا ده‌كرێت به‌غداد ڕاسته‌وخۆ مووچه‌ بدات به‌‌ مووچه‌خۆرانی هه‌رێم؟

    ئایا ده‌كرێت به‌غداد ڕاسته‌وخۆ مووچه‌ بدات به‌‌ مووچه‌خۆرانی هه‌رێم؟

    شەڕی ساردی چین و تایوان

    شەڕی ساردی چین و تایوان

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

  • ئــــابووری
    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

    ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا:  به‌شی یه‌كه‌م

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی یه‌كه‌م

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

  • چاوپێکەوتن
    ئایا ده‌كرێت به‌غداد ڕاسته‌وخۆ مووچه‌ بدات به‌‌ مووچه‌خۆرانی هه‌رێم؟

    ئایا ده‌كرێت به‌غداد ڕاسته‌وخۆ مووچه‌ بدات به‌‌ مووچه‌خۆرانی هه‌رێم؟

    شەڕی ساردی چین و تایوان

    شەڕی ساردی چین و تایوان

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی ئینسکلۆپـیدیا بەڵگەنامە و ڕوداو

سەربردەى ئەو خێزانەى لەسەر کورسى دەسەڵات گیانیان لەدەستدا

بارام سوبحی لەلایەن بارام سوبحی
ئاب 23, 2023
لە بەشی بەڵگەنامە و ڕوداو
0 0
A A
سەربردەى ئەو خێزانەى لەسەر کورسى دەسەڵات گیانیان لەدەستدا
0
هاوبەشکردنەکان
36
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر

ئەندامانى یەک خێزان بۆ ماوەى نزیکەى نیو سەدە حکومڕانى یەکێک لە وڵاتە گەورەکانیان کرد، بەڵام زۆرینەیان لەبرى دەستاودەستکردنى دەسەڵات، بە تیرۆرکردن کۆتایى بە ژیانیان هێنرا. ئەمە سەربردەى بنەماڵەى “جەواهیر لال” نەهرۆیە لە هیندستان. “جەواهیر لال” نەهرۆ لە (14ی تشرینی دووەمی ساڵی 1889) لە شاری ئەلاهەباد لە خێزانێکی دەوڵەمەند لەدایکبووە، باوکى پارێزەر بووە. یەکێکە لەو کەسایەتیانەى رۆڵێکى گەورەى لە سەربەخۆیى هندستاندا گێڕاوە، زۆر لەژێر کاریگەری بنەماکانی مەهاتما گاندیدا بووە، دوای سەربەخۆیی هیندستان و ڕزگاربوونى وڵاتەکەیان لە کۆلۆنیالیزمی بەریتانیا، بووەتە یەکەم سەرۆک وەزیرانی وڵاتەکەى. نەهرۆ لە ساڵی (١٩٣٩) بوو بە سەرۆکی کۆنگرەی گەلی سەرتاسەری هیندستان، لە سەروبەندی سەرهەڵدانی جەنگی جیهانی دووەمدا، پێگەیەکی گرنگی لە بزووتنەوە ناڕەزایەتییە درێژخایەنە ئاشتیخوازانەکان بۆ وەرگرتنى سەربەخۆیی هەبوو. لە ساڵی (١٩٤٦) بوو بە جێگری سەرۆکی حکومەتی کاتی کە بەناوی تاجی بەریتانیا هیندستانی بەڕێوەدەبرد.

لە دانوستانەکاندا کە بە دانوستانەکانی “گواستنەوەی دەسەڵات” لە ئینگلیزەکانەوە ناسراوە، وەک سەرۆکی وەفدى دانوستانکار هەڵبژێردرا. دوای سەرکەوتنی ئەو دانوستانانە، نەهرۆ بوو بە سەرۆکی حکومەتی ئینتقالی کە لەو کاتەدا پێکهێنرا. لە ساڵی (1947) هیندستان سەربەخۆیی ڕاگەیاند، نەهرۆ لە (١٥ی ئابی ١٩٤٧) وەک یەکەم سەرۆکوەزیرانی هیندستانی سەربەخۆ دەستبەکاربوو. ئەو هەتا ساتى مردنى لە (27ی ئایاری 1964) بە نەخۆشى جەڵتەی دڵ لە پۆستى سەرۆک وەزیرانى وڵاتەکەى بەردەوام بوو. لە ساڵى (1916) لەگەڵ کامالا نەهرۆ هاوسەرگیرى کرد، بەرهەمى ئەم هاوسەرگیرییە کچێک بوو کە بە نێوى ئەندێرا غاندى ناسراوە و لە (19/ تشرینى دووەم/1917) لەدایکبووە. لەدواى مردنى باوکى، بووە سەرۆک وەزیرانى وڵاتەکەى.

“ئەندێرا غاندى، بەهێزترین ژن”

 

ئەندێرا غاندى (1917 – 1984)، لە قوتابخانەکانى هیندستان خوێندویەتى، پاشان چووەتە زانکۆى ئۆکسفۆرد. بەهۆى باوکییەوە، هەر لە سەرەتاى لاوییەوە بەشدارى لە بزووتنەوە ئازادیخوازییە نیشتیمانیەکاندا کردووە و لەو پێناوەشدا زیندانى کراوە. لە ساڵی (١٩٣٩) پەیوەندی بە پارتی کۆنگرەی هیندستانەوە کردووە، لە ساڵی (١٩٤٢) لەگەڵ رۆژنامەنووس فەیروز گاندی هاوسەرگیری کردوە، لێرەوە پاشناوى گاندى وەرگرتوە. بەرهەمى ئەم هاوسەرگیرییەش دوو کوڕ بوو بەناوەکانى (راحێڤ و سانجاى). فەیروز لە ساڵى (1960) کۆچى دوایى کردوە. لە ساڵی (١٩٥٩)، ئەندێرا گاندی بووە سەرۆکی حیزبی کۆنگرێسی هیندی. لەدوای مردنی باوکی لە ساڵی (١٩٦٤)، بووە ئەندام لە ئەنجومەنی باڵای بەڕێوەبردن کە بە (ڕاجیا سابها) ناسراوە. لە کابینەی وەزاری بەهادور شاستری بووە وەزیری راگەیاندن. لەدوای مردنی سەرۆکوەزیران لال بەهادور شاستری لە سەرەتاکانی (١٩٦٦)، ئەندێرا لە هەڵبژاردنی ڕێبەرایەتیی حیزبەکەی بەسەر مۆراجی دێسای سەرکەوت و بەمەش بووە سێیەمین سەرۆکوەزیرانی هیندستان.

سەردەمی سەرۆکوەزیرانی “ئەندێرا” بە سەردەمی بە ناوەندیکردنی بڕیاردانی حکوومی و ناتەبایی و ناکۆییە سیاسییەکان ناسراوە، چونکە لەگەڵ پاکستان کەوتە جەنگەوە و لەو جەنگەدا پشتگیری لە بزووتنەوە جووداخوازییەکانی ڕۆژهەڵاتی پاکستان کرد، کە دواتر سەرکەوتنیان بەدەستهێنا و وڵاتی بەنگلادیشی لێ درووستبوو، هەر لەم جەنگەدا هیندستانی کردە یەکێکە لە زلهێز و وڵاتە کاریگەرەکانی ناوچەکە بەتایبەتى لە باشووری ئاسیادا. هەروەها لە سەردەمى دەسەڵاتیدا بۆ یەکەمجار هیندستان یەکەم مانگى دەستکردى رەوانەى بۆشایى ئاسمان کرد. بۆ ماوەى سێ خول سەرۆکایەتى حکومەتى وڵاتەکەى کردوە. لەمێژوى نیمچە کیشوەرى هندیدا یەکەم ژنە گەیشتۆتە پۆستى سەرۆک وەزیران. رۆژنامەى سانداى تایمزى بەریتانى بە گرنگترین ژن ناوى بردوە کە لە سەدەى بیستدا دەرکەوتووە. گۆڤارى تایمى ئەمەریکیش بە یەکێک لە سەد ژنە کاریگەرەکەى جیهان ناوزەدى کردوە.

“سەرۆکایەتى و گەندەڵى”

 

لە (1971) هەڵبژاردنێکى نوێ لە هیندستان بەڕێوەچوو، لانیکەم (150) ملیۆن دەنگدەر بەشدارییان تێداکرد، ئەندێرا و پارتەکەى سەرکەوتنێکى گەورەیان بەدەستهێنا. بەمەش بووە بەهێزترین سەرۆک وەزیرانى هیندستان لەدەمى سەربەخۆییەوە، تەنانەت بابیشى خودانى ئەو هەموو دەسەڵات و توانایە نەبوو. لە هەڵبژاردنەکانى (1977) ئەندێرا دۆڕا. لە دادگا بە گەندەڵى تاوانبارکرا. بەڵام کۆڵینەدا و رێگاى دادگاى گرتەبەر و دواى سێ ساڵ گەڕایەوە بۆ دەسەڵات. لە (1984) هەڵبژاردنێکى دیکە کرا و بۆ جارى چوارەم ئەندێرا بووەوە سەرۆک وەزیران، ئەوەش بۆ هیچ کەسێکى دیکە رووینەدابوو. لە سەرەتاى هەشتاکاندا هیندستان لەبەردەم هەڵوەشانەوە و دابەشبووندا بوو. ململانێى نێوان هیندۆس و سیخ و موسڵمان و مەسیحیەکان گەیشتە چڵەپۆپە. چەندین هەرێم هەڕەشەى جیابوونەوەیان دەکرد. تا ئەندێرا گاندی زیاتر دەستی بەسەر دەسەڵاتدا توندتر دەکردەوە و سیستەمی ناوەندی لە نیودەلهی بەهێزتر دەکرد. دابەشبوونەکان لە هەرێمە دوورەکاندا گەورەتر دەبوون.

لەم سەروبەندەدا ئەندێرا دووچارى رووداوێکى غەمگین هات. لە (23/6/1980) سانجى کوڕە گەورەى لە تەمەنى (33) ساڵیدا فڕۆکەکەى لەسەر ئاسمانى نیودەلهى کەوتە خوارەوە و گیانى لەدەستدا. هەندێک سەرچاوەش گومانى ئەوە دەکەن رووداوەکە پلان بۆ داڕێژراو بووە، تاوەکو ئەندێرا لەڕووى دەروونیەوە بڕوخێنن. بەتایبەتى دواى ئەوەى لە هەڵبژاردنەکانى ساڵى (1980)دا، سانجى دەنگێکى بێشومارى هێنا و کورسیەکى پارلەمانى بردەوە. ئەندێراش ئەم کوڕەى بۆ جێگرتنەوەى خۆى لە سەرۆکایەتى حکومەتدا ئامادەکردبوو. لەدواى مردنى سانجى، ئەندێرا داواى لە راجێڤى کوڕى کرد بێتە ناو دونیاى سیاسەتەوە و خۆى بۆ سەرۆکایەتى حکومەت ئامادەبکات، هەرچەندە لەو دەمەدا راجێڤ ئارەزووى سیاسەتى نەدەکرد و زیاتر بە فڕۆکەوانیەوە سەرقاڵ بوو، حەزى دەکرد ببێتە فڕۆکەوانێکى پرۆفیشناڵ.

“تیرۆرکردنى ئەندێرا”

 

لە هەشتاکاندا ئەندێرا و سیخەکانى هیندستان کەوتنە ناکۆکییەکى تووندەوە. سیخەکان بەزۆرى لە شارى (ئامرى تسار) دەژیان کە یەکێکە لە شارە پیرۆزەکانى سیخەکان و پەرستگاکەشیان هەر لەوێندەرە. دواى مانگرتنى (سانت بیندرا)ى سەرکردەى رۆحى سیخەکان لەگەڵ ژمارەیەکى زۆر لە لایەنگرانى لە پەرستگاکەیاندا، ئەندێرا فەرمانى بە پۆلیس کرد پەلامارى ئەو ناوچەیە بدەن. لە ئاکامى ئەو پەلامارەدا زیاتر لە (500) کەس کوژران و لەهەردوولاش زیاتر لە هەزار کەس بریندار بوون. زیاتر لە دوو هەزار سیخى دەستگیرکران. لەم شەڕەدا سانت بیدراى رابەرى سیخەکان کوژرا.

کوشتنى بیندرا و وێرانکردنى پەرستگاکەیان، وایکرد هەستى رق و تۆڵەکردنەوە لاى سیخەکان پەرە بسێنێت. بۆ چەندین رۆژ خۆپیشاندانیان کرد و داواى کوشتنى ئەندێرایان دەکرد. سەرۆک وەزیرانیش بە دەستگیرکردنى ژمارەیەکى زیاتر لە سیخەکان و پەستانیان لەزیندان وەڵامى دانەوە.

لەو دەمەدا کەسە نزیکەکانى دەوروبەرى ئەندێرا، هەستیان بە مەترسى لەسەر ژیانى دەکرد. بەنمونە وەزیرى بەرەڤانى ویستى قایلى بکات کە پاسەوانە تایبەتەکانى لە پۆلیسەوە بۆ سوپا بگۆڕێت. وەلێ ئەندێرا رەتیکردەوە و وتى: من سەرۆکى حکومەتێکى دیموکراسیم و گەل هەڵیبژاردوم، دیکتاتۆرێک نیم لەڕێگەى کودەتاى سەربازییەوە هاتبم. بۆچى دەتانەوێ لە خۆم بترسم؟

پاشان سەرۆکى دەزگاى هەواڵگرى، داواى لە ئەندێرا کرد سەرجەم پاسەوانەکانى دووربخاتەوە کە بە بنەچە سیخى بوون و متمانەیان پێنەدەکرا. بەڵام ئەندێرا هێندە پاسەوانەکانى خۆشدەویست حەزى نەدەکرد کەسیان دووربخاتەوە. دواجار ئەوەى هەرگیز بە بیری ئەندێرادا نەهاتبوو روویدا. لە رۆژى (31/تشرینى یەکەم/1984)، کاتێک ئەندێرا وەکو نەریتى رۆژانەى خۆى بە پێ لە ماڵەوە بەرەو بارەگاى سەرۆکایەتى وەزیران دەڕۆیشت، سێ پاسەوانى تایبەتى بوون کە سیخ بوون، گولەبارانیان کرد و هەر لەوێدا گیانى سپارد.

“راجێڤ دەبێتە سەرۆک”

 

لەدواى تیرۆکردنى ئەندێرا، راجێڤى کوڕە گەورەى بووە سێیەمین کەس لە ماڵباتى “جەواهیر لال نەهرۆ” کە بگاتە پۆستى سەرۆک وەزیران. ئەو لە (20/ئاب/1944) لە شارى مۆمباى لەدایکبووە. سەرەتا وەکو فڕۆکەوانێکى پیشەگەر لە هێڵى ئاسمانى هیندى کاریکردوە. دواى تیرۆرى دایکى بەناچارى هاتە ناو دنیاى سیاسەتەوە. لەدواى مردنى براکەشى وازى لە فڕۆکەوانى هێنا و لەبرى ئەو بۆ پارلەمان هەڵبژێردرا. لە ساڵى (1984) و لە تەمەنى چل ساڵیدا بووە سەرۆک وەزیران. راجێڤ و پارتى کۆنگرەى نیشتیمانى لە هەڵبژاردنى ئەو ساڵەدا سەرکەوتنێکى بەرچاویان بەدەستهێنا. لەماوەى سەرۆکایەتیدا راجێڤ هانى وەبەرهێنانى بیانى و ئابوورى ئازادى دەدا، سەرکردە لاوەکانى هێنایە پێشەوە و هاوڕێیانى دایکى دوورخستەوە، هەرچەندە ئەوان هەڵیانبژاردبوو. دواى دۆڕاندنى هەڵبژاردنەکانى (1989) دەستى لە سەرۆک وەزیرى کێشایەوە.

لە هەڵبژاردنەکانى (1991) خۆى ئامادەکرد بۆ هەڵبژاردن. لە کەمپینى هەڵبژاردندا سەردانى زۆرینەى ویلایەتەکانى کرد. پێشینى دەکرا پارتەکەى زۆرترین کورسى بباتەوە. بەڵام بەهۆى توندوتیژى نێوان هندۆس و موسڵمانەکانەوە ئەو هەڵبژاردنە بووە تووندوتیژترین هەڵبژاردنى وڵاتەکە و زیاتر لە دوو هەزار کەس کوژران. لە (21/ئایار/1991) و لە دووەم رۆژى دەنگداندا، بەهۆى تەقینەوەى بۆمبێکى بەهێز لە گوڵدانێکدا راجێڤ غاندى تیرۆرکرا. هەرچەندە هیچ لایەنێک بەرپرسیارێتى خۆى لەو تەقینەوەیە رانەگەیاند، بەڵام پەنجەى تۆمەت بۆ پڵنگەکانى تامیل درێژکرا، کە بۆ دروستکردنى دەوڵەتێک بۆ تامیلیەکان لە دورگەى سریلانکا تێدەکۆشان.

“خانمێکى ئیتالى لە لوتکەى دەسەڵاتدا”

 

دواى تیرۆرکردنى راجێڤ، دەبوو (سۆنیا منیۆ)ى هاوسەرى شوێنى بگرێتەوە. ئەو ئیتالى بوو لە شارى تۆرینۆ لەدایکبووبوو. راجێڤ لەکاتى خوێندنى لە زانکۆى کەمبریجى بەریتانى ناسیبووى. ساڵى (1968) هاوسەرگیرییان کردبوو.  پارتى کۆنگرەى نیشتیمانی فشارێکى زۆرى لە سۆنیا کرد تاوەکو بێتە ناو دونیاى سیاسەتەوە، چونکە کرابووە نەریت کە دەبێت یەکێک لە ئەندامانى ماڵباتى (نەهرۆ) سەرۆکایەتى حزب وەربگرن. سۆنیا لەسەرەتاوە ئەو بیرۆکەیەى رەتکردەوە. بەڵام بەهۆى فشارە بەردەوامەکانەوە ملى دا و ئەو پۆستەى وەرگرت. ساڵى (1998) سەرۆکایەتى حزبەکەى وەرگرت و لە (1999) کورسیەکى پارلەمانى بردەوە. بەڵام دواى دانوستانێکى تاقەت پڕوکێن دەستبەردارى سەرۆک وەزیرى بوو، تەنها بە سەرۆکایەتى پارتى کۆنگرەى هیندى قایل بوو.

بەم شێوەیە بنەماڵەى جەلال نەهرۆ دواى نزیکەى نیو سەدە لە حکومڕانى وڵاتەکەیان دوورکەوتنەوە.

سەرچاوەکان:

  1. عصام عبدالفتاح: اغتیالات سیاسیە هزت العالم و غیرت وجه التاریخ، چاپى یەکەم، 2008، دار الکتاب العربى، لاپەڕەکانى 243 – 254.
  2. ماڵپەڕى الجزیرە نت.
  3. ماڵپەڕى ویکیپدیا.

پۆستی پێشوو

  فەرهاد پیرباڵ و هاوجیلەکانی

پۆستی داهاتوو

چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

بارام سوبحی

بارام سوبحی

نووسەر

پەیوەندیداری بابەتەکان

جینۆسایدى نامیبیا، ئەڵمانیا دواى سەد ساڵ داواى لێبوردنى کرد
بەڵگەنامە و ڕوداو

جینۆسایدى نامیبیا، ئەڵمانیا دواى سەد ساڵ داواى لێبوردنى کرد

ئه‌یلول 8, 2023
24
ڕژێمی ئینتیداب (ماندات) چییە؟
بەڵگەنامە و ڕوداو

ڕژێمی ئینتیداب (ماندات) چییە؟

ئاب 20, 2023
46
ناوبژیوانییەكی “شێخ مەحمودی حەفید” لە چەند بەڵگەنامەیەكدا
بەڵگەنامە و ڕوداو

ناوبژیوانییەكی “شێخ مەحمودی حەفید” لە چەند بەڵگەنامەیەكدا

ئاب 13, 2023
133

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلکترۆنیکەت بڵاو ناکرێتەوە . خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئاب 2023
د س W پ ه ش ی
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031  
« تەموز   ئیلول »
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • EnglishEnglish
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە