پێش هەموو شتێک، لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان دا، کەس یەکلایەنە دایک و باوکی کۆمەڵێک منداڵ نییە لە دەرەوەی سنورەکانی خۆی، بەردەوام خەریکی پاراستن و بەخێوکردنیان بێت.
هەرێمی کوردستان، بەرئەنجامی گۆڕانکاریی جیهانی و ناوچەیی درووست بوە. لە گۆڕانی ناوچەیی و جیهانییشدا؛ هێز، بەرژەوەندیی، دیبلۆماسییەت، ئاسایشی هاوبەش، کێبڕکێ و باڵانسی هێز هەیە. نەک فڵان و فیسار لایەن خیانەتی لێکردین: خیانەتی چی؟! خۆ ئەمە دڵداریی نییە، ئەمە سیاسەت و بەرژەوەندییە. بەرانبەرەکەت ناخوێنیتەوە، بەها بۆ هەوڵەکانی دانانەیت و، خۆت ناخزێنیتە ناو خەیاڵدان و بەرژەوەندییەکانی ئەوەوە، وەڵامی داواکارییەکانی نادەیتەوە، ئەویش ناتخوێنێتەوە، بەهات بۆ دانانێت و، داواکاریی و بەرژەوەندییەکانت ڕەچاو ناکات.
لەگەڵ ئەمەشدا؛
لە دوای ساڵی (١٩٩٠) ەوە، ویلایەتە یەکگرتوەکان ئەوەی بۆ کوردی کردوە، بۆ هیچ کیان و دەوڵەتێکی لە گۆی زەوییدا نەکردوە. ناوچەی دژە فڕینی درووستکرد، بڕیاری لە نەتەوە یەکگرتوەکان و ئەنجومەنی ئاسایش دەرکرد بۆ داننان بە پەرلەمان و حکومەتی هەرێمی کوردستان، ئینجا بڕیاری ٩٨٦ ی نەوت بەرانبەر خۆراک دەرکرا. پاشان کورد چوون شەڕی ناوخۆیان کرد و ئەمریکا هات نێوبژیوانی کردن و ڕێککەوتنی ئاشتی ئیمزاکرد. سەددام حوسەینی ڕووخاند، هەموو دەرگایەک بۆ کورد کرایەوە، کورد بوون بە حاکمی ڕەهای کەرکوک و ئێراق. دەستووری نووسییەوە، فیدراڵییەتی بۆ کورد چەسپاند، لێشاوێک کۆمپانیاو نوێنەرایەتی جیهانی هاتنە هەرێمی کوردستان، سەدان سەرۆک و وەزیر و شاندی کاریگەر هاتنە کوردستان.
تەنانەت «مۆدێرنە» کە بۆ خودی ئەمریکا زیانی هەبوە، بۆ کورد سەراپا بەرەکەت بوو؛ لەسەردەمی جەنگی سارددا کورد دەنگی بۆ هیچ کوێ نەدەگەیشت، بەڵام دواتر هەر هاوڵاتییەکی ئاسایی کورد، هەر پەیامێکی هەبوایەو هەیە گوێ و چاوی دونیای بۆ کراوەتەوە { بەهۆی ئامرازەکانی مۆدێرنیتەوە}. ئینجا لە شەڕی داعش دا، ئەمریکا و دەیان دەوڵەتی هاوپەیمانان هاتن و ملیارەها دۆلار هاوکاری کوردیان لە ڕۆژئاواو باشوور کرد. مانگانە هاوکاری هێزی پێشمەرگە دەکەن، هەر هەفتەیە و وەزیری بەرگری وڵاتێکی ئەوروپی لەو دەشتو دەرەی کوردستان خەریکی بەسەرکردنەوەی بنکەکانی مەشق و ڕاهێنانە. گەورەترین قونسوڵخانەی ئەمریکی لە هەرێمی کوردستانە، ئەمریکا ٢٥٠ ملیۆن دۆلاری تەنها بە یەک کێڵگەی گازیی هەرێم داوە بۆ فراوانترکردنی، بە سەدەها ملیۆن دۆلار لە ژێر ناوی پرۆگرامی جیاجیادا وەک فەند بۆ دامەزراوەو نۆژەنکردنەوەو ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و زانکۆکان خەرج کردوە. کورد چوار خول بەدوای یەکدا بونەتە سەرۆکی وڵات لەبەغدا، هیچ بەرەکەتێکیان بۆ میللەتەکەی خۆیان نییە و خەریکی گیرفان پڕکردنن، ئەمریکا چ بکات؟ سەرۆک کۆماری کورد لە بەغدا نوسراوی بۆ هێڵی ئاسمانی ئێراقییە کردووە داشکاندن بۆ مناڵەکانی بکەن، ئەمە هەمووی لای ئەمریکا تۆمارکراوە.
ئێستا، ئەمریکا دەڵێت؛ سەت جار تکامان کردوە، یەک هێزی نیشتیمانیی – سەربازیی- پۆشتەو پەرداخ بۆ خۆتان درووست بکەن، تا ئێمەش هاوکارییەکانمان بەردەوام بێت.
پرسیار ئەوەیە؛ ئایا ئەمریکا ناوچەکە چۆڵ دەکات؟ ئەمریکییەکان لەسەر ئاستیی فەرمیی دەیان جار دەڵێن « ئێمە نەک چۆڵی ناکەین، بەڵکو پێچەوانەکەی دەکەین». بێگومان ئەمریکا چۆڵی ناکات، ڕەنگە ئەولەویەتی دیکەی بۆ درووست بوە؛ کە جەنگی ئۆکراین و پرسی بەرپێگرتنە بە هەژموونی چین لە تایوانەوە تا دەگاتە ڕێگای گەشە. بێگومان بن، کە تەنانەت ئەم نووسینەی ئێوە لەم ئەکاونتە فەرمییە بە کوردیی دەیخوێننەوە، لە کاتژمێرەکانی ئایندەدا ئەمریکییەکانیش دەیخوێننەوەو ئاگایان لێیەتی. لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا لە دوای ئیسرائیل کورد دووەمین ستراتیجیترین هاوپەیمانی ئەمریکایە، باشترین نموونە؛ ئایا بۆ ئەمریکا مامەڵە کردن لەگەڵ ئەبو فەدەک و قەیس خەز عەلی و عامری ئاسانە یان لەگەڵ کوردو پێشمەرگەو ئەو هەموو کچە جوان و کوڕە قۆزەی ڕۆژانە بە ئەکسێنتی ئەمریکی لەگەڵیان دادەنیشن و گفتوگۆ دەکەن؟!
ئەمریکا هێزی زیاتری ڕەوانەی کەنداو و سوریا کردوە، بێگومان هێز بڵاوە پێدەکات، ئەوانەی لە تێورەی نیۆڕیالیستەکان و « کینز واڵتز- Kenneth Waltz» شارەزان، دەزانن سروشتی سیاسەتی نێودەوڵەتی فەوزایە، بۆ ئەوەی لە فەوزایەکدا دەوڵەتێکی دراوسێ پەلاماری ئەودیو، یان یەکێکی سەردەستە ژێر دەستەیەک قووت نەدات؛ دەبێ حاکمێک یان زلهێزێکی جیهانی بە کووتەکێکەوە بە پێوە بێت. زیاتر لە ١ ملیار حەپ لەماوەی ٢ ساڵدا لە ئێراق و سوریا و لوبناندا بۆ بێهۆشکردن بڵاوکراونەتەوە، جگە لە مەترسییەکانی سەرهەڵدانەوەی داعش لە سنورەکانی سوریاو ئێراقدا؛ بێگومان ئیشی ئەمریکا ئەوەیە ئامادەگیی هەبێت. لەبەرانبەردا ئیشی کوردیش ئەوەیە وەک بزمارێک بچێتە ناو پێڵاوی پیاوێکی زلەوە، بۆ ئەوەی بەردەوام خۆی و پرس و خواستە باڵاکانی وەبیر بهێنێتەوە. وا دەردەکەوێت؛ لە هەرێمی کوردستان هەبن وا بیربکەنەوە کە؛ ئەمریکا پێویستە بزمارەکە بێت و ئەوانیش هەر لە جێگەی خۆیان بێ وەڵام، قیت بوەستن!
