“بوونی گەل و نیشتمانەکەمان پەیوەستە بەدەوڵەتێکی كوردستانی بەهێز و شکۆمەند”
دروستکردن و بەڕێوەبردنی دەوڵەت هەم پرۆسەیە و هەم پرۆژەیە، بەردەوامیەتی دەوێت و کارکردنی لەسەر سیستەمی کردنی هونەر و زانستی دەوڵەتمەداری بۆ ئەم ئامانجە مەزنە کاری زۆر و شەونخونی دەوێت، بە هەموو دڵسۆزیەک و هەوڵدان، هونەری حوکمڕانی و دەوڵەتمەداری دوو چەمکی جیاوازی هەیە: ئەقڵیەتی پیاوان و خانمانی دەوڵەتمەدار، زۆر فراوانتر و تیژتر و دووربینترە لە ئەقڵیەتی حوکمڕانی. هەموو دەوڵەتمەدارییەک توانای حوکمڕانی هەیە، بەڵام هەموو حوکمڕانیەک توانای دەوڵەتمەداری نیە. مەزنترین ئەرک لە ئێستا لە ئەستۆی “مەسروور بارزانی” ئەوەیە کارکردن بۆ چەسپاندنی ئەقڵیەتی حوکمڕانی دەوڵەتمەداری لە باشور کوردستان. ئەرکی پاراستنی هەموو بوونێکی کوردستانی بپارێزێت، بەرگری لێ بکات و بەهێز و پتەوی بکات لەهەر شوێنێکی ئەم جیهانە بۆ ئەم ئامانجە مەزنە، پێویستیمان بە پرۆژەی ستراتیژیای سەدەی کوردستانی هەیە.
بۆ تێکشاندن و لەگۆڕنان و پوچەڵکردنەوەی هەموو پیلان و هزرێکی داگیرکەران، هەموو هێزێک نیازی دژایەتی کردنی کوردستان و میللەتەکەمانی هەیە، ئەرکێکی نیشتمانی و ئەخلاقی و ئینسانی پیرۆزە و حەتمیەتێکی بوون و نەبوونی میللەتەکەمان و نیشتمانەکەمانە. لە پێناو کوردستانێکی شکۆمەند و بەهێز و کاریگەر لە گۆڕەپانی سیاسی هەرێمی و نێودەوڵەتی، ئەرکی پارستنی سنوور و بوونی ماددی و مەعنەوی کوردستان بپارێزێت. هەروەها بەرژەوەندییە باڵاو گرنگییەتی (حیوی) کانی و گرەنتی کردنی بەرژەوەندیەکانی لە مەجالاتی حیوی و قووڵایی ستڕاتیژی .
ئەم ئەرک و ئامانجە مەزنە دەسەپێنێتە سەر گەلی کوردستان و بەتایبەت نوخبەی کۆماریخوازانی کوردستان بەتایبەت پیاوان و خانمانی دەوڵەتمەداری کوردستان. بەجێ گەیاندنی ئەو ئامانج و ئەرکە مەزنە لە جەوهەری ڕزگار بوون و ئازادبوونی میللەت و نیشتمانەکەمانی تێدایە بە بوون و سنووریەوە. بەجێ گەیاندنی ئەو ئامانجە دەمانپارێزێت لە جەنگی بوون و نەبوونی داگیرکارانی کوردستان و داگیرکەرانی هێزە کۆڵۆنیالیزمەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست وەک دەوڵەتە کۆڵۆنیالیزمەکانی (ئێراق ـ ئێران ـ تورکیا ـ سووریا) . دوژمنان و داگیرکەران كوردستان، بەهەموو شێوازێکی یاسایی و سیاسی و شارستانی و جیۆسترئایینی و ئابووری، ئایین و ئابووری و فەرهەنگی و میدیایی، لەهەموو ئەم بوارانەدا و هەموو جۆرەکانی هێزی نەرم و هێزی ڕەق و هێزی زیرەک بەرامبەر میللەتەکەمان بەکاردێنن و بەهەموو توانایەک داگیرکەرانی کوردستان خستویانەتە گەڕ بۆ لەناوبردن و سڕینەوەی کوردستان و میللەتی شکۆمەندی کورد.
بۆ تێکشاندن و لەگۆڕنان و پوچەڵکردنەوەی هەموو پیلان و هزرێکی داگیرکەران، هەموو هێزێک نیازی دژایەتی کردنی کوردستان و میللەتەکەمانی هەیە. بۆ ئەم ئامانجە مەزنە “پرۆژەی ستڕاتیژی سەدەی کوردستانی، ئەرکێکی نیشتمانی و ئەخلاقی و ئینسانی پیرۆزە و حەتمیەتێکی بوون و نەبوونی میللەتەکەمان و نیشتمانەکەمانە”. بۆ ئەم ئامانجەش دانانی ستراتیژیایەکی گشتگیری دینامیکی و دیالێکتێکی سەد ساڵەی یاخود پرۆژەی سەدەی كوردستان، لەسەر بناغە و بنەمای دروستکردن و پارێزگاریکردن و بەڕێوەبردنی دەوڵه‌تی کوردستان لەخۆیدا دەبینێتەوە.
لەهەمان کات؛ پلان و ستراتیژیای هەبێت سەبارەت بە ڕیشەکێشکردنی هەموو جۆرە هەڕەشەکان و دژایەتیەکان کە ڕووبەرووی کوردستان دەبێتەوە. بۆ ئەم ئامانجەش دانانی ستڕاتیژیایەکی گشتگیری دینامیکی و دیالێکتێکی سەدساڵەی یاخود پرۆژەی سەدە لەسەر بناغە و بنەمای دروستکردن و پارێزگاریکردن و بەڕێوەبردنی کوردستان لەخۆیدا ببینێتەوە. لەهەمان کات، پلان و ستراتیژیای هەبێت سەبارەت بە ڕیشەکێشکردنی هەموو جۆرە هەڕەشەکان و دژایەتییەکان کە ڕووبەرووی کوردستان دەبێتەوە، ئەوانیش پێنج جۆرن:ــ
1ــ خۆی لەو هەڕاشەنە دەبینێتەوە کە هەڕەشەیەکی نزیک و بێگومان و بەردەوامە.
2ــ نزیک و محتملە(ڕێی تێدەچێت).
3ــ دوورو محتملە(ڕێی تێدەچێت).
4ــ دوورە و بێگومانە و بەردەوامە.
5ــ ئەو هەڕەشانەی کە ڕێژەییە و بەردەوامە
یەکەم:- خۆی لەو هەڕاشەنە دەبینێتەوە کە هەڕەشەیەکی نزیک و بێگومان و بەردەوامە. هەڵبەتە مەبەستم لەم جۆرەیان هەڕەشەی کۆڵۆنیالیزمەکانە ئەو وڵاتانەی کوردستانیان داگیرکردووە چ لە باکوور و باشوور و ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوا کەلە سەرەتای بوونیانەوە دەستیان بە دژایەتیکردن و سڕینەوەی کورد کردووە، بەڵام نەوەکانی ئێمە بەهۆی دڵسۆزی و دڵپاکی و لایەنی ئایینی و مەزهەبی و هەمیشە بە ڕەهەندێکی لێبووردەیی مامەڵەیان لەگەڵیان کردووە، چه‌سپاندنی ئەم چەمکە دەبێتە قەڵغانی پاراستنی هزری لە مێشکی نەتەوەکەمان.
دووم:- نزیک و محتملە (ڕێی تێدەچێت)، لەم جۆرەشیاندا مەبەستمان لەو هێزانەیە پاڵپشتی و هاوپەیمانیەتی دوژمنانمان دەکەن کە بەرژەوەندیان وا دەخوازێت بۆنموونە ئەو وڵاتانەی کەباس لە هزری یەکێتی نەتەوەیی دەکە وەک یەکێتی نەتەوەیی عەرەبی یاخود یەکێتی نەتەوەیی گەلانی تورکی یان ئێران لەژێر دروشمی ئێرانیزم و شیعەگەرایی کە لە پێناو دەسەڵات و بەرژەوەندیەکانی زیندووی دەکاتەوە، هەروەها ئەو جۆرە هەڕەشانەی کە لە ناوخۆی وڵات سەرهەڵدەدات لەهەموو ڕەهەندەکان و بوارەکاندا
سێیه‌م:- دوورە و بێگومانە و بەردەوامە، هەڵەبەتە لێرە مەبەستم لەو هێزە کۆڵۆنیالیزم و نێودەوڵەتیانەیە وەک؛ ڕوسیا ـ بەریتانیاــئەمەریکا، ئەو وڵاتانەی دەیانەوێت کۆنتڕۆڵی ناوچەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بکەن بۆ ڕاگرتنی باڵانسی هێز کە دەگۆڕێت لەکاتی جەنگدا بۆ نموونە ڕێککەوتنامەی سایکس بیکۆ، هەروەها ئەو هەڕەشانەی دەخرێتە سەر ڕۆڵەکانی نیشتمان لەدەرەوەی وڵات، هەڵبەتە مەبەستم لە سیخوڕی کردنیان و تێکدانی کولتووریان یان چەواشەکاریان و بەکارهێنانیان دژی نەتەوەی خۆیان.
چوارەم:- دوورو محتملە(ڕێی تێدەچێت)، هەڵبەتە مەستم لەو گۆڕانکارییانەیە کەسەر هەڵدەدەن دەبێتە هۆی گۆڕینی سیاسەتی نێودەوڵەتی و هەڕەشە دروست دەکات، وەک سەرهەڵدانی تیرۆر و قەیرانی نێودەوڵەتی و هەڕەشەی تەکنەلۆجی.
پێنجەم:- ئەو هەڕەشانەی کە ڕێژەییە و بەردەوامە،،،هەڵبەتە مەبەستم لەو هەڕەشانەی ناوخۆیە وەکو سیاسی و کۆمەڵایەتی کە بەپێی ئەقڵیەتی ستڕاتیژی و سیاسی دەست نیشان دەکرێت لەکاتی سەرهەڵدانی.
بۆ ئەم مەبەستەش بۆ سەرکەوتن پێویستە ئەو نوخبە کوردستانیە لەڕووی جۆرەوە ببن بە:-
ٲــ نوخبەیەکی هزری .
ب ــ نوخبەیەکی جێ بەجێ کاری .
۱ــ ئەرکی ئەو نوخبەیە جێبەجێکردن و چاودێریکردن و پێداچوونەوەی پرۆژەی سەدەی کوردستانی لە ئەستۆ بگرێت، لە ناوەوە و دەرەوەی کوردستان بە ئەقڵیەتێکی هەواڵگریانە و زۆر بەنهێنی ئەو کارە ئەنجام بدەن، لە هەمووی گرنگتر ئەو نوخبەیە داماڵراوبێت لەهەموو ئەقڵیەتێکی حیزبی و خێڵەکی و ناوچەگەرایی و بەرژەوەند خوازی.
۲ــ پتەوکردن و بوونیادنان و چەسپاندنی ئەقڵیەتی کوردستانی لەسەروو هەموو شتێکەوە بێت جگە لەکوردستانی دوژمنە یان دوژمنێکی ئاشکرایە یان دوژمنی شاراوەیە یان دۆست نیە ئەگەر دۆستیش بێت دۆستی بەرژەوەندیەکانی خۆیەتی.
گەلی کوردستان حوکمڕانی نەکردووە تاوەکو نەوەیەکی نیشتمانی بە ئەقڵییەتێکی یاسایی و سیاسی و ئیداری ستراتیژی، بۆ یەکەمجار دوو وانە لە قوتابخانەکان زیاد دەکەین، پەروەردە کردن و بوه‌نیادنانی گەل. پێویستە لە تەمەنی منداڵیەوە بێت نەک لەتەمەنی گەورەیی بێت. سەرچاوەی وڵاتی بەهێز گەلێکی هۆشیارە ئیدی ئەرکی نیشتمانپەروەرانە زۆر بەجدی و دڵسۆزی و ئەقڵانی کاربکەین، بە سیستەماتیکی یاسای نیشتمانی لە سەدەی بیست 20 کە کورد گەورەترین قوربانی سیاسەتی رێککەوتنامە و پەیماننامەی کۆڵونیالیزمی ئەوروپی و عەرەبی و فارسی بوو، بەهۆی ئەو ستەم و داگیرکاریەی ڕووبەڕوی کورد بووەتەوە کورد هەمیشە لەبەرگری کردن و ئەقڵیەتی چەکدار و شۆڕشگێڕی بوەتەوە هیچ کاتێک بیری لە هێرشکردن و فراوانکردنی خاکی و دەسەڵات نەکردۆتەوە سەڕەرای ئەوەی خاکی بەش بەش و پارچە پارچە کرا تەنها بیریان لەوە کردەوە بەرگری بکەن، هەرچەندە دوژمن و داگیرکەر بەردەوام بەدوای ڕێگەیەک دەگەڕێت تاوەکو بەیەکجاری کورد لەناو ببات شەڕی ئەوان لەگەڵ کورد شەڕی سنور و بوونە.
دەیانەوێت لەسەر خاکی خۆی بەیەکجاری کورد بسڕێتەوە بۆیە دەبینین هەرکاتێک کورد هەوڵی هەستانەوە و خۆڕێکخستنەوە بدات دەست بەپێشکەوتن بکات و بەسەربەخۆیی و ئازادانە بڕیار بدات، داگیرکەر و دوژمن هەوڵەکانیان چڕدەکەنەوە بۆ لاوازکردنی پێگەی کورد چ لەسەر ئاستی جیهانی و نێودەوڵەتی چ لەسەر ئاستی ناوخۆیی و هەرێمی، ئەقڵیەتی شۆرشگێری دەتوانێ وڵات و میللەت ئازاد کات لە چنگی داگیرکەران و دەتوانێ بەشێوەیەک لە شێوەکان دەوڵەتی سەربەخۆیی دامەزرێنێ بەڵام مەحاڵ وزۆر ئاستەمە بتوانێ دەوڵەت بەڕێوەببات، گەر دەوڵەت و حوکمڕانی بە ئەقڵیەتی شۆڕشگێری بەڕێو ەببردرێت ئێ بێگومان لەکۆتایدا میللەت پاشەکشەدەکات و دەبێتە هۆی ڕووخانی کۆمەڵگا.
