• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
شه‌ممه‌, ته‌مموز 26, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    لەبارەی كیشەی كەمی سیولەی نەختی لە ئێراق

    لەبارەی كیشەی كەمی سیولەی نەختی لە ئێراق

    بیردۆزی بۆشاییگەری دێرین و ئایین؛ ئایا بیردۆزەکە بەستەرەی بەیەکگەیاندنی ئایین و زانستە؟

    ئێراق کەشتییە پۆستکۆڵۆنیاڵیە کونبووەکە لە لێواری نقومبوونی یاساییدایە

    سیاسه‌تی نه‌گۆڕی حكومه‌تی فیدراڵی و دژایه‌تی هه‌رێمی كوردستان

    سیاسه‌تی نه‌گۆڕی حكومه‌تی فیدراڵی و دژایه‌تی هه‌رێمی كوردستان

    ئەمریکا لە هەڵوەشاندنەوەی سۆڤیەتەوە بۆ ڕاگرتنی هەژمونی چین

    ڕێککەوتنی ١٩٧٣ نێوان ئێراق و تورکیا چیە؟

    سەدام و کیمیا بارانکردنى هەڵەبجە

    گۆرانی و مۆسیقای کوردی لەسەردەمی عوسمانیەکان

    هەڵسەنگاندنی پەیوەندی بودجەی نێوان هەولێر و به‌غداد

    هەڵسەنگاندنی پەیوەندی بودجەی نێوان هەولێر و به‌غداد

    درۆنەکان و دەروزەکان

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 113

    ئەمریکا لە هەڵوەشاندنەوەی سۆڤیەتەوە بۆ ڕاگرتنی هەژمونی چین

    ڕۆڵی میدیا لە ئاسایشی نیشتیمانیدا

    ‎ئایا ئەلتەرناتیڤی خەباتی چەکداری هەر چەکدارییە؟

  • شــیکار
    دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

    دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

    زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

    زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

    پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

    پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

    ئیسرائیل و درووزەکانی سوریا؛ ستراتیژێکی مەترسیدار و بۆمبێکی تەوقیتکراو

    ئیسرائیل و درووزەکانی سوریا؛ ستراتیژێکی مەترسیدار و بۆمبێکی تەوقیتکراو

    ئاینده‌ی سوریا

    ئاینده‌ی سوریا

    پوختەیەك دەربارەی زیرەكی دەستكرد، بەكارهێنان و سوود و گرفتەكانی

    پوختەیەك دەربارەی زیرەكی دەستكرد، بەكارهێنان و سوود و گرفتەكانی

    ئێراق کەشتییە پۆستکۆڵۆنیاڵییە کونبووەکە لە لێواری نقومبوونی یاساییدایە

    ئێراق کەشتییە پۆستکۆڵۆنیاڵییە کونبووەکە لە لێواری نقومبوونی یاساییدایە

    ئایا سوریا و ئیسرائیل بەرەو ئاشتی هەنگاو دەنێن؟

    ئایا سوریا و ئیسرائیل بەرەو ئاشتی هەنگاو دەنێن؟

    شڕۆڤەیەک بۆ هەڤدەیەمین کۆبوونەوەی سەرانی وڵاتانی بریکس

    شڕۆڤەیەک بۆ هەڤدەیەمین کۆبوونەوەی سەرانی وڵاتانی بریکس

    ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم دەزگایەکە بۆ پشکنین یان ئامرازێکى شەڕە؟

    ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم دەزگایەکە بۆ پشکنین یان ئامرازێکى شەڕە؟

  • ئــــابووری
    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

    مێژووى نیشتەجێبوونى کورد لە قەفقاز

    مێژووى نیشتەجێبوونى کورد لە قەفقاز

    ڕۆژئاوای کوردستان و هاوکێشە نێوده‌وڵه‌تییەکان

    ڕۆژئاوای کوردستان و هاوکێشە نێوده‌وڵه‌تییەکان

    یادەوەری، ناسنامە و بەرخۆدان، وەك بناغەکانی کوردبوون

    یادەوەری، ناسنامە و بەرخۆدان، وەك بناغەکانی کوردبوون

    كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

    كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

    حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

    حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

  • چاوپێکەوتن
    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    لەبارەی كیشەی كەمی سیولەی نەختی لە ئێراق

    لەبارەی كیشەی كەمی سیولەی نەختی لە ئێراق

    بیردۆزی بۆشاییگەری دێرین و ئایین؛ ئایا بیردۆزەکە بەستەرەی بەیەکگەیاندنی ئایین و زانستە؟

    ئێراق کەشتییە پۆستکۆڵۆنیاڵیە کونبووەکە لە لێواری نقومبوونی یاساییدایە

    سیاسه‌تی نه‌گۆڕی حكومه‌تی فیدراڵی و دژایه‌تی هه‌رێمی كوردستان

    سیاسه‌تی نه‌گۆڕی حكومه‌تی فیدراڵی و دژایه‌تی هه‌رێمی كوردستان

    ئەمریکا لە هەڵوەشاندنەوەی سۆڤیەتەوە بۆ ڕاگرتنی هەژمونی چین

    ڕێککەوتنی ١٩٧٣ نێوان ئێراق و تورکیا چیە؟

    سەدام و کیمیا بارانکردنى هەڵەبجە

    گۆرانی و مۆسیقای کوردی لەسەردەمی عوسمانیەکان

    هەڵسەنگاندنی پەیوەندی بودجەی نێوان هەولێر و به‌غداد

    هەڵسەنگاندنی پەیوەندی بودجەی نێوان هەولێر و به‌غداد

    درۆنەکان و دەروزەکان

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 113

    ئەمریکا لە هەڵوەشاندنەوەی سۆڤیەتەوە بۆ ڕاگرتنی هەژمونی چین

    ڕۆڵی میدیا لە ئاسایشی نیشتیمانیدا

    ‎ئایا ئەلتەرناتیڤی خەباتی چەکداری هەر چەکدارییە؟

  • شــیکار
    دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

    دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

    زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

    زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

    پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

    پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

    ئیسرائیل و درووزەکانی سوریا؛ ستراتیژێکی مەترسیدار و بۆمبێکی تەوقیتکراو

    ئیسرائیل و درووزەکانی سوریا؛ ستراتیژێکی مەترسیدار و بۆمبێکی تەوقیتکراو

    ئاینده‌ی سوریا

    ئاینده‌ی سوریا

    پوختەیەك دەربارەی زیرەكی دەستكرد، بەكارهێنان و سوود و گرفتەكانی

    پوختەیەك دەربارەی زیرەكی دەستكرد، بەكارهێنان و سوود و گرفتەكانی

    ئێراق کەشتییە پۆستکۆڵۆنیاڵییە کونبووەکە لە لێواری نقومبوونی یاساییدایە

    ئێراق کەشتییە پۆستکۆڵۆنیاڵییە کونبووەکە لە لێواری نقومبوونی یاساییدایە

    ئایا سوریا و ئیسرائیل بەرەو ئاشتی هەنگاو دەنێن؟

    ئایا سوریا و ئیسرائیل بەرەو ئاشتی هەنگاو دەنێن؟

    شڕۆڤەیەک بۆ هەڤدەیەمین کۆبوونەوەی سەرانی وڵاتانی بریکس

    شڕۆڤەیەک بۆ هەڤدەیەمین کۆبوونەوەی سەرانی وڵاتانی بریکس

    ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم دەزگایەکە بۆ پشکنین یان ئامرازێکى شەڕە؟

    ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم دەزگایەکە بۆ پشکنین یان ئامرازێکى شەڕە؟

  • ئــــابووری
    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

    مێژووی سیاسی ئێراق و كورد؛ له‌ دروست بوونه‌وه‌ تا لكاندنی به‌ ئێراقه‌وه‌: به‌شى يه‌كه‌م

    مێژووى نیشتەجێبوونى کورد لە قەفقاز

    مێژووى نیشتەجێبوونى کورد لە قەفقاز

    ڕۆژئاوای کوردستان و هاوکێشە نێوده‌وڵه‌تییەکان

    ڕۆژئاوای کوردستان و هاوکێشە نێوده‌وڵه‌تییەکان

    یادەوەری، ناسنامە و بەرخۆدان، وەك بناغەکانی کوردبوون

    یادەوەری، ناسنامە و بەرخۆدان، وەك بناغەکانی کوردبوون

    كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

    كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

    حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

    حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

  • چاوپێکەوتن
    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی شــیکار

ڕیفراندۆم… دەروازەی كورد بۆ چوونە ناومێژوو

دڵشاد نامیق لەلایەن دڵشاد نامیق
حوزه‌یران 17, 2023
لە بەشی شــیکار
0 0
A A
ڕیفراندۆم… دەروازەی كورد بۆ چوونە ناومێژوو
0
هاوبەشکردنەکان
56
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

ئەوە یەكلایی بووەتەوە نەتەوەیەك بۆ ئەوەی مێژووی هەبێ دەبێ دەوڵەتی هەبێت، بۆئەوەی بكەربێت دەبێت ئازادبیت، بۆئەوەی بچێتە مێژووەوە و نەتوێتەوە دەبێت خاوەن ئیرادە ودەوڵەتی سەربەخۆ بیت. هیچ مرۆڤێكی ئازادیخواز لەسەر زەوی نادۆزیتەوە داوا و ئیرادەی سەربەخۆیی و دەرچوون لە دیلی وكۆت و بەند بە شەرم  و عەیبە بزانێت یان وەك ڕیسك تەماشای بكات کە سڵی لێ بکرێتەوە. ئاخر مرۆڤی كۆیلە وژێردەستە چی هەیە لەدەستی بدات بێجگە لە كەلەبچەكانی دەستی!

گەلی كوردستان كە سەد ساڵە ژێردەستەیە، بۆ دابەشكردن و ژێردەستەبوونەكەی هیچ پرسی پێنەكراوە، ئەو دۆخەی ئێستا تیایدا دەژی بە ئیرادەی خۆی هەڵینەبژاردووە، دۆخێكی نێودەوڵەتی لە چركەساتێكی مێژوودا بەسەریدا هێناوە، بێگومان لەناوخۆی كوردستان و كۆمەڵگەی كوردیشدا زەمینەی ئەو بە ژێردەستە بوونە هەبووە و داگیركەر سودی لێ بینیوە.

 قێزەونكردنی كۆیلەیەتی:

سەد ساڵ پێش ئێستا كاتێك كوردستان لە دوو پارچەوە دەكرێتە چوار یان پێنج پارچە و كوردیش وەك ژێردەستە بە نەتەوەكانی تورك و عەرەب و فارس تەسلیم دەكرێت وەنەبێ كاردانەوەی نەبوبێ وهەروا دەستەوسان دانیشتبێت، بگرە بەگژ داگیركار و وەكیلەكانیشیدا چووەتەوە، دەستەبژێری خاوەن هۆشیاری نەتەوەیی ئەوكاتی  كورد دەیانزانی ئەمە سەرەتای دیلی هەمیشەییە، بۆیە شۆڕشەكانی شیخ سەعید و سمكۆ و احسان نوری پاشا و شێخ محمود و… هەمووی ئەو ئامانجەی هەبوو دیلێتی و كۆیلە بوون لای تاكی كورد دۆخێكی ئاسایی وەرنەگرێت و ویستی ئازادبوون لای نەمرێت، تاكی كوردستانی وایلێنەیەت ئامادەبێت مامەڵە بەئیرادەیەوە بكات لەگەل داگیركاران و وەكیلەكانیان لەبەرانبەر پارە وپول و پۆست و پێگەدا. هەر لە 1918 وە كە ساڵی كۆتایی هاتنی جەنگی جیهانی یەكەمە هەتا 1991 هیچ دەساڵێك نیە خاڵی بوبێت لە شۆڕش و بەرخودانی نەتەوەیی كوردستان، بەشێك لەمانە سەركەوتووبوون و هەندێكیشیان توشی شكست بوون، بەڵام لە گەیاندنی پەیامە سەرەكیەكەدا هەمویان سەركەوتووبن كە كوردستان وگەلەكەی پێش هەموو شت شایستەی ئازادی و سەرخۆبوونن، وە دیلی وژێردەستەیی داگیركەر هیچ خزمەتگوزاری حەقدەستێك ناتوانێ جوان و شیرینی بكات.

ئێراق وەك قەفەزی ئاسنین:

باشوری كوردستان لە میانەی و”یلایەتی موسڵ” دا لە ساڵی 1925 لەڕێگەی ڕاپرسیەكی ڕوكەشەوە، كراوەتە ژێردەستەی ئێراق لەلایەن “كۆمەڵەی گەلان” ی ئەوكاتەوە، كە كەس نازانێ بنەما وڕێككاری ئەو ڕاپرسیە و شێوازی ئەنجامدانەكەی چۆن بووە و داگیركەری ئەوكات و وەكیلەكانی چۆن ئەنجامیانداوە، كەچی هێشتایش ئیرادەی ئەوكاتی كورد سەرخۆبوون بووە نەك چوونە پاڵ توركیا یان ئێراق، جا بۆیە پەنا بردن بۆ ڕێككاری ئاشتی بۆ شكاندنی ئەو كۆت وبەندە، هەمیشە ڕێگایەكی بەهێزە.

ئاخر ڕاپرسیەك لە 1925 كرابێت دەبێت چۆن بوبێت و چەند عادیلانە و جێ متمانەبێت! كە لە دۆخی ئەوكاتی كۆمەڵگەی كوردیدا كراوە، كە نەخوێندەوار ودوورە پەرێز لە شارستانی و ژیانی سیاسی سەردەمیانە و نامۆ بە بنەماكانی دیموكراسی وەك ڕاپرسی و ڕیفراندۆم بووە، دەبێ تاچەند بێگەرد و بێ دەست تێوەردان بوبێت وچەند دەربڕی ئیرادەی ڕاستەقینەی گەلی كوردستان بوبێت لەم پارچەیەی وڵات!؟ بێگومان ڕوونە كە چۆن بووە…

جا لەسایەی دەرەنجامی ئەو ڕاپرسیە ڕوكەشەدا، باشوری كوردستان ڕوبەڕوی زۆرترین نەهامەتی ودڕانەترین جۆری جینۆساید بووەتەوە لە ژێردەستەیی ئێراقدا، ئەمە سەرەڕای ئەوەی چەندین بەڵێنی نێودەوڵەتی وهەرێمایەتی هەن كە لەسەر دەوڵەتی دروستكراوی ئێراقی فەرزدەكەن رێز لەماف و ئیرادەی گەلی كورد بگرێت! بۆیە كورد لە هەموو دەرفەتێكدا هەوڵی هەڵهاتن لەو قەفەزە ئاسنینەی ئێراقی داوە، لە ئێراقی دوای 2003 دا كوردستان گەوتە قۆناغێكی نوێ، هەر لەگەڵ ڕوخانی بەعس ئیرادەیەكی خۆڕسك دروستبوو كە داوای سەرخۆبوون و نەگەڕانەوەی دەكرد بۆ ئێراق، ئەوكاتیش بەشێوەی “نافەڕمی” گشتپرسیەك كرا وزۆرینەی سەرو 95% ی ئەوانەی بەشداربوون وتیان نەخێر بۆگەڕانەوە بۆ ئێراق. بۆیە ئیرادەی گشتپرسی تازە نیە وەك هەندێك بانگەشەی بۆ دەكەن، مەرامدارییش نیە وەك هەندێك دەیانەوێ بەو پاساوە دژایەتی بكەن، بەڵكو پێش هەركەس زەمینەی جەماوەری هەبووە.

دەستوری ئێراق و پەیمانی زلهێزان:

لەدوای ڕوخانی بەعسەوە لە 2003، “سۆپەرپاوەر” ی جیهان كە ئەمریكایە، بەهەموو هێزیەوە پشتیوانی لە (ئێراقی دیموكراسی فیدراڵی) دەكرد، دەستوری ئێراقیش هەر لەسایەی ئەم ڕوانگەیەی ئەمریكادا نوسرایەوە، بۆیە لەسەر كاغەز تاڕادەیەكی زۆر هاوسەنگی تیادا پارێزرابوو و تونرابوو تەعبیر لەواقیعی وڵاتێك بكات كە بەزۆر بەیەكەوە لكێنراوە، كەچی ئەو زلهێزە گەورەیەی جیهان نەیتوانی بەڵێنەكەی بێنێتە دی وئەو ئێراقەی دەیەویست بونیادی بنێت! ئەو زلهێزەی جیهان نەیتوانی دەستورێك كە بەڕەزامەندی ئەو نوسرابووەوە جێبەجێ بكات و گوشار بكات نەتەوەی سەردەستەی ئێراق پابەندبكات پێیەوە! بگرە هەر لە یەكەم وێستگەدا مادەی 140 و زۆر مادەی تری لەوادەی خۆیان تێپەڕین و ئێستایش جێبەجێ نەكراون، ئیتر ئەو متمانەیەی كە هەندێكی لە سایەی ئومێد بەمریكاوە دروستكرابوو هەر زوو بوو بە بڵقی سەرئاو، نەدیموكراسی بووبە كراسی ئێراق و نە تەوافوق وپێكەوەبوون بووبە ڕێكچكەی سیاسەت لە ئێراق، كورد دەبوایە تاكەی چاوەڕوانی ئەوەبێت ئەمریكا لەگەڵ بەڵێنەكەی ڕاستگۆ بێت و ڕیگەنەدات دەستور پێشێل بكرێت؟ دیار نەبوو تاكەی…!

شەڕی تیرۆر و گەمارۆی چەك:

كە لە ساڵی 2014 ڕێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی لە ئێراق و شام (داعش) هات وهێزی لەرزۆكی ئێراق لە بەرانبەریدا ڕوخا، كورد بووەوە بە خاوەن وپارێزەری ئەو خاكەیشی كە دەمێك بوو چاوەڕوان بوو بە دەستور دەستی بكەوێتەوە، لە بەرانبەر داعشیش وەك كێو وەستا وپێشڕەویەكانی ڕاگرت، جیهان كە متمانەی بە هێزی ئێراق وفەرمانڕەواكانی نەبوو، پێش ئێراق مامەڵەیان لەگەڵ هەرێمی كوردستان كرد، بەڵام ئێراق لەبری ئەوەی ئەم بەرەیە بەهێزكات و وەك پێكهاتە و كیانێكی دەستوری لەخەمی بەهێزبوونی كوردستاندا بێت، گەمارۆی چەك و كەرەستەی سەربازی لەسەر كوردستان دانا، تەنانەت گەلە كۆمەی نێودەوڵەتیشی لەسەر كرد و “نوری مالیكی” سەروەزیری ئەوکاتی ئێراق ڕایگەیاند ئەوان ڕێگە نادەن چەك بەبێ ڕەزامەندی ئێراق بگاتە كوردستان!

بە كورتی ئێراق هەرێمی كوردستان و دەسەڵاتەكەیی و ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی بەجێهێشت بۆ قەدەرێك كە ئەو سەری دیارنەبوو، سەرەڕای خۆدزینەوە لەبەرگریكردن لە ناوچە سونیەكان و تەسلیمكردنی بە داعش، كە ئەم دوو پێكهاتەیە (کورد سونە) كۆڵەكەكانی هاوسەنگی بوون و نەمان و لاوازبوونیان واتا دروستبوونی تاكڕەوی كۆبوونەوەی دەسەڵات لەلای یەك پێكهاتە كە تەنها شیعەكانە.

ڕیفراندۆم، خستنە ڕوی ئیرادەی كورد:

لە 2017 كە وردە وردە خاكی كوردستان لە داعش پاك دەكرایەوە، ئێڕاق لە ڕێگەی پەیامی سیاسیەكانەوە ئەوەی بەگوێی كوردستاندا دەدا “قۆناغی ئەمری واقیع” كۆتایی دێت، كە مەبەست دەركردنی پێشمەرگە و هێزەكوردیەكان بوو لەو ناوچانەی كوردستان كە بەپێی دەستور لە ڕوی بەڕێوەبردنەوە چارەنوسیان یەكلا نەكراوەتەوە (متنازع علیها)، لەكاتێكدا بەپێی مادەی 140ی دەستور دەبێت بەڕێوەبردنی ئەم ناوچانە هاوبەش بێت، نەك تەنها مافی ئێراق.

یاسای شەڕ وایە سەركەوتووەكان بەری ڕەنجیان دەچننەوە و دەستكەوتەكان دابەش دەكەن، لەڕوی لۆژیكەوە نەدەكرا چاوەڕوانی ئەوە لە كورد بكرێت لە ساڵی 2017 دا دوای سەركەوتن لە جەنگێكی جیهانی (جەنگی داعش) هەمان دەرنجامی كۆتایی هاتنی جەنگی یەكەمی جیهانی لە 1918 چاوەڕوانی بێت و جارێكی تر خەڵك بڕیاری بۆ بدات.

لەم ڕوەوە ئەوە هەڵوێستێكی زیرەكانە بوو كە سەركردایەتی سیاسی كوردستان لەو كاتەدا دەریبڕی بۆ گەڕانەوە بۆڕای گەل و ئەنجامدانی گشتپرسی، ئەویش بە پاڵپشتی ژمارەیەك حیزبی سیاسی كە نزیكەی 80 كورسیی پەرلەمانیان هەبوو لەكۆی 111 كورسی. واتا بڕیاری ڕیفراندۆم بۆ پرس كردن بە گەلی كوردستان کە داخۆ ئیرادەی چیان هەیە:  سەرخۆبوون یان مانەوە لە سایەی ئەوانی تر؟

واتا ئەو چرکەساتە دەرفەتی هەرە مێژوویی بوو بۆئەوەی بەبێ ترس ئەو پرسیارە لە گەلی كوردستان بكرێت و ڕاستی و دروستی خواستی گەلی كوردستان لە ڕیفراندۆمەكەی ساڵی 1925 ی كۆمەڵەی گەلان دووپات بكرێتەوە، چونكە لە ساتی ڕیفراندۆمدا تەواوی خاكی كوردستان لەسایەی فەرمانڕەوایی حكومەتی هەرێمی كوردستاندا بوو و كەس توانای زەبر وفشاری بۆ سەر ئیرادەی هاوڵاتیان نەبوو، چركەساتێك بوو كە داعش ڕوخابوو و ئێراقیش لە خۆڕیكخستنەوەدا بوو بۆ گەڕانەوە. هەر بۆیە زیرەكانە توانرا ئەو دەرفەتە بقۆزرێتەوە بۆ خستنە ڕوی ئیرادەی ئازادانەی خەڵكی كوردستان.

هێزە سیاسیەكانی كوردستان و ڕیفراندۆم:

وەك هەمیشە، ئەو پەتایەی كورد بە درێژایی مێژوو گیرۆدەی بووە، لە سەروبەندی بڕیاری ڕیفراندۆمیشدا سەری هەڵدایەوە، “دووبەرەكی” و بێگانە پەرستی، بێگومان ئەمەیش لەناو نەتەوە داگیركراوەكاندا وەك حاڵەتێكی ئاسایی تەماشادەكردێت كاتێك بەشێك دەبنە عاشقی كەلەبچەی خۆیان و بەگژ دەربڕینی ئیرادەی سەرخۆبوون وئازادیدا دەچنەوە.

بەڵام ئەوەی جیاوازبوو، پارتە سیاسیە كاریگەر و بەهێزەكان پشتیوانی ڕیفراندۆم بوون، كە خودی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشەوایەتی گوتاری ڕیفراندۆمی كرد، حیزبە گەورەكانی وەك پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان چوونە پاڵ گوتارەكە، ئایدۆلۆژیا و عەقیدەیش نەبووە ڕێگری ویستی سەربەخۆیی، بۆیە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستانیش وەك هێزێكی ئیسلامی گرنگ پشتیوانی پرۆژەكە بوو، حیزبە چەپەكانی وەك شیوعی و سۆسیالیستیش پشتیوانی پرۆژەكە بوون، لەڕوی نەتەوە و پێكهاتەكانی تری كوردستانیشەوە هەمویان خۆیان كردە خاوەنی پرۆژەكە وپشكداری سەرەكی لە ڕیفراندۆمدا، ئەوەی مایەوە تەنها كەمینەیەكی پۆپۆلیست بە ڕەسمی دژی بڕیارەكە بوون، ئەوانیش لەسەر ئاستی تاك جیاوازی لەنێونیان هەبوو. بۆیە بێ چەندوچون دەتوانین بڵێین ڕیفراندۆم كە لە پێناو دەرخستنی ئیرادەی خەڵیكی كوردستاندا بوو، پشتیوانی زۆرینەی سیاسی كوردستانی هەبوو.

ئەوانەی دژبوون، تاسەر دژ نەمان:

بزوتنەوەی گۆڕان و كۆمەڵی ئیسلامی دوو پارتی ناوپەرلەمان بوون كە دژی ڕیفراندۆم بوون، بەڵام دەركەوت هۆكاری ناكۆكی حیزبیان لەگەڵ هێزەكانی تر یەكێك بوو لە پاڵنەرە سەرەكیەكانیان بۆ نەچوونە ناو بەرەی پشتیوانی ڕیفراندۆمەوە، كۆمەڵی ئیسلامیش هۆكارێكی ئاینی وپاساوێكی شەرعی نەبوو بۆ بەشداری نەكردنەكەی، ئەم بۆچوونەی ئێمەیش بەتەواوی ڕوون بوەوە كاتێك ڕۆژی 25/9/2017 لەسەر سندوقەكانی دەنگدان سەركردەی ئەم حیزبانە بەبەرچاوی ڕاگەیاندنەكانەوە بەشداریان كرد و بەئاشكرا بە میدیاكانیان وت دەنگمان “بەڵێ” بووە بۆ سەربەخۆیی كوردستان. ئەمەیش بووبە خاڵێكی چەسپاو کە ئەوان بەشداری فیعلی ڕیفراندۆم بوون و هیچ پاساوێكیان نەهێشتەوە بۆ ئەوەی لەدواییدا بەهەر بیانویەك بێت خۆیان لە پرۆسەكە بێ بەری بكەن، بەڵكو لەڕوی كردایەوە هەموویان بوونە بەشێك لەبەرەی بەڵێ و هەڵوێستەكەیان بۆ خۆیان تۆماركرد كە بەشداری بەڵێ بوون لە ڕیفراندۆمی سەربەخۆییدا.

هەرچی گروپی دووەم بوون” بەرەی نەخێر” وەك كەرەستەیەك كەڵكیان لە دژایەتیكردنی ڕیفراندۆم وەرگرت لە پێناو دروستكردنی پارتی سیاسی ودواجاریش هەروا بوو و لە چوارچێوەی حیزبێكی سیاسیدا دەركەوتنەوە، واتا ئەمان وەك تاكتیكێكی سیاسی سودیان لە دژایەتی كردنی خستنە ڕوی ئیرادەی نەتەوەیی وەرگرت بۆ گەیشتن بە دەستكەوتی سیاسی، وە پێیشی گەیشتن.

ڕیفراندۆم سەركەوت و پەیامەكەیشی گەیشت:

زۆرێك لەوانەی ئێستا بۆ ڕازیكردنی نەیارانی كورد و دڵخۆشكردنیان وەها باسی ڕیفراندۆم دەكەن كە نەگەیشتووەتە ئامانج، بەڵگەیش بۆ ئەمە بەوە دێننەوە كە نەگەیشتووین بەدەوڵەت! بێگومان ئەمە یان لە نەزانیەوەیە یانیش چەواشەكاری، چونكە هیچ خاوەن ژیریەك ئەوە قبوڵ ناكات بڵێ ڕیفراندۆم دواقۆناغی بوونە دەوڵەتە و گەر ڕیفراندۆم دەمودەست دەوڵەتی لێنەكەوتەوە ئیتر شكستە! ئاخر ڕوونە كە لەسایەی دیموكراسی و مافی مرۆڤدا ڕاپرسی و ڕیفرادندۆم كەرەسەتەیەكی سادە و ساكار و هەرە ئاشتیانەی گوزارشت كردنە لە ڕای هاوڵاتیان، وە قۆناغی نمایشكردنی “ئیرادە و ویست”ی هاوڵاتیانە لەبارەی بابەتێكەوە، كە ئەمە قۆناغی كۆتایی نیە لە پرۆسەكە بگرە قۆناغی سەرەتا ویەكەمی هەر پرۆسەیەكە، بەواتایەكی تر  ئامانجی كۆتایی ڕیفراندۆم دەوڵەتە نەك تاكە ئامانجی بێت، ئەمەیش پێویستی بەڕاگەیاندن و ڕونكردنەوە نیە، چونكە دەرەنجامێكی چاوەرواكراو وخۆبەخۆی بابەتەكەیە.

گوزارشتكردن لە ئیرادەی خەڵكی كوردستان لەبارەی چارەنوسی خۆیانەوە ئامانجی یەكەمی ڕیفراندۆم بوو، كە بەدیهات و جیهانی یار و نەیار بە ژمارە و داتا پێی وترا ئەم گەلە چی دەوێت، ئەو قەوانە كۆنەیشی پوچەڵ كردەوە كە دەڵی خەڵیكی باشوری كوردستان”ویلایەتی موسڵ” سەد ساڵ پێش ئێستا بەویستی خۆیان لە ڕاپرسیدا هاتوونەتە سەر ئێراق، بەڵكو بە جیهانی وت كاتێ ئیرادە ئازادبێت ئەوە ویستمانە سەر بەكەس نەبین خۆمان نەبێ. ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی ئەو ئامانجە گرنگەیشی پێكا كە ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان ئەگەر پرسیان پێ بكرێت، نەك هەر ئیدارەی هەرێم هەڵدەبژێرن بەڵكو سایەی سەرخۆبوون هەڵدەبژێرن ونایانەوێ بەشێك بن لە ئێراق. ڕیفراندۆم ئەو پەیامەیشی گەیاند كە هەركات هێزە كاریگەرەكان هاودەنگ وهاوهەڵوێست بن دەتوانن كاری گەورە بكەن وخەونی گەورە بكەنە واقیع. سەركردایەتی سیاسی كوردستان هەمیشە ئەوەی دووپات دەكردەوە دوای ڕیفراندۆم گفتوگۆ لەگەڵ ئێراق ستراتیژە وڕێگای گەیشتنە بە چارەسەری گشت گرفتەكان، نەك ڕیفراندۆم داخستنی دەرگابێت.

بەڵێنی تیلەرسۆن و بەڵێنی بەلفۆڕ:

ئێراق هێرشەكانی بۆ داگیركردنەوەی ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی كوردستان و دەرهێنانی لەدەستی پێشمەرگە دوای ڕیفراندۆم خێراتر كرد، ئاخر ئێراق ئەیزانی چی بزمارێك لەتابووتەكەی دراوە، ئەو هێرشانە هەر دەكران وئێراق بە ئیدارەی كوردستان بۆ ئەو ناوچانە هەر ئاوا ڕازی نەدەبوو، جا كاتێك هێرشەكان كران وجیهان و لەسەرو هەمویانەوە ئەمریكا بێ دەنگ مانەوە، لێرە و لەوێ باس لەوە دەكرا (تیلەرسن)ی وەزیری دەرەوەی ئەمریكا ڕەشنوسی نامەیەكی داوەتە سەرۆكی هەرێمی كوردستان كە گوایە ڕیفراندۆم دوابخەن وئەوان زۆر شت بۆ كورد دەكەن، بەشێك لە خوێندەوارانیش ئەم نامەیان بەراورد دەكرد بە “بەڵێنی بەلفۆڕ” كە كاتی خۆی بەریتانیا دایبە جولەكە.

ئەم نامەیە نە بەڵێن بوو نە ڕەسمی بوو، نەیشدرابوو، ئەوەی دەركەوت ئەم نامەیە تەنها پێشنیارێك بوو، كاتێك داوای گرنتی كرابوو كە بەنوسین بێتە بوون، ڕیفراندۆم دواخرێت بەمەرجێك وادەیەكی ڕەسمی بۆ كۆتاییهێنان بەژێردەستەیی دابنرێت، ئیتر نەبەڵێنێك هاتبووە ئارا و نەوادەیەكیش، بەڵكو داوای تەسلیمبوون كرابوو بە بەرژەوەندیەكانی ئەمریكا وهیچی تر. بەڵینی بەلفۆڕ بەڵێنی بنەڕەتی و وبێ چەند وچوونی بەریتانیەكان بوو بۆ دامەزراندنی دەوڵەتێك بۆ جولەكە لەخاكێك كە تا ئەوكاتە جولەكە لێی ئاوارە بوون و لەوێ نەبوون، بەڵام ئەوان بەئیرادەوە ئەم بەڵێنەیان كردەبەرنامەی كار ولەناوجەرگەی دوژمنانیاندا ئەو خەونەیان هێنایەدی، بەبێ ئەوەی چاوەڕوانی ئەوەبن دراوسێكانیان ڕازیبن یان لەشەڕ و گەمارۆیان بترسن. كەچی لە كوردستان بەشێك لە قەڵەم بەدەستان لەخەمی ڕەزامەندی ئیران و توكیادابوون و پاساوی ئێستا و ئەوسایشیان بۆ دژایەتی كردنی ڕیفراندۆم ئەوەیە كە هێشتا ئێران و عەرەب و توركیا ڕازی نین!! ئەی كەی ڕازی دەبن؟ نە “تیلەرسن” و نە ئەم قەڵەم بەدەستانەیش هیچ وەڵامیان پێ نیە! تەنها دەڵین ژێر دەستەیی قبوڵكەن تا ڕەزامەندی ئەوان وەدەست دێت! بۆیە خۆخەریك كردن بەبەراوردی تیلەرسن و بەلفۆڕ هیچ نیە جگە لە پاساوهێنانەوە بۆ شكاندنی ئیرادەی نەتەوەیی، كە خۆشبەختانە سەركردایەتی كوردستان نەچوونە ژێرباری.

پەیمانی سیڤەر و ڕیفراندۆمی كوردستان:

سەد ساڵ پێش ئێستا لە ساڵی 1920 لە “پەیماننامەی سیڤەر” دا وڵاتانی براوەی جەنگ بە “3 بەند” ناوی كوردیان هێنا و داوای دروستكردنی وڵاتێكیان بۆ كرد، ئەوە یەكەم دیكۆمێنتی ڕەسمی نێودەوڵەتیە كە دانی ناوە بە مافی كورد بۆ بوون بەخاوەنی دەوڵەت، هەر چەند ئەم پەیمانە دوای سێ ساڵ لە 1923 لەڕێگەی “پەیمانی لۆزان” ەوە لەكارخرا، بەڵام هێشتا كورد وەك دەستكەوتێك بۆی دەگەڕێتەوە و باسی لێوە دەكات بەبێ ئەوەی هیچی لێ سەوزبوبێت و بەرهەمی هەبووبێت.

كەچی گەلی كوردستان بە ئیرادەی ئازادانەی خۆیی و لە پرۆسەیەكی ئازاد و بەبەرچاوی ڕاگەیاندن و ژمارەیەكی یەكجار زۆر چاودێری نێودەوڵەتی و ناوخۆییەوە، بەشێوەیەكی یاسایی، ویستی خۆیی دەربڕیووە و نزیكەی 92%  وتویانە دەمانەوێ سەربەخۆبین نەوەك ژێردەستە، خاوەنی كیان و قەوارەی خۆمان بین نەك وەك پلە دوو لە قەوارەیەكدا بژین وەك كۆیلە تەماشامان بكات. بۆیە بە هەموو لۆژیكێك ئەگەر سیڤەر وبەندەكانی گرنگ بن، ڕیفراندۆم گرنگترە و بایەخی دەستوری و یاسایی وقورسایی نێودەوڵەتی زۆرترە، هەم سەردەمەكەی جیاوازە و هەمیش ئیرادەی ناوخۆییە نەكە خێرپێكردنی دەرەكی، دواجاریش گەڕانەوەی شكۆیە بۆ تاكی كوردستانی كە هەست بەو كەمایەتیەی خۆی بكات کە هیچ نەخشێکی لە مێژوودا نەبووە و هێشتایش نیەتی و نەبووە بە بەشێك لە مێژوو چونكە دەوڵەتی نیە وسەربەخۆ نیە.

ئەنجام:

ڕیفراندۆمی كوردستان هەنگاوێكی گرنگ بوو بۆ پیادەكردنی مافێكی سادە و ساكاری گەلی كوردستان بۆ نیشاندانی ئیرادەی خۆی بە جیهان و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، كە دەیەوێت بەشێوەیەكی ئاشتیانە لە ژێردەستەیی ڕزگاری بێت. چركەساتی ئەنجامدانی ڕیفراندۆمیش گرنگ و چارەنوس ساز بوو بەڕادەیەك كە لەماوەی سەد ساڵی ڕابوردودا نەبووە گشت خاكی كوردستان بەو شێوەیە لەلایەن كورد خۆیەوە ئیدارە بكرێت و بەبێ تر خەڵكەكەی بتوانن بڕیار لە چارەنوسی خۆیان بدەن. ئەزموونی دواتریش سەلماندی كە ئەگەر لەوكاتەدا گشتپرسی نەكرایە ئەوا بۆ هەمیشە و هەرگیز نەدەتوانرا بكرێت و ئەو ئیرادەیە نمایش بكرێت. لەڕوی بەڵگەنامە نێودەوڵەتیەكانیشەوە ڕیفراندۆم نەك تاوان و نەنگی نیە، بەڵكو پیادەكردنی مافێكی سەلمێنراوە، ڕێگەیەكی خوازراوی ئاشتیانەیە بۆ گەیشتن بە خواستێكی ڕەوا. (ئەنجام)ەكەیشی لەڕوی یاسایی و عورفی دیموكراسیەوە بۆ هەمیشە چەسپاوە و تەنها (ڕیفراندۆم)ێكی تر دەتوانێ جێگەی بگرێتەوە و هەڵی بوەشێنێتەوە.

پۆستی پێشوو

    سیناریۆکانی بەردەم ئایندە: ئێمە بەرەو کوێ دەچین!؟

پۆستی داهاتوو

سه‌دام ساڵی‌ له‌دایكبوونی‌ ساخته‌كرد

دڵشاد نامیق

دڵشاد نامیق

سەرۆکی ناوەندی چاوی کورد

پەیوەندیداری بابەتەکان

دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان
شــیکار

دروزەكان وەك كەمینەیەكی ئایینی؛ مێژوو و جوگرافیا و سروت و ڕموزیان

ته‌مموز 25, 2025
4
زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت
شــیکار

زیرەکی دەستکرد و هه‌قیقه‌ت

ته‌مموز 24, 2025
14
پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا
شــیکار

پرسی سوەیدا؛ ئاسۆی ناڕوونی سوریا

ته‌مموز 22, 2025
39

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

حوزه‌یران 2023
د س W پ ه ش ی
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
2627282930  
« مارس   تەموز »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە