دوای ئەوەی پرۆژەیاسیای بودجەی فیدراڵیم خوێندەوە کۆمەڵێک کەمووکورتی و سەرپێچی دەستووری و ڕێکارو مەرج دانراون کەدەیانەوێت لەڕێگەی ئەم پرۆژەیاساوە هەموو کێشە کەڵەکەبووەکانی ساڵانی ٢٠٠٥ تا ٢٠٢٣ کەلەنێوان هەولێرو بەغداد هەن کەهۆکاری سەرەکی دەوڵەتی فیدراڵیە لەبەغداد کەدەستوور ڕایسپاردوون و پابەندی کردوون بە جێبەجێکرنی دەستوور بەگشتی مافەکانی کورد بەتایبەتی بەڵام دەوڵەتی فیدراڵی لەبەغداد هەردوای پەسندکردنی دەستوور کەوتنە پیلانگێڕی هەتا ئێستا نەک مادەیەک بەڵکو بڕگەیەکیشیان جێبەجێ نەکردوەە دەستووریان سڕکردوە بەڵام کورد بەناچاری دەستی بۆ بەدەستهینانی مافەکانی خۆی کردووە بەڵام لەڕێکارەکاندا هەڵەی کردوەو بیانووی داوەتەدەست بەغداد.
لەم پرۆژەیاسادا بەغداد هەموو کێشەکانی هێناوەتە ڕوو وەکوو کارت و مەرج دەیەوێت بەسەر کورد دا بێسەپێنتت بەبی ئەوەی ڕێگای دەستوور بگرێتەبەرو کێشەکان بەدەستوور چارەسەربکات و یاسای بودجەش لەو چوارچێوەدا پەسەند بکات. لەم نێوەندەدا تاکەکارتی بە‌هێزو گەرەنتی کاری مافەکانی کورد دەستووری هەمیشەیی ئێراقی ساڵی ٢٠٠٥و پێویستە کورد هەچی زووە نەهیڵێت ئەم پرۆژە یاسا پەسەند بکرێت چوونکە بۆ سێ ساڵەو زیانی گەورە بەکوورد دەگەیەنێت و دەسەڵات دەداتە بەغداد لەدەرەوەی دەستوور مامەڵە لەگەڵ کورد بکات و ئەوکات کورد هیج کارتێکی بەدەستەوەنامێنیت و دەبێت ملکەچی هەموو داواکارەیەکانی بەغداد بێت.
پێویستە کورد ئەم داواکاریانە وەکو مەرج لەناو پرۆژەیاساکەدا جێگەبکاتەوە لەبەرامبەر داواکاری و مەرجەکانی بەغداد چونکە بەغداد کۆمەڵێک مەرجی لەسەر هەرێم داناوە ئەگەر هەرێم جێبەجێی نەکات ئەوا بودجە نانێریت،بەبۆچوونی من ئەمانە مەرج وداوا کاریەکانن کەلای خوارەوەن:
یەکەم: مەرجی چێبەچێکردنی مادەی ١١١ و ١١٢ کە ئاماژە ئاماژە بەهاوبەشێتی ڕەستەقینەدەکات لەنێوان هەردوو لاو دەبێت لەکاتی پابەندبوونی هەرێم لەهەمان کاتدا دەوڵەتی ئێراق بەحکومەت و پەرلەمانەکەیەوە پابەند بن بە دەرچواندنی یاسای نەوت وگاز ،یاسای دابەشکردنی داهاتە نەوتیەکان،قەربووکردنەوەی هەرێم بەهۆی زیانەکانی ڕژێمی پێشوو بەبڕێک بوودجەی دیاری کراو بۆ ماوەیەکی دیاری کراو کەلەم مادەدا هاتووە.
دووهەم: دامەزراندنەوەی پەیکەری وەزارەتی نەوت و کۆمپانیای سۆمۆ بەپێی دەستوور نەک ئێساتاو دەبێت هاوبەشێتی ڕاستەقینەی تێدا فەراهەم بکرێت.
سێهەم: پێکهێنانی ئەنجوومەنی فیدراڵی بۆ نەوت و گاز و پاراستنی مافی کورد تائاستی ڤیتۆ.
چوارهەم: پیکهێنانی دەستەی سەربەخۆی چاودێریکردنی کۆکردنەوەو دابەشکردنی داهاتە فیدراڵیەکان و دابەشکردنی بەشیوەی داد پەروەرانە بەپێی مادەی ١٠٦ ی دەستوور.
پێنجەم: ئەنجامدانی سەرژمێری گشتی لەئێراق و دیاری کردنی ڕیژەی کورد بە هەموو مافەکان و لەئێستاش ڕێژەکە لە ١٢.٦٧٪ بگۆڕن بۆ ١٤٪ بەپێی داتاکانی وەزاەرتی بازرگانی ئێراق.
شەشەم: بەشداریکردنی کورد بەقەدەر ڕێژەی ١٤٪ کورد لەتەواوی داموو دەزگا فیدراڵیەکان لەبەغداو دەرەوەی وڵات چوونکە بەغداد لە بوودجەی سیادی و حاکیمەدا نەک بەپێی ڕێژەی کورد دەبڕێت بەڵکو هەچی پێویستبێت دەیبڕیت و لەپاشان بەکورد بە لە ١٢.٦٧ ٪ دیاری دەکات.
حەوتەم: دیاری کردنی بەشە بودجەی هەرێم لە کۆی بوودجەی خەمڵێنراو نەک داهات و خەرجی کردارەکی. لابردنی دەستەواژەی (النفقات الفعلية) لە هەردوو بڕگەی (یەکەم) و(دووەم) لە مادەی (١٢) لە پڕۆژە یاسای بودجەی ئێراقی فیدراڵ بۆ ساڵی ٢٠٢٣.
هەشتەم: وەرگرتنی پشکی کورد لە قەرزو هاوکاری و هەموو ئەوداهاتانەی بەهەرشێوەیەک دەست ئێراق دەکەویت بەڕێژەی ١٤٪ چونە لەم پرۆژەیاسادا هەمووقەرزەکان و سوودی قەرزەکان لەپشکی هەرێم دەبڕدرێن ئەمە باداهاتوو . بۆ قەرەزەکانی رابردوش دەبێت پشکی کورد لەو قەرزانە بدرێتەوە بە کورد پاشان لێی ببڕدرێت.
نۆهەم: دیاری کردنی پشکی هەرێم لەبوودجەو داهاتی گشتی ئێراق نەک ئەوداهاتەیکە دەست هەرێم دەکەوێت ولابردنی ئەوبڕگەیەی کەدەڵیت نابێت پشکی هەێم زیاتربێت لەوەی کەخۆی بەدەستی دە‌‌هێنیت و ئەم مەرجە مەترسیدارە لەوانەیە دۆخێک بیتە پێشەوە هەرێم نەتوانێت داهات پەدابکات بەشی پێداویستیەکانی بکات.
دەیەم: لابردنی 3 ترلیۆن و ٨٧٦ ملیار تەرخانکراوە بۆ خەرجییەکانی پەیوەست بە (بەرهەمهێنان، گواستنەوە و هەناردەکردنی 400 هەزار بەرمیل نەوتی هەرێمی کوردستان رۆژانەو دانانی بڕی پێویست کە دەکاتە 6 ترلیۆن و٦٩٤ ملیار دینار. یانزەهەم : لابردنی مەرجی هەناردەکردنی ٤٠٠ هەزار بەرمیلی ڕۆژانە بە پێی توانا وئاستی بەرهەم هێنانی نەوت لەوانەیە بەرهەم هێنانی کەم بکات.
دوانزەهەم: لابردنی مەرجی ئەومەرجەی کەلە مادەی ١٣ دا هاتوە کە تەسویەی ماف و پابەندیەکانی ساڵانی ٢٠٠٤ بۆ ٢٠٢٢ چونکە مەرجێکی قورسە و نەبەسترێتەوە بە هەناردەکرنی پشکی کورد لەبوودجە.
سیانزەهەم: ئەومەرجەی کە لە بڕگەی پێنجەم لەمادەی ١٤ ی پرؤژە یاساکە هاتوەبۆ دروستکردنی لیژنەیەک بۆ پیاچونەوەی کێشەکانی کەرتی نەوت وگازی هەرێمی کوردستان لەڕابردوو ببەسترێتەوە بە جێبەجیکردنی ناوەڕۆکی مادەی ١١١،١١٢،١٠٦ و هاتووی بڕگەی یەکەم تا پێنجەمی پێشنیارەکانی من کەلەسەرەوە دیاریمکردوە.
چواردەیەم: گۆڕینی دەسەڵاتی بریاری کۆتایی لە بڕگەی حەوتەمی مادەی ١٤ی ئەم پرۆژە یاسا بەشێوازیک کە مافی کورد پارێزراوبێت چونکە لەوانە سەرۆک وەزیرانی ئێراق بەقازانجی کورد بڕیار نەدات. مەبەست لە خستنەڕووی ئەم کێشانە بەم شێوەیە بۆ بەرچاوڕوونی بەڕێزانی ئەندامانی کورد لە ئەنجوومەنی نوێنەران بەتایبەتتریش ئەندامانی هەردوو لیژنەی دارایی و یاسایی لە ئەنجوومەنی نوێنەران و زیادکردنی ئەم پێشنیارانە بۆناو ئەم پرۆژە یاسا بۆ دەستەبەری و پاراستنی مافی کورد لە یاسای بودجەی فیدراڵی لە ٢٠٢٣ بۆ ٢٠٢٥ .
