• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
یه‌ك شه‌ممه‌, حوزه‌یران 1, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 110

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    پیلانێک کە بووە هۆی ئەوەی کورد بگاتە ئامانجەکانی

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    گوڵان بە شکۆمەندی خۆی نووسييەوە

    تاران و واشنتن دوو هەنگاو یەک ئامانج

    سەقامگیریی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە وتارەکەى سەرۆکوەزیرانی کوردستاندا

    دیبلوماسیەتی درەوشاوە

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    دەربارەی ساختە هەواڵ

    هەر خزمەتگوزارییەک بەخۆڕایی بوو، تۆ کاڵاکەیت

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 109

    ڕەخنەی شین

    ڕەخنەی شین

    سەرکردە و جەماوەر

    سەرکردە و جەماوەر

  • شــیکار
    مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

    مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

    ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

    ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    دۆزینەوەی لوسی؛ پەردەلادان لەسەر گۆڕان  و پەرەسەندنی مرۆڤ

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    چاویلکەی زیرەک

    چاویلکەی زیرەک

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

  • ئــــابووری
    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

  • چاوپێکەوتن
    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 110

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    پیلانێک کە بووە هۆی ئەوەی کورد بگاتە ئامانجەکانی

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    گوڵان بە شکۆمەندی خۆی نووسييەوە

    تاران و واشنتن دوو هەنگاو یەک ئامانج

    سەقامگیریی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە وتارەکەى سەرۆکوەزیرانی کوردستاندا

    دیبلوماسیەتی درەوشاوە

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    ئاشتی کوردستانی باکوور و گەمەی دادێ

    دەربارەی ساختە هەواڵ

    هەر خزمەتگوزارییەک بەخۆڕایی بوو، تۆ کاڵاکەیت

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 109

    ڕەخنەی شین

    ڕەخنەی شین

    سەرکردە و جەماوەر

    سەرکردە و جەماوەر

  • شــیکار
    مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

    مافی هەرێمی کوردستان لە خاوەندارێتی و بەڕێوەبردنی كەرتى وزە

    ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

    ترامپیزم و ته‌وژمی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌وڵه‌تی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    لوتکەی عەرەبی ئێراق؛ کێشەی ناسنامە لە نێوان قووڵایی نەژادیی و ئایینزایی

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    ئێراق سەرزەمینى دیکتاتۆرەکان و نیشتیمانى گۆڕە بەکۆمەڵەکان

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    کۆڵۆنیالیزم؛ ڕووخساریی داگیركارییە كلاسییەكییەكەی ڕۆژئاوا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    دۆزینەوەی لوسی؛ پەردەلادان لەسەر گۆڕان  و پەرەسەندنی مرۆڤ

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    سەرە قەڵەمێك لەمەڕ هەڕەشەی هایبرید لەسەر هەرێمی كوردستان

    چاویلکەی زیرەک

    چاویلکەی زیرەک

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    گەشتوگوزاری ڕەش؛ جیهان لەبەردەم ڕەوتێكی نوێی گەشتوگوزاریدا

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

    نزیکەی هه‌شت سه‌د هه‌زار ساڵ لەمەوبەر تەنیا 1%مرۆڤایەتی ڕزگاری بووە

  • ئــــابووری
    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

    سه‌رچاوه‌ به‌پیته‌کانی نه‌وت و غاز له‌ ڕۆژهه‌ڵات و باشووری کوردستان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەوشی خوێندنی ئایینی و فەرمی شاری سلێمانی ١٩٧٠ بۆ ١٩٧٤: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی یه‌كه‌م

    نووڕۆژ (نەورۆز)؛ مێژووی دێرین و نەریتی لەبیرکراو: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

  • چاوپێکەوتن
    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی هێــزی نەرم هزر

فەلسەفەی فەیسبووك؛ شوناس، ئۆبجێكت یاخود هاوڕێكان

یەکەی وەرگێڕان لەلایەن یەکەی وەرگێڕان
ئایار 22, 2023
لە بەشی هزر
0 0
A A
فەلسەفەی فەیسبووك؛ شوناس، ئۆبجێكت یاخود هاوڕێكان
0
هاوبەشکردنەکان
112
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

“تۆ كێیت؟”

ڕۆمانی جیهانی سۆڤیا، یۆستاین گاردەر

“ئاگاداربە چی لە فەیسبووكدا پۆست دەكەیت”

باراك ئۆباما

شوناس یاخود وەڵامی پرسیاری “تۆ كێیت؟”، وەڵامێكە كە هەزارەها ساڵە سەرنجی فەیلەسووفەكانی ڕاكێشاوە. كاتێكیش ئەم پرسیارە لە كاراكتەری سۆفیا ئامۆندسن دەكرێت لە ڕۆمانی خەیاڵی جیهانی سۆفیادا، وەڵامە ڕاستەوخۆكەی ئەمەیە؛ “من سۆفیا ئامۆندسنم”، بەڵام ئایا ئێمە لەو ناوە زیاتر نین كە دایك و باوكمان لێی ناوین؟ ئایا ئەگەر ناوێكی جیاوازتریان لێ بناینایە كەسێكی جیاوازتر دەبووین؟ ئایدیاكە ئەوەیە هەموو كەسێك تایبەتە و ئەمەیش لایەنێكی تایبەتی شوناسی تاكەكەسە، بەڵام شوناسی كۆمەڵایەتی ئاماژە بە ڕۆڵ و بەرپرسیارییەتییەكەمان دەكات[1]. فەیلەسووفی سەدەی بیستەم “جۆرج هێربێرت مێید” باوەڕی وەهایە كە دەركەوتنی خود لە ڕەفتارە كۆمەڵایەتییەكاندا یاخود لە شوناسی كۆمەڵایەتییدا كاریگەری لەسەر درووستبوونی شوناسی تاكەكەسی هەیە[2]. چەمكە فەلسەفییەكانی شوناسی تاكەكەسی، شوناسی كۆمەڵایەتی و كاریگەرییەكانیان، بە شێوەیەكی تایبەتیش كاریگەرییەكانیان لەسەر هەستكردن بە خود، لە پێگەی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی فەیسبووك، لە پەیجی هاوڕێكانمان و لە پەیجەكانی خۆیشماندا دەردەكەون. لەم وتارەدا، فەیسبووك وەك نموونەیەكی شوناسی پەیوەندیكردن، وەك ئەدای خود ڕەچاو دەكەم-كە تاكەكان لەسەر بنەمای رۆڵی كۆمەڵایەتی پێشتری خۆیان، خۆیان نمایش دەكەن. بوونی ئێمە لە فەیسبووكدا لەسەر ئەو بنەمایەیە كە ئێمە پێشتر چیمان لەبارەی شوناس و هەستكردنەوە  دەزانی، لە قاڵب دەدرێت.

بۆ توێژینەوەكردن لەسەر شوناسی تاكەكەسی لە تۆڕەكانی ئەنتەرنێتدا، بە شێوەیەكی تایبەتی فەیسبووك گرنگی خۆیی هەیە، چوونكە وەك نەوەكانی پێشووتری تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی دیكە نییە-وەك لایف جۆنراڵ (Live­Journal) و تاڕادەیەكیش وەك مایسپەیس (MySpace). لە فەیسبووكدا خەڵكی ناوی ڕاستەقینەی خۆیان بەكار دەهێنن و هەوڵ دەدەن كاراكتەری ڕاستەقینەی خۆیان بەرجەستە بكەن،  گرۆسمان لەم بارەیەوە دەڵێت:

“خەڵكی لە فەیسبووكدا ناوی ڕاستەقینە، ڕەگەز، تەمەن، شوێنی نیشتەجێبوون، بارودۆخی ڕۆمانسی و پەیوەندی دامەزراوەیی خۆیان ئاشكرا دەكەن. شوناس كەرەستەی سەرگەمی فەیسبووك نییە، بەڵكوو فاكتێكی جێگیر و ڕاستەقینەیە. لە فەیسبووكدا، هیچ كەسێك كارەكانی بە نهێنی ئەنجام نادات، هەروەها فەیسبووك لیستەی هەواڵی هاوڕێكانت بە شێوەیەكی بەردەوام نوێ دەكاتەوە و لە فەیسبووكدا هەمووان دەزانن تۆ سەگیت”[3].

كاتێك گرۆسمان بە گاڵتەبازییەوە دەڵێت هەمووان لە فەیسبووكدا دەزانێت تۆ سەگیت، مەبەستی ئەو ئایكۆنە كارتۆنییەیە كە لە ساڵی 1993دا لە ڕۆژنامەی نیو نیۆركەردا چاپكرا. ئایكۆنە كارتۆنییەكەیە بەم شێوەیە دوو سەگ لە بەردەم شاشەی كۆمپیوتەرێكدا دانیشتوون و لە بەردەمیاندا نووسراوە “لە فەزای ئەنتەرنێتدا هیچ كەس نازانێت تۆ سەگیت”، ئەمەیش ئاماژەیەك بوو بۆ دۆخی فەزای ئەلیكترۆنی. لە ساڵی 2007دا، كیمبەرلی كریستۆپێرسۆن لە وتارێكیدا بەناونیشانی “كاریگەرییە پۆزەتیف و نێگەتیفییەكانی نەناسراوی لە كارلێكە كۆمەڵایەتییەكانی ئەنتەرنێتدا!چیتر كەس نازانێت تۆ سەگیت”، لێكۆڵینەوەی لەسەر پەیوەندی نەناسراوی و شوناسی كۆمەڵایەتی كردووە. كریستۆپێرسۆن باوەڕی وەهایە كە ئەنتەرنێت چوارچێوەیەكی كۆمەڵایەتی نایابە كە دەتوانرێت دەستەواژەی ڕەفتارە كۆمەڵاییەتییەكانی تێیدا شرۆڤە بكرێت[4]. پاشان نزمبوونەوەی ئاستی نەناسراوی لە تۆڕەكانی سۆشیاڵ میدیادا، بوو بەهۆی پەیڕەوكردنی ستراتیژییەكی جیاواز كە پشت بە ئامانجە تاكەكەسییەكانی كارلێكە كۆمەڵایەتییەكان دەبەستێت. پەیوەندیكردن بە نێوەندگیری كۆمپیوتەر و بەهۆی فەیسبووكەوە، لەسەر ئاستی تاكەكەسییدا خەریكە ڕوخساری پەیوەندیكردنە كۆمەڵایەتییەكان دەگۆڕێت.

كیم كۆڵدئۆفسكی لە بلۆگی (Hormone-Coloured Days) دەنووسێت خەریكی جیاكردنەوەی شوناسی ئۆنلاین و ئۆفلاینی خۆمم، بەڵام هێشتا بەرەنگاری ئەو دابەشبوونەی فەیسبووك دەبمەوە، چوونكە فەیسبووك خەریكی بەرجەستەكردنی “ناوە ڕاستەقینەكەمە”، هەروەها دەڵێت:

“فەیسبووك وەك پێكدادانی دراماتیكی ژیانی ئۆنلاین و ژیانی ڕاستەقینە دەر دەكەوێت. زۆرباشە، بەڵام هێندەی پلێتی پێكهاتەی زەوی دراماتیكی نییە كە پێكەوە لەناودەچن و دەبن بەهۆی زەمین لەرزە و دەشێت دەنگدانەوەی هەبێت”[5].

بۆ كیم كۆڵدئۆفسكی فەلسەفەی فەیسبووك، پاراستنی كۆنتڕۆڵكردنی شوناسی شلی ئۆنلاینە. ئێمە لە فەیسبووكدا  ئامادەی ئەوەمان تێدایە كە زانیارییە كەسییەكانمان ئاشكرا بكەین. هەروەها بەكارهێنەرانی فەیسبووك هاندەدرێن بۆئەوەی پرۆفایلی ئەكاونتەكانیان پڕ بكەنەوە كە ناو، ڕەگەز، ڕۆژی لەدایكبوون، ئایین، پەیوەندییەكانیان، خوشك و برا، دایك و باوك، ئامانجەكانیان لە كارلێكە كۆمەڵایەتییەكان، زانیارییە تایبەتی و پەیوەندی و زانیارییە دامەزراوەییەكانیان لەخۆ دەگرێت. ئەمە ئەو پرسیارە دەوروژێنێت كە سۆفیا كردوویەتی؛ بۆ نموونە ئایا ئەگەر من لە تۆڕە ئەلیكترۆنییەكانی ئایئاڕسی  و ئایسیكۆی ساڵانی 1990دا-كە بەتەنها وەڵامی پرسیارەكانی تەمەن، ڕەگەز و شوێنم دەدایەوە- من ناوم تیكام (كە تیكەڵە لەگەڵ ناوەكی خۆم) بەكار بهێنایە كەسێكی جیاواز دەبووم؟ لە نائامادەگی ئاشكرای تۆڕە دراماتیكییەكاندا، ئەمە نوێنەرایەتی شوناسێكی تەواو جیاوازی دەكرد.

نزیكەی هەشت ساڵ دەبێت فەیسبووك بەكار دەهێنم و نزیكەی 395 هاوڕێم هەیە. لەو ماوەیەدا داوای هاوڕێیەتم ناردووە و هەندێك كەسیشم لە هاوڕێیەتی دەركردووە. خەڵكی دیكەیش داوای هاوڕێیەتییان ناردووە و منیشیان لە هاوڕێیەتی دەركردووە. دان بەوەدا دەنێم كە هیچ بیرۆكەیەكم لەبارەی ئەوەوە نییە كە “هاوڕێكانم” كێین؟ هەندێكیان وەك كەسانی بێگانە دەبینیم و هەندێكی دیكەیشیان وەك “هاوڕێی فەیسبووك” دەبینم كە لە ڕێگەی پرۆفایل، پۆست، تاگكردن و وێنەكانیانەوە ناسیوومن. سەرباری ئەوەی كە لە ڕاستییدا من چێژ لە هاوڕێكانی فەیسبووكم وەر دەگرم، لەگەڵ زۆربەیاندا هەست بە پەیوەندییەكی كۆمەڵایەتی دەكەم، بەڵام زۆرجار ئەو كەسانە بۆ من بابەتی كات بەسەربردنن. ئەوان هەندێك ڕۆڵی جێندەری و شوناسی كۆمەڵایەتی بەرجەستە دەكەن، كاتێكیش من شوناسێكی ئۆنلاین درووست دەكەم، ئەوا لەسەر بنەمانی گونجاندن لەگەڵ ئەو شێوازەدا كە لە هەردوو جیهانی ئۆنلاین و ئۆفلایندا، لەو چالاكییەدا بەشداری دەكەم.

جۆرج هێربێرت باوەڕی وەهایە كە خود لە ڕێگەی پەیوەندیكردنەوە دروست دەبێت. هەروەها وەهای دەبینێت كە تاكەكان بەرهەمی كۆمەڵگا و كارلێكە كۆمەڵایەتییەكانن. سەبارەت بە جۆرج هێربێرت ئێمە بەتەنها لە پەیوەندیەكانمان بەوانی دیكەوە دەتوانین وێنای خۆمان بكەین. لە نموونەی یەكەمدا ئێمە بۆ ئەوانی دیكە ئۆبجێكتین و كاتێكیش كە ئێمە لە ڕێگەی زمانەوە دیدگای ئەوانی دیكە وەردەگرین، ئەوا ئەوان دەبن بە ئۆبجێكت بۆ ئێمە. سەرباری ئەوەی كە جۆرج هێربێرت لە ساڵی 1920دا ئەم پرسەی تیۆریزە كردووە، بەڵام ئێمە لە سەردەمی نوێی فەیسبووكدا دیدگاكەی وەردەگرین، هەروەك ئەوەی كە مارك ڤان هیلیبیك دەڵێـت:

“تەكنۆلۆژیای نوێی ئەنتەرنێت، لەناویدا فەیسبووك، ویكیپیدیا و سلینگبۆكس، بە تەواوی تواناكانی خۆیان بەكار ناهێنن، چوونكە هیچ كەسێك گفتوگۆی ئەوە ناكات كە لە ڕوانگەی كۆمەڵایەتییەوە تەكنۆلۆژیا بەمانای چی دێت و ئێمە كێین؟ لەم دواییانەدا كشتومڕەكان لەسەر فەیسبووك نیویس-فید و مینی-فید درووست بوو كە نموونەی وروژاندنی ئەم بابەتەیە”[6].

لە فەیسبووكدا، پرۆفایلەكانمان دەبن بە ئۆبجێكت بۆ هاوڕێكانمان و پاشانیش لە ڕێگەی زمانی فەیسبووكەوە؛ وێنەی پرۆفایلەكان، پۆستەكان، گاڵتەجارییەكان، پەیوەندییەكان و وێنەكان بەكار دەهێنین، ئەویش بۆئەوەی خۆمان بگەیەنین بە تۆڕەكانی ئەنتەرنێت. بە سوودوەرگرتن لە جۆرج هێربێرت، مارك ڤان هیلیبیك دەڵێـت: “لە كۆمەڵگادا تاكەكان لەسەر بنەمای بیركردنەوەی ئەوانی دیكە، تایبەتمەندی كەسێتی خۆیان لە پەیجەكانی خۆیاندا درووست دەكەن [7]. جۆرج هێربێرت، بەشێوەیەكی تایبەتی گرنگ وەك درێژەپێدەری بوون بە ئۆبجێكت بۆ ئەوانی دیكە و فراوانبوونی خود، گرنگی بە خود داوە.

لە تێگەیشتنی جۆرج هێربێرت لەبارەی كارلێكی كۆمەڵایەتی و شوناسی پەیوەندیكردندا، “Me” و “I” گرنگن. سەبارەت بە جۆرج هێربێرت “Me” ئاماژە بۆ خودێكی كۆمەڵایەتی دەكات و “I” وەڵامە بۆ “Me”. هەروەها خود لەگەڵ بوونە كۆمەڵاییەكەدا تێكەڵ بووە. كاتێك كە بەكارهێنەرانی فەیسبووك بڕیار دەدەن كە “چی شتێك لە مێشك[یان]دایە” پۆستی بكەن یاخود پۆستێكی نوێ بكەن ئەوا ئەوان خود یاخود “Me” بەرجەستە دەكەن كە لەسەر بنەمای ئەو دۆخە كۆمەڵایەتیەیە كە پێشتر ئەزموونیان كردووە. بۆ نموونە كاتێك هاوڕێیەك پۆستێك لەسەر ڕۆژی تاقیكردنەوەی بۆكسێنەوە دەكات یان كەسێكی دیكە  سەرزەنشتی ئەو دایكە بەتەمەنانە دەكات كە بە شۆرتێكی كورتەوە منداڵەكانیان دەبەن بۆ قوتابخانە، ئەو كەسانە ئەو شوناسەیان هەڵبژاردووە كە مەبەستیانە نمایشی بكەین. لە فەیسبووكدا شوناس بژاردەیە و ئۆبجێكتێكە كە ئێمە بۆ مەبەستێك هەڵی دەبژێرین. كاتێك كە من “I” پەڕەی فەیسبووكەكەم ڕێك دەخەم، ئەوا من “I”ێك بۆ ” Me” هەڵدەبژێرم، بۆ بەرجەستەكردنی جیهان و خودی خۆم. من شوناسی تایبەتم لەناو شوناسی كۆمەڵایەتییدا هەڵدەبژێرم.

سەبارەت بە جۆرج هێربێرت، بوونی كۆمەڵایەتی و شوناسی پەیوەندیكردن پڕۆسەیەكی سێ هەنگاوییە كە من دەمەوێت بە بەكارهێنانی نموونەی وێنەی پرۆفایلی فەیسبووك باسی بكەم. هەنگاوی یەكەم؛ لە فەیسبووكدا، لە ڕێگەی ڕەفتار و جووڵەكانەوە، ئەوانی دیكە ئاگاداری مەبەستی تاكەكان دەبن. لە فەیسبووكدا، وێنەی پرۆفایل یەكەم هەنگاوی هەڵبژاردنی شوناسە، بە شێوەیەكی تایبەتی خەڵكی لە فەیسبووكدا ئاڤاتار (نوێنەرایەتی ئەلیكترۆنی) یاخود وێنەیەكیان هەڵدەبژێرن كە نوێنەرایەتی شوناسی ئۆنلاینی كەسێك دەكات كە لە وێنە ڕاستەقینەكەی زیاترە [8]. بۆ نموونە، من لە لایف جۆنڕاڵەكەمدا (Live­Journal)، لە بری وێنەی ڕاستەقینەی خۆمدا، وێنەیەكی ئەنیمەیشنم داناوە كە سەما دەكات. بەڵام ئێستا فەیسبووك چووتە ناو بواری پەروەردەوە و چەندین زانكۆ فەیسبووك وەك هۆكاری پەیوەندیكردن بە خوێندكارەكانیان بەكار دەهێنن، دامەزراوە باڵاكانیش قوتابییەكانیان لە بارەی چۆنییەتی ڕێكخستنی شوناسە ئۆنلاینەكانیان ئاگادار دەكەنەوە، وەك ئەم ڕێنماییەی خوارەوە:

“ناوە ڕاستەقینەكەی خۆت بەكار بهێنە و پاشانیش وێنەیەكی پرۆفایل بەكار بهێنە كە ڕوخسارت دیار بێت! (ئەگەر وێنەی ئاژەڵە ماڵییەكەت، وێنەی منداڵەكەت یاخود وێنەی دیمەنی خۆرئاوابوون بەكاربهێنیت ئەوا ئەو كەسانە بێزار دەكات كە بەدواتا دەگەڕێت)”[9].

كاتێك بەكارهێنەران وێنەی ڕۆژی هاوسەرگیریان یاخود وێنەی خۆیان لەگەڵ دڵدارەكەیان هەڵدەبژێرن یان وێنەی كۆمەڵێك كەس لە یانەیەكی شەوانەدا بۆ پرۆفایلەكەیان هەڵدەبژێرن، ئەوا ئەوان هەندێك شت لەبارەی ئارەزووەكانیانەوە ئاشكرا دەكەن. هەنگاوی دووەم، گەیاندنی مەبەستەكە ڕوو دەدات، چوونكە كاتێك بەكارهێنەران وێنەی پرۆفایلەكانیان هەڵدەبژێرن ئەوا پێشتر پەرچەكرداری ئەوانی دیكەیان لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا زانیووە، هەتاوەكوو ئەگەر بەشێوەیەكی نائاگاییش بێت. كردەی هەڵبژاردنی وێنەی پرۆفایل، ڕێگاكانی چۆنییەتی هەڵبژاردنی “I” بۆ ” Me” نیشان دەدات. بۆ نموونە كاتێك ژنێك وێنەی خۆی لە ڕۆژی هاوسەرگیرییەكی بۆ پرۆفایلی فەیسبووك هەڵدەبژێرێت ئەوا بۆچوونی ئەوانی دیكە وەردەگرێت، ڕەنگە یەكێك وەك ژنێك یاخود وەك “بوكێكی جوان” باسی بكات و دواتریش هەموو جۆرە مانا كۆمەڵایەتییەكان شرۆڤە دەكات.

هەنگاوی سێیەم؛ لە كۆتاییدا ئەو وێنەیە بۆ ئەو كەسانەی كە شوناسی تایبەتی خۆی لەناو شوناسە كۆمەڵایەتییەكاندا دیاری دەكات، گرنگی خۆیی هەیە. پاشان شوناس لەناو ئەقڵییەتی تاكەكاندا دەرچووە و ناتوانرێت لە پرۆسە كۆمەڵایەتی و كارلێكە كۆمەڵایەتییەكان جیا بكرێنەوە.

“پاشان ئەقڵ فۆڕمی بەشداریكردنە لە پڕۆسەی نێوان تاكەكەسەكاندا (كۆمەڵایەتییەكاندا)؛ ئەمەیش دەرئەنجامی ڕەچاوكردنی هەڵوێستی ئەوانی دیكەیە بەرامبەر بە جوڵەكانی (یاخود بە شێوەیەكی گشتی بەرامبەر بە ڕەفتارەكانی). بە كوورتی ئەقڵ بەكارهێنانی هێما گرنگەكانە”[10].

بەهۆی تێگەیشتن، مانا و زمانەوە، خود دەردەكەوێت. وێنەی ڕۆژی ئاهەنگی هاوسەرگیری ژنێك، سیمبوولی كردەی پەیوەندیكردنە. هەرچەندە ڕەنگە لە ڕوو كەشدا ئەمە وەك شتێكی بێبایەخ دەربكەوێت، بەڵام بە شێوەیەكی ڕەمزی شتێكی زۆر لەبارەی ناسنامەی ژنەكە و سەركەوتنی ژنەكەوە دەگەیەنێت. زۆرجاریش ژنان ڕووبەڕووی فشارێكی كۆمەڵایەتی دەبنەوە بۆئەوەی هاوسەرگیری بكەن، بەڵام ئەم وێنەیە سەركەوتنی ئەو دەگەیەنێت. هاوڕێكانی فەیسبووكم، زۆرجار وەك كاریكاتێرێكی خەیاڵی جۆرێكی تایبەتی خەڵك دەردەكەون كە ئێمە لە تەلەفزیۆن و لە میدیاكاندا دەیان بینین. من هاوڕێم هەیە كە هاوسەرگیری كردووە و منداڵیشی هەیە، كوڕی سینگڵ هاوڕێمە كە بەردەوام گەشت دەكات، كچی سینگڵیش هاوڕێمە كە سوورە لەسەر داواكاری ئازادی سێكسی خۆی، هەروەها هاوڕێی ئەكادیمیم هەیە كە پەرە بە توانا ئەكادیمییەكانی خۆی دەدات، بەتایبەتی لە بڵاوكردنەوەی كارە زانستییەكانیاندا. هەندێك جار ئەمە بڵاوكردنەوەی بەردەوامی زانیارییە.

دەشێت هەندێك جار بڵاوكردنەوەی بەردەوامی زانیارییە تایبەتییەكان لە سۆشیاڵ میدیادا وەك شتێكی خراپ دەركەوێت و ئەڵقەیەكی زنجیرەی “میلڕۆز پلیەس”مان بیر بخاتەوە كە حەوت وەزرە و لەنێوان هەواڵەكاندا پێشكەش دەكرا. كاراكتەری تارا برابازۆن لەو زنجیرەیەدا، پێداگیری لەسەر ئەوە دەكات كە ئەو لێشاوەی زانیارییە كەسییانەی كە لەگەڵ شوناسی كۆمەڵایەتییدا تێكەڵ دەبن، بەرەو ئاڕاستەیەكی ڕووكەشمان دەبات و دەڵێت:

“ئاماژە بەوە دەكات كە بڵاوبوونەوەی هەواڵە میكرۆكان لە بارەی “هاوڕێكانمان” لە فەیسبووكدا، تواناكانمان بۆ دیاریكردنی گرنگی، پەیوەندیداری و ماناداری دەشێوێنێت. پێویست ناكات ئەوە بزانم كە فایۆنا شەوانی هەینی دەچێتە دەرەوە بۆئەوەی بخواتەوە و مەست بێت. هەروەها پێویست ناكات ئەوە بزانم كە پیتەر شەوانی شەمە دەچێتە دەرەوە و لە یانەی شەوانەی كۆمیدیادا ژنێك ماچ دەكات. ئەم شتە بێكۆتانە، دەبێتەهۆی داخورانی تواناكانمان و ناتوانین جیاوازی لە نێوان جەنگی تیرۆر و هەڵبژاردنی باشترین بەرهەمەكان بۆ پاراستنی قژمان بكەین، هەروەها ناتوانین جیاوازی لە نێوان كۆبوونەوەی سەربازی لە ڕۆژهەڵات و پێڵاو كڕیندا بكەین “[11].

ئایدیاكە ئەوەیە كە چیتر بەكارهێنەرانی فەیسبووك ناتوانن جیاوازی بكەن لە نێوان نواندن و واقیعدا، ئەمەیش بووە بەهۆی ئەوەی كە بانگەشەی ئەوە بكرێت كە خەڵكی بچنە دۆخی ئۆفلاینەوە. لەڕادەبەدەرێتی پەیوەندییەكان بوون بە ئیلهامێك بۆ زووتنەوەی “كوژاندنەوەی” هەرزەكارانە.

“تۆ سوود لە هەموو ئەو شتانە وەردەگریت كە خەڵكی ئەنجامی دەدەن یاخود دەیڵێن. تۆ بە شێوەیەكی ڕاستی لەسەر شاشە، سەیری دیمەنی كۆمەڵایەتی دەكەیت، ئەگەر تۆ لە پێگەی خوددا خولیای ئەو دەیمەن هەبێت، ئەوا كارێكی سەختە چاوەكانتی لەسەر لا ببەیت”[12].

هەرچەندە وەڵامی سەرەتایی من بۆ پێشنیاری پچڕاندنی پەیوەندییەكان لە فەیسبووكدا، بۆ دۆزینەوەی هاوڕێی ڕاستەقینە، لە پەرچەكردار و ترس لە تەكنۆلۆژیای نوێوە سەرچاوە دەگرێت، بەڵام  فەیسبووك هەندێك گونجاوی تێدایە. سوپاس بۆ فەیسبووك، ئێستا بەهۆی ئەوەوە ئاگاداری دۆخی هەمووانم. بەهۆی فەیسبووكەوە ئێستا تێڕوانینێكم بۆ ئێستای ئەو تاكانە هەیە كە هەرگیز نەم دەویست بیان بینمەوە، وەك خۆشەویستەكانی پێشووم و ئەو هاوڕێ كچانەی كە پێشتر وەهام دەزانی نزیكترین هاوڕێمن، بەڵام ئێستا تووشی سەرسوڕمان بووم كە بەبێ ئەوان باشترم. لە ڕاستییدا دەزانم ئەوان چۆن دەیانەوێت جیهان چۆن هەست بە ژیانیان بكات و چۆن كاریگەری لەسەر درووستبوونی پێكهاتەی شوناسە كەسییان هەیە. فەیسبووك درێژكراوەی زمانە و بەشداریكردنمان تێیدا و بەشداریكردنمانە لە “پڕۆسەی كۆمەڵایەتی دینامیكی بەردەوامدا” [13] درووستكردنی شوناسی تایبەت و كۆمەڵایەتییە وەك فۆڕمێكی پەیوەندیدار.

سەرچاوەی ئەم وەرگێڕانە: پێگەی گۆڤاری شیرین

https://www.schirn.de/en/magazine/context/the_philosophy_of_facebook_identity_objects_andor_friends/

سەرچاوەكان:

[1] Martin Hollis, The philos­ophy of social science: an intro­duc­tion Cambridge Univer­sity Press, 1994 p. 17

[2] George Herbert Mead ‘The Genesis of the Self and Social Control’  Inter­na­tional Journal of Ethics, Vol 35, No.3, 1925, pp.251-277

[3] Lev Grossman ‘Why Face­book is the Future’ Time 23 August 2007 home.​sbc.​edu.​hk/~lwmm/newscut/mate­rials/20070826­time.pdf [accessed 26 December 2009]

[4] Kimberly Christo­pherson ‘The posi­tive and nega­tive impli­ca­tions of anonymity in Internet social inter­ac­tions: “On the Internet, Nobody Knows You’re a Dog” Computers in Human Behav­iour Vol 23 2007 pp.3038-3056

[5] Kim Mold­ofsky ‘Face­book Philos­ophy’ Hormone-Coloured Days 14 January 2009 hormone­col­ored­days.​blogspot.​com/​2009/​01/​facebook-​philosophy.​html [accessed 23 December 2009]

 [6] Pacific Lutheran Univer­sity ‘Philo­soph­ical theo­rist takes on Face­book’ Campus Voice 27 October 2006 news.​plu.​edu/​node/​1255 [accessed 26 December 2009]

[7] Ibid

[8] Katie Ellis & Mike Kent Disability and New Media Rout­ledge Forth­coming.

[9] Lisa Cluett ‘How to Survive….. Networking in Face­book’ Study Smarter October 2009 www.​stu​dent​serv​ices.​uwa.​edu.​au/__​data/​page/​155791/​TT2.​1_​Networking_​in_​Facebook.​pdf [accessed 26 December 2009]

[10] George Cronk ‘George Herbert Mead (1863-1931)’ Internet Ency­clo­pedia of Philos­ophy www.​iep.​utm.​edu/​mead/ 2005 [accessed 26 December 2009]

[11] Tara Brabazon ‘Come back Karl. All is forgiven’ ArtsHub 29 August 2007

www.​artshub.​com.​au/​au/​news-​article/​views/​museums-​and-​libraries/​come-​back-​karl-​all-​is-​forgiven-​165380 [accessed 26 December 2009]

[12] Barb Dybwad ‘Teens banding Together to Cut Down on Face­book’ Mash­able: The Social Media Guide 21 December 2009 mash­able.com/2009/12/21/teens-cutting-down-on-face­book/ [accessed 26 December 2009]

[13] George Cronk op.​cit.

 

نووسینی: دكتۆر كاتیی ئیلیس

لە ئینگلیزییەوە: ئەیوب حەسەن

پۆستی پێشوو

ده‌ستێكی شاراوه‌: بەشی دووەم

پۆستی داهاتوو

بۆچى تا ئێستا تاوانى جەنگ بەردەوامە؟

یەکەی وەرگێڕان

یەکەی وەرگێڕان

پەیوەندیداری بابەتەکان

کتێبی پیرۆز و بۆچوونەکان لەبارەیەوە
هزر

کتێبی پیرۆز و بۆچوونەکان لەبارەیەوە

نیسان 7, 2025
44
هێما نەمرەکان
هزر

هێما نەمرەکان

ئازار 31, 2025
35
کورتە مێژوویەکی ئایدیای پۆست مۆدێرنە
هزر

کورتە مێژوویەکی ئایدیای پۆست مۆدێرنە

ئازار 22, 2025
42

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئایار 2023
د س W پ ه ش ی
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031  
« نیسان   حوزەیران »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە