• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
هه‌ینی, تشرینی یه‌كه‌م 24, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    خوێندنەوەی کوشتنێک

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 119

    جەنگی ئوحود و فەوزای ڕاگەیاندن

    دۆڕان و سەرکەوتن

    سزای خراپ مامەڵە کردن بە دامەزراوە ئایینییەکان

    ڕۆڵی دەزگاكانی ڕاگەیاندن و بانگەشەی هەڵبژاردن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    هاوپەیمانێتیی کۆمەڵەی ئاسایشی هەرێمی, سعوودیە – پاکستان

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی هەشتەم

    غەزە چ مۆدێلێکى ئاوەدانکردنەوە هەڵدەبژێرێت؟

    غەزە چ مۆدێلێکى ئاوەدانکردنەوە هەڵدەبژێرێت؟

    پلانەکەی ترامپ بۆ غەززە

    پلانەکەی ترامپ بۆ غەززە

    کۆماری ئیسلامی؛ هەڵاوسان و ئیسرائیل

    کۆماری ئیسلامی؛ هەڵاوسان و ئیسرائیل

    بانگەشە و دیموکراسی

    بانگەشە و دیموکراسی

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی حەوتەم

    کاتێک لاواز بەهێز دەبێت؛ ئایندەی شەڕ

    کاتێک لاواز بەهێز دەبێت؛ ئایندەی شەڕ

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی شەشەم

    ئایا پیرەکان جیهان بەرەو ئاشتى دەبەن؟

    ئایا پیرەکان جیهان بەرەو ئاشتى دەبەن؟

    گەشەسەندنی زانستی جوگرافیا؛ ڕێڕەوێکی مێژوویی و ڕۆڵی زانایان

    گەشەسەندنی زانستی جوگرافیا؛ ڕێڕەوێکی مێژوویی و ڕۆڵی زانایان

  • ئــــابووری
    به‌كاربردنی ئابوورییانه‌ی كاره‌بای ماڵان

    به‌كاربردنی ئابوورییانه‌ی كاره‌بای ماڵان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كاریگەرییەكانی ئاسایشی ئاو لەسەر گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی كوردستان

    كاریگەرییەكانی ئاسایشی ئاو لەسەر گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی كوردستان

    ڕۆژئاواى کوردستان لەنێوان پەیەدە و  حكوومه‌تى ناوه‌ندى سوریا

    ڕۆژئاواى کوردستان لەنێوان پەیەدە و  حكوومه‌تى ناوه‌ندى سوریا

    پڕۆژەی نەمام‌ چاندنی هەولێر؛ په‌یوەندی ژینگە، ئابووری و هەلی کار

    پڕۆژەی نەمام‌ چاندنی هەولێر؛ په‌یوەندی ژینگە، ئابووری و هەلی کار

    ڕۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی هاوپه‌یمانێتی

    ڕۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی هاوپه‌یمانێتی

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    هەرێمی کوردستان لە دیدگەی کۆماری چینی میللیدا

    هەرێمی کوردستان لە دیدگەی کۆماری چینی میللیدا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

  • چاوپێکەوتن
    ماریۆ ڤارگاس یۆسا

    ماریۆ ڤارگاس یۆسا

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    خوێندنەوەی کوشتنێک

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 119

    جەنگی ئوحود و فەوزای ڕاگەیاندن

    دۆڕان و سەرکەوتن

    سزای خراپ مامەڵە کردن بە دامەزراوە ئایینییەکان

    ڕۆڵی دەزگاكانی ڕاگەیاندن و بانگەشەی هەڵبژاردن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    هاوپەیمانێتیی کۆمەڵەی ئاسایشی هەرێمی, سعوودیە – پاکستان

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی هەشتەم

    غەزە چ مۆدێلێکى ئاوەدانکردنەوە هەڵدەبژێرێت؟

    غەزە چ مۆدێلێکى ئاوەدانکردنەوە هەڵدەبژێرێت؟

    پلانەکەی ترامپ بۆ غەززە

    پلانەکەی ترامپ بۆ غەززە

    کۆماری ئیسلامی؛ هەڵاوسان و ئیسرائیل

    کۆماری ئیسلامی؛ هەڵاوسان و ئیسرائیل

    بانگەشە و دیموکراسی

    بانگەشە و دیموکراسی

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی حەوتەم

    کاتێک لاواز بەهێز دەبێت؛ ئایندەی شەڕ

    کاتێک لاواز بەهێز دەبێت؛ ئایندەی شەڕ

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی شەشەم

    ئایا پیرەکان جیهان بەرەو ئاشتى دەبەن؟

    ئایا پیرەکان جیهان بەرەو ئاشتى دەبەن؟

    گەشەسەندنی زانستی جوگرافیا؛ ڕێڕەوێکی مێژوویی و ڕۆڵی زانایان

    گەشەسەندنی زانستی جوگرافیا؛ ڕێڕەوێکی مێژوویی و ڕۆڵی زانایان

  • ئــــابووری
    به‌كاربردنی ئابوورییانه‌ی كاره‌بای ماڵان

    به‌كاربردنی ئابوورییانه‌ی كاره‌بای ماڵان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كاریگەرییەكانی ئاسایشی ئاو لەسەر گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی كوردستان

    كاریگەرییەكانی ئاسایشی ئاو لەسەر گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی كوردستان

    ڕۆژئاواى کوردستان لەنێوان پەیەدە و  حكوومه‌تى ناوه‌ندى سوریا

    ڕۆژئاواى کوردستان لەنێوان پەیەدە و  حكوومه‌تى ناوه‌ندى سوریا

    پڕۆژەی نەمام‌ چاندنی هەولێر؛ په‌یوەندی ژینگە، ئابووری و هەلی کار

    پڕۆژەی نەمام‌ چاندنی هەولێر؛ په‌یوەندی ژینگە، ئابووری و هەلی کار

    ڕۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی هاوپه‌یمانێتی

    ڕۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی هاوپه‌یمانێتی

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    هەرێمی کوردستان لە دیدگەی کۆماری چینی میللیدا

    هەرێمی کوردستان لە دیدگەی کۆماری چینی میللیدا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

  • چاوپێکەوتن
    ماریۆ ڤارگاس یۆسا

    ماریۆ ڤارگاس یۆسا

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی بـــیر و ڕا

پرۆسەی بنیاتنانەوەی نەتەوە

فرسەت سەید شکور لەلایەن فرسەت سەید شکور
ئایار 7, 2023
لە بەشی بـــیر و ڕا
0 0
A A
0
هاوبەشکردنەکان
43
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

پرۆسەی بنیاتنانەوەی نەتەوە (Nation Building) یەكێكە لەو پرۆسانەی، كە بە قۆناغێکی دژوار بۆ نەتەوە دادەنرێت، لە ڕاستیدا ئەمە بەو واتایە نایەت، کە لەپێشدا ئەم پرۆسەیە نەتەوە نەبووە، بەڵكوو لە زانستی سیاسەت بەو مانایە بەكار هاتووە، كە پێویستە فاکتەر و کارتێکەرە گرنگەکانی نەتەوە بۆ پاڵپشتیكردن و چەسپاندنی دامەزراوە فەرمییەکانی وڵات بەکار بخرێن، هەروەها بۆ ئەوەی هاوئاهەنگییەکی دروست لەنێوان وڵات و كۆمەڵگەدا هەبێت و دەوڵەت و كۆمەڵگە پێكەوە هاوكار بن لە ڕەتكردنەوەی دەستێوەردانی دەرەكی و هەڕەشەی دەرەكی بۆ سەر دەوڵەت.

بنیاتی نەتەوە (Nation Building) جیاوازە لە زاراوەی بنیاتی دەوڵەت (State Building)، لەبەر ئەوەی زۆر لە نەتەوەكان سەدان ساڵ خاوەنی دەوڵەت بوون، بەڵام لە یەكێك لە قۆناغەكانی نەتەوەدا، پێویستیان بە پرۆسەی بنیاتی نەتەوە بووەتەوە، كەواتە لێرەوە دەكرێت بڵێین، پرۆسەی بنیاتنانەوەی نەتەوە، پرۆسەی دووبارە پێناسەكردنەوەی ئەو دەوڵەتەیە، كە هەیكەل و ناسنامەی نەتەوە بە شایستەی شكۆی نەتەوە پیشان دەداتەوە، بەڵام پرسیار لێرەدا ئەوەیە، ئایا ئەگەر نەتەوەیەك خاوەنی دەوڵەتی سەربەخۆ نەبێت، دەتوانێت پرۆسەی بنیاتنانەوەی نەتەوە لە چوارچێوەی كیانێكی بێ سەروەریی دەست پێبكات؟ بێ گومان مێژووی پرۆسەكانی بنیاتنانەوەی نەتەوە پێمان دەڵێت، بەڵێ هەیە، هەر بۆ نموونە، تایوان ئەو هەرێمەیە كە خاوەنی پڕۆژەی بنیاتنانەوەی نەتەوەیی خۆی بووە، ئەمە لەگەڵ ئەوەی هەتا ئێستاش ئەو مەسەلەیە لەئارادایە، كە ڕۆژێك لە ڕۆژان تێكەڵاوی چین بێتەوە.

لێرەدا ئەو پرسیارە دێتە ئاراوە، ئایا دەكرێت نەتەوەیەك پارچە پارچە كرابێت و لە بەشێكەوە دەست بە پرۆسەی بنیاتنانەوەی نەتەوە بكرێت؟ ڕەنگە ئەڵمانیای دوای شەڕی دووەمی جیهان و كۆریای دوای شەڕی ساڵی 1953 پێمان بڵێن؛ بەڵێ دەكرێت، هەروەك چۆن ئەڵمانیای ڕۆژئاوا ڕاستەوخۆ لەدوای دووەم شەڕی جیهان و لە چوارچێوەی پڕۆژەی مارشاڵدا دەستی پێكرد و دواتر دوای ڕووخانی دیواری بەرلین ئەڵمانیای ڕۆژهەڵات لەگەڵ ئەڵمانیای ڕۆژئاوا یەكی گرتەوە و پرۆسەكە بوو بە پرۆسەیەكی سەرتاسەری، هەروەها بۆ ئێستای كۆریای باشووریش دەبینین.

كۆریای باشوور لەدوای ساڵی 1953 دەستی بە پرۆسەی بنیاتنانی نەتەوە كردووە، بەڵام هێشتا بەشێكی گەلی كۆریا لە باكوور دەستیان پێنەكردووە، ئەم ئاراستەیە پێمان دەڵێت، پرۆسەی بنیاتی نەتەوە، واتە پرۆسەی بنیاتی دەوڵەتی دامەزراوەیی، كە دەبێتە سەرەتا بۆ دروستبوونی دەوڵەتی سەروەریی یاسا و دەوڵەتی دیموكراتی، كەواتە كاتێك دێین باسی ئەم پرۆسە گرنگە دەكەین، گرنگە بگەڕێینەوە بۆ مێژووی دروستكردنی دەوڵەتی نەتەوەیی، بەوەی هەموو نەتەوەیەك مافی خۆیەتی بڕیار لە چارەنووسی خۆی بدات و خاوەنی دەوڵەتی سەربەخۆیی خۆی بێت، ئەمەش ئەو مانایەی لێ دەخوێنرێتەوە، كە دەوڵەت نابێتە ڕێكخەری هەیكەل و ناسنامەی نەتەوە، ئەگەر ئەو دەوڵەتە دەوڵەتێكی دامەزراوەیی نەبێت، ئەمانە پێمان دەڵێن پرۆسەی بنیاتی نەتەوە ڕاستەوخۆ پەیوەندیی بە بوونی دەوڵەت وەك مەرجی پێشوەختە نییە و لە هەمان كاتدا پێمان دەڵێت، پرۆسەی بنیاتی نەتەوە پرۆسەی دامەزراندنی دەوڵەتی نەتەوەیی نییە.

پرۆسەی بنیاتنانەوەی نەتەوە لە وڵاتانی دوای شەڕ، یان تازە سەربەخۆ

ئێراق لە سەردەمی ڕژێمی پاشایەتیدا (1920- 1958) هەم ئەندامی كۆمەڵەی گەلان بووە و هەمیش ئەندامی نەتەوە یەكگرتووەكان بووە، بەڵام كاتێك لە ساڵی 1958 ڕژێمی پاشایەتی ڕووخا، پرۆسەی بنیاتنانەوەی نەتەوە لە ئێراقدا دەستی پێكرد، بەو مانایەی ئێراق ببێتە ئەو وڵاتەی كە هاووڵاتییانی خۆیان بە هاووڵاتیی ئێراق بزانن، هەر بۆیە دوای نووسینەوەی دەستووری كاتی و دانانی بەندی 3 لەو دەستوورە كاتییە، بەوەی ئێراق نیشتمانی هاوبەشی كورد و عەرەبە، گەلی كورد پشتگیریی لەم دەستوورە كرد و ئامادە بوو بەرگری لە كۆماری ئێراقیش بكات، بەڵام دوای ئەوەی عەبدولكەریم قاسم لەو بەڵێنانەی پاشگەز بووەوە، پرۆسەی بنیاتنانەوەی نەتەوە لە ئێراقدا هەرەسی هێنا، كورد نەك ئامادە نەبوو بەرگری لە كۆماری ئێراق بكات، بەڵكوو لە بەرامبەر هەموو حكوومەتە یەك لەدوای یەكەكانی ئێراق شۆڕشی بەرپا كرد، بۆ ئەوەی پرۆسەی بنیاتنانەوەی نەتەوە لە ئێراقدا بخاتەوە سەر ڕێچكەی خۆی و كورد و عەرەب و توركمان و كلدان و ئاشووری و سریانی و ئێزدی بە مافە نەتەوەیی و ئایینەكانی خۆیان شاد بن.

بەڵام ئەم هەوڵە هەتا ڕووخانی ڕژێمی پێشووی ئێراق لە ساڵی 2003 بێ ئاكام بوو، بۆیە جەنابی بارزانیی نەمر لەناو شۆڕشی ئەیلوولدا، پرۆسەی بنیاتنانەوەی نەتەوەی كوردستانی دەست پێكرد، ئەمەش بەو مانایەی، هەموو نەتەوەكانی كوردستان بە جیاوازیی ئایین و زمانەوە، وەك یەك نەتەوە یەكسانن لە مافی هاووڵاتیبوون و جیاوازیشن لە زمان و ئاییندا، ئەم پرۆسەیەی بارزانیی نەمر لە شۆڕشدا پیادەی دەكرد، توانا و ئیرادەی نەتەوەی كوردستانی یەك خستبوو، نەك بۆ بنیاتی دەوڵەتی سەربەخۆی كوردستان، بەڵكوو بۆ ئەوەی دەوڵەتی ئێراق ئەو توانایەی بۆ دروست بێتەوە، كە بتوانێت ئاشتی دروست بكات و توانا و ئیرادەی ئێراقییەكان بەو ئاراستەیە هەڵبسووڕێنێت كە هەموو نەتەوە و ئایینە جیاوازەكان وەك یەك نەتەوە، مافی هاووڵاتیبوونیان هەبێت و پارێزگاری بە جیاوازیی ئایین و زمان و بیروبۆچوونی هەر یەكەشیان بگرێتەوە.

ئەمە دروست بەو مانایەی ئێستا لە هەرێمی كوردستاندا هەیە، تاكێكی كوردستانی (كورد بێت، یان توركمان، یان كلدان و ئاشووری و سریان و ئەرمەن)، (موسڵمان بێت، یان كریستیان، یان ئێزدی، یان كاكەیی، یان زەردەشتی، یاخود سابئە)، ئەمانە هەموویان وەك تاكی گەلی كوردستان یەكسانن لە مافی هاووڵاتیبوون و ناسنامەی نەتەوەیی و بیروباوەڕی ئایینی نە هیچ شتێك لەو مافە زیاد دەكات، نە هیچ شتێكیش لەو مافە كەم دەكاتەوە.

ئەزموونی هەرێمی كوردستان وەك هەوڵێكی سەركەتوو لە پرۆسەی بنیاتی نەتەوەدا

پێش ئەوەی ئەزموونی هەرێمی كوردستان هەبێت، گەلی كوردستان هەبووە، بەڵام ئەم بوونە لەسەر ئاستی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی نەسەلمێنراو و نەناسراو بووە، بەڵام بە رێكخستنی هەیكەل و ناسنامەی ئەم گەلە لەمیانەی دامەزراوە دەوڵەتییەكانی هەرێمی كوردستانەوە، ئێستا وەك دەبینین نەك هەر ئیرادەی ئەم گەلە دانی پێدا نراوە، بەڵكوو هەموو جیهان ئامادەیە مامەڵەی ڕاستەوخۆی لەگەڵ ئەم هەرێمەدا هەبێت و ئامادەن كونسوڵخانە و نوێنەرایەتیی خۆیان لەم هەرێمە بكەنەوە، ئەوەی جێگەی سەرنج و هەڵوەستەكردنە، هەموو جیهان دامەزراوەكانی هەرێمی كوردستان بە ئاستی دامەزراوەی دەوڵەتانی هاوچەرخ هەڵدەسەنگێنن، بەڵام ئامادەش نین وەك دامەزراوەی دەوڵەتێكی سەربەخۆ دانی پێدا بنێن.

لێرەدا ناكرێت گلەیی ئەوە لە دەوڵەتانی جیهان بكرێت كە كوردستان وەك دەوڵەتێكی خاوەن سەروەری ناناسن، چونكە، یەكەم: بزووتنەوەی سیاسی لە هەرێمی كوردستان خۆی یەكێك لە ئامانجەكانی فیدراڵی و دیموكراتییە لە zێراقدا و داوای جیابوونەوەی نەكردووە، دووەم: هەم دەوڵەتانی جیهانیش ئومێدی ئەوەیان بە هەرێمی كوردستانە، كە پرۆسەی بنیاتنانەوەی نەتەوە لە ئێراقیش هاوشێوەی هەرێمی كوردستان سەركەتوو بێت، بەڵام ئەگەر لە لایەكی دیكەوە سەیری پرۆسەی بنیاتنانەوەی نەتەوە لە هەرێمی كوردستان بكەین و بپرسین، كە ئێمە هەوڵەكانمان بۆ بنیاتی دەوڵەتی سەربەخۆیی خاوەن سەروەری نییە، بۆچی دەستمان بەم پرۆسەیە كردووە؟

لە وەڵامی ئەم پرسیارەدا، پرۆفیسۆر ئەنتۆنیۆ داماتۆ، ڕاوێژكاری یاسایی بۆ دامەزراندنی دەوڵەتی كۆسۆڤۆ، دەڵێت؛ كە پێویستە پێش ڕاگەیاندنی دەوڵەت زەمینەی یاسایی بۆ دەوڵەتی كوردستان بڕەخسێنن، ئەمە مانا ئەوەیە، پرۆفیسۆر داماتۆ داوای ئەوەمان لێ دەكات، كە پێویستە هەرێمی كوردستان لە ڕووی یاساییەوە مەرجەكانی دەوڵەتی تێدابێت، پێش ئەوەی بیر لە ڕاگەیاندنی دەوڵەتی سەربەخۆ بكرێتەوە، واتە كیانێكی سیاسی، كە مەرجە یاساییەكانی دەوڵەتی تێدابوو، ئەگەر نەبێتە دەوڵەتێكی خاوەن سەروەری و ئەندامیش لە نەتەوە یەكگرتووەكان، ئەوا جیهان وەك دەوڵەتی دیفاكتۆ ڕێزی لێ دەگرێت و ئامادەیە مامەڵەی لەگەڵدا بكات و وەك ئەندام لە ڕێكخراوە نێودەوڵەتییەكانی دیكە وەری بگرێت.

هەروەك چۆن ئێستا تایوان دەوڵەتێكی خاوەن سەروەرییش نییە، بەڵام ئەندامی ڕێكخراوی بازرگانیی جیهانی (WTO)یە، هەرێمی كوردستانیش كە ناكرێت لە هەندێك ڕووەوە بە تایوان بەراورد بكرێت، چونكە لانی كەم تایوان تا ساڵی 1971 دەوڵەتێكی سەربەخۆ بووە و نەك هەر نوێنەرایەتیی تایوان، بەڵكوو نوێنەرایەتیی چینیشی لە نەتەوە یەكگرتووەكان كردووە، بەڵام لە ڕووی هەنگاوهەڵگرتن بۆ بنیاتی دامەزراوەكان و كرانەوەی ئابووری و هەنگاوی خێرا بۆ پەرەپێدان، لە زۆر ڕووەوە نەك هەر كوردستان لە تایوان دەچێت، بەڵكوو لە زۆر لایەنەوە، بەتایبەتی لەلایەنی دیموكراتی و ژیانی فرەیی سیاسی و ئازادیی ڕادەبڕینەوە، ئێستاشی لەگەڵدا بێت، كوردستان زۆر لە تایوان پێشكەوتووترە.

پۆستی پێشوو

هەدەردانى خۆراک لە ئێراق وهەرێمى کوردستان

پۆستی داهاتوو

درۆنه‌كان؛ چه‌كه‌ بێده‌نگه‌گه‌ی‌ شه‌ڕی‌ نێوان ده‌وڵه‌تان

فرسەت سەید شکور

فرسەت سەید شکور

نووسەر

پەیوەندیداری بابەتەکان

چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە
بـــیر و ڕا

خوێندنەوەی کوشتنێک

تشرینی یه‌كه‌م 19, 2025
18
دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78
بـــیر و ڕا

دەرچوون لە ئێراق: بەشی 119

تشرینی یه‌كه‌م 15, 2025
12
جەنگی ئوحود و فەوزای ڕاگەیاندن
بـــیر و ڕا

دۆڕان و سەرکەوتن

تشرینی یه‌كه‌م 13, 2025
57

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئایار 2023
د س W پ ه ش ی
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031  
« نیسان   حوزەیران »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە