بەم شێوازە ئامانجەكانی كۆنگرەی “پاریس” بەیدەهێنن كە هۆكاردەبێت لە دابەزینی پلەی گەرمای زەویدا بە ڕێژەی (1.5) پلە
“ئاژانسی بلومبرك” ئاماژە بۆ ئەوە دەكات كە ساڵی(2015) (4) ملێون كەس بە هۆی پیسبوونی ژینگەوە گیانیان لە دەستدا، زۆر بەیان لە كیشوەری ئاسیاو ئەفریقادا بوون، ئەمكارە؛ هۆكاربوو بۆ ئەوەی جیهان (4.6%) تریلۆن زەرەربكات، بە گشتی ئامانجی ئەمكارە پاشەكەوتكردنی كارەبایە لە ڕێگای وزەی نۆیكەرەوە، هەروەها نوێكردنەوەی هۆكارەكانی گواستنەوەیە بە بەكارهێنانی وزەی ئوتومبێلی كارەبایی، بەكارهێنانی هایدرۆجین وەك سوتەمەنی فرۆكە و پاشەكەوتكردن لە پێداویستێكانی گەمكردنەوەو پیشەسازیدا، بە گوێرەی توێژینەوەكە سەردەمی وزەی كۆن ( نەوت و گاز و وزەی ناوكی) بەسەردەچێت، بە راورد بە وزەی كۆن تا سالی(2050) جیهان بە ڕێژەی (68و95%) پشت بە وزەی نوێكەرەوە دەبەستێت بەمشێوەیە: وەزەی خۆر(57و55%)، با (37,44) ، ئاو و گەرمی زەوی (4,67 %)، بەڵام لە ئێستادا وزەی كۆن و ناوكی (95%) بەكارهێنانی وزەی كۆن لە بەرامبەر (5%) وزەی نوێكەرەوەدایە.
ئەو وڵاتانەی (100%) لە بەكارهێنانی وزەی نوێكەرەوەدا نزیكبوونەتەوە بریتین لە: تاجیكستان (76%)، ئۆرۆگوای(58.9%)، نەرویج(35,7%) مۆنتیگرۆ(18,7%) و ئایسلەندا (17,3%)، بە گزێرە ئیكۆنۆمیك فۆرم (10) لەو وڵاتانەی لە جیهاندا پشت بە وزەی نوێكەرەوە دەبەستن بەم شێوەیە ڕیزبەندی كردوون، سویسرا، نەرویج، سوید، دانیمارك، فەرەنسا، نەمسا، ئیسپانیا، كۆلۆمبیا، نویزلەنداو ئۆراگوای. كەسانێك ڕەخنە لە توێژینەوەكە دەگرن؛ چونكی بیست و حەوت ملێون كەس لە جیهاندا كارەكانیان لە دەست دەدەن! لە پەرچەكرداری ئەمكارەدا وزەی نوێكەرەوە لە هەمووو بوارەكاندا پەنجاو دوو ملێون هەلیكا ر دەرەخسێنێت. پرسیارەكە لێرەدایە، ئایا وڵاتی ئێراق بەشێك دەبێت لەو سەدو سی و نۆ وڵاتە؟ یان لە بەرەی وڵاتانی دواكەوتوو هەژاردا دەمێنێتەوە، ئایا ئەو وزانەی بەردەستی وەك وزەی نۆێكەرەوە بەكاردەهێنێت؟ وزە ی خۆر بە نموونە، یان تەنها لە ئەوڕۆدا دەژین بێ ئەوەی لە داهاتوو داهاتووی نەوەكانی نو ێ بنواڕین.
پێشینان بۆ خۆپاراستن لە گەرما؛ خشتی كاڵیان بەكاردەهێنا، یان ژێر زەمینیان دروستدەكرد، بۆ خۆ گەرمكردنەوە پاشەڕۆی ئاژەڵیان بەكاردەهێنا، بەڵام لە ئێستادا بە پێشچاومانەوە غاز دەسوتێت، داكشانەوەی گشتی توێژینەوەكە ڕاستیەك پیشاندەدات پێویستە زۆر بەگرنگیەوە بایەخی پێدەین، ئەگەرچی وزەی نوێكەرەوە بە بەراورد بە وزەی كۆن تەنها (5%) وزەی بەكارهاتووی جیهانی ئەمرۆیە، بەڵام لە بەرانبەردا بەرزبوونەوەی پلەی گەرما، پیسبوونی ژینگە و هەبوونی نەوت و عاز لە دەستی كۆمەڵێك وڵاتادا جیًگای پرسیارە، بۆ ئەوەی فریایی كاروانەكە بكەوین كۆمەڵێك هەنگاو لەپێشماندایە پێویستە ئاگاداریبین، چونكی هەموو هۆكارە؛ مرۆیی، ڕامیاری، جیۆپۆلیتیكێكان، بە ئاراستەی بەكارهێنانی وزەی نوێكەرەوەدا فشار دروستدەكەن، یەكێك لەو هەنگاوانەی پێویستە بنرێت دیاریكردنی بەشێك لەو داهاتی نەوتە بۆ وزەی نوێكەرەوە، بنیاتنان‌و كردنەوەی بەشی نوێ تایبەت بە بە كارهێنانی وزەی نوێكەرەوە لە زانكۆكاندا، كاركردن بۆ نەهێشتنی ئاستەنگەكانی بەردەم كارەبا و بەكارهێنانی بەشێوەیەكی هەڕەمەكی، هاندانی هاووڵاتی لە دروستكردنی ژێر زەمیندا، وەبەرهێنان لە بواری ئەو كارگانەی ئاشی با و ئاو بەشێوەیەكی باش و تێچوونی كەم ودروستدەكەن، پێشخستنی بواری گاز و فراوانكردنی بواری بەكارهێنانی بە شێوەیەكی فراوان، كاركردن بۆ كەمكردنەوەی بەرزبونەوەی پلەی گەرماو پیسبوونی ژینگە و ….هتد.
تەكنەلۆجیا سەلماندی لە هۆكارەگرنگەكانە لە دروستكردنی ڕووداوەكانی مێژووی داهاتوودا، ڕەنگە ڕێژەكە (100%) لە ساڵی(2050) بە دینەهێنرێت، پێدەچێت ساڵانێك یان چەند دەیەیەك دوابكەوێت، پێچەوانەكەشی ڕاستە! چونكە هەمیشە زانست پێشهاتە چاوەڕواننەكراوەكان دەشارێتەوە، چەندین جار شۆخیمان بە پێشكەوتنەكانی زانستكرد و ئەو بە دەستەكەوتەكانی وەڵامیداینەوە، بە نموونە نەوتی خەڵوز و كاریگەرێكانی چەند ڕۆڵی هەبوو لە دابەزینی نرخی نەوت، مێژووی ئەو دەستكەوتانە نزیكە ئەگەر ئێمە پشوو درێژی نەكەین و تەنها وەك وڵاتێك كە كرێخۆر پشت بە گازو نەوت ببەستین.
نووسين: عادل عه‌بدولمه‌هدی، سەرۆک وەزیرانی پێشوو
وەرگێران؛ وەهاب حەسیب محەمەد
