(3) پێشکەوتن و بووژاندنەوەی پەیوەندییە ئابوورییەکان
١– دروستکردنی پڕۆژەی ستراتیژی ” پشتێن و ڕێگا” بە کوالێتی بەرز، بۆ بەهێزکردنی توانای هەرێمی بۆ گەشەپێدان؛
لە سەرەتای سەرهەڵدانی پەتای ڤایرۆسی کۆرۆناوە، پەیوەندییەکانی چین و وڵاتانی عەرەبی بە هەنگاوی هاوسەنگ بەرەو پێشەوە دەچن بۆ دروستکردنی ” پشتێن و ڕێگا” بە کوالیتی بەرز، سەرەڕای کاریگەری و کاردانەوەکانی پەتاکە، بۆ نموونە چین و مەغریب پلانی جێبەجێکردنی دەستپێشخەریی پشتێنە و ڕێگاوبانی هاوبەشیان واژۆ کرد، بە هەوڵدان بۆ هاوئاهەنگی دەستپێشخەریی ” پشتێنە و ڕێگا” لەگەڵ پلانی گەشەپێدانی وڵاتانی عەرەبی. پڕۆژەکان پێشکەوتنی هاوسەنگ بەدەست دەهێنن و ئەنجامێکی بەرچاویان بەدەستهێناوە، کە بریتین لە پڕۆژەی شەمەندەفەری کارەبایی لە میسر، کە خۆی دەبینێتەوە لە پڕۆژەی ناوچەی سوێس بۆ هاوکاری ئابووری و بازرگانی چین و میسر. ناوچەی نمونەیی چین و ئیماراتی پڕۆژەی هاوکاری لە توانای بەرهەمهێنان، پڕۆژەی یاریگای سەرەکی مۆندیالی قەتەر و پڕۆژەی فۆسفات لە ڕۆژهەڵاتی جەزائیر. دانوستانەکان سەبارەت بە ناوچەی بازرگانی ئازاد لە نێوان چین و ئەنجومەنی هاوکاری کەنداو بەردەوام بەرەوپێش چوونی بەرچاویان بە خۆیەوە بینیووە.
٢– کارکردن لەسەر جێبەجێکردنی دەستپێشخەریی گەشەپێدانی جیهانی و کەمکردنەوەی ئالنگارییە جۆراوجۆرەکان لە ناوچەکە؛ کاتێک
پەتای ڤایرۆسی کۆرۆنا سەریهەڵدا، ئەو ئەنجامە ئەرێنی و گەشەسەندنی پەیوەنییەکانی تێپەڕاند کە بەدرێژایی چەندین ساڵ بەدەست هاتبوون، پرسی گەشەسەندنی جیهانیش بە قۆناغێکی چارەنووسسازدا تێدەپەڕێت، هەروەها بوژانەوەی ئابووری جیهانی ڕووبەڕووی ئاستەنگ و ئالنگاری زیاتر دەبێتەوە، قەیرانەکەش سەریهەڵداوە لە ئاسایشی خۆراک و وزەدا دەستی پێکردووە و کاریگەرییەکانی بەجێهێشت. وڵاتانی تازەپێگەیشتووی جیهان، لەوانەش وڵاتانی عەرەبی، ڕووبەڕووی ئاستەنگی جددی دەبنەوە لە گەیشتن بە ئامانجەکانی گەشەپێدانی بەردەوام لە ساڵی ٢٠٣٠دا، لەم چوارچێوەیەدا، “شی جینپینگ” سەرۆکی چین لە دیبەیتی گشتی ٧٦هەمین دانیشتنی کۆبوونەوەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە مانگی ئەیلولی ساڵی ٢٠٢١دا، دەستپێشخەری گەشەپێدانی جیهانی خستەڕوو. ئەم دەستپێشخەرییە وەڵامێکی ئەرێنی وەرگرت لەلایەن دەوڵەتانی ناوچەکە بە گشتی و وڵاتاینی عەرەبی بەتایبەتی، هەروەها تا ڕادەیەکی زۆر پاڵپشتی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیشی وه‌رگرت. تا مانگی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ زیاتر لە ١٠٠ وڵات کە ١٧ وڵاتی عەرەبی پشتیوانی خۆیان بۆ دەستپێشخەری گەشەپێدانی جیهانی دەربڕیوە و زیاتر لە ٦٠ وڵات کە ١٢ وڵاتی عەرەبییان تێدایە پەیوەندییان بە “گرووپی دۆستانی دەستپێشخەری گەشەپێدانی جیهانی” کردووە، کە لە بنەڕەتدا پڕۆژەکە دەستپێشخەریی وڵاتی چێنە بۆ دەربازبوونی جیهان لە قەیرانانەی کە تێیدایە.
لە مانگی حوزەیرانی ساڵی ٢٠٢٢دا، سەرۆک “شی جینپینگ” ٣١ هەنگاوی گرنگی ڕاگەیاند کە لایەنی چینی بۆ جێبەجێکردنی دەستپێشخەریی گەشەپێدانی جیهانی لە کۆبوونەوەی گفتوگۆی ئاست بەرزی گەشەپێدانی جیهانی بە ئامادەبوونی سەرکردەکانی میسر و جەزائیر و وڵاتانی دیکە گفتوگۆی ووردی لەبارەوە کرا. چین بە هەماهەنگی و هاوبەشی لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی کاردەکات بۆ جێبەجێکردنی دەستپێشخەریی گەشەپێدانی جیهانی، پەرەپێدانی کۆدەنگی لەسەر گەشەپێدان، پابەندبوون بە گرنگیدان بە کار و بەدەستهێنانی متمانەی پێشوەختە، بە شێوەیەک کە یارمەتی وڵاتانی عەرەبی بدات بۆ باشترکردنی بژێوی خەڵک، بەرزکردنەوەی توانای خۆیان بۆ گەشەپێدانی ناوخۆیی خۆیان و گەیشتن بە ئامانجەکانی کارنامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ گەشەپێدانی بەردەوام لە ساڵی ٢٠٣٠.
(4) پابەندبوون بەپڕەنسیپی دادپەروەری لە پرسە گەرمە جیهانییەکاندا.
لە 21ی نیسانی 2022، سەرۆک شی جینپینگ، لە دانیشتنی دەستپێکی کۆبوونەوەی ساڵانەی کۆڕبەندی بۆواو بۆ ئاسیا، دەستپێشخەریی ئاسایشی جیهانی خستەڕوو، کە داوای پابەندبوون بە چەمکی ئاسایشی هاوبەش، هەمەلایەنە، هاوکاری و بەردەوام، پابەندبوون دەکات بۆ ڕێزگرتن لە سەروەری و یەکپارچەیی خاکی وڵاتان، پابەندبوون بە ئامانج و بنەماکانی میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان و گرنگیدان بە نیگەرانییە ئەمنییەکان و هەڕەشەکانی سەر ئاسایشی جیهانی و پابەند بوون بە شەرعییەتی هەموو وڵاتان، کارکردن بۆ دۆزینەوەی چارەسەری ئاشتییانە بۆ ناکۆکی و ململانێی نێوان دەوڵەتەکان لە ڕێگەی گفتوگۆ و ڕاوێژکارییەوە و پابەندبوون بە پاراستنی ئاسایش لە هەردوو بواری تەقلیدی و ناتەقلیدیدا. بۆیە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ئەم دەستپێشخەرییە بە شێوەیەکی بەرفراوان لەلایەن وڵاتانی عەرەبیەوە بە ئەرێنی وەرگیرا و تێگەیشتنی باشیان بۆی هەبوو، پەسەندکرا.
ڕۆحی گرنگی دەستپێشخەری ئاسایشی جیهانی ڕێنوێنی هەوڵە دەستخۆشییەکانی چینی کردووە بۆ پێشخستنی ئاشتەوایی و دانوستان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە ساڵانی ڕابردوودا. لە 24ی ئازاری 2021، چین دەستپێشخەری پێنج خاڵیی سەبارەت بە گەیشتن بە ئاسایش و سەقامگیری لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا خستەڕوو، کە بریتییە لە داکۆکیکردن لە ڕێزگرتنی یەکتر، پابەندبوون بە پرەنسیپی هاوسەنگی و دادپەروەری، کارکردن بۆ مەبەستی بڵاونەبوونەوەی چەکی ئەتۆمی، بە هاوبەشی گەیشتن بە ئاسایشی دەستەجەمعی و خێراکردنی گەشەسەندن هاوکاری.
لە 17ی تەمموزی 2021، چین دیدگای چوار خاڵی بۆ دۆزینەوەی چارەسەری سیاسی بۆ پرسی سوریا خستەڕوو، کە دووپاتی دەکاتەوە کە نابێت پرەنسیپی سەربەخۆیی سەروەری پێشێل بکرێت، دواکەوتن لە کەمکردنەوەی قەیرانی مرۆیی، سستی لە بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر سەقامگیری هەرێمی دەستەبەر ناکات. لە 18ی تەمموزی 2021، لایەنی چینی بیرۆکەی سێ خاڵیی بۆ جێبەجێکردنی “چارەسەری دوو دەوڵەت” خستەڕوو سەبارەت بە پرسی فەلەستین، داوای بەهێزکردنی کاریگەریی دەسەڵاتی نیشتمانی فەلەستین و پاڵپشتیکردنی کوتلە فەلەستینییەکان بۆ بەرزکردنەوەی هاودەنگی و هاندانی لایەنی فەلەستینی و ئیسرائیل بۆ دەستپێکردنەوەی دانوستانەکانی ئاشتی لەسەر بنەمای “چارەسەری دوو دەوڵەتی، دوای ئەوەی لە مانگی ئایاری ٢٠٢١ پێکدادانی تووند لەنێوان لایەنی فەلەستینی و ئیسرائیل ڕوویدابوو، چین وەک سەرۆکی خوولی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان، پێنج جار لە ڕێگەی ئەنجومەنەکەوە ویستی پێداچوونەوە بە پرسی فەلەستین بکات تا ئەو کاتەی ئەنجومەنەکە بەیاننامەیەکی ڕۆژنامەوانی سەرۆکایەتی کۆماری بڵاوکردەوە.
چین هەوڵی بێوچان دەدات بۆ ئاشتی و سەقامگیری لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، لەم چوارچێوەیەشدا چین چوار دانیشتنی سیمپۆزیۆمی کەسایەتییە ئاشتیخوازەکانی فەلەستینی و ئیسرائیلی سازکردووە، هەروەها داوای بەستنی کۆنفرانسی ئاشتی نێودەوڵەتی دەکات لەسەر ئاستێکی گەورەتر، بە متمانەی زیاتر و کاریگەری زیاتر، بە مەبەستی پێشخستنی پرۆسەی چارەسەرکردنی پرسی فەڵەستین بە شێوەیەکی کۆنکرێتی. چین چالاکانە بەشداری دانوستانەکانی بووژاندنەوەی ڕێککەوتنی هەمەلایەنەی مەلەفی ئەتۆمی ئێران دەکات، هەروەها پاڵپشتی بەهێزکردنی پەیوەندی و دیالۆگ لە نێوان وڵاتانی ناوچەی کەنداو بۆ یەکلاییکردنەوەی ناکۆکی بە شێوەیەکی دروست، هاوکات داوای کۆبوونەوەی وتووێژی فرەلایەنە بۆ ناوچەی کەنداو دەکات، هەروەها باس لە دامەزراندنی میکانیزمێکی گونجار دەکات بۆ بنیاتنانی متمانە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بە شێوەیەک کە بەشداری بکات لە بنیاتنان و زەمینە سازییەکی ئەمنی هاوبەش و هەمەلایەنە و هاوکاری بەردەوام لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.
چین بەشێوەیەکی بنیاتنەر بەشداری لە پرسە گەرمەکانی ئێراق، لیبیا، سودان، یەمەن و وڵاتانی دیکە دەکات، بۆ پاڵنانی چارەسەری قبوڵکراو لەلایەن هەموو لایەنەکانەوە لەڕێگەی گفتوگۆی سیاسی هەمەلایەنە. پەکین بەشداری چالاکانە لە بنیاتنانەوەی ئابووری و کۆمەڵایەتی وڵاتانی پەیوەندیداردا، هەروەها هاوکارییەکی لە توانایدا بێت پێشکەش بە وڵاتانی عەرەبی دەکات کە بە دەست شەڕ و گێژاوی سیاسی دەناڵێنن، بۆ ئەوەی بەشداری لە دۆزی مرۆیی و بنیاتنانەوەی ئەو وڵاتانەدا بکات، بۆ پاڵپشتیکردن لە گەڕاندنەوەی سەقامگیری و گەشەپێدان لەنزیکترین دەرفەتدا. لە ساڵی ٢٠١٩ەوە چین دوو دانیشتنی لەسەریەک لە کۆڕبەندی ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەنجامداوە، کە تیایدا بە قووڵی باس لە ئاستەنگە ئەمنییەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کرا، لەگەڵ بانگەوازێک بۆ دامەزراندنی بیناسازییەکی نوێی هاوبەش و هەمەلایەنە، هاوکاری بەردەوامی ئەمنی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست.
چوارەم: بنیاتنانی کۆمەڵگەی چینی-عەرەبی بۆ داهاتوویەکی گەشەسەندووی هاوبەش.
لە ئێستادا جیهان بەرەو گۆڕانکارییەکی بێ وێنە هەنگاو دەنێت، لە لایەک ئاشتی و گەشەپێدان و هاوکاری و هەماهەنگی ڕەوتێکی مێژوویی بەرگە نەگیراون، لە لایەکی ترەوە کردارەکانی هەژموون و چەوساندنەوە و سیاسەتی دەسەڵات، لەوانەش چەوساندنەوەی لاوازەکان و بردنەوەی بەرژەوەندییە خۆپەرستەکان بە تاڵانکردن و ساختەکاری و یاری – سفری، زیانێکی گەورە دەگەیەنن، و کورتهێنان لە ئاشتی، گەشەپێدان، ئاسایش و حوکمڕانیدا تووندتر دەبێتەوە، هەموو ئەمانەش بەیەکەوە دەبێتە هۆی سەپاندنی تەحەدای بێ وێنە بەسەر کۆمەڵگەی مرۆڤایەتیدا و دونیا جارێکی تر لە گۆڕەپانێکدا لە مێژوودا وەستاوە و ئاراستەی گەشەکردنی پەیوەستە بە هەڵبژاردنی گەلەکەیەوە.
لە ئۆکتۆبەری ٢٠٢٢ پارتی کۆمۆنیستی چین بە سەرکەوتوویی بیستەمین کۆنگرەی نەتەوەیی خۆی ئەنجامدا، ئەوەش خرایەڕوو کە گرنگترین ئەرکی پارتی کۆمۆنیستی چین یەکگرتن و سەرکردایەتیکردنی گەلی چینە لە هەموو نەتەوەکان بۆ بنیاتنانی وڵاتێکی سۆسیالیستی مۆدێرن و بەهێز لە هەموو نەتەوەیەکدا. گەیشتن بە ئامانجی سەدەی دووەم و، پێشخستنی گەنجکردنەوەی و بووژانەوەی گەورەی میللەتی چین. چینییەکان بە شێوەیەکی هەمەلایەنە لە ڕێگەی مۆدێرنکردنی شێوازی چینیی هەوڵدەدەن کاریگەری جیهانی خۆیان لەسەردەمی نوێدا جێگیر بکەن. چین هەمیشە پابەند دەبێت بە ئامانجەکانی سیاسەتی دەرەوەی خۆی کە بریتین لە پاراستنی ئاشتی جیهانی و پێشخستنی گەشەپێدانی هاوبەش، و پاڵنانی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەک بە داهاتوویەکی هاوبەش بۆ مرۆڤایەتی دەخاتە پێشەوە؛ هەروەها پابەندبوون بە پەیڕەوکردنی سیاسەتێکی سەربەخۆی دەرەوەی ئاشتیخوازنە، پەرەپێدانی هاوکاری دۆستانە لەگەڵ هەموو وڵاتان لەسەر بنەمای پێکەوەژیانی ئاشتیانە، کارکردن لەسەر سیاسەتی بنەڕەتی نیشتمانیی کرانەوە بە ڕووی دەرەوە، بەشداری چالاکانە لە چاکسازی و بنیاتنانی جیهانی سیستەمی حوکمڕانی و، تەرخانکردنی بەها هاوبەشەکان بۆ مرۆڤایەتی، بەم شێوەیە دەرفەتی نوێ بۆ وڵاتانی جیهان دەڕەخسێنێت، لەوانە وڵاتانی عەرەبی لەگەڵ گەشەسەندنی نوێ لە چین. لەم چوارچێوەیەشدا پەکین کار لەسەر چەند میکانزمێک دەکات لەوانە؛
(1) دانان و کارکردن بە بنەمای هاوبەشی و هەماهەنگی.
“شی جینپینگ” سەرۆکی چین بۆ یەکەمجار پێشنیازی بنیاتنانی کۆمەڵگەی چینی-عەرەبی بۆ بەرژەوەندی هاوبەش و پێکهاتەی چینی-عەرەبی بۆ ئایندەیەکی هاوبەش کرد، کاتێک بەشداریی لە دەستپێکی دانیشتنی شەشەمی کۆبوونەوەی وەزاری کۆڕبەندی هاریکاری چین و عەرەبی کرد لە ساڵی ٢٠١٤، کە وەڵامێکی ئەرێنی لەلایەن وڵاتانی عەرەبیەوە بەدوای خۆیدا هێنا. لە ساڵی ٢٠١٨ سەرۆک “شی جینپینگ” جارێکی تر پێشنیاری دروستکردنی کۆمەڵگەیەکی چینی-عەرەبی کرد بۆ داهاتوویەکی هاوبەش و بەشداریکردن لە بنیاتنانی کۆمەڵگەیەک کە داهاتوویەکی هاوبەشی هەبێت بۆ مرۆڤایەتی لە دانیشتنی دەستپێکی خولی هەشتەمی کۆبوونەوەی وەزاری کۆڕبەندی هاوکاری چین و عەرەبی، کە ئەم هەنگاوە زۆر گەرمی لەلایەن وڵاتانی عەرەبیەوە پێشوازی لێکرا. لە دانیشتنی نۆیەمی کۆبوونەوەی وەزاری کۆڕبەندی هاوکاری چین و عەرەب کە لە ساڵی ٢٠٢٠ بەڕێوەچوو، لایەنی چینی و عەرەبی ڕێککەوتن لەسەر ئەوەی کار لەسەر بنیاتنانی کۆمەڵگەی چینی-عەرەبی بکەن بۆ داهاتوویەکی هاوبەش لە “جاڕنامەی عەمان”دا بەووردی خرایەڕوو.
لەو کاتەدا سەرکردەکانی چین و وڵاتانی عەرەبی پلانی هاوکاری نێوان هەردوولا لە داهاتوودا دادەڕێژن و کوالیتی و ئاستی پەیوەندییەکانی چین و عەرەب بەرەوپێش دەبەن و کۆدەنگی زیاتری نێوان هەردوولا هێناوەتە ئاراوە لەسەر حوکمڕانی جیهانی، گەشەپێدان، ئاسایش، گفتوگۆی شارستانی و پرسە گرنگەکانی تری هەرێمی و جیهانی. ئەم لوتکەیە دەبێتە بڕگەیەکی گرنگ لە مێژووی پەیوەندییەکانی چین و عەرەبدا، هەروەها هێمای هاتنە ناوەوەی دۆستایەتی چین و عەرەبە بۆ قۆناغێکی نوێ، ئاسۆی فراوانتر بۆ پەیوەندییەکانی هاوبەشی ستراتیژی چین و عەرەب دەکاتەوە و سەرکردایەتی چین و عەرەب دەکات وڵاتان بۆ پێشکەوتن لە ڕێگای بنیاتنانی کۆمەڵگەی چینی-عەرەبی بۆ داهاتوویەکی هاوبەش بە هەنگاوی فراوان.
(2) قووڵکردنەوەی متمانەی ستراتیژی یەکتر و پاراستنی بەرژەوەندی هاوبەش.
چین بەردەوام دەبێت لە پابەندبوون بە پەرەپێدانی پەیوەندییەکانی لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی لەسەر بنەمای ڕێزگرتنی یەکتر بۆ سەروەری و یەک پارچەیی خاک، دەستدرێژی نەکردن بۆ خاک و سەروەری هێج لایەک، دەستوەرنەدان لە کاروباری ناوخۆ، قازانجی یەکتر، یەکسانی و پێکەوەژیانی ئاشتییانە، ڕێزگرتن لە هەڵبژاردنی گەلانی عەرەب، پشتگیری لە مافی وڵاتانی عەرەبی بۆ گەڕان بەدوای ڕێڕەوی گەشەپێدان بەگوێرەی بارودۆخی نیشتمانی خۆیان، و ئاڵوگۆڕی پشتیوانی بێوچان سەبارەت بە بەرژەوەندییە گرنگەکان و نیگەرانییە سەرەکییەکانی لایەنی بەرامبەر.
چین ئاستی پەیوەندی و گفتوگۆی ئاست بەرز لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی دەپارێزێت، هەروەها ڕۆڵی سەرکردایەتی کۆبوونەوەکانی سەرکردەکان لە پەرەپێدانی پەیوەندییەکانی چین و عەرەب بە تەواوی چالاک دەکات، هەروەها زیاتر بنیاتنانی میکانیزمی ڕاوێژکاری و دیالۆگ لە نێوان حکومەتی چین و حکومەتەکانی وڵاتانی عەرەبی بەهێزتر دەکات، لە هەمان کاتدا ڕۆڵی پلاندانان و هەماهەنگیی وتووێژی ستراتیژی و ڕاوێژکاری سیاسی و میکانیزمەکانی دیکەی دوولایەنە و فرەلایەنە بە تەواوی چالاک دەکات و بەردەوام دەبێت لە کارکردن لەسەر بنیاتنانەوە و پەرەپێدانی کۆڕبەندی هاوکاری چین و عەرەبی، هەروەها ڕۆڵی پێشەنگانەی میکانیزمی کۆبوونەوەی وەزارییەکان چالاک دەکات بۆ زیاتر دەوڵەمەندکردنی بناغەکانی هاوکاری بەکۆمەڵ لە نێوان چین و وڵاتانی عەرەبی لە هەموو ڕەهەندەکاندا.
چین لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی پێکەوە کاردەکەن بۆ جێبەجێکردنی فرەلایەنی ڕاستەقینە، بە هاوبەشی پابەندبوون بە پرەنسیپی دەستوەرنەدان لە کاروباری ناوخۆ، پاراستنی سیستەمی نێودەوڵەتی لەگەڵ نەتەوە یەکگرتووەکان وەک ناوەند و نەزمی نێودەوڵەتی لەسەر بنەمای یاسا نێودەوڵەتییەکان و بەرزڕاگرتنی گشتگیربوون لە ئامانج و بنەماکانی میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان و نۆرمەکانی تری بنەماکانی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان. چین و وڵاتانی عەرەبی پشتیوانی لە داواکارییە ڕەواکانی یەکتر و تێڕوانینی مەعقولی یەکتر دەکەن سەبارەت بە چاکسازی نەتەوە یەکگرتووەکان، گۆڕانی کەشوهەوا، ئاسایشی خۆراک و وزە و پرسە گرنگەکانی دیکەی نێودەوڵەتی و بێ چەواشەکاری بەرژەوەندی هاوبەشی زۆرێک لە وڵاتانی تازەپێگەیشتو دەپارێزن.
(٣) پابەندبوون بە قازانجی هاوبەش و پێکەوە کارکردن بۆ بەدەستهێنانی گەشەپێدان و خۆشگوزەرانی.
چین بەردەوام دەبێت لە هاوکاری لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی لە بنیاتنانی (پشتێن و ڕێگا) بە کوالیتی بەرز، لەسەر بنەمای هاوکاری و بەیەکەوە کاردەکەن بۆ جێبەجێکردنی دەستپێشخەری گەشەپێدانی جیهانی، هاوئاهەنگی ستراتیژییەکانی گەشەپێدانی دوو لایەن، کەڵک لە سوود و تواناکانی هەریەکەیان وەربگرن و، بازنەی هاوکاریی پراکتیکی لە بوارەکانی وزە و ژێرخانی و کشتوکاڵدا فراوانتر بکەن، وەبەرهێنان و دارایی و تەکنەلۆژیای مۆدێرن و پێشکەوتوو و هتد. و بەرهەمی هاوکارییەکان بگەیەننە گەلی زیاتری هەردوولا.
چین پاڵپشتی هاتنی زیاتری بەرهەمی عەرەبی نانەوتی بۆ ناو بازاڕی چین دەکات بۆ ئەوەی بەردەوام پێکهاتەی بازرگانی بەرەوپێش ببات، هەروەها کار بۆ گەیشتن بە گەشەسەندنی جێگیر و هاوسەنگی بازرگانی دوولایەنە دەکات و بە گرنگ دەبینێت پەیوەندی ڕاوێژکاری نێوان دەسەڵاتە ئابووری و بازرگانییەکانی لایەنی چینی و عەرەبی بەرز بکرێتەوە، هەروەها لە زووترین کاتدا ڕێککەوتنێک لەسەر ناوچەی بازرگانی ئازاد لە نێوان چین و ئەنجومەنی هاوکاری بۆ دەوڵەتانی عەرەبی کەنداو واژۆ بکرێت.
چین پاڵپشتی هاوکاری چین و عەرەبی دەکات لە بوارەکانی نەوت و غازی سرووشتی، بەتایبەتی هاوکاری وەبەرهێنان لە گەڕان و دەرهێنان و گواستنەوە و پاڵاوتنی نەوت، هاوئاهەنگی لەڕووی ئەندازیاری و خزمەتگوزاری تەکنیکی بۆ کێڵگە نەوتییەکان، بازرگانی ئامێرەکان و ستانداردەکانی کەرتەکان بەرز دەکاتەوە، و پێشخستنی هاوکاری لە بواری وزەی نوێبووەوە وەک وزەی خۆر، وزەی با و وزەی کارەبای ئاو.
چین هانی کۆمپانیا و دامەزراوە داراییە چینییەکان دەدات بۆ فراوانکردنی بازنەی هاوکاری لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی لە بواری ژێرخانی وەک هێڵی ئاسن، ڕێگا گشتییەکان، بەندەرەکان، فڕۆکەوانی، کارەبا و پەیوەندییەکان، هەروەها وردە وردە هاوکارییەکان لە بەڕێوەبردن و بەڕێوەبردنی پڕۆژەکاندا فراوانتر دەکات، بۆ ئەوەی بەردەوام ئاستی ژێرخانی وڵاتانی عەرەبی بەرز بکرێتەوە.
پەکین هانی پاڵپشتی کارگەکانی هەردوولا دەدات بۆ فراوانکردن و باشترکردنی وەبەرهێنانی هاوبەش لەسەر بنەمای یەکسانی و قازانجی هاوبەش و هاوکاری، پشتگیری لەو دامەزراوە داراییانە دەکات کە مەرجەکانی هەردوولا بەدی دەکەن بۆ کردنەوەی لق لە نێوان هەردوولادا، بەڕێوەبردنی هاوکاری لە بوارە جیاوازەکاندا، جگە لە بەهێزکردنی هاوکاری دراوی نێوان بانکە ناوەندییەکانی هەردوولا و، هەوڵدان بۆ فراوانکردنی مەودای یەکلاکردنەوەی بازرگانی سنوور بەزاندن بە دراوە ناوخۆییەکان و ڕێکخستنەکانی ئاڵوگۆڕی دراوە ناوخۆییەکان، بەردەوام دەبێت لە پێشکەشکردنی هەر هاوکارییەک کە لە توانایدا بێت بۆ وڵاتانی عەرەبی بەپێی پێویستیەکانیان و لە ڕێگەی کەناڵە دوولایەنە و فرەلایەنەکانەوە، بە مەبەستی یارمەتیدانی وڵاتانی عەرەبی بۆ باشترکردنی ژیانی خەڵک و بەرزکردنەوەی توانای گەشەپێدانی خۆیان. چین لە دروستکردنی ڕێگای ئاوریشمی تەندروستی بەرەوپێش دەبات، لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی کاردەکات بۆ چەسپاندنی چاکبوونەوە و گەشەکردن لە قۆناغی دوای پەتای ڤایرۆسی کۆرۆنا، هەروەها پەرەپێدانی هاوکارییەکان لە کەرتی تەندروستی گشتی و خۆپاراستن و کۆنترۆڵکردنی نەخۆشییە درمیەکان.
(4) بەرەوپێشبردنی ئاشتی و سەقامگیری بەمەبەستی بەهرەمەندبوون بەیەکەوە لە ئاسایش و سەلامەتی هەمیشەیی.
چین پاڵپشت دەکات بۆ جێبەجێکردنی دەستپێشخەری ئاسایشی جیهانی و، لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی کاردەکات بۆ پابەندبوون بە چەمکی ئاسایشی هاوبەش و یەکگرتوو و هاوکاری و بەردەوام، پابەندبوون بە گرنگیدان بە نیگەرانییە ئەمنییەکانی ڕەوای هەموو وڵاتان، پابەندبوون بە چارەسەرکردنی ناکۆکی وململانێکانی نێوان وڵاتان لە ڕێگەی ئاشتیانە، دژایەتی بەدواداچوونی ئاسایش بۆ وڵاتێکی دیاریکراو لەسەر حیسابی ئاسایشی نیشتمانی وڵاتێکی تر. چین ئاسایش لە هەردوو بواری تەقلیدی و ناتەقلیدیدا دەپارێزێت، هەروەها هەوڵەکانی هاوبەش دەکات بۆ بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر، گۆڕانی کەشوهەوا، ئاسایشی ئەلیکترۆنی و پرسە جیهانییەکانی دیکە.
چین پاڵ بە چارەسەری دادپەروەرانە و مەعقولەوە دەنێت بۆ پرسە گەرمەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە ڕێگەی گفتوگۆ و ڕاوێژ، هەروەها دامەزراندنی سیستەمێکی ئاسایشی بەکۆمەڵ کە نیگەرانییە ڕەواکانی هەموو لایەنەکان لەبەرچاو بگرێت، لە پێناو پاراستنی ئاسایش و سەلامەتی هەمیشەیی لە هەرێمەکە و پاڵپشتی وڵاتانی عەرەبی دەکات کە ڕۆڵێکی گەورەتر لە کاروباری ناوچەکەدا بگێڕن، پاڵپشتی هەوڵەکانی وڵاتانی عەرەبی دەکات بۆ یەکلاییکردنەوەی کێشە گەرمەکانی ناوچەکە. هەردوولا پێکەوە کاردەکەن بۆ پاڵنانی چارەسەرێکی هەمەلایەنە و بەردەوام و دادپەروەرانە بۆ پرسی فەلەستین لەسەر بنەمای “چارەسەری دوو دەوڵەتی” بەگوێرەی بڕیارنامە پەیوەندیدارەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان.
چین و وڵاتانی عەرەبی پشتیوانی لە هەوڵەکانی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر و داماڵینی تووندڕەوی و بایکۆتی “دوو ستاندارد” دەکەن و هەوڵەکانی بەرەنگاربوونەوەی ڕێکخراوە تیرۆریستییەکانی ناو لیستی ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان یەکدەگرنەوە.
(5) فراوانکردنی پەیوەندی شارستانی و پێکەوەژیانی هاوسەنگ.
چین بەردەوام دەبێت لە ئاڵوگۆڕکردنی ئەزموونەکان لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی سەبارەت بە حوکمڕانی و ئیدارەدانی قەیرانەکان و دەبازبوون لێیان، لە هەمان کاتدا بەردەوام بوون لەسەر بەرزکردنەوەی هاوکاری مرۆیی و کولتووری لە بوارەکانی زانست، پەروەردە، ڕۆشنبیری، تەندروستی، ڕادیۆ، تەلەفزیۆن و سینەما، ئەنجامدانی چالاکییەکانی پەیوەندی لە چوارچێوەی کۆڕبەندی چین و عەرەبی بۆ چاکسازی و گەشەپێدان، کۆنفرانسی دۆستایەتی چین و عەرەب، کۆڕبەندی ژنانی چین و عەرەب و پرۆگرامی باڵیۆزانی لاوان بۆ دۆستایەتی چین وڵاتانی عەرەبی، کۆڕبەندی شارەکانی چین و عەرەبی و هتد، بەهێزکردنی هاوکاری لە بوارەکانی خوێندنی باڵا و خوێندنی پیشەیی، قووڵکردنەوەی لێکتێگەیشتن لە نێوان گەلانی هەردوولا، و پەرەپێدانی تێکەڵاوبوون لە نێوان کلتووری چینی و عەرەبیدا.
چین لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی کاردەکات بۆ بەردەوامکردنی بەها هاوبەشەکانی هەموو مرۆڤایەتی، کە بریتین لە ئاشتی، گەشەپێدان، دادپەروەری، دیموکراسی و ئازادی، ڕەتکردنەوەی “ئیسلامۆفۆبیا”، ڕەتکردنەوەی “تیۆری پێکدادانی شارستانیەتەکان”، ڕەتکردنەوەی پەیوەندیکردن تیرۆر بۆ ڕەگەز یان ئایینێکی دیاریکراو.، هەردوولا پێکەوە هەوڵدەدەن لە ڕێگەی پەیوەندی و سود و پێکەوەژیان لە نێوان شارستانیەتەکاندا، جیاوازی شارستانی و ململانێی شارستانی و باڵادەستی شارستانی تێپەڕێنن، بەمەش بەشداری دەکەن لە بەرزکردنەوەی لێکتێگەیشتن و لێک نزیکبوونەوە لە نێوان گەلانی جیهان و پاراستنی فرەچەشنی کولتووری لە جیهاندا.
“ئەنجام”
چین و وڵاتانی عەرەبی ئەندامی گرنگی ڕیزەکانی وڵاتانی تازەپێگەیشتوون و هێزی سیاسی گرنگن لە گۆڕەپانی نێودەوڵەتیدا. چین لە ڕوانگەیەکی ستراتیژییەوە سەیری پەیوەندییەکانی چین و عەرەبی کردووە، هەروەها وڵاتانی عەرەبی بە هاوبەشی گرنگ دەزانێت لە بەرەو پێشچوونێکی بەردەوام لەسەر ڕێگای گەشەسەندنی ئاشتییانە و بەهێزکردنی هاودەنگی و هاوکاری نێوان وڵاتانی تازەپێگەیشتوو و پێشخستنی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەک لەگەڵ داهاتوویەکی هاوبەش بۆ مرۆڤایەتی.
لەبەر ڕۆشنایی هەلومەرجە مێژووییە نوێیەکان، گرنگە هاوکاریی چینی و عەرەب لە ژێر ڕۆشنایی ڕەوتی جیهانی گەشەسەندن و پێشکەوتن بە بەردەوامی گەشە بکات، هەروەها بە ڕێزگرتن لە هەنگاوەکانی مێژووی مرۆڤایەتی بەردەوام بەرەو پێشەوە بچێت، لایەنی چینی و عەرەبی زیاتر لە جاران پێویستیان بە بەهێزکردنی هاوکاری هەیە بۆ زاڵبوون بەسەر سەختییەکان و هەنگاونان بۆ پێشەوە لە ڕێگەی کارکردنی پێکەوەییەوە.
چین دەیەوێت دەرفەتی یەکەمین لوتکەی چین و عەرەب بقۆزێتەوە بۆ کارکردن لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی بۆ بەردەوامکردنی دۆستایەتی مێژوویی چین و عەرەبی، بەردەوامبوون لە دەوڵەمەندکردن و قووڵکردنەوەی هاوکێشەی هاوکاریی هەمەلایەنە و فرە ئاست و بەرفراوانی نێوان هەردوولا لایەنەکان، و بەیەکەوە کار بکەن بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگەی چینی-عەرەبی بۆ داهاتوویەکی هاوبەش بەرەو سەردەمی نوێ. لە ئێستادا دەرفەتێکی باش بۆ گەلی چین و گەلانی عەرەب هاتۆتە پێشەوە بۆ بەرزکردنەوەی هاودەنگی و هاوکاری نێوانیان و پاراستنی هاوبەشی دۆزی ئاشتی و گەشەپێدان لە جیهاندا.
سەرچاوە:
http://arabic.peopledaily.com.cn/n3/2022/1202/c31660-10179236.html
کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ وەزارەتی دەرەوەی کۆماری گەلی چین
وەرگێڕان و ئامادەکردنی: تەحسین وسو عەبدوڵڵا نوسەر و مامۆستای زانکۆ
