• EnglishEnglish
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
سێ شه‌ممه‌, ئه‌یلول 26, 2023
چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    ئەمه‌ریکا وەک نێوەندگیر

    ڕیفراندۆم وەک هەنگاوێکی چارەنوسساز بۆ جیابوونەوەی چارەساز

    ڕێکخستنەوەی‌ بازاڕەکانی‌ کوردستان

    چین، لەسەر مانگەوە

    چین، لەسەر مانگەوە

    توندوتیژی بەرانبەر ئافرەتان، سیما وهۆکارەکانی

    توندوتیژی بەرانبەر ئافرەتان، سیما وهۆکارەکانی

    ترس لە هەرێم

    ترس لە هەرێم

    پارتی وەک پشکۆی ژیلەمۆیە

    ڕیفراندۆم و پەڕاوێکی زێرینی مێژووی

    هێزی تەبایی و کۆتایی مەترسییەکان

    هێزی تەبایی و کۆتایی مەترسییەکان

    با سه‌ركونسوڵی ئه‌مه‌ریكاش ئاگاداربێت

    ڕیفراندۆم، بناغەی دەوڵەتی کوردستان

    با ئارامی میدیایش تاقی بکەینەوە

    ڕیفراندۆم بەڵێ یەکی گەورە

    ریفراندۆم، یەکەمین هەنگاو بۆ سەربەخۆیی

    ریفراندۆم، یەکەمین هەنگاو بۆ سەربەخۆیی

  • شــیکار
    ئایا ده‌كرێت به‌غداد ڕاسته‌وخۆ مووچه‌ بدات به‌‌ مووچه‌خۆرانی هه‌رێم؟

    ئایا ده‌كرێت به‌غداد ڕاسته‌وخۆ مووچه‌ بدات به‌‌ مووچه‌خۆرانی هه‌رێم؟

    شەڕی ساردی چین و تایوان

    شەڕی ساردی چین و تایوان

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

  • ئــــابووری
    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

    ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا:  به‌شی یه‌كه‌م

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی یه‌كه‌م

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

  • چاوپێکەوتن
    Why do the Kurds need a quick review?

    Why do the Kurds need a quick review?

    The New World Order from China’s Perspective

    The New World Order from China’s Perspective

    China, Victory over Poverty

    China, Victory over Poverty

    Mass graves in the history, Iraq is are most notorious

    Mass graves in the history, Iraq is are most notorious

    KRG and Baghdad’s views on non-oil revenues

    KRG and Baghdad’s views on non-oil revenues

    Baghdad and the hall where OPEC where established

    Baghdad and the hall where OPEC where established

    The beginning and outcome of Greater Kurdistan in the Treaty of Lausanne

    The beginning and outcome of Greater Kurdistan in the Treaty of Lausanne

    President Recep Tayyip Erdogan’s new term faces challenges

    President Recep Tayyip Erdogan’s new term faces challenges

    The Lausanne Treaty and the Kurdistan Region of Iraq’s Autonomy

    The Lausanne Treaty and the Kurdistan Region of Iraq’s Autonomy

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    ئەمه‌ریکا وەک نێوەندگیر

    ڕیفراندۆم وەک هەنگاوێکی چارەنوسساز بۆ جیابوونەوەی چارەساز

    ڕێکخستنەوەی‌ بازاڕەکانی‌ کوردستان

    چین، لەسەر مانگەوە

    چین، لەسەر مانگەوە

    توندوتیژی بەرانبەر ئافرەتان، سیما وهۆکارەکانی

    توندوتیژی بەرانبەر ئافرەتان، سیما وهۆکارەکانی

    ترس لە هەرێم

    ترس لە هەرێم

    پارتی وەک پشکۆی ژیلەمۆیە

    ڕیفراندۆم و پەڕاوێکی زێرینی مێژووی

    هێزی تەبایی و کۆتایی مەترسییەکان

    هێزی تەبایی و کۆتایی مەترسییەکان

    با سه‌ركونسوڵی ئه‌مه‌ریكاش ئاگاداربێت

    ڕیفراندۆم، بناغەی دەوڵەتی کوردستان

    با ئارامی میدیایش تاقی بکەینەوە

    ڕیفراندۆم بەڵێ یەکی گەورە

    ریفراندۆم، یەکەمین هەنگاو بۆ سەربەخۆیی

    ریفراندۆم، یەکەمین هەنگاو بۆ سەربەخۆیی

  • شــیکار
    ئایا ده‌كرێت به‌غداد ڕاسته‌وخۆ مووچه‌ بدات به‌‌ مووچه‌خۆرانی هه‌رێم؟

    ئایا ده‌كرێت به‌غداد ڕاسته‌وخۆ مووچه‌ بدات به‌‌ مووچه‌خۆرانی هه‌رێم؟

    شەڕی ساردی چین و تایوان

    شەڕی ساردی چین و تایوان

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

  • ئــــابووری
    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

    ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

    ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا:  به‌شی یه‌كه‌م

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی یه‌كه‌م

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

  • چاوپێکەوتن
    Why do the Kurds need a quick review?

    Why do the Kurds need a quick review?

    The New World Order from China’s Perspective

    The New World Order from China’s Perspective

    China, Victory over Poverty

    China, Victory over Poverty

    Mass graves in the history, Iraq is are most notorious

    Mass graves in the history, Iraq is are most notorious

    KRG and Baghdad’s views on non-oil revenues

    KRG and Baghdad’s views on non-oil revenues

    Baghdad and the hall where OPEC where established

    Baghdad and the hall where OPEC where established

    The beginning and outcome of Greater Kurdistan in the Treaty of Lausanne

    The beginning and outcome of Greater Kurdistan in the Treaty of Lausanne

    President Recep Tayyip Erdogan’s new term faces challenges

    President Recep Tayyip Erdogan’s new term faces challenges

    The Lausanne Treaty and the Kurdistan Region of Iraq’s Autonomy

    The Lausanne Treaty and the Kurdistan Region of Iraq’s Autonomy

چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

سیاسه‌ته‌ زمانییه‌کانی ده‌وڵه‌تی په‌هله‌ویی یه‌که‌م و به‌دواداهاته‌کانی: بەشی سێ و کۆتایی

یەکەی وەرگێڕان لەلایەن یەکەی وەرگێڕان
شوبات 15, 2023
لە بەشی نەتەوە و دەوڵەتـســـازی
0 0
A A
سیاسه‌ته‌ زمانییه‌کانی ده‌وڵه‌تی په‌هله‌ویی یه‌که‌م و به‌دواداهاته‌کانی: بەشی یەک
0
هاوبەشکردنەکان
2
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر

4.به‌دواداهاته‌کانی سیاسه‌ته‌ زمانییه‌کانی په‌هله‌ویی یه‌که‌م له‌ کوردستان

 

ئه‌گه‌رچی هه‌وڵه‌کانی ڕۆشنبیران و ده‌وڵه‌تی په‌هله‌ویی، به‌ ئاڕاسته‌ی په‌ره‌پێدان و گه‌شه‌دان به‌ زمانی فارسی له‌ نێو نه‌ته‌وه‌کانی ئێران، به‌ ئامانجی به‌هێزکردنی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی و پووچه‌ڵکردنه‌وه‌ی هه‌وڵه‌کانی پانتورک و پانعه‌ره‌به‌کان (هه‌ردووکیان به‌ پێداگری له‌سه‌ر ڕه‌گه‌ز و توخمی زمان، چاویان بڕیبووه‌ به‌شێک له‌ خاکی ئێران) له‌ ئازه‌ربایجان و خوزستان، بابه‌تێکی به‌جێ و قبووڵکراوه‌، به‌ڵام پێداگری له‌ شێوازی‌ زۆره‌ملی و تۆپزانه‌ و سزاده‌رانه‌ له‌باتی شێوازی هاندرانه‌ و پاڵنه‌رانه‌ به‌ ئاڕاسته‌ی په‌ره‌پێدانی زمانی فارسی که‌ سه‌ده‌گه‌لێک پێش ئێستا له‌ هه‌موو قه‌ڵه‌مڕه‌وی ئێران و ته‌نانه‌ت له‌ سنووری ئێرانیش سه‌رووتر وه‌کوو زمانی نووسین به‌کار براوه‌، له‌ لایه‌ک و هه‌وڵه‌ ڕێکخراوه‌کانی ده‌وڵه‌ت به‌ ئاڕاسته‌ی لاوازکردن و له‌ناوبردنی زاراوه‌ و زمانه‌کانی نه‌ته‌وه‌کانی دانیشتووی ئێران له‌ لایه‌کی دیکه‌وه‌، بووه‌ هۆی ئه‌وه‌ی تاکوو ئه‌م بابه‌ته‌ له‌باتی ئه‌نجامی ئه‌رێنی و چاوه‌ڕوانکراو به‌دواداهاتگه‌لێکی نه‌خوازراو و سه‌رسووڕهێنه‌ر به‌دی بێنیت. له‌ واقیعدا ده‌وڵه‌تی مۆدێڕن به‌ ئاڕاسته‌ی دروستکردنی شووناسی گشتیی سیاسی-که‌لتوری به‌گرتنه‌به‌ری سیاستگه‌لی تووندئاژۆ و تووندوتیژ و به‌ پێداگری ڕاده‌به‌ده‌ر له‌سه‌ر هه‌ندێک له‌ بنه‌ماکان له‌ درێژماوه‌دا بووه‌ هۆی دروستبوونی دابڕان و قه‌ڵشتی شوناسی له‌ ئێران. سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی که‌ ده‌وڵه‌ته‌کانی پێش په‌هله‌وی هه‌وڵگه‌لێکی پلانداڕێژراوانه‌یان بۆ په‌ره‌پێدان و سه‌پاندنی زمانی فارسی له‌ نیو نه‌ته‌وه‌کانی نیشته‌جێی ئێراندا نه‌بوو، له‌ ڕابردووه‌ دوور و نیزیکه‌کانه‌وه‌ نه‌ک ته‌نها ئێرانییه‌کان، به‌ڵکوو ژماره‌یه‌کی زۆر له‌ نیوه ‌دوورگه‌ی هیند و ئاسیای بچووکیش به‌ زمانی فارسی و عه‌ره‌بی ڕاهاتبوون و خوێندبوویان. له‌م نێوانه‌دا زانا و شاعیر و ئه‌دیبه‌ کورده‌کان له‌ هه‌مان سه‌ره‌تاوه‌ به‌رهه‌مه‌کانی خۆیان به‌ فارسی نووسیوه‌، پاش جودابوونه‌وه‌ی کوردستان له‌ وڵاتی سه‌ره‌کی خۆی واته‌ ئێران، هیچ کات کورده‌کان له‌گه‌ڵ ئیمپراتۆریی عوسمانی و ده‌وڵه‌ته‌ عه‌ره‌بییه‌کانی دوای ئه‌وان نه‌گه‌یشتنه‌ په‌یوه‌ندییه‌کی که‌لتووری، مێژوویی، ئه‌ده‌بی، عیرفانی و ته‌نانه‌ت کۆمه‌ڵایه‌تی، و شاعیر و هونه‌رمه‌نده‌ کورده‌کان له‌ میزۆپوتامیا بووه‌ن به‌ ئاڵاهه‌ڵگر و په‌ره‌پێده‌ری ئه‌ده‌بی فارسی. دابینکردنی به‌شێک له‌ دیوانی شاعیرانی دیار و به‌رجه‌سته‌ی ئه‌ده‌بی کوردی وه‌کوو نالی، مه‌حوی، حاجی قادری کۆیی و زۆرێکی دیکه‌ بۆ زمانی فارسی، خۆی پیشانده‌ری سه‌رنج، بایه‌خ و هۆگریی گه‌وره‌پیاوان و زانایان و شاعیرانی کوردی دانیشتووی وڵاتانی ئێراق و تورکیا و سووریا به‌ زمانی فارسی‌.

 

هه‌روه‌ها زۆربه‌ی مێژوونوسانی کورد به‌رهه‌مه‌کانی خۆیان له‌باره‌ی مێژووی ناوچه‌ کوردنشینه‌کان و عێل و عه‌شره‌ت و ‌میرنشینه‌ کوردییه‌کان به‌ زمانی فارسی نووسیوه‌، ده‌کرێ له‌ په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌دا ئاماژه‌ به‌ شه‌ره‌فنامه‌ی به‌دلیسی له‌ سه‌رده‌می سه‌فه‌وی، زوبده‌تولته‌واریخ، مێژووی میره‌کانی ئه‌رده‌ڵان(تاریخ امرای اردلان)، لوبولته‌واریخ، حه‌دیقه‌ی ناسیری، و توحفه‌ی ناسیری له‌ سه‌رده‌می قه‌جه‌ر بکه‌ین. هه‌ر له‌م قۆناغه‌دا مه‌ستووره‌ی ئه‌رده‌ڵان، شاعیر و مێژوونووسی کورد به‌ نووسینی کتێبی “مێژووی ئه‌رده‌ڵان” له‌ 1202 مانگی بوو به‌ ده‌گمه‌ن مێژوونووسانی ژن له‌ ئێران که‌ تا ئه‌و سه‌رده‌مه نووسیبوویان‌. هه‌روه‌ها به‌شێک له‌و کتێبانه‌ی که‌ له‌ خوێندنگا کۆنه‌کان و حه‌وزه‌ زانسیتییه‌کانی کوردستان ده‌گوتراوه‌ به‌ زمانی فارسی بوون و هه‌موو ده‌رچووانی ئه‌م ناوه‌ندانه‌ ناسیاوه‌تیی ته‌واویان له‌گه‌ڵ زمانی فارسیدا هه‌بوو.

لێکدانه‌وه‌ و هه‌ڵسه‌نگاندن بارودۆخی سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تیی ناوچه‌ کوردنشینه‌کان پاش که‌وتنی ڕه‌زا شا به‌ ڕوونی پیشان ده‌دات؛ سیاسه‌ته‌ زمانییه‌کانی په‌هله‌ویی یه‌که‌م نه‌ک ته‌نها به‌ باری په‌ره‌پێدانی زمانی فارسی و به‌هێزکردنی ڕۆحی نه‌ته‌وه‌خوازیی ئێرانی له‌ نێو کورده‌کاندا نه‌شکایه‌وه‌، به‌ڵکوو به‌پێچه‌وانه‌وه‌ تاڕاده‌یه‌ک له‌ هۆگری و په‌یوه‌ستبوونی کۆنی کورده‌کان بۆ زمان و ئه‌ده‌بی فارسی که‌م بوویه‌وه‌، بووه‌ هۆی ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌وان پێداگر بن له‌سه‌ر به‌کارهێنانی زمانی کوردی وه‌کوو زمانی نووسین. له‌ سه‌رده‌می کورتی ته‌مه‌نی کۆماری کوردستان له‌ مه‌هاباد، بۆکان، شنۆ، به‌کارهێنانی کتێبه‌ فارسییه‌کان له‌ قوتابخانه‌کان قه‌ده‌غه‌ بوو و بۆ چاپکردنی کتێبه‌کانی قوتابخانه‌ به‌ زمانی کوردی، زه‌حمه‌تێکی زۆر کێشرا و ته‌نانه‌ت به‌ فه‌رمانی “قازی محه‌مه‌د” هه‌وڵدرا بۆ ژماره‌یه‌ک له‌ وشه‌ باوه‌ عه‌ره‌بی و فارسییه‌کان و به‌ تایبه‌تی بۆ ده‌سته‌واژه‌ سه‌ربازییه‌کان، جێگره‌وه‌ و هاوتای ڕه‌سه‌نی کوردی بدۆزرێته‌وه‌. خاڵی جێی سه‌رنج ئه‌وه‌یه‌ ئه‌م کاره‌ به‌ که‌سانێک ڕاسپێردرابوو که‌ زۆربه‌یان گه‌نجانی ده‌رچووی قوتابخانه‌ ده‌وڵه‌تییه‌کان بوون. ئه‌م بابه‌ته‌ به‌ باشی ده‌ریده‌خات که‌ له‌ کۆمه‌ڵگا چه‌ند زمانه‌کان هه‌رکاتێک ده‌وڵه‌ت به‌که‌ڵکوه‌رگرتن له‌ نوێڵ و لۆسه‌ جۆراوجۆره‌کان ته‌نها به‌ ئاڕاسته‌ی به‌هێزکردنی زمانی زاڵدا بجووڵێته‌وه‌، نه‌ته‌وه‌ی به‌رمه‌به‌ستیش زمانه‌که‌ی وه‌کوو ئامرازێکی ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ و شوناسی جیاواز له‌ هه‌مبه‌ر هه‌ڕه‌شه‌که‌یدا داده‌نێت.

قه‌ده‌غه‌کردنی به‌کارهێنانی زمانی کوردی و پێداگریی و داکۆکی له‌ وانه‌وتنه‌وه‌ به‌ زمانی فارسی له‌ سه‌ره‌تای ده‌سپێکردنی خوێندندا بووه‌ هۆی ڕق و نه‌فره‌تی قوتابییه‌کان له‌ خوێندن و پێشوازینه‌کردنیان له‌ قوتابخانه‌ نوێکان. (هێمن)، له‌ ڕۆشنبیران و شاعیرانی کورد، که‌ ڕۆڵێکی گرینگی له‌ گۆڕانکارییه‌ سیاسییه‌کانی پاش ڕووخان و که‌وتنی ڕه‌زاشا له‌ مه‌هاباد هه‌بوو، له‌ بیره‌وه‌رییه‌کانی خۆی ئاماژه‌ به‌م بابه‌ته‌ ده‌کات و ده‌ڵێت:-

“من له‌ ژیانمدا ڕۆژی ڕه‌ش و تاڵم زۆر دیون، به‌ڵام ڕۆژی ڕه‌شتر و تاڵترم له‌و ڕۆژه‌ نه‌دیوه‌ که‌ چوومه‌ مه‌دره‌سه‌. مامۆستاکه‌م که‌ خۆی کورد بوو و دوایه‌ش تێگه‌یشتم فارسی باش نازانێ، به‌ فارسی تێی ڕاخوڕیم هیچی تێ نه‌گه‌یشتم. هاوده‌رسه‌کانم که‌ هه‌موویان له‌ من باوخۆشتر بوون پێم پێکه‌نین، زۆر به‌خۆمدا شکامه‌وه‌.ماوه‌یه‌ک به‌شه‌و له‌بن لێفه‌دا له‌ ترسی مه‌دره‌سه‌ ده‌گریام و به‌یانی به‌ قرخه‌مه‌ره‌سی ده‌چوومه‌وه‌. “(پێشه‌کی دیوانی تاریک وڕوون)

یه‌کێکی دیکه‌ له‌ کاریگه‌رییه‌کانی سیاسه‌ته‌ زمانییه‌کانی حوکوومه‌تی په‌هله‌ویی یه‌که‌م به‌پیرچوونی ده‌وڵه‌تی یه‌کێتی سۆڤییه‌ت بوو له‌ لایه‌ن هه‌ندێک له‌ ڕۆشنبیران و خوێنده‌وارنی کورد. بڵاوکردنه‌وه‌ی ڕاگه‌یاندنگه‌لێک له‌لایه‌ن فڕۆکه‌کانی یه‌کێتی سۆڤییه‌ت له‌ ساڵی 1320ی هه‌تاوی بووه‌ هۆی جۆش و خرۆش و شادی خه‌ڵکی ناوچه‌که‌ و جۆرێک هۆگریی ئه‌وان بۆ ئه‌و وڵاته‌. مامۆستا هێمن به‌م شێوه‌یه‌ باسی ئه‌م بابه‌ته‌ ده‌کات:-

“له‌ مانگی خه‌رمانانی 1320هه‌تاوی (1941) ڕۆژێکی چووبوو‌مه‌ سه‌ر خه‌رمانان. کرێکاره‌کانمان خه‌ریکی مالووسک و زرینگاندنه‌وه‌ و باڵه‌که‌و بوون و منیش له‌ کنیان بووم و ئه‌سپه‌که‌م وه‌سه‌ر کوێزر کردبوو. ئه‌وده‌می فڕۆکه‌ و ماشین زۆر که‌م بوون و خه‌ڵک پێی سه‌یر بوون، له‌پڕ دوو فڕۆکه‌ی ڕه‌شی زه‌لام په‌یدا بوون. ئێمه‌ تا وێستا فڕۆکه‌ی ئه‌وه‌نده‌ زلمان به‌ ئاسمانه‌وه‌ نه‌دیبوو. هه‌موو ده‌ستیان له‌کار هه‌ڵگرت و ته‌ماشای فڕۆکه‌کانیان ده‌کرد. دیمان فڕۆکه‌کان نێزیک بوونه‌وه‌ و نه‌وی بوون و کاغه‌زیان به‌ردانه‌وه‌. هه‌موویان ڕایان کرد بزانن چییه‌؟ ژنێک له‌ پێش هه‌موواندا گه‌ڕاوه‌ و کاغه‌زێکی دامێ و گووتی؛ ها به‌ قوربانت بم بیخوێنه‌وه‌ بزانه‌ چییه‌ و چی تێدا نووسراوه‌؟ بڕوا بکه‌ن وه‌ختابوو له‌ خۆشیان باڵ بگرم. ئه‌و کاغه‌زه‌ به‌یاننامێک بوو که‌ به‌ زمانی کوردی نووسرابوو. چۆن ئه‌وه‌ خه‌ونه‌ یا ڕاستییه‌؟ ده‌وڵه‌تێکی گه‌وره‌ی وه‌ک یه‌کێتی سووێتی به‌ زمانی کوردی به‌یاننامه‌ بڵاو بکاته‌وه‌، بۆ من هه‌روا که‌م نه‌بوو. بۆ من که‌ شێت و شه‌یدای زمانی کوردی بوم ئه‌م په‌ڕه‌ کاغه‌زه‌ به‌س بوو که‌ له‌ خۆشیان شاگه‌شکه‌م بکا). هه‌وره‌ها خاتوو سه‌یادیان، به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌ی کچانه‌ی مه‌هاباد، له‌ یه‌کێک له‌ لێدوانه‌کانی به‌بۆنه‌ی دامه‌زراندنی کۆماری کوردستان له‌ ساڵی 1324ی هه‌تاوی (1946)به‌ ئاماژه‌ به‌مه‌ی که‌ (تا پێش ئێستا و ئه‌م کاته‌ ئێمه‌ له‌ چرنووکی دیکتاتۆرییه‌تدا گریمان خواردبوو و نه‌مانده‌توانی به‌ زمانی دایکیمان بخوێنین)، له‌سه‌ر ئه‌مه‌ش پێداگری ده‌کات که ‌(له‌ ئه‌نجامدا له‌ شهڕی گه‌وره‌ی جیهانی به‌ ده‌ستی تاقه‌سواری گۆڕه‌پانی ئازادی، مارشال ئیستالین، نه‌ته‌وکه‌مان له‌ ژێر پۆشتاڵی دیکتاتۆرییه‌ت ڕزگاری بووه‌، ئێسته‌ ده‌توانین به‌ زمانی خۆمان ئه‌رکه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌کانمان ڕاپه‌ڕێنین و هۆگری و حه‌زی خۆمان بۆ نه‌ته‌وه‌گه‌رایی ده‌رببڕین). ئێستا ئه‌گه‌ر ڕق و نه‌فره‌ت و ترسی خه‌ڵکی کوردستان له‌ ڕووسه‌کان به‌هۆی سته‌م و تاوانه‌کانیان به‌ درێژایی جه‌نگی یه‌که‌می جیهانی له‌گه‌ڵ هۆگری و لایه‌نگری له‌ ده‌وڵه‌تی یه‌کێتی سۆڤییه‌ت پاش جه‌نگی دووهه‌می جیهانیی به‌راورد بکه‌ین، له‌ یه‌کێک له‌ به‌دواداهاته‌ نێگه‌تیڤ و نه‌رێنییه‌کانی سیاسه‌تی یه‌کده‌ستکردنه‌وه‌ و یه‌کسانکردنه‌وه‌ی زمانیی سه‌رده‌می ڕه‌زاشا تێده‌گه‌ین، ده‌بینین که‌ وڵاتێکی وه‌کوو یه‌کێتی سۆڤییه‌ت که‌ له‌ کۆماره‌کانی ژێر ده‌سه‌ڵاتیدا به‌ تایبه‌تی له‌ ئاسیای ناوه‌ڕاستدا هه‌موو هه‌وڵی خۆی بۆ په‌ره‌پێدانی زمانی ڕووسی و قه‌ده‌غه‌کردنی زمانه‌کانی دیکه‌ وه‌کوو فارسی به‌کاربردبوو، له‌ پێناوی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی خۆیدا، به‌ هه‌ستان بۆ ئه‌نجامدانی کارگه‌لێکی وه‌کوو بڵاوکردنه‌وه‌ی ڕاگه‌یاندن به‌ زمانی کوردی له‌ ڕق و نه‌فره‌تی هه‌ڵخیزراو له‌ قه‌ده‌غه‌کردنی زمانی کوردی دانیشتووانی ناوچه‌ کوردنشینه‌کان به‌ ئاڕاسته‌ و له‌ پێناوی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی خۆیدا که‌ڵکی وه‌رگرتووه‌.

له‌ کۆتاییدا؛ ده‌بێ بگوترێت پێداگریی له‌ سه‌ر ناسیۆنالیزمی زێده‌ڕۆیانه‌ و تووندئاژۆیانه‌ی ئێرانیخواز که‌ ڕوو و لایه‌نی دیکه‌ی ڕه‌تکردنه‌وه‌ و نکووڵیکردنی جیاوازیی فه‌رهه‌نگیی نه‌ته‌وه‌کانی دیکه‌ بووه‌، بووه‌ته‌ هۆی تۆختربوونه‌وه‌ی ناسیۆنالیزمی ئیتنیکی و نه‌ته‌وه‌یی و دووربوونه‌وه‌ی کورده‌کان له‌ حوکوومه‌تی ناوه‌ندی و هه‌وڵدان بۆ دروستکردن و دامه‌زراندنی حوکوومه‌تی خودموختار و ئۆتۆنۆم له‌ ناوچه‌که‌دا‌. ئه‌م ڕووداوه‌ که‌ پاش داگیرکردنی ئێران و دوورخستنه‌وه‌ی ڕه‌زاشا هاته‌ ئاراوه‌، بوو به‌هۆی دامه‌زراندنی کۆماری خودموختار له‌ مه‌هاباد. ئه‌گه‌ر سه‌رنجێک بده‌یه‌نه‌ وتار و لێدوان و بابه‌ته‌کانی ڕۆژنامه‌ی کوردستان، ئۆرگانی فه‌رمیی حیزبی دیموکراتی کوردستان، تێده‌گه‌ین که‌ زۆربه‌ی که‌سه‌کان هۆکاری ئاره‌زوو و حه‌زیان به‌ره‌و خودموختاری و دامه‌زراندنی کۆماری کوردستان له‌ مه‌هاباد، به‌ ده‌رهاوێشته‌ی زوڵم و سته‌م و سیاسته‌ هه‌ڵه‌ و چه‌وته‌ که‌لتوورییه‌کانی ڕه‌زاشا، به‌تایبه‌تی قه‌ده‌غه‌کردنی به‌کارهێنانی زمان و جولوبه‌رگی خۆجێیی، زانیوه‌.

5-ئه‌نجامگیری

 

به‌ سه‌رنجدان به‌ گرینگی و بایه‌خی زۆری گه‌شه‌سه‌ندنی زمان له‌ گه‌یشتن به‌ یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی، حکوومه‌تی په‌هله‌ویی یه‌که‌م هه‌وڵی دا تاکوو به‌ دامه‌زراندنی قوتابخانه‌ نوێکان، ته‌عیینکردنی مامۆستا فارس و ناخۆجێیه‌کان، ناردنی گۆڤاری خۆڕایی و به‌لاش و ڕێکخستنی کۆڕگه‌لی جۆراوجۆر، زمانی فارسی له‌ ناوچه‌گه‌لێکی وه‌کوو کوردستان په‌ره‌ پێ بدات و له‌ هه‌مان حاڵدا به‌ جیدییه‌ت و به‌کارهێنانی زۆر، هه‌موو هه‌وڵی خۆی بۆ لاوازکردن و لابردن و نه‌هێشتنی زمانه‌ ئێرانی و غه‌یری ئێرانییه‌کان و هه‌روه‌ها زاراوه‌ خۆجێیه‌کان به‌کار هێنا. ئه‌م سیاسه‌ته‌ سه‌ره‌ڕای دروستکردنی ڕق و نه‌فره‌ت له‌ ناو کورده‌کا‌ندا به‌ نیسبه‌ت حوکوومه‌تی په‌هله‌وی، بووه‌ هۆی زیادبوونی خواست و ئاره‌زووه‌ نه‌ته‌وه‌ییخوازانه‌کان و پاش ڕووخان و نه‌مانی ڕه‌زاشا خۆی وه‌کوو هه‌وڵ بۆ به‌ده‌ستهێنانی خودموختاری پیشاندا. ئه‌م بابه‌ته‌ ده‌ریخست که‌ به‌ سه‌رنجدان به‌مه‌ی که‌ زمان گرینگترین توخمی شوناسی کۆمه‌ڵگایه‌که‌ و له‌خۆگری یاده‌وه‌ریی مێژوویی ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌یه‌، هه‌ر جۆره‌ هه‌وڵیک بۆ لاوازکردن، نه‌هێشتن و ڕه‌تکردنه‌وه‌ی زمان و زاراوه‌ باوه‌کان له‌ ئێران نه‌ک ته‌نها کارێکی ئاوه‌زمه‌ندانه‌ و عه‌قڵانی نییه‌، به‌ڵکوو به‌دڵنیاییه‌وه‌ پرۆسێسی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵێک کێشه‌ و له‌مپه‌ر و مه‌ترسی ڕووبه‌ڕوو ده‌کاته‌وه‌. به‌ له‌به‌رچاوگرتنی شکستی سیاسه‌تی یه‌کسانسازی و یه‌کده‌ستکردنه‌وه‌ی که‌لتووری له‌ سه‌رده‌می ڕه‌زا شا، ده‌کرێ بڵێین؛

که‌ڵکوه‌رگرتن و به‌کارهێنانی سه‌رچه‌شن و مۆدێلی سیاسه‌تی فره‌ڕه‌نگی و پلۆرالیزمی که‌لتووری، به‌ سه‌رنجدان به‌ پێشزه‌مینه‌ مێژوویی و خۆجێیه‌کانی کۆمه‌ڵگایه‌کی چه‌ند نه‌ته‌وه‌یی و چه‌ند ئیتنیکی وه‌کوو ئیران، دروست و کارایه‌ و یه‌کێکه‌ له‌ شێوازه‌ به‌سووده‌کان بۆ پاراستنی شیرازه‌ و ڕێکوپێکی و ته‌کوزی نه‌ته‌وه‌یی. هه‌ڵبه‌ت به‌ سه‌رنجدان به‌ ڕۆڵ و ئه‌رکی مێژوویی زمانی فارسی له‌ یه‌کخستن و هاودڵکردنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌کانی نیشته‌جێی ئێران، پێویسته‌ له‌ هه‌ر جۆره‌ سیاسه‌تێکی توندئاژۆیانه‌ و زێده‌ڕۆیانه‌ و سه‌پێنه‌رانه‌ که‌ لاواز کردن و له‌ناوبردنی زمانه‌کان و زاراوه‌کانی نه‌ته‌وه‌ و ئیتنیکه‌کانی دیکه‌ی به‌دوادابێت، دوور بکه‌وینه‌وه‌ و ده‌بێت به‌ ئاڕاسته‌ی گه‌شه‌پیدانی ئه‌م زمانه‌ نه‌ک ته‌نها له‌ ئێران به‌ڵکوو له‌ هه‌موو قوژبن و گۆشه‌یه‌کی دونیادا له‌ هیچ هه‌وڵ و تێکۆشانێک درێخ نه‌کرێت.

سه‌رچاوه‌ و په‌راوێزه‌کان

 

1-مطالعات تاريخ فرهنگي؛ پژوه شنامه ي انجمن ايراني تاريخ، سال هشتم، شماره ي سي ام، زمستان 1395 ، صص76  77

سياست هاي زباني پهلوي اول در كردستان و پيامدهاي آن(باتأكيد بر مدارس) حسێن ڕه‌سووڵی، خوێندکاری قۆناغی دوکتۆرای مێژووی ئێرانی سه‌رده‌می ئیسلامی

ڕه‌زا دیهقانی، یاریده‌ده‌ری لقی مێژووی زانکۆی ته‌ورێز، عه‌لیڕه‌زا که‌ریمی، یاریده‌ده‌ری لقی مێژووی زانکۆی ته‌ورێز.

2-ئه‌م وتاره‌ به‌شیکه‌ له‌ نامه‌ی دوکتۆرا له‌ ژێر ناوی(سیاسه‌ته‌ که‌لتوورییه‌کانی په‌هله‌ویی یه‌که‌م له‌ کوردستان)).

ئاماده‌کردن و وه‌رگێڕان: حه‌بیب ساڵحی

پۆستی پێشوو

دەستنووسە کوردییەکان لە ئەرشیڤی ئەڵمانیدا

پۆستی داهاتوو

سیاسه‌تی كلتوریی هه‌رێم و ئاسۆكانی به‌رده‌می

یەکەی وەرگێڕان

یەکەی وەرگێڕان

پەیوەندیداری بابەتەکان

بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

بنەچەی کورد: به‌شی یه‌كه‌م

ئه‌یلول 25, 2023
11
ريفراندۆم و چەن سەرنجێک
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

ريفراندۆم و چەن سەرنجێک

ئه‌یلول 24, 2023
12
بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

ئه‌یلول 16, 2023
18

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلکترۆنیکەت بڵاو ناکرێتەوە . خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

شوبات 2023
د س W پ ه ش ی
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728  
« کانونی دووهەم   ئازار »
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • EnglishEnglish
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە