• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
پێنج شه‌ممه‌, تشرینی یه‌كه‌م 23, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    خوێندنەوەی کوشتنێک

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 119

    جەنگی ئوحود و فەوزای ڕاگەیاندن

    دۆڕان و سەرکەوتن

    سزای خراپ مامەڵە کردن بە دامەزراوە ئایینییەکان

    ڕۆڵی دەزگاكانی ڕاگەیاندن و بانگەشەی هەڵبژاردن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    هاوپەیمانێتیی کۆمەڵەی ئاسایشی هەرێمی, سعوودیە – پاکستان

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی هەشتەم

    غەزە چ مۆدێلێکى ئاوەدانکردنەوە هەڵدەبژێرێت؟

    غەزە چ مۆدێلێکى ئاوەدانکردنەوە هەڵدەبژێرێت؟

    پلانەکەی ترامپ بۆ غەززە

    پلانەکەی ترامپ بۆ غەززە

    کۆماری ئیسلامی؛ هەڵاوسان و ئیسرائیل

    کۆماری ئیسلامی؛ هەڵاوسان و ئیسرائیل

    بانگەشە و دیموکراسی

    بانگەشە و دیموکراسی

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی حەوتەم

    کاتێک لاواز بەهێز دەبێت؛ ئایندەی شەڕ

    کاتێک لاواز بەهێز دەبێت؛ ئایندەی شەڕ

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی شەشەم

    ئایا پیرەکان جیهان بەرەو ئاشتى دەبەن؟

    ئایا پیرەکان جیهان بەرەو ئاشتى دەبەن؟

    گەشەسەندنی زانستی جوگرافیا؛ ڕێڕەوێکی مێژوویی و ڕۆڵی زانایان

    گەشەسەندنی زانستی جوگرافیا؛ ڕێڕەوێکی مێژوویی و ڕۆڵی زانایان

  • ئــــابووری
    به‌كاربردنی ئابوورییانه‌ی كاره‌بای ماڵان

    به‌كاربردنی ئابوورییانه‌ی كاره‌بای ماڵان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كاریگەرییەكانی ئاسایشی ئاو لەسەر گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی كوردستان

    كاریگەرییەكانی ئاسایشی ئاو لەسەر گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی كوردستان

    ڕۆژئاواى کوردستان لەنێوان پەیەدە و  حكوومه‌تى ناوه‌ندى سوریا

    ڕۆژئاواى کوردستان لەنێوان پەیەدە و  حكوومه‌تى ناوه‌ندى سوریا

    پڕۆژەی نەمام‌ چاندنی هەولێر؛ په‌یوەندی ژینگە، ئابووری و هەلی کار

    پڕۆژەی نەمام‌ چاندنی هەولێر؛ په‌یوەندی ژینگە، ئابووری و هەلی کار

    ڕۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی هاوپه‌یمانێتی

    ڕۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی هاوپه‌یمانێتی

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    هەرێمی کوردستان لە دیدگەی کۆماری چینی میللیدا

    هەرێمی کوردستان لە دیدگەی کۆماری چینی میللیدا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

  • چاوپێکەوتن
    ماریۆ ڤارگاس یۆسا

    ماریۆ ڤارگاس یۆسا

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    خوێندنەوەی کوشتنێک

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 119

    جەنگی ئوحود و فەوزای ڕاگەیاندن

    دۆڕان و سەرکەوتن

    سزای خراپ مامەڵە کردن بە دامەزراوە ئایینییەکان

    ڕۆڵی دەزگاكانی ڕاگەیاندن و بانگەشەی هەڵبژاردن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    هاوپەیمانێتیی کۆمەڵەی ئاسایشی هەرێمی, سعوودیە – پاکستان

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی هەشتەم

    غەزە چ مۆدێلێکى ئاوەدانکردنەوە هەڵدەبژێرێت؟

    غەزە چ مۆدێلێکى ئاوەدانکردنەوە هەڵدەبژێرێت؟

    پلانەکەی ترامپ بۆ غەززە

    پلانەکەی ترامپ بۆ غەززە

    کۆماری ئیسلامی؛ هەڵاوسان و ئیسرائیل

    کۆماری ئیسلامی؛ هەڵاوسان و ئیسرائیل

    بانگەشە و دیموکراسی

    بانگەشە و دیموکراسی

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی حەوتەم

    کاتێک لاواز بەهێز دەبێت؛ ئایندەی شەڕ

    کاتێک لاواز بەهێز دەبێت؛ ئایندەی شەڕ

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی شەشەم

    ئایا پیرەکان جیهان بەرەو ئاشتى دەبەن؟

    ئایا پیرەکان جیهان بەرەو ئاشتى دەبەن؟

    گەشەسەندنی زانستی جوگرافیا؛ ڕێڕەوێکی مێژوویی و ڕۆڵی زانایان

    گەشەسەندنی زانستی جوگرافیا؛ ڕێڕەوێکی مێژوویی و ڕۆڵی زانایان

  • ئــــابووری
    به‌كاربردنی ئابوورییانه‌ی كاره‌بای ماڵان

    به‌كاربردنی ئابوورییانه‌ی كاره‌بای ماڵان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كاریگەرییەكانی ئاسایشی ئاو لەسەر گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی كوردستان

    كاریگەرییەكانی ئاسایشی ئاو لەسەر گەشەپێدانی بەردەوام لە هەرێمی كوردستان

    ڕۆژئاواى کوردستان لەنێوان پەیەدە و  حكوومه‌تى ناوه‌ندى سوریا

    ڕۆژئاواى کوردستان لەنێوان پەیەدە و  حكوومه‌تى ناوه‌ندى سوریا

    پڕۆژەی نەمام‌ چاندنی هەولێر؛ په‌یوەندی ژینگە، ئابووری و هەلی کار

    پڕۆژەی نەمام‌ چاندنی هەولێر؛ په‌یوەندی ژینگە، ئابووری و هەلی کار

    ڕۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی هاوپه‌یمانێتی

    ڕۆژئاوای کوردستان و سیاسەتی هاوپه‌یمانێتی

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    هەرێمی کوردستان لە دیدگەی کۆماری چینی میللیدا

    هەرێمی کوردستان لە دیدگەی کۆماری چینی میللیدا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

  • چاوپێکەوتن
    ماریۆ ڤارگاس یۆسا

    ماریۆ ڤارگاس یۆسا

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی ئــاسـایشی نەتەوەیی

کورد وکوردستان و ئاسایشی ئاو

عبدولموتەلیب ڕەفعەت سەرحەت لەلایەن عبدولموتەلیب ڕەفعەت سەرحەت
شوبات 8, 2023
لە بەشی ئــاسـایشی نەتەوەیی
0 0
A A
کورد وکوردستان و ئاسایشی ئاو
0
هاوبەشکردنەکان
61
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

بەپێی سەرچاوە نافەرمییەکان ڕێژەی کورد لەجیھان زیاترە لە(٤٠) ملیۆن کەس. بەوپێیەش کورد سێھەم نەتەوەیە لەڕۆژھەڵاتی ناوەڕاسـتدا لە دوای عەرەب وتورک کورد بەبەردەوامی لەگەشەکردندایە، بۆیە تورکیا وئێران وسوریا لەگەڵ داڕشتنی سیاسەتە ئاوییەکانیان توانیویانە کورد بکەنە ئامانجێکی سەرەکی بەمەبەستی لاوازکردنیان وناچارکردنیان بەکۆچکردن وتێکەڵکردنیان لەگەڵ نەتەوەکانی دیکە ونەھێشتنی مۆرکی کوردستانی لەناوچە کوردستانییەکاندا، ئەویش لەڕێی نیشتەجێکردنی نەتەوە سەرەکییەکانی ئەو وڵاتانە لەجێگاکانیان، ھەروەھا کۆتاییھێنان بەپرسی کورد لەو وڵاتانە. ئەمەش جۆرێکی ترە لەپێڕەوکردنی پرۆسەی جینۆسایدکردن، بەڵام بەشێوەیەکی جیاواز.

بۆ نموونە: تورکیا ھەوڵی ئەوە ئەدا مێژووی کورد لەناوچە کوردستانییەکان لەناوبدات بەنوقمکردنی ناوچە کوردییە گرنگەکان وەکو (حەسەنکێف) وگواستنەوەی کوردانی باکور بۆ ناوەڕاستی تورکیا وتێکەڵکردنیان لەگەڵ نەتەوی تورک ودواتر نیشتەجێکردنی تورک لەناوچە کوردییەکان. ئەمەش یەکێکە لەسیاسەتە ئاوییەکەی تورکیا وپرۆژە گەورەکەی گاپ (GAP)، کەزۆربەی ئەکەوێتە ناوچە کوردستانییەکانەوە بەتایبەتی پرۆژەی بەنداوی(ئەلیسۆ) کەگەورەترین پرۆژەیە لەدژی کورد. ئەمە جگە لەوەی تورکیا دروشمی (ئاو بەرانبەر بە کەرکوک)ی بەرز کردۆتەوە لەسەدەی ڕابردووەوە. لەلایەکی ترەوە تورکیا مەسەلەی کۆتاییھێنان بەپرسی کورد لەڕۆژئاوای کوردستان ودژایەتیکردن وسەرکوتکردنی ھێزەکانی پارتی کرێکارانی کوردستان (PKK)ی کردبووە مەرجی سەرەکی بۆ بەردەوامبوون لەپێدانی ئاوی ڕووباری فورات بەسوریا.

بەھەمان شێوە ئێران ھەمان پلانی داڕشتووە بۆ گواستنەوەی ئاو لەڕووبارە نێودەوڵەتییەکانی کوردستانی ڕۆژھەڵاتەوە بۆ ناوەڕاستی ئێران(پارێزگای قوم وئەسفەھان)و ھەوڵدەدات زۆربەی ناوچە کوردییەکان وشک بکات وناچاریان بکات ڕوو لەناوچەکانی تری ئێران بکەن، بەمەش مۆرکی کوردبوون لە کورستانی ڕۆژھەڵات لاواز دەکات. ھەروەھا باشوری کوردستان(ھەرێمی کوردستان)بێبەش دەکات لەئاوی ڕووبارە نێودەوڵەتییەکان بەتایبەتی ڕووباری سیروان وئەڵوەند وزێی بچووک، کەچەند پرۆژەیەکی گەورەی لەسەریان دروستکردووە.

سوریا بەھەمان پلان دژایەتی کوردانی ڕۆژئاوای دەکرد پێشتر لەچوارچێوەی سیاسەتە ئاوییەکەی، بۆ ئەو مەبەستەش بەنداوی (تەبەقە)و چەند پرۆژەیەکی ئاودێری تری لەگەڵیدا دروستکرد.

تەنانەت سیاسەتی ئاوی ئێراق لەپێشدا کوتاییھێنانی پرسی کوردی کردبووە ئامانجێکی سەرەکی. بۆ نمونە بەنداوی (بەخمە)کە بەپێی پلانەکان بەنداوێکی گەورەیە وتوانای گلدانەوەى زیاتر لە(٨,٣٠کم٣) ئاوی ھەیە، لەگەڵ بەرھەمھێنانی(٦٠٠ مێگاوات) لەوزەی کارەبا. حکومەتی ئێراق وای پیشاندەدا کەھۆکاری دروستکردنی بەنداوی(بەخمە) ھۆکارێکی ھونەرییە، بەڵام لەڕاستیدا ھۆکارەکەی سیاسی بوو. سەرەڕای ئەوەی دروستکردنی ئەم بەنداوە چەند قۆناغێکی بڕی، بەڵام تەواو نەبوو بەھۆی ڕاپەڕینی ساڵی ١٩٩١. بەھەمان مەبەست پرۆژەی ئاودێری(حەویجە)دروستکرا بەمەبەستی نیشتەجێکردنی عەرەب وگۆڕینی دیمۆگرافی پارێزگای کەرکوک. بۆیە کورد بە درێژایی مێژوو قوربانی بووەوە ئێستاش جارێکی تر ئەبێتە قوربانی (گرفتی ئاو وژینگە).

ئاو یەکێکە لەپێداویستییە ھەرە گرنگەکانی ژیان وشوێنی تایبەتی خۆی ھەیە لەنەخشە وپلانی وڵاتاندا. ھەروەھا ڕۆڵێکی گەورەی ھەیە لەململانێی سیاسی وئابوری وڵاتاندا. ئاسایشی ئاو گرنگییەکی یەکجار زۆری ھەیە ویەکێکە لەو بابەتە ستراتیژییانەی کەپەیوەندی ڕاستەوخۆی ھەیە لەگەڵ ئاسایشی خۆراک وئاسایشی نەتەوەیی و ئاسایشی نیشتیمانی. سەرجەم وڵاتانی جیھان پێشووتر ھەوڵیان داوە گرنگییەکی تایبەت بدەن بەم چەمکە، وایان پێناسەکردووە کەھۆکارێکی پێکھێنەرە بۆ دەسەڵاتی نیشتیمانی وئاسایشی نەتەوەیی. ھەروەھا پەیوەندییەکی بەھێز ھەیە لەنێوان ئاسایشی ئاو وسەربەخۆیی ئابووری وسیاسی. بەدەستھێنانی ئاسایشی ئاو پاڵنەرێکە بۆ بەدەستھێنانی سەربەخۆیی و ئابوری وسیاسی. ھەروەھا لەدەستدانی خاڵی یەکەم ئەبێتە ھۆی لەدەستدانی خاڵی دووەم وبەپێچەوانەوە.

ئاسایشی ئاو ھاوتای ئاسایشی خۆراکە چونکە ئاسایشی خۆراک بەدەست ناھێنرێت بەبێ ئاسایشی ئاو. بۆیە ئاسایشی ئاو پێویستی بەگەشەکردن وپاراستن وڕووبەڕووبونەوەی ئەگەرەکانی تێکچوونییەتی. چەمکی ئاسایشی ئاو بەواتای پەیداکردنی پێداویستییەکانی کۆمەڵگا لەئاو بەچۆنێتی وچەندێتی وپاراستنی بەرژەوەندی سامانە ئاوییەکان لەگەڵ بەردەوامبوونی بەبێ بوونی ھیچ کاریگەرییەکی نێگەتیڤ. ئەوەش لەڕێی بەکارھێنانی سەرچاوەکانی ئاو بەشێوەیەکی تەندروسـت و پارێزگاریکردن لەبڕە ئاوی بەردەست(Available) وھەوڵدان بۆ گەڕان بەدوای سەرچاوەی نوێدا. بۆیە ئاسایشی ئاو ئەبێت پلانێکی ستراتیژیی هەبێت وھەموو ئامرازەکان وڕێگاکان بگیرێتە بەر بۆ جێبەجێکردنی وبەدەستھێنانی.

پێویستی مرۆڤ بەئاو ھیچی کەمتر نییە لەپێویستیی بەئۆکسجین، چونکە بەبێ ئەو دوو ھۆکارە ھیچ ئەگەرێک بۆ ژیان نامێنێت. لەکۆندا ئاو وەکو سەرچاوەیەکی سروشتی تازەگەر تەماشا دەکرا، چونکە زیاد لەپێویستبوونی ھەبوو، بەشێوەیەکی ئاسان بەردەست دەبوو، بەڵام گۆڕانکارییەکانی کەش وھەوا، دابەزینی ڕێژەی دابارین، زیادبوونی ڕێژەی بەبیابانبوون (بەھۆی وشکەساڵی وکەمی سەرچاوەکانی ئاو)، زیادبوونی ڕێژەی دانیشتوان، زیادبوونی گەشەی شارستانیەتی، سیاسەتی ئاوی وڵاتانی دراوسێ (لەڕێگەی دروستکردنی پرۆژەی ئاودێری گەورە ودروستکردنی بەنداو بەبێ گوێدان بەپێویستییەکانی یان مافە ڕەواکانی وڵاتانی ھاوبەش لەئاو)، ھەموو ئەو خاڵانە بوونە پاڵپشتێکی بەھێز وپێویست بۆ گەڕان بەدوای ستراتیژییەتێکی نوێ بۆ بنیاتنانی ئاسایشی ئاو.

ئەگەر باسی ھەرێمی کوردستان بکەین، ئەوە لەڕووی سەرچاوەکانی ئاوەوە جیاوازییەکی ئەوتۆی نییە لەگەڵ ئێراق بەگشتی، بەھۆی ئەوەی ڕووبارە سەرەکییەکان ولقی ڕووبارەکان لەوڵاتانی دراوسێوە دێنە نێو خاکی ھەرێمی کوردستانەوە. ئەمەش وادەکات کەھەمان مەترسی گرفتی ئاو کەتوشی ئێراق دەبێت لەداھاتوویەکی نزیکدا بەھەمان شێوە توشی ھەرێمی کوردستانیش ببێت.

ئەگەر بەراوردێکی ورد بکرێت لەنێوان ھەرێمی کوردستان وزۆرێک لەوڵاتانی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست لەڕووی سەرچاوەکانی ئاوەوە، ئەوا بێگومان دۆخی ھەرێمی کوردستان زۆر چاکترە هەروەها بەناوچەیەکی پڕئاو دادەنرێت. بە پشتبەستن بەھەموو سەرچاوەکانی ئاوی ھەرێمی کوردستان بەتایبەتی (ئاوی سەرزەوی)بۆمان دەرئەکەوێت کەپێداویستییەکانی ئەم ھەرێمە دابین کراوە، بەڵام کێشەی لاوازی یان نەبوونی سیاسەتی ئاو ھەیە لەبەڕێوەبردنی سەرچاوەکانی ئاو.

ئاوی سەرزەوی لەھەرێمی کوردستان توشی لەناوچوون دەبێت بەبێ ئەوەی سوودی لێ وەربگیردرێت بۆ زۆربەی سێکتەرەکان. بۆ نموونە: سەرەڕای بوونی ئاوی سەرزەوی (ڕووبار ودەریاچەکان)، بەڵام لەزۆربەی ناوچەکانی ھەرێمی کوردستان تا ئێستا ئاوی ژێرزەوی بەکاردەھێنرێت وبە فیڕۆدەدرێت وزیاد لەڕێژەی دەرھێنانی تەنھایکراو (Safe Extraction) دەردەھێنرێت تەنانەت لەو ناوچانەی کەدەکەونە لێواری ڕووبارەکانەوە. لەگەڵ ئەوەشدا ئاوی سەرزەوی بەپاشەڕۆ و پاشماوەکان (بەھەموو جۆرەکانییەوە)تێکەڵ دەکرێت. ئەم کارە ھەڕەشەیەکی زۆر ترسناکە بۆ ئاسایشی ئاو لەھەرێمی کوردستان بۆیە پێویستە حکومەتی ھەرێم و وەزارەتی کشتوکاڵ وسەرچاوەکانی ئاو وەک پرسێکی ئایندەیی مامەڵە لەگەڵ ئاوی ھەرێمی کوردستان بکەن، ھەروەھا وەکو پرسێکی چارەنووسساز لێی بڕوانرێت و ھەوڵی جددی بدرێت بۆ دۆزینەوەی چارەسەری ھەنووکەیی.

پۆستی پێشوو

سوپای‌ رۆبۆته‌كان شێوازی جه‌نگی‌ داهاتووی‌ وڵاتان!

پۆستی داهاتوو

شوێنی کورد لە کوێی ستراتیژی ئەمریکادایە لە پاش داگیرکردنی ئێراق؟

عبدولموتەلیب ڕەفعەت سەرحەت

عبدولموتەلیب ڕەفعەت سەرحەت

نووسەر

پەیوەندیداری بابەتەکان

تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ
ئــاسـایشی نەتەوەیی

تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

ئاب 29, 2025
77
خۆڕاگریی نیشتمانی
ئــاسـایشی نەتەوەیی

خۆڕاگریی نیشتمانی

ئاب 1, 2025
94
ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان
ئــاسـایشی نەتەوەیی

ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

ته‌مموز 31, 2025
49

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

شوبات 2023
د س W پ ه ش ی
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728  
« کانونی دووهەم   ئازار »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە