• EnglishEnglish
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
پێنج شه‌ممه‌, ئه‌یلول 21, 2023
چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    بەدیلی قەوارەی هەرێم

    بۆچی ئێراق کێشەی لەگەڵ درۆنەکانی سەر ھەرێم نییە؟

    ڕێككەوتنی هەدەپە لەگەڵ ئاكەپە

    ڕێككەوتنی هەدەپە لەگەڵ ئاكەپە

    سیاسەتی دژایەتیكردنی کورد لە فۆرمێکی نوێدا

    سیاسەتی دژایەتیكردنی کورد لە فۆرمێکی نوێدا

    گۆڕانكاریەکانی كەش و هەوا​

    گۆڕانكاریەکانی كەش و هەوا​

    ناسنامەی ڕاستەقینەی كەركووك

    هەڵە تێگەیشتبوون لە مەسرور بارزانی

    خه‌رجییه‌ فیعلییه‌كان و دۆخی ڕاسته‌قینه‌ی دارایی ئێراق

    له‌باره‌ی چاره‌سه‌ری كێشه‌ی خه‌رجیی فیعلییه‌وه‌

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی (67)

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 69

    خه‌رجییه‌ فیعلییه‌كان و دۆخی ڕاسته‌قینه‌ی دارایی ئێراق

    خه‌رجییه‌ فیعلییه‌كان و دۆخی ڕاسته‌قینه‌ی دارایی ئێراق

    هەبین یان نەبین؟

    هەبین یان نەبین؟

    سۆشیال میدیا و مێگەل

    سۆشیال میدیا و مێگەل

  • شــیکار
    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

  • ئــــابووری
    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا:  به‌شی یه‌كه‌م

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی یه‌كه‌م

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

    چەمەری؛ گۆڤەندێکی غەمگین بۆ شین و ماتەمین

    چەمەری؛ گۆڤەندێکی غەمگین بۆ شین و ماتەمین

    ماگوشە میدییەکان بەشداری شەڕی ماراسۆنی یۆنان دەکەن

    ماگوشە میدییەکان بەشداری شەڕی ماراسۆنی یۆنان دەکەن

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

  • چاوپێکەوتن
    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    بەدیلی قەوارەی هەرێم

    بۆچی ئێراق کێشەی لەگەڵ درۆنەکانی سەر ھەرێم نییە؟

    ڕێككەوتنی هەدەپە لەگەڵ ئاكەپە

    ڕێككەوتنی هەدەپە لەگەڵ ئاكەپە

    سیاسەتی دژایەتیكردنی کورد لە فۆرمێکی نوێدا

    سیاسەتی دژایەتیكردنی کورد لە فۆرمێکی نوێدا

    گۆڕانكاریەکانی كەش و هەوا​

    گۆڕانكاریەکانی كەش و هەوا​

    ناسنامەی ڕاستەقینەی كەركووك

    هەڵە تێگەیشتبوون لە مەسرور بارزانی

    خه‌رجییه‌ فیعلییه‌كان و دۆخی ڕاسته‌قینه‌ی دارایی ئێراق

    له‌باره‌ی چاره‌سه‌ری كێشه‌ی خه‌رجیی فیعلییه‌وه‌

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی (67)

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 69

    خه‌رجییه‌ فیعلییه‌كان و دۆخی ڕاسته‌قینه‌ی دارایی ئێراق

    خه‌رجییه‌ فیعلییه‌كان و دۆخی ڕاسته‌قینه‌ی دارایی ئێراق

    هەبین یان نەبین؟

    هەبین یان نەبین؟

    سۆشیال میدیا و مێگەل

    سۆشیال میدیا و مێگەل

  • شــیکار
    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

  • ئــــابووری
    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    گرفتەکانى پاکتاوى دارایى لەنێوان هەولێرو بەغداد

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    ئایندەى نەوتى هەرێمى کوردستان

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    جیۆپۆڵەتیکی گازی سرووشتی هەرێمی کوردستان: چەقبەستن یان دیدگایەکی نوێ؟

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    ڕێگای ئاوریشم، چین دەكات بەگەورەی دونیا

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    لێکەوتەکانى ڕێكکەوتنى نێوان هەرێم و بەغداد سەبارەت بەیاساى بودجە

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    کۆچ وەک هۆکارێک بۆ گەشە کردن و خۆشگوزەرانى وڵاتان

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی دووەم و کۆتایی

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    بودجەی سێ ساڵە: بەشی یەکەم

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    دیوه‌ مه‌ترسیداره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

    ڕۆڵی بانكە ئیسلامیەكان لە گەشەكردنی كۆمەڵایەتییدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا:  به‌شی یه‌كه‌م

    بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی یه‌كه‌م

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    پێوه‌ره‌کانی کوردبوون کامانه‌ن؟

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    بەسەرهاتى بەرەنگاربوونەوەى دادوەرێکى کورد لەگەڵ بەعسییەکاندا

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی دووه‌م وکۆتایی

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕەگ و ڕیشەی زمان و خەت و نووسین: به‌شی یه‌كه‌م

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

    ستراتیژی سەدەی کوردستانی

    چەمەری؛ گۆڤەندێکی غەمگین بۆ شین و ماتەمین

    چەمەری؛ گۆڤەندێکی غەمگین بۆ شین و ماتەمین

    ماگوشە میدییەکان بەشداری شەڕی ماراسۆنی یۆنان دەکەن

    ماگوشە میدییەکان بەشداری شەڕی ماراسۆنی یۆنان دەکەن

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كورد برای منن

    كورد برای منن

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كورد.. نوێترین قوربانیی ده‌وڵه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌یی

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كوردستان ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاسته‌

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

  • چاوپێکەوتن
    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    زانستی پەروەردەی ڕەخنەیی

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    ته‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌ی یاسای بودجه‌ی ئێراق كه‌ی دانرا؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    بۆچی کورد پێویستی بەخۆداچوونەوەی خێرا هەیە؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    چارەسەر چی یە؟ ئایا دەرفەتێک ماوەتەوە بۆ ئەوەی بازێک بدەین؟

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    لوبنان، دەوڵەتێکی قەیراناوی لەژێر کاریگەری سیاسەتە جیهانی و ناوچەییەکاندا

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    نەزمی نوێی جیهانی لە ڕووانگەی چینەوە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    گۆڕی بەکۆمەڵ لە مێژوودا و ئێراق لەمەشدا بەدناوترینە

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    چین، سەرکەوتن بەسەر هەژاریدا

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی یه‌كه‌م

    کرێگرتەیی یان ئیرتیزاق وەک دیاردەیەکی جیهانی: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

بیرکردنه‌وه‌ له‌ ئه‌نفال، له‌ ساڵڕۆژی هۆلۆکاست

عادل قادری لەلایەن عادل قادری
شوبات 7, 2023
لە بەشی نەتەوە و دەوڵەتـســـازی
0 0
A A
بیرکردنه‌وه‌ له‌ ئه‌نفال، له‌ ساڵڕۆژی هۆلۆکاست
0
هاوبەشکردنەکان
12
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر

ئاماژه‌یه‌کی خێرا دیسانه‌وه‌ ساڵڕۆژی قڕکردنی جووله‌که‌کان هاته‌وه‌ و زام و گرێی ئه‌نفالیش خۆی نیشان دایه‌وه‌، و کێشه‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ ئێمه‌ ته‌نها ئه‌نفال له‌ ئاوێنه‌ی نواندن و گێڕانه‌وه‌ی کاره‌ساتێک بخوێنینه‌وه‌ که‌ نه‌ له‌ کۆنتێکستی مێژوویی ئێمه‌دا مانای وردی خۆی وه‌رده‌گرێ و نه‌ ته‌عبیرێکی ڕاسته‌قینه‌ ده‌کات له‌ واقیع و ڕۆحی ئه‌نفال، کۆمه‌ڵگا، خه‌باتی سیاسی و دۆخی ئابووری و ژئۆپۆله‌تیکی کورد.

“هۆلۆکاست” ئه‌نجامی هه‌وڵی جووله‌که‌ بۆ جیهانیکردنه‌وه‌ی پرسی خۆی و کاره‌ساته‌که‌ی بووە، ئایا کورد چیی کردووە بۆ ناساندنی “ئەنفال”.

(گه‌ڵاڵه‌کردنی چه‌ند پرسیار)

که‌واته‌؛ ده‌بێ سه‌ره‌تا بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ‌ خودی “ئه‌نفال” و هۆکار و هه‌لومه‌رج و سیسته‌مێک که‌ پیاده‌ی کرد و ئه‌و هاوکێشه‌ سیاسی و ڕه‌گه‌زه‌ کو‌لتووری و ده‌روونییه‌ی‌ که‌ خواستی سڕینه‌وه‌ و قوربانیکردنیان به‌ شیوه‌یه‌کی به‌رفراوان مانیفێست کرد! خۆ-لادان له‌م ڕاستییه‌ له‌ پله‌ی یه‌که‌مدا نیشانه‌ی هه‌ڵهاتنه‌ له‌ خودی واقیعی “ئه‌نفال” و پشتتێکردنی و چاو نوقاندن به‌سه‌ر ڕیزه‌چاڵ و قه‌تاره‌قیژه‌ و زریکه‌کاندا و سه‌رنجدانه‌ به‌ کووره‌کان و سووتاندنه ته‌واو و گشتییه‌کانه‌‌ له‌ ئۆردووگاکانی؛ ئاشۆیتس و بیرکناو، داخائۆ، مایدانک، خێلمنو و…خودی هۆلۆکاست له‌ ڕووی وشه‌ناسییه‌وه‌ له‌ زمانی یۆنانیدا به‌ واتای “ته‌واوسووتاندن” یان”سووتاندنی کامڵ” دێت و له‌ زمانی عیبریشدا زاراوه‌یه‌کی ئایینییه‌ که‌ به‌ واتای قوربانیکردنی ئاژه‌ڵێکی نێره‌ به‌پێی نه‌رێتی ئایینی جووله‌که‌. وه‌ک ده‌رده‌که‌وێت هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌ له‌ ڕووی ناونان و چه‌مکسازییه‌وه‌ ئه‌وان گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ بۆ زمان و پێکهاتی زه‌ینی و ئایینی و کو‌لتووری خۆیان یه‌که‌م ئه‌کتیش لێره‌وه‌ ده‌ستی پێکردووه‌، حاشا له‌وه‌ ناکرێت که‌ هۆلۆکاست و ئه‌نفال(نه‌ک به‌ ژماره‌ و شێوازی پیاده‌کردن و دۆخی جێبه‌جێکران و پێوه‌ره‌ جیاوازه‌کان، نه‌ک به‌پێی فره‌نه‌ته‌وه‌ و تاق و توێژ و لایه‌نه‌ سیاسییه‌ جیاوازه‌ قوربانی بووه‌کان که‌ نێزیکه‌ی یازده‌ ملیۆن جوو، پۆڵۆنیایی، هاووڵاتیانی مه‌ده‌نی یه‌کێتی سۆڤیه‌ت و دژبه‌ره‌ ئایینی و سیاسییه‌کان و ته‌نانه‌ت قه‌ره‌جه‌کان و هۆمۆسێکشواڵه‌کانیشی له‌خۆ ده‌گرت) به‌ڵکوو له‌ قووڵایی زامێک که‌ له‌ برینی نه‌ته‌وه‌یه‌ک و حه‌شامه‌تێکی ئینسانی ده‌که‌وێت هاوبه‌شن، به‌ڵام ئێمه‌ ده‌بێ هه‌ڵوێسته‌یه‌ک بکه‌ین و له‌مه‌ ورد ببینه‌وه‌ که‌ ئایا تێڕامان له‌ ئه‌نفال و بنیاتنانی جۆرێک له‌ ئه‌نفالناسی ده‌بێت له‌ ڕێڕه‌وی هۆلۆکاسته‌وه‌ بێت؟

ئه‌نفال و هۆلۆکاست

له‌باره‌ی “ئه‌نفال” زۆر کراوه‌ و فره‌ وتراوه،‌ به‌ڵام هێشتا که‌مه‌ و تا ئێسته‌ به‌ باڵای ئه‌و ڕووداوه‌ هه‌ر کورته‌! لێره‌دا ده‌مه‌وێ چه‌ند شتی خێرا له‌ ساڵڕۆژی “هۆلۆکاست” که‌ له‌ ماوه‌ی جه‌نگی دووهه‌می جیهانی و نێوان ساڵه‌کانی(1941-1945) ڕووی دا و‌ به‌ قڕکردنی جووله‌که‌کان زیاتر ناسراوه‌ و زۆرترین قوربانیش له‌ ڕووی چه‌ندایه‌تی و چۆنایه‌تییه‌وه‌ هه‌ر ئه‌وان بوون، له‌ باره‌ی ئه‌نفاله‌وه‌ بڵێم. “ڕۆژی 27ی ژانڤییه‌ی هه‌موو ساڵێک بیرخه‌ره‌وه‌ی پاکتاوکردنی جووله‌که‌کانه‌ به‌ ده‌ستی نازییه‌کان که‌ بووه‌ هۆی قڕکردنی 6 ملیۆن که‌س و مه‌رگی 3 میلیۆن که‌مئه‌ندام. له‌ ڕێکه‌وتی 1ی نۆڤه‌مبه‌ری ساڵی 2005 له‌ میانه‌ی 42 هه‌مین دانیشتنی گشتی ڕێکخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان بڕیارێک ده‌رکرا که‌ ئه‌م بڕیاره‌ دوای دانیشتنێکی تایبه‌ت له‌ 24ی ژانڤییه‌ی ساڵی 2005 په‌سه‌ند کرا. به‌ پێی ئه‌م بڕیاره‌ کۆبوونه‌وه‌ی گشتی ڕێکخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان شه‌سته‌مین ساڵڕۆژی ئازادبوونی ئۆردووگاه‌ زۆره‌ملییه‌کانی کار و کۆتاییهاتنی هۆلۆکاستی ڕاگه‌یاند. له‌ 27ی ژانڤییه‌ی ساڵی 1945 ئۆردۆگای ئاشۆیتس گه‌وره‌ترین ئۆردۆگای مه‌رگی ئاڵمانی نازی، له‌ لایه‌ن ئه‌رته‌شی سووره‌وه‌ ئازاد ده‌کرێت. به‌پێی بڕیاری 7/60، ڕۆژی نه‌ته‌وه‌یی به‌رزڕاگرتنی یادکردنه‌وه‌ی قوربانییه‌کان له‌ لایه‌ن “ڕۆمان هریستوگریس” سه‌رۆکۆماری فیدراڵی ئاڵمان په‌سه‌ند کرا. ئه‌مساڵ حه‌فتاو شه‌شه‌مین ساڵڕۆژی کۆتایی هاتنی هۆلۆکاسته‌.”

ئه‌م ڕستانه‌؛ ئه‌و ئه‌نجامه‌مان پیشان ده‌دات که‌ “هۆلۆکاست” چی بووه‌ و چ ده‌سکه‌وتێکی بۆ جووه‌کان و چ به‌ دواداهاتێکی بۆ ئاڵمانییه‌کان و به‌ گشتی جیهان هه‌بووه‌؟ هۆلۆکاست چ پێناسه‌یه‌کی وه‌رگرتووه‌؟ ئه‌گه‌ر به‌ده‌ر له‌ تێکه‌وتنه‌ باوه‌کان تۆزێک له‌ سه‌ر ئه‌م ڕستانه‌ له‌باره‌ی هۆلۆکاسته‌وه‌ بیر بکه‌ینه‌وه‌، تێده‌گه‌ین که‌ له‌ بنه‌ڕه‌تدا هه‌ڵسه‌نگاندنی ئه‌نفال له‌ ڕێگه‌ی هۆلۆکاست و به‌راوردکردنیان جگه‌ له‌ کوێره‌ڕێیه‌ک بۆ هه‌ڵاتن له‌وه‌ی که‌ زیاتر ده‌بێ بیر له‌ ئه‌نفال بکرێته‌وه‌، زۆرتر ده‌بێ ڕه‌هه‌نده‌کانی بخوێندرێته‌وه‌ و فره‌تر ده‌بێ، به‌دواداچوون بۆ به‌ڵگه‌کان بکرێت و هه‌روه‌ها زیاتر له‌ کۆمه‌ڵگای دوای “ئه‌نفال” بیر بکه‌ینه‌وه‌ و به‌ واقیعبینی قسه‌ بکه‌ین، شتێکی دیکه‌ نه‌بووه‌، ئه‌مه‌ ده‌ریده‌خات؛ ئێمه‌ ئه‌و سووژه‌ و بکه‌ر‌ نه‌بووین که‌ ئه‌نفال له‌ ناو زه‌مینه‌ی مێژوویی خۆی و په‌یوه‌ست به‌ کۆمه‌ڵگا و گه‌لی خۆمان بخوێنینه‌وه‌، ئه‌مه‌ پێمان ده‌ڵێت؛ ئێمه‌ هێشتا ئه‌نفالمان نه‌ناسیوه‌، زام و ئازاریمان به‌رکه‌وتووه‌، پێی گریاوین، خه‌یاڵی تۆقێنه‌ر و مۆته‌که‌ی جیاوازمان هه‌بووه،‌ به‌ڵام نه‌بووه‌ به‌ وشیارییه‌کی ده‌سته‌جه‌معی و تێڕامانێکی شوناسبه‌خشانه‌، ئه‌نفال له‌ پانتای گشتیدا جگه‌ له‌ کۆمه‌ڵێک چاوه‌ڕوانی دایکان و باوکان، پیره‌پیاوان و پیره‌ژنانی کۆماوه‌ و گاڵۆکبه‌ده‌ست، جگه‌ له‌ هه‌زاران گوندی ڕاگوێزراو و ته‌ختکراو که‌ ته‌نانه‌ت نوستالیژیا و ڕابردووی خه‌یاڵئامێزی ئێمه‌شی بۆ خاک و شوێن و زێد کوشت، جگه‌ له‌ کڕووزا‌نه‌وه‌یه‌کی جێگه‌ی به‌زه‌یی هیچی دیکه‌ی لێ شین نه‌بووه! ئایا ده‌بێت یه‌خه‌ی کێ بگیرێت له‌ ئاوه‌ها دۆخێکدا که‌ “ئه‌نفال” خه‌ریکه‌ ڕه‌هه‌نده‌ ئینسانی و شوناسبه‌خشه‌ نه‌ته‌وه‌یی و گه‌ردوونییه‌کی ده‌دۆڕێنێت و خه‌ریکه‌ ده‌بێت به‌ یادکرنه‌وه‌یه‌کی ئاسایی و به‌تاڵ له‌ ده‌لاله‌ت، وه‌کوو ڕۆژێک که‌ له‌ ناو ڕۆژمێردا هێڵێکی به‌ده‌و‌ردا ده‌کێشین بۆ ئه‌وه‌ی له‌ بیرمان نه‌چێت که‌یه‌؟ ئایا ئه‌م حاڵه‌ته‌ یادهێنانه‌وه‌ و بیرکردنه‌وه‌ و گێڕانه‌وه‌ی ئه‌نفاله‌؟ شتێکی میکانیکی و یادداشتکراو؟ بۆ ئه‌وه‌ی له‌بیر نه‌چێته‌وه‌! ئه‌م “له‌بیرکردنه”‌ خۆی ئاماژه‌ به‌ چییه‌؟ ئایا له‌بیرکردنێکی ته‌واوه‌؟ پرۆسه‌یه‌کی ئاسایی فه‌رامۆشییه‌ و تۆزی زه‌مه‌ن له‌سه‌ری نیشتووه‌ یان ترۆما و شۆکی ڕووداوه‌که‌ وه‌ها ئه‌نفالی گۆشه‌نشین و نامۆ کردووه‌؟ ئه‌مه‌ ئه‌و باس و پرسانه‌ن که‌ ئێمه‌ ده‌بێت له‌ ڕووبه‌ری گشتی و ناو جه‌ماوه‌ر و دۆخی کۆمه‌ڵایه‌تیی کۆمه‌ڵگای کوردیدا له‌سه‌ریان بوه‌ستین و به‌ شوێن وه‌ڵامدا بین بۆیان.

ئه‌نفال و ده‌سه‌ڵاتی کوردی

له‌ ئاسته‌ سیاسییه‌که‌یدا، ئێمه‌ ده‌توانین چ پرسیارانێک گه‌ڵاڵه‌ بکه‌ین؟ ئایا سیسته‌می سیاسی کوردستان به‌رپرسه‌ یان ڕوونتر بڵێین به‌رپرسی سه‌ره‌کییه‌ له‌وه‌ی که‌ ئه‌نفال نه‌بوو به‌ چه‌مک و پێوه‌رێکی ئه‌خلاقی-سیاسی تا هه‌ناو و ئاڕاسته‌ی سیسته‌م بپارێزێت و دیاری بکات؟ بێگومان وه‌ڵامی ئه‌م پرسیاره‌ له‌ ڕوانگه‌ی منه‌وه‌ به‌ڵێیه‌، بۆچی؟ یه‌که‌م ئه‌وه‌ی که‌ خودی “ئه‌نفال” زنجیره‌ په‌لامارێکی سیسته‌ماتیک بوو که‌ له‌ لایه‌ن به‌عس-ه‌وه‌ دژی نه‌ته‌وه‌یه‌ک کرا، خودی ئه‌مه‌ په‌رچه‌کردارێک بوو له‌ هه‌مبه‌ر خه‌بات و سیاسه‌ت و شۆڕشی سیاسی کورد، واته‌ دژی بوونێک که‌ به‌ شۆڕش خۆی مانیفێست ده‌کرد! ئه‌گه‌ر یه‌کێک بڵێ عه‌ره‌ب له‌ مێژوودا هه‌ر وه‌کوو ئه‌کت و تێز دژ به‌ نه‌ته‌وه‌کانی دیکه‌ بوون و ئه‌م کاره‌یان ناچێته‌ خانه‌ی په‌رچه‌کرداره‌وه‌ ئه‌وا ده‌بێ له‌ وه‌ڵامدا بڵێین که‌ ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ش ڕاست بێت و وه‌کو گریمانه‌ یان ته‌نانه‌ت ڕاستییه‌کیش قبووڵی که‌ین، کێ ده‌توانێ له‌و قۆناغه‌دا بڵێ ئه‌گه‌ر هێزه‌ سیاسییه‌ کورده‌کان و شۆڕشه‌ کوردییه‌کان نه‌بوایان به‌ گرێیه‌کی قورس و قایم به‌ سه‌ر دڵی به‌عس و ئێراقه‌وه‌ ئه‌وان ده‌ستیان ده‌دایه‌ ئه‌و کاره‌؟ لێره‌دا ئێمه‌ ئه‌گه‌ر ته‌نانه‌ت له‌ ڕوانگه‌ی ئه‌وانه‌شه‌وه‌ ئه‌نفال بخوێنینه‌وه‌ دیسان له‌ به‌رپرسیارێتی یه‌که‌می ده‌وڵه‌ت و ده‌سه‌ڵاتی کوردی وه‌کو پارێزه‌ری ئێستای دونیای مادی و مه‌عنه‌وی هاووڵاتیان که‌م ناکاته‌وه‌، که‌واته؛‌ ده‌سه‌ڵات و حکومه‌تی کوردی به‌ده‌ر له‌وه‌ی وه‌کو لایه‌نێکی شوناسمه‌ندانه‌ی کوردی لایه‌نێکی شه‌ڕ و جه‌نگ بووه‌ دژی هێز و ئیراده‌ی ئه‌نفالکه‌ر، ئه‌وا به‌رپرسه‌ له‌ چاره‌نووسی ئه‌و خاک و هه‌رێم و خه‌ڵک و خوایه‌ی که‌ شه‌ڕی له‌ پێناو ئازادکردنیاندا کردووه‌. له‌م ڕه‌هه‌نده‌ی ئه‌نفاله‌وه‌ ده‌توانین بیر له‌ کۆمه‌ڵگای پاش ئه‌نفال و دامه‌زرانی ده‌سه‌ڵاتی کوردی بکه‌ینه‌وه‌. ده‌سه‌ڵاتی کوردی هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاکانی دامه‌زراندنییه‌وه‌ له‌ ماوه‌یه‌کی کورتدا وێنه‌یه‌کی هه‌للاهه‌لاکراو و لێکدابڕاوی له‌ خۆی پیشاندا، هێزانێک که‌ پێش ئێسته‌ به‌ شێوه‌ی ڕێژه‌یی هاوپه‌یمان و یه‌کگرتوو بوون و دژی دوژمنێکی هاوبه‌ش خه‌باتیان ده‌کرد، ئێسته‌ خه‌ریکن ده‌بن به‌ دوژمنی قه‌سته‌سه‌ری یه‌کدی، ئایا نه‌ده‌کرا پێش به‌ وه‌ها دۆخێک بگیرێت و شه‌ڕی ناوخۆ هه‌رگیز ڕوی نه‌دابایه‌؟ ئایا ئه‌مه‌ ئه‌نجامی به‌رکه‌وتنی ده‌سه‌ڵاتی کوردی له‌ شه‌پۆله ده‌روونییه‌‌کانی ئه‌نفال و به‌دواداهاته‌ ئه‌خلاقییه‌کان له‌ ناو کۆمه‌ڵگای پاش ئه‌نفالدا بوو؟ ئایا ڕوودانی شه‌ڕی ناوخۆ ڕه‌وتێکی لۆژیکیی ئازادکردن و گه‌شه‌ی کێسه‌ڵئاسای کۆمه‌ڵگه‌ و جڤاکێکی وێرانه‌ و شه‌قارشه‌قار بوو یان درێژکراوه‌ی شۆکێکی ناوشیار بوو که‌ له‌ پێکهاتی سیسته‌می سیاسی کوردیدا ئیرۆس و تاناتۆس(ژیان و مه‌رگ)ی پاشماوه‌کان و کۆمه‌ڵگای پاش ئه‌نفال دیاریده‌کات؟ ئه‌گه‌ر وه‌ڵامی ئه‌م پرسیارانه‌ به‌و ئاڕاسته‌یه‌دا بده‌ینه‌وه‌ که‌ ئێمه‌ ده‌مانتوانی باشتر بجووڵیینه‌وه‌ له‌ ئیداره‌کردنی کۆمه‌ڵگا و قووڵتر خوێندنه‌وه‌ی “ئه‌نفال” و به‌پێوه‌رکردنی ئه‌خلاقی و سیاسییانه‌ی “ئه‌نفال” ئه‌وا ئێمه‌ باوه‌ڕمان به‌ ئیراده‌گریی له‌ پراکتیکدا هه‌یه‌ و خۆمان به‌ سووژه‌یه‌کی خاوه‌ن نیگا و مه‌عریفه‌ ده‌زانین، که‌ ده‌توانین نیگاکانمان پراکتیزه‌ بکه‌ین، ئه‌گه‌ریش باوه‌ڕمان وابێت که‌ ئه‌م شه‌ڕ و کاولکارییه‌ هه‌ر ده‌بوو ڕوی بدایا و قۆناغێکی تێپه‌ڕی کۆمه‌ڵگای کوردی پاش هاتنه‌خواره‌وه‌ی هێزه‌ سیاسییه‌کان له‌ شاخ بوو، ئه‌وا ده‌بێ خۆمان له‌وانه‌ بزانین که‌ قه‌ده‌رگرایی نێگه‌تیڤ و باوه‌ڕ به‌ بێ ده‌سه‌ڵاتی و له‌ ڕه‌هه‌ندێکی دیکه‌دا خه‌مۆکیی عه‌قڵی ئه‌وه‌ی لێ ئه‌ستاندوونه‌ته‌وه‌ که‌ به‌شێک بین له‌ ئیراده‌ و هێزی ناو ساحه‌ و کایه‌کانی مێژوو، به‌شێک بین له‌ گۆڕان و چاکسازی و دروستکردن و بونیاتنانه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگا، که‌واته‌ ئه‌وه‌ی له‌ ئاستی تێڕوانینی سیاسی و ئاڕاسته‌ی سیسته‌می سیاسیدا پێی وایه‌ ده‌کرا ڕێگه‌ به‌ زۆر ڕووداوی ناخۆش و خوێناوی وه‌کو شه‌ڕی ناوخۆ(درێژه‌ی ئه‌نفال له‌ ناو کۆمه‌ڵگای پاش ئه‌نفال) بگیرێت ئه‌وه‌ ئه‌و تێڕوانینه‌یه‌ که‌ کڵاو ڕۆژنه‌ی هیوای به‌ڕیوه‌بردن و تێگه‌یشتنێکی شوناسمه‌ندانه‌ی ئیراده‌ ته‌وه‌ره‌ که‌ ده‌شێت برینه‌کان ببینێت و هه‌وڵ بۆ ساڕێژکردن و تیماریان بدات.

جا بێینه‌ سه‌ر باسی ئه‌وه‌ی که‌  ئه‌گه‌ر بکه‌رانی شه‌ڕی ناوخۆ هه‌ڵگری تێڕوانینێکی مه‌عریفی و ئه‌خلاقمه‌ندانه‌ له‌و هه‌موو کاره‌سات و ڕاگواستن و زینده‌به‌چاڵ و بێ سه‌روشوێنکردن و ئه‌تک کردنه‌ی خه‌ڵک و گه‌له‌که‌یان بایان، شه‌ڕ ده‌هاته‌ ئاراوه‌؟ ئایا کۆمه‌ڵگای پاش ئه‌نفال و سیسته‌می سیاسی پاش ئه‌نفال به‌رپرس نییه ‌له‌ نه‌خوێندنه‌وه‌ و فامنه‌کردنی ڕه‌هه‌نده‌ کو‌لتووری ئه‌خلاقی و و شوناسمه‌ندانه‌که‌ی ئه‌نفال؟ ئه‌گه‌ر ئه‌نفال دابه‌زێنینه‌ سه‌ر دروستکردنی هه‌ندێ خانووبه‌ره‌ و شوقه‌ی به‌ردین و کۆنکرێت بۆ قوربانیکراوانی “ئه‌نفال” ئه‌وا با بزانین هیچ که‌ له‌ کاره‌ساته‌که‌ تێنه‌گیشتووین به‌ڵکو خه‌ریکین مامه‌ڵه‌یه‌کی سه‌رمایه‌دارانه‌ و کاپیتالیانه‌ له‌گه‌ڵ بابه‌تێکی ئه‌خلاقی و ئینسانیدا ده‌که‌ین! قه‌ره‌بووکردنه‌وه‌ی قوربانیانی ئه‌نفال و خزمه‌تکردنی کورد و هاووڵاتیانی کورد ئه‌رکێکی ڕوون و حاشاهه‌ڵنه‌گری هه‌ر ده‌سه‌ڵاتێکه‌ که‌ ئه‌م گه‌له‌ له‌ پشتی بووه‌ و خه‌باتی بۆ کردووه‌. ئایا هه‌ر ئه‌م خه‌ڵک و گه‌له‌، هه‌ر ئه‌و جووتیار و گوندنشین و ئاژه‌ڵدارانه‌ نه‌بوون پشتیوانی شاخ و شۆڕش و پێشمه‌رگه‌ بوون؟ ئایا گونده‌کان به‌هۆی دۆخی شۆڕشگێڕێتی و بنه‌ڕه‌تی شوناسی کوردانه‌ و پێکهاتی پته‌وی کۆمه‌ڵگه‌ی کوردی نه‌بوون که‌ به‌ شۆڤڵ ته‌خت کران؟ دانیشتوانی ڕاگوازران و ئه‌نفال کران؟ هه‌موو ئه‌م پرسیارانه‌ به‌ره‌و‌ ئه‌و ئاڕاسته‌یه‌ ده‌مانبات که‌ ئه‌رکی ده‌سه‌ڵاتی کوردی بۆ شوناسمه‌ندکردنی ئه‌نفال و گه‌وره‌کردنی ڕه‌هه‌نده‌ ئینسانی و ئه‌خلاقییه‌کانی له‌ پانتای سیاسه‌تی پراکتیکی خۆیدا له‌ پله‌ی یه‌که‌م دابنێین.

ئه‌نجام

له‌و دێڕانه‌ی سه‌ره‌وه‌ که‌ له‌باره‌ی “هۆلۆکاست” هاتووه‌ ئه‌نجامی هه‌وڵی جووله‌که‌ بۆ جیهانیکردنه‌وه‌ی پرسی خۆی و کاره‌ساته‌که‌ی نه‌ک‌ ته‌نها ڕه‌هه‌ندێکی گشتگیری مه‌عریفی و ئینسانی لێبۆته‌وه،‌ به‌ڵکوو بووه‌ به‌ پێوه‌رێک بۆ ئینسانیبوونی یاسای نێوده‌وڵه‌تی، بووه‌ به‌ به‌شێک له‌ یاده‌وه‌ریی مرۆڤی سه‌رده‌م، وایکردووه‌ که‌ “هۆلۆکاست” بووه‌ به‌ شا چه‌مکی نێو گێڕانه‌وه‌ی ئه‌و ڕووداوانه‌ی که‌ هه‌ر یه‌که‌و به‌ جۆرێک په‌یوه‌ستن به‌ پاکتاوکردن و قڕکردنه‌وه‌. کاتێک وڵاتی “ئاڵمانیا” له‌ یاسای خۆیدا هۆلۆکاست به‌ ژینۆساید و پاکتاوکردن ناو ده‌بات که‌واته‌ به‌شوناسکردن و یونیڤێرساڵکردنی ئه‌و ڕووداوه‌ به‌ سه‌رکه‌وتوویی گه‌یشتۆته‌ ئه‌نجام، خاڵی جێی سه‌رنج ئه‌مه‌یه؛‌ که‌ نه‌ جووله‌که‌کان و نه‌ یاوه‌ران و هاوپه‌یمانه‌ ڕۆحی و نێوده‌وڵه‌تی و سیاسییه‌کانیان به‌مه‌ش ڕازی نین و هه‌ر خه‌ریکی هه‌ڵکۆڵین و یادکردنه‌وه‌ و گێڕانه‌وه‌ی چرکه‌ به‌ چرکه‌ی لێکه‌وتوویی و ئه‌زموونکردنی هۆلۆکاستن، و تێڕوانینی دروستیش هه‌ر ئه‌مه‌یه‌. هیچ که‌س ناتوانێت و له‌و پێگه‌یه‌ وجوودی و مه‌عریفییه‌ و سیاسییه‌دا نییه‌ که‌ کاره‌ساته‌که‌ و ئه‌زموونی قوربانیان به‌ مامه‌ڵه‌ و دانوستانێکی سه‌رمایه‌دارانه‌ و مادییانه‌ به‌ره‌و ئاڕاسته‌ی بێ ماناکردن و له‌بیربردنه‌وه‌ی ببات! باشه‌ دایکانی “ئه‌نفال” وێنه‌یه‌کی واقیعین یا خه‌یاڵین؟ ئایا دابینکردنی ژه‌م و مووچه‌یه‌کی نیوه ‌ناته‌واو ده‌توانێت چی تیمارێک بنێته‌ سه‌ر ئه‌و بۆشاییه‌ی که‌ له‌ ڕۆح و گیانیان دروست بووه‌؟ ته‌یموور وه‌کو دواپاشماوه‌ی شه‌پۆلی ئه‌نفالکردنی ژنان و کچان که‌ ده‌کرێ دونیایه‌ک گێڕانه‌وه‌ و شیکاری ده‌روونناسانه‌ و ترۆمای تایبه‌ت به‌ ڕووداوه‌که‌ و خه‌ون و مۆته‌که‌ی لێ وه‌خێزێت، له‌ کوێیه‌؟ به‌ڕاستی ده‌سه‌ڵاتی کوردی چۆن ده‌ڕوانێته‌ ئه‌نفال؟ ئایا ده‌سه‌ڵاتی کوردی به‌ده‌ربڕینێکی نیچه‌ییانه‌ ئه‌وه‌نده‌ چاوی له‌ ئه‌نفالکه‌ران و چاڵه‌ قووڵه‌که‌ بڕیوه‌ که‌ چاڵه‌ قووڵه‌که‌ش ڕۆشتۆته‌ قووڵایی ئه‌وه‌وه‌ و خه‌ریکه‌ نه‌خوازراو له‌ فامی برین و قووڵایی ڕه‌هه‌نده‌کانی ئه‌نفال خۆی ده‌دزێته‌وه‌؟ ئایا ده‌سه‌ڵاتی کوردی بکه‌رێکی به‌رکاره‌ که‌ زامی ئه‌نفال سه‌رکوت ده‌کات؟ ئایا شته‌ سه‌رکوتکراوه‌کان به‌ وته‌ی فرۆید ڕۆژێک هه‌ر ناگه‌ڕێنه‌وه‌؟ تا ئه‌و ڕۆژه‌ ده‌بێ چی بکرێت؟

پۆستی پێشوو

بەهای دینار لەنێو بەرداشی ئابوریی و سیاسەتدا

پۆستی داهاتوو

ئەنفالناسی میتۆدێكی زانستی بۆ شیكاری ئەنفال

عادل قادری

عادل قادری

نووسەر

پەیوەندیداری بابەتەکان

بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

ئه‌یلول 16, 2023
13
شوناسی دزراوی شوێنه‌کان
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

شوناسی دزراوی شوێنه‌کان

ئه‌یلول 12, 2023
24
بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا:  به‌شی یه‌كه‌م
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

بزاڤی شارستانی لە کوردستانی ئێراق لە ماوەی ماندێتی بەریتانیا: به‌شی یه‌كه‌م

ئه‌یلول 11, 2023
36

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلکترۆنیکەت بڵاو ناکرێتەوە . خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

شوبات 2023
د س W پ ه ش ی
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728  
« کانونی دووهەم   ئازار »
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • EnglishEnglish
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە