• EnglishEnglish
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
سێ شه‌ممه‌, ئازار 21, 2023
چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    مێژووی گردی مامە یارە و نەورۆز

    مێژووی گردی مامە یارە و نەورۆز

    زانست بەبێ ئەخلاق

    ئەمریکا لە کارتی هێزەوە بۆ کارتی دۆلار

    ئاسایی بوونەوەی پەیوەندییە هەرێمایەتییەکان و کاریگەریی لەسەر کورد

    ئاسایی بوونەوەی پەیوەندییە هەرێمایەتییەکان و کاریگەریی لەسەر کورد

    ئاسایبوونەوە لەگەڵ رژێمی سوریا لەنێوان چەندین چەمکدا

    ئاسایبوونەوە لەگەڵ رژێمی سوریا لەنێوان چەندین چەمکدا

    قۆناغێکی دیکەی تەعریب لەکەرکوک

    قۆناغێکی دیکەی تەعریب لەکەرکوک

    ساڵێکی تر هات و هێشتا هەڵەبجە بێ نازە

    ساڵێکی تر هات و هێشتا هەڵەبجە بێ نازە

    ڕەنگە هاوردەی وزەی ئێراق لە ئێرانەوە کۆتایی پێبێت

    نەخشەی وزەو جیۆپۆلەتیکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست

    دەرچوون لە ئێراق بەشی (57)

    دەرچوون لە ئێراق بەشی (57)

    چۆنیەتی پێكهێنانی (استحداث)ـی پارێزگای نوێ لە ئێراق

    چۆنیەتی پێكهێنانی (استحداث)ـی پارێزگای نوێ لە ئێراق

    تایبه‌تمه‌ندی كێشه‌ داراییه‌كانی کوردستان

    رووداوه‌كه‌ی بۆرسای توركیا، سته‌مێكی رێكخراو

  • شــیکار

    دەوڵەتەکان چەندە هێزیان دەوێت؟

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

    ناکۆکییەکانی نێو ماڵی بزووتنەوەی تاڵیبان

    ناکۆکییەکانی نێو ماڵی بزووتنەوەی تاڵیبان

  • ئــــابووری
    پشكی هه‌رێم له‌ ره‌شنوسی بودجه‌ی ئێراق بۆساڵی 2023

    پشكی هه‌رێم له‌ ره‌شنوسی بودجه‌ی ئێراق بۆساڵی 2023

    پرۆژە یاسایى بودجەى 2023 ئێراق و پشکى کورد

    پرۆژە یاسایى بودجەى 2023 ئێراق و پشکى کورد

    سوود و كەڵكی  ئەزموونی مالیزیا بۆ هەرێمی كوردستان

    سوود و كەڵكی  ئەزموونی مالیزیا بۆ هەرێمی كوردستان

    هەژاری لە ئێراقدا

    هەژاری لە ئێراقدا

    ئابوری ئێراق لەنێوان دوو بەرداشدا

    ئابوری ئێراق لەنێوان دوو بەرداشدا

    ئابوری ئێراق لەبەردەم داڕووخانێکی حەتمیدا

    ئابوری ئێراق لەبەردەم داڕووخانێکی حەتمیدا

    هۆشیاری دارایی لەلای منداڵ

    هۆشیاری دارایی لەلای منداڵ

    ئایندەی هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی ئێراقی فیدراڵدا

    ئایندەی هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی ئێراقی فیدراڵدا

    ئاسایشی ئابووری و ڕۆڵی لە ئاراستەكردنی سیاسەت و دادپەروەری كۆمەڵگا

    ئاسایشی ئابووری و ڕۆڵی لە ئاراستەكردنی سیاسەت و دادپەروەری كۆمەڵگا

    فەرهەنگی پشت بەستن بەدەرەوە، شکستێکی گشتیی کارگێڕیی و فەرهەنگییە

    فەرهەنگی پشت بەستن بەدەرەوە، شکستێکی گشتیی کارگێڕیی و فەرهەنگییە

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    نه‌ورۆز و شوناسی سیاسی

    نه‌ورۆز و شوناسی سیاسی

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی دووەم

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی دووەم

    کورد له‌ نێوان دوو گوتاری پاشایه‌تیخواز و ویلایه‌تخواز

    کورد له‌ نێوان دوو گوتاری پاشایه‌تیخواز و ویلایه‌تخواز

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ گوتاری ئێرانشارییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ گوتاری ئێرانشارییه‌کاندا

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی یه‌كه‌م

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی یه‌كه‌م

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی دوو کۆتایی

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی دوو کۆتایی

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی یه‌ك

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی یه‌ك

    ئەو پاشا کوردەى لە قورئاندا باسی لێوەکراوە

    ئەو پاشا کوردەى لە قورئاندا باسی لێوەکراوە

    ئەلێکساندر ژابا و مەلا مەحموودی بایەزیدی

    ئەلێکساندر ژابا و مەلا مەحموودی بایەزیدی

    ئەلفبێی کوردی یان ئەلفبێی لاتینی

    ئەلفبێی کوردی یان ئەلفبێی لاتینی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    توندکردنەوەی سزاکانی سەر ئێران و کاریگەری لەسەر ھەرێمی کوردستان

    توندکردنەوەی سزاکانی سەر ئێران و کاریگەری لەسەر ھەرێمی کوردستان

    چارەسەری کێشەی ئاو لە یاسای نێودەوڵەتیدا

    چارەسەری کێشەی ئاو لە یاسای نێودەوڵەتیدا

    گه‌مه‌ی هه‌واڵگرى – ئۆپەراسێۆنی (٠٠٧)ی موساد به‌نمونه‌

    گه‌مه‌ی هه‌واڵگرى – ئۆپەراسێۆنی (٠٠٧)ی موساد به‌نمونه‌

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    شۆڕشی ماگوشە میدییەکان لە گێڕانەوەکانی هێرۆدۆتسدا

    شۆڕشی ماگوشە میدییەکان لە گێڕانەوەکانی هێرۆدۆتسدا

    كورد و كێشەی كورد لە یادداشتەكانی ئیسماعیل بێشكچیدا

    كورد و كێشەی كورد لە یادداشتەكانی ئیسماعیل بێشكچیدا

    كورد چۆن ده‌رفه‌تی‌ ده‌وڵه‌تی له‌ده‌ستدا؟

    كورد چۆن ده‌رفه‌تی‌ ده‌وڵه‌تی له‌ده‌ستدا؟

    كورد وردە خێڵە، نەتەوە نیە!

    كورد وردە خێڵە، نەتەوە نیە!

  • چاوپێکەوتن

    دەوڵەتەکان چەندە هێزیان دەوێت؟

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    مێژووی گردی مامە یارە و نەورۆز

    مێژووی گردی مامە یارە و نەورۆز

    زانست بەبێ ئەخلاق

    ئەمریکا لە کارتی هێزەوە بۆ کارتی دۆلار

    ئاسایی بوونەوەی پەیوەندییە هەرێمایەتییەکان و کاریگەریی لەسەر کورد

    ئاسایی بوونەوەی پەیوەندییە هەرێمایەتییەکان و کاریگەریی لەسەر کورد

    ئاسایبوونەوە لەگەڵ رژێمی سوریا لەنێوان چەندین چەمکدا

    ئاسایبوونەوە لەگەڵ رژێمی سوریا لەنێوان چەندین چەمکدا

    قۆناغێکی دیکەی تەعریب لەکەرکوک

    قۆناغێکی دیکەی تەعریب لەکەرکوک

    ساڵێکی تر هات و هێشتا هەڵەبجە بێ نازە

    ساڵێکی تر هات و هێشتا هەڵەبجە بێ نازە

    ڕەنگە هاوردەی وزەی ئێراق لە ئێرانەوە کۆتایی پێبێت

    نەخشەی وزەو جیۆپۆلەتیکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست

    دەرچوون لە ئێراق بەشی (57)

    دەرچوون لە ئێراق بەشی (57)

    چۆنیەتی پێكهێنانی (استحداث)ـی پارێزگای نوێ لە ئێراق

    چۆنیەتی پێكهێنانی (استحداث)ـی پارێزگای نوێ لە ئێراق

    تایبه‌تمه‌ندی كێشه‌ داراییه‌كانی کوردستان

    رووداوه‌كه‌ی بۆرسای توركیا، سته‌مێكی رێكخراو

  • شــیکار

    دەوڵەتەکان چەندە هێزیان دەوێت؟

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

    ناکۆکییەکانی نێو ماڵی بزووتنەوەی تاڵیبان

    ناکۆکییەکانی نێو ماڵی بزووتنەوەی تاڵیبان

  • ئــــابووری
    پشكی هه‌رێم له‌ ره‌شنوسی بودجه‌ی ئێراق بۆساڵی 2023

    پشكی هه‌رێم له‌ ره‌شنوسی بودجه‌ی ئێراق بۆساڵی 2023

    پرۆژە یاسایى بودجەى 2023 ئێراق و پشکى کورد

    پرۆژە یاسایى بودجەى 2023 ئێراق و پشکى کورد

    سوود و كەڵكی  ئەزموونی مالیزیا بۆ هەرێمی كوردستان

    سوود و كەڵكی  ئەزموونی مالیزیا بۆ هەرێمی كوردستان

    هەژاری لە ئێراقدا

    هەژاری لە ئێراقدا

    ئابوری ئێراق لەنێوان دوو بەرداشدا

    ئابوری ئێراق لەنێوان دوو بەرداشدا

    ئابوری ئێراق لەبەردەم داڕووخانێکی حەتمیدا

    ئابوری ئێراق لەبەردەم داڕووخانێکی حەتمیدا

    هۆشیاری دارایی لەلای منداڵ

    هۆشیاری دارایی لەلای منداڵ

    ئایندەی هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی ئێراقی فیدراڵدا

    ئایندەی هەرێمی کوردستان لەچوارچێوەی ئێراقی فیدراڵدا

    ئاسایشی ئابووری و ڕۆڵی لە ئاراستەكردنی سیاسەت و دادپەروەری كۆمەڵگا

    ئاسایشی ئابووری و ڕۆڵی لە ئاراستەكردنی سیاسەت و دادپەروەری كۆمەڵگا

    فەرهەنگی پشت بەستن بەدەرەوە، شکستێکی گشتیی کارگێڕیی و فەرهەنگییە

    فەرهەنگی پشت بەستن بەدەرەوە، شکستێکی گشتیی کارگێڕیی و فەرهەنگییە

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    نه‌ورۆز و شوناسی سیاسی

    نه‌ورۆز و شوناسی سیاسی

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی دووەم

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی دووەم

    کورد له‌ نێوان دوو گوتاری پاشایه‌تیخواز و ویلایه‌تخواز

    کورد له‌ نێوان دوو گوتاری پاشایه‌تیخواز و ویلایه‌تخواز

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ گوتاری ئێرانشارییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ گوتاری ئێرانشارییه‌کاندا

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی یه‌كه‌م

    کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی یه‌كه‌م

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی دوو کۆتایی

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی دوو کۆتایی

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی یه‌ك

    کوردەکانی کەلار دەشتی مازەندەران و خەسارەکانی سەر زمانەکەیان: به‌شی یه‌ك

    ئەو پاشا کوردەى لە قورئاندا باسی لێوەکراوە

    ئەو پاشا کوردەى لە قورئاندا باسی لێوەکراوە

    ئەلێکساندر ژابا و مەلا مەحموودی بایەزیدی

    ئەلێکساندر ژابا و مەلا مەحموودی بایەزیدی

    ئەلفبێی کوردی یان ئەلفبێی لاتینی

    ئەلفبێی کوردی یان ئەلفبێی لاتینی

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    پۆپۆلیزم… فرە بەکارهێنان و کەم تێگەیشتن لێی

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    کۆمەڵگا لە نێوان گرووپەکانی فشار و حزبە سیاسییەکاندا

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی سێ و کۆتایی

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی دوو

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    چوارچێوە و بنەما یاساییەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی هەرێمی کوردستان: بەشی یەک

    توندکردنەوەی سزاکانی سەر ئێران و کاریگەری لەسەر ھەرێمی کوردستان

    توندکردنەوەی سزاکانی سەر ئێران و کاریگەری لەسەر ھەرێمی کوردستان

    چارەسەری کێشەی ئاو لە یاسای نێودەوڵەتیدا

    چارەسەری کێشەی ئاو لە یاسای نێودەوڵەتیدا

    گه‌مه‌ی هه‌واڵگرى – ئۆپەراسێۆنی (٠٠٧)ی موساد به‌نمونه‌

    گه‌مه‌ی هه‌واڵگرى – ئۆپەراسێۆنی (٠٠٧)ی موساد به‌نمونه‌

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كان وه‌كو هێزێكی‌ داگیركه‌ر ڕوانیویانەتە حکومەتی بەعس

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    كورده‌كانی‌ میسر: ڕه‌چه‌ڵه‌ك ‌و داهێنانیان

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    سەربەخۆیی کوردستان و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمریکا

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    درەنگ بێت یان زوو هەرێمى کوردستان سەربەخۆ دەبێت

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    دەربارەی داستانی سیابەندو خەجێ

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    كــورد, تێبینی و وردبوونەوە

    شۆڕشی ماگوشە میدییەکان لە گێڕانەوەکانی هێرۆدۆتسدا

    شۆڕشی ماگوشە میدییەکان لە گێڕانەوەکانی هێرۆدۆتسدا

    كورد و كێشەی كورد لە یادداشتەكانی ئیسماعیل بێشكچیدا

    كورد و كێشەی كورد لە یادداشتەكانی ئیسماعیل بێشكچیدا

    كورد چۆن ده‌رفه‌تی‌ ده‌وڵه‌تی له‌ده‌ستدا؟

    كورد چۆن ده‌رفه‌تی‌ ده‌وڵه‌تی له‌ده‌ستدا؟

    كورد وردە خێڵە، نەتەوە نیە!

    كورد وردە خێڵە، نەتەوە نیە!

  • چاوپێکەوتن

    دەوڵەتەکان چەندە هێزیان دەوێت؟

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی دووەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی دووەم و کۆتایی

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    ئاڵنگارییەکانی بەردەم دیموکراسی‌ تەوافوقی لە ئێراق

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    جیابوونەوە وەک دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    هاوکاری چین و عەرەب لە سەردەمی نوێدا: بەشی یەکەم

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    پاندۆمیی فانتێزییه‌کان له‌ فه‌زای دیستۆپیایی: به‌شی یه‌كه‌م

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    نوێترین بەڵگەنامەی نهێنی ئەرشیفی ڕووسیا

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

    ئه‌مریكاییه‌كان ده‌یانه‌وێت چ جۆره‌ ئێراقییه‌ك دروست بكه‌ن؟

چاوی کورد
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

کورتە باسێک لەسەر ھاوڵاتیبوون

ڕێبین عەبدولڕەحمان فەتاح قادر لەلایەن ڕێبین عەبدولڕەحمان فەتاح قادر
شوبات 5, 2023
لە بەشی نەتەوە و دەوڵەتـســـازی
0 0
A A
کورتە باسێک لەسەر ھاوڵاتیبوون
0
هاوبەشکردنەکان
3
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر

کۆمەڵگە شوێنی ژیان کردنی تاک بەتاکی مرۆڤەکانی ناوێتی، لەبەرئەوەی کۆمەڵگە بەبێ بوونی مرۆڤ ھیچ واتا مەبەستێکی نیە بۆ بوون ومانەوەی خۆی، چونکە مانەوەی کۆمەڵگە بەندە بەژیانکردن لەو کۆمەڵگەیەدا. کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی لەدروستبوونی ژیانی سەرەتایی لای مرۆڤی سەرەتای دەرکەوتووە وھاتۆتەبوون. بوون ومانەوەشی بەند بووە بەو ململانێیەی کەمرۆڤەکان جەنگیان لەپێناو مانەوەدا کردووە. بۆیە مرۆڤی سەرەتایی بۆ مانەوەی خۆی ململانێی لەگەڵ ژیاندا کردووە.

ھاوڵاتیبوون بریتییە لەخۆشەویستی تاک بۆ نەتەوە ونیشتمانەکەی, ئەو کاتەی کەماف وئەرک ئەبێتە بنەمای سەرەکی ھاوڵاتیبوون.

کۆمەڵگە شوێنی ژیان کردنی تاک بەتاکی مرۆڤەکانی ناوێتی، لەبەرئەوەی کۆمەڵگە بەبێ بوونی مرۆڤ ھیچ واتا مەبەستێکی نیە بۆ بوون ومانەوەی خۆی، چونکە مانەوەی کۆمەڵگە بەندە بەژیانکردن لەو کۆمەڵگەیەدا. کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی لە دروستبوونی ژیانی سەرەتایی لای مرۆڤی سەرەتای دەرکەوتووە وھاتۆتەبوون.  بوون ومانەوەشی بەندبووە بەو ململانێیەی کە مرۆڤەکان جەنگیان لەپێناو مانەوەدا کردووە. بۆیە مرۆڤی سەرەتایی بۆ مانەوەی خۆی ململانێی لەگەڵ ژیاندا کردووە.

ئەمەش واتاى ئەوەیە کە تاک پێویستە و پێوەرە بۆ بوونی کۆمەڵگە، کۆمەڵگەش تاک بە دەوڵەتەوە دەبەستێتەوە. دەیانکاتە دووانەیەکی پێکەوە گرێدراو، کە پەیوەستییەکی ڕوحی لە نێوان تاک وخاک ودەوڵەتدا دروست دەبێت. لێرەوە ڕۆحی پێکەوەیی ھاوڵاتیبوون دێتەدی، هەروەها ئەو پەیوەندی پێکەوەیی بوونەی لەنێوان ھاوڵاتی ودەوڵەتدا دروست دەبێت، یاسای دەوڵەتەکە رێکیدەخات، کە چ جۆرە پەیوەندییەکە ودەبێت چۆن وچۆن  بینابکرێت. چونکە تەواوی بنەمای ژیانی ھاوڵاتی لە دەوڵەتدا، لەسەر ئەو یاسایە دەوەستێت کەلە دەوڵەتدا ھەیە. بە درێژایی مێژوو، لە مێژووی زۆرێک لەوڵاتاندا، بەردەوام تاک یان ھاوڵاتی، داوای شتی باشتری کردووە لە دەسەڵاتی سیاسی، بۆیە نیمچە ململانێیەکی بەردەوام لە نێوان تاک وسیستەمی سیاسیدا بوونی ھەیە، تەنانەت لەوڵاتانی پیشکەوتوشدا. بۆیە گرنگە بتوانین خوێندنەوەیەکی ڕاست و واقعی وئەکادیمی بۆ ھاوڵاتیبوون وبنەماکانی بکەین .

ئەم کورتە باسە ئەم ناوەڕۆکەنە لەخۆدەگرێت:

یەکەم: مێژووی ھاوڵاتیبوون .

دووەم: چەمکی پێناسەی ھاوڵاتیبوون.

سێیەم: بنەما ومەبەستی ھاوڵاتیبوون.

چوارهەم: سیفاتەکانی ھاوڵاتیبوونی نێودەوڵەتی.

پێنجەم: دەرئەنجام.

یەکەم: دەستپێکی ھاوڵاتیبوون .

سەرەتایی ژیانکردن بۆ مرۆڤ، لە ژیانی سەرەتایدا شتێکی ئاسایی نەبووە. چونکە ھیچ پەیوەستییەکی یاسایی، هەروەها بنەمای یاسایی لەو ژیان کردنەدا بوونی نەبووە. لەبەرئەوەی کەشتێک نەبووە کەتاک، پەیوەستی خاک ودەوڵەت بکات. چونکە یاسا، پەیوەندی یاسایی نێوان تاک بەو چوارچێوەیەی کە تیادایەتی ڕێکدەخات، واتا یاسا ئەرک وماف بۆ ھاوڵاتی دروست دەکات، وای لێدەکات دەیکاتە تاکێکی خاوەن ماف. لەھەمان کاتدا ئەرکیشی لەسەر شان بێت، ھەموو ئەمانە بۆ تەواوکردنی ژیانە بەشێوەیەکی ڕاست ودروست ودوور لە ژیانکردن لە کۆمەڵگەی سەرەتایی، چونکە بنەمای یاسا وجێبەجێ کردنی سەرەتایەکە بۆ دروست بوونی پایەکانی کۆمەڵگەیەکی پێشکەوتوو لەم جیھانە نوێیەدا.

بۆیە مێژووی ھاوڵاتیبوون بەمانا سەرەتاییەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ” یۆنانییە کۆنەکان وشارستانیەتی یۆنان، لەبەرئەوەی ئەوان گرنگیان بە تاک وھاوڵاتی داوە، ھەروەھا وشەی (polis) کەبەواتای شار ھاتووە، کە ئەمەش گوزارشت بووە بۆ بنەمای ھەبوونی ماف وبەشداری کردن لە کاروباری شاردا”.(١)ھەروەھا چەمکی ھاوڵاتیبوون کەلە” هزرى سیاسی ھاوچەرخدا بەشێوەیەکی تەواو جێگیر بووە، چەمکێکی گشتگیر و وشکە، لەبەرئەوەی لەجوڵە کۆمەڵاتییەکانی مێژووەوە سەری ھەڵداوە.  بۆیە ڕوودانی ھەندێک گۆڕانکاری زۆر گرنگە. لە مێژووی سەرھەڵدانی دەوڵەت ودەوڵەتی نەتەوەییەوە، بنەما وپایەکانی ئەم چەمکە ھاتەبوون ودروستبوون، کە ئەویش خۆی لەسێ وەرچەرخاندا دەبینێتەوە:

وەرچەرخانی یەکەم: لەگەڵ کۆتایی ھاتنی جەنگی ئاینی وگرێدانی ڕێککەوتنامەی ویستڤالیا لە ساڵی ١٦٤٨.

وەرچەرخانی دووەم: لەگەڵ سەرھەڵدان ودەرکەوتنی بەشداری سیاسی، کە ڕۆڵێکی گرنگ وپڕبایەخی ھەبووە لەدەستاودەستکردنی ئاشتیانەی دەسەڵات.

وەرچەرخانی سێیەم: دەرککردن بەھێز وباڵای یاسا، هەروەها گشتگیرییەکەی کە بەسەر تەواوی ھاوڵاتیادا جێبەجێدەکرێت – کە یەکێکە لەبەرئەنجامەکانى هزرى سیاسی رۆژئاوا سەبارەت بەدام ودەزگاکان، وەک یەکێک لە ئەنجامی دروستبوونی دامەزراوەیی دەسەڵاتی سیاسی- لەژێر سایەی دەوڵەتی نەتەوەییدا.(٢)

بۆیە ئەمەش ئەوە دەسەلمێنێت کە ھاوڵاتیبوون کەواتا و وابەستیەی تاکە بەدەوڵەتەوە، لەژێر سایە وسێبەری یاسادا،  کەئەو یاسایە  بەشێوەیەکی ڕاست ودروست بتوانێت کە ماف و ئەرکی ئەو ھاوڵاتییە دابین بکات.

دووەم: پێناسەی ھاوڵاتیبوون

پێناسە گەلێکی زۆر بۆ ھاوڵاتیبوون کراوە، لەبەرئەوەی ئەم چەمکە پەیوەندیدارە بەبواری فکری سیاسیەوە وبەو بوارەوە دەبەسترێتەوە، چەند پێناسەیەک لەو بوارەدا دەخەینە ڕوو.

ئینسکلۆپیدیاى عەرەبی جیھانی سەبارەت بە ھاوڵاتیبوون دەڵێت ” ئەم چەمکە ئاماژەیە بۆ ھاوسۆزی (ئینتیما) بۆ نەتەوە یان بۆ نیشتمان”. ھەروەھا دائیرەی مەعاریفی بەریتانی (Encyclopedia Britannica)، وا پێناسەی ھاوڵاتیبوون دەکات کە”بریتییە لە پەیوەندنی نێوان تاک ودەوڵەت کە یاساى ئەو دەوڵەتە دیاری دەکات، ئەو پەیوەندییە ئەرک وماف لەخۆدەگرێت”.(٣)

ھەریەکە لەم دوو پێناسەیە ھاوسۆزی وپەیوەندی تاک بۆ نەتەوە ونیشتمان پیشان ئەدەن لەسەر ئەو بنەماییەی کە، تاک ھاوسۆزە بۆ نیشتمانەکەی. ھەر ئەمەشە کە پایەی پەیوەندی نێوان تاک ودەوڵەت دیاریدەکات ولەسەری ڕادەوەستێت.

ھەروەھا ئینسکلۆپیدیاى نێودەوڵەتى پێناسەی ھاوڵاتیبوون دەکات بەوەى کە” بریتییە لە ئەندامی تەواو لە دەوڵەتدا، یان ھەندێ یەکەی  فەرمانڕاوەیی کردن. ئەم ئینسکلۆپیدیایە جەخت لەوە دەکاتەوە لەوەی کە ھاوڵاتیان خاوەنی ھەندێ مافن وەکو: مافی دەنگدان، مافی وەرگرتنی پۆستی گشتی. ھەروەھا خاوەنی کۆمەلێ ئەرکین لەوانە: پێدانی باجە بەدەوڵەت”.(٤)

ھەروەھا ئینسکلۆپیدیای (کولیر)ی ئەمریکی پێناسەی ھاوڵایتبوون دەکات بەوەى کە” ئەندامێتی تەواوە لەکۆمەڵێکی سیاسیدا”.(٥)

لەهەمانکاتدا ھەندێ لێکۆڵەرەوان پێیان وایە کەھاوڵاتیبوون “بریتییە لەواتای دانپێدانانی شەرعی ودەستوری بەمافی تاک لە بەشداریکردن وبەڕێوەبردنی وڵات، لە بڕیاڕدان لەسەر کاروباری تاک خۆی، تەواوی پایەکانی ھاوڵاتیبوون پشتدەبەستێت بە کۆمەڵێ ئەرک وماف کە ئەمەش بنەمایە بۆ بەھای یەکسانی وبەخشینی ئازادییەکان و جێبەجێکردنی دادپەروەری”.(٦) ھەروەھا دەکرێت سەبارەت بە ھاوڵاتیبوون بوترێت، بریتییە لەو پەیوەندییەى کەتاک دەبەستێتەوە بە دەوڵەتەوە بەپێی کۆمەڵێ بنەما وڕێسای یاسایی کەلە دەوڵەتدا کاری پێدەکرێت وبەرکارە. ھەربەپێی ئەم یاسایەی کەلە دەوڵەتدا ھەیە تاک یان ھاوڵاتی ماف وئەرکی ھەیە، کە یاسا ھەموو ئەمانە دیاری دەکات.

سێیەم: بنەما ومەبەستی ھاوڵاتیبوون.

مەبەستی ھاوڵاتیبوون لەھەر شوێن وجێگەیەک بێت، لەھەر یاسا ودەستورێکدا بێت، ئەوەیە کەتاک چۆن لەناو دەوڵەتدا دەبێتە ھاوڵاتی بەپێی بنەمایەکی یاسایی کەتاک یان ھاوڵاتی پابەند دەکات بە کۆمەڵێ ڕێسایی یاسایی ودەستوری، کە ھەرھەمان یاسا و دەستور کۆمەڵێکی زۆر ماف دەبەخشێت بەو تاکە کەھەست بکات بەدروستی وڵات خزمەت بەو تاکە کەسە دەکات ودەیکاتە خاوەن ماف. بەمەش ئەم کەسە دەبەستێتەوە بەم وڵاتەوە، دەبێتە تاکی ئەو نیشتمانە، ئەمە لەڕووی یاساییەوە، کەئەمە دیوی سەرەکی ودروستی ھاوڵاتیبوونە. کە چۆن ئەرک وماف بەسەر ھاونیشتمانیاندا دابەش دەکات.

بەڵام لەڕووی سیاسییەوە، ھاوڵاتیبوون، مافی سەرەکی ئەوەیە کەچۆن بەشداری کاروباری سیاسی وئیدارەدانی دەسەڵاتی سیاسی دەکات. لەبەرئەوەی کە ھاوڵاتیبوون لە سەردەمی نوێدا پەیوەستە بە بەشداریکردن لە ڕێڕەوی سیاسی وڵات وھەڵبژاردنی فەرمانڕاوەکان. بۆیە ئامانج ومەبەستی ھاوڵاتیبوون، ھیچ کات بەدی نایەت ئەگەر ئەم مەرجانەی تیادا نەبێت:

١- یەکسانی ودابینکردنی دەرفەت، ناکرێت باسی ھاوڵاتیبوون بکرێت ھەتا یەکسانی لە دەرفەت بۆ سەرجەم  تاکەکانی کۆمەڵگە دابین نەکرێت، چونکە یەکسانی دەبێتە ھۆی ئەوەی کە تەواوی تاکەکانی کۆمەڵگە ھەست بەبوونی خۆیان بکەن بەوەی کە دەسەڵاتی سیاسی لەناوخۆی وڵاتدا ڕێزی تاکەکانی خۆی دەگرێت. بۆیە “ناکرێت باسی ھاوڵاتیبوون بکرێت تەنیا ئەو کاتەی کە تەواوی ھاوڵاتیان لە ماف وئەرکەکانیاندا یەکسان دەبن، بۆ تەواوی ھاوڵاتیان دەرفەتی یەکسان دەرەخسێندرێت، واتا ھەموو ھاوڵاتییان بەبێ جیاوازی یەکسانبن لەبەردەم یاسادا کە ئەمە مەرجەعی سەرەکییە لە دیاری کردنی ماف وئەرکەکاندا.  بۆیە گرنگە کە مافی نێشتەجێبوون و پێکەوەژیان وھاوبەشی وھاوکاری ببنە بنەمای سەرەکی بۆ سەرجەم ئەو کەسانەی کە ھاوسۆزیان بۆ نیشتمان ھەیە. چونکە ئەمانە دەبنە ھۆی ئەوەی کە وڵات لەناوخۆی خۆدا سەقامگیر دەبێت، چونکە پێچەوانەی ئەمەش ڕاستە، کە نەبوونی یەکسانی سەر دەکێشێت بۆ نەبوونی ئارامی وسەقامگیری. لەبەرئەوە ھەستکردن بەبێ بەشکردن و نامۆبوون دەرگا لەبەردەم نایەکسانی دەکاتەوە”.(٧)

ھەروەھا یەکسانی ودەرفەت دووانەیەکی لێک دانەبڕاوە بۆ بوونی ھەستی ھاوڵاتیبوون لای تەواوی تاکەکانی کۆمەڵگە بەبێ ئەوەی کە ھەموو جیاوازییەکان ڕەتبکرێتەوە، تەنانەت ئەمە دەبێت بۆ بێگانەکانیش ڕاست بێت وئەوانیش ھەست بەبوونی ھاوڵاتیبوون بکەن وخۆیان بە ھاوڵاتی ئەو نیشتمانە بزانن کە تیایدا دەژین.

٢- بەشداریکردنی لە کاروباری سیاسی وگشتیدا، ھەموو تاکەکانی کۆمەڵگە ئەو کاتەی ھەست بە ھەبوونی خۆیان دەکەن کەئەو دەرفەتەیان بۆ بڕەخسێت کە بەشداری تەواویان ھەبێ لە تەواوی کایەکانی کۆمەڵگەدا. بەشداریکردن واتای “توانای بەشداریکردن لەژیانی گشتی ویەکسانی بوار لەبەردەم تەواوی ھاوڵاتیان لە بوارەکانی سیاسی وکۆمەڵایەتی وڕۆشنبیری بەبێ ئەوەی کەھیچ جۆرە وجیاکاری وجیاوازییەک بکرێت، کەلە و خاڵەوە دەست پێدەکات کە منداڵ لە قۆناغی سەرەتاییدا دەبێت مافی خوێندن وفێربوونی ھەبێت، ئەمە بۆ خۆی سەرەتای مافی ھاوڵاتی بوونە. ھەروەھا سوودمەند بوونی ھەموو ھاوڵاتیان لە خزمەتگوزارییە گشتییەکان، ھەروەھا وەکو سەربەخۆی لە بواری ئازادی ئابووری وئازادی داھێنانی فکری وڕۆشنبیری”.(٩)

٣- ھاوسۆزی بۆ نیشتمان، خۆشەویستی بۆ نیشتمان، بریتییە لەو ھەستەی کە ھەموو تاکێکی بەپرسیار وخاوەن ویژدانی ڕاستەقینە دەبێت ھەیبێت، چونکە نیشتمان پێش ھەموو شتە، ئەمە بەواتای نەتەوەپەرستی نایەت، بەڵکو ھاوسۆزییە بۆ ئەو خاکەی کەتاک لێی دەژی وھەرچۆنێک بێت وھەرکات بێت پێویستە تاک بایەخ وگرنگی پێبدات، بەڵام بەبێ ئەوەی کە سەربکێشتێت بۆ ڕەتکردنەوەی نەتەوە ومیللەتانی دیکە، نەخێر دەبێت ئەو خۆشەویستییە، لەوەوە سەرچاوە بگرێ کە تاک لێپرسراوە بەرامبەر خاک ونەتەوەی خۆی.

بۆیە ھاوسۆزی بۆ نیشتمان خۆی دەبینێتەوە  لە” واتاى دڵسۆزی بۆ نیشیمان، چونکە ئەمە ئەو پەیوەندی وپەیوەستییەیە کەتاکەکان بە وڵات ونیشتمانەوە دەبەستێتەوە، ملکەچ نیە بۆ ھیچ بوارێکی دیکە مەگەر تەنھا بۆ سەروەری یاسا نەبێت. بۆیە بنەماکانی ھاوڵاتیبوون بە ھاوسۆزی دروست وڕاستەقینە دێتەبوون. ھەروەھا دەبێت ھەموو ھاوڵاتیەک ھەستی خزمەتکردنی نەتەوە ونیشتیمانەکەی بکات وکاربکات بۆ گەشەپێدان و بەرزکردنەوە وپارێزگارکردن لەبنەما ئاینی وزمانەوانی وشارستانێتی و ڕۆشنبیرییەکانی، ھەروەھا بەشداریکردن لە ھێنانەدی سوودی گشتی، پابەندبوون بەڕێزگرتنی ماف وئازادییەکانی ئەوانی دیکە، ڕێزگرتن لەو یاسایانەی کە پەیوەندی نێوان تاکەکان ڕێکدەخات…. ھتد”.(٩)

سیفاتەکانی ھاوڵاتیبوونی نێودەوڵەتی

ھەندێ لە لێکۆڵەرەوان لەسەدەی بیست ویەکدا کۆمەڵێ خاسییەت یان سیفەتی داناوە وەکو سیفەتی ھاوڵاتیبوون کەخۆی لەمانەدا دەبینێتەوە: (١٠)

١.            داننان بەبوونی کەلتوورە جیاوازەکان.

٢.            ڕێزگرتنی مافی ئەوانی دیکە وئازادییەکانیان.

٣.            داننان بەبوونی ئایینە جیاوازەکان.

٤.            تێگەشتن وکارابوونی ئایدۆلۆجییە سیاسییە جیاوازەکان.

٥.            تێگەیشتن لە ئابووریە جیھانییەکان.

٦.            گرنگیدان بەکاروباری نێودەوڵەتی.

٧.            بەشداری کردن لە ھاندانی ئاشتی نێودەوڵەتی.

٨.            بەشداری لە ئیدارەدانی ململانێیەکان بەرێگەی دژەتوندوتیژی.

ھەروەھا دەکرێت بە شێوەیەکی دیار وبەرچاو ڕوون ھاوڵاتیبوون لە چەند خاڵێکدا دەربکەوێت، ئەوانیش خۆیان دەبیننەوە لەھەریەکە لەمانە: (١١)

١- ئینتیمابوونی تاک بۆ نیشتیمانێکی دیاریکراو.

٢- سوود وەرگرتنی تاک بەمافەکانی بوونی ھاوڵاتیبوون.

٣- جێبەجێکردنی ئەرکەکانی ھاوڵاتیبوون لەلایەن تاکەوە.

٤- بەشداری کارا لەکاروبارە گشتییەکانی نیشتیماندا.

٥- چارەسەرکردنی جیاوازییەکان بە گفتوگۆ.

٦- ڕێزگرتنی بەرامبەر لە دید وبۆچوون وئینتیمای ئاینی وسیاسی وڕۆشنبیری ھەر چییەک بێت وھەرچۆنێک بێت.

٧- مومارەسەکردنی تەواوەتی ماف وئەرکەکان.

دەرئەنجام:

ھاوڵاتیبوون بریتییە لەخۆشەویستی تاک بۆ نەتەوە ونیشتمانەکەی کەئەو کاتەی کە ماف وئەرک ئەبێتە بنەمای سەرەکی ھاوڵاتیبوون، پێویستە ھاوڵاتیبوون بەپێی یاسا و دەستوری وڵات بچەسپێندرێت وکاری پێبکرێت، چونکە دەستور ویاساکان زامنی ھەبوون وپاراستنی ئەو مافانەن کە ھاوڵاتیبوون دەیبەخشێتە تاک، بەو پێیەی کە تاک چەقی سەرەکی وبوونی یاساکانە. ئەگەر یاساکان بۆ خواست وبەرژەوەندنی تاک کارنەکەن وھەوڵی بەدی نەھێنانی بەرژەوەندییەکانی کۆمەڵگە نەدەن ئەو کات تەنھا دەبنە مەرەکەبی سەر کاغەز وبێسوود دەبن. ھاوڵاتیبوون پەیوەندنی لەگەڵ دیموکراسیدا زۆرە، چونکە بنەماکانی ھاوڵاتیبوون لە دەوڵەتە دیموکراسییەکاندا زیاتر بوونی ھەیە وەکو لەوڵاتانی نادیموکراسی.

سەرچاوەکان:

١.            تعریف المواطنة و شروط تحقیقھا، من الانترنت علی الرابط الاکترونی

ebn-khaldoun.com/article-details.php? Article =٦٩٣

٢.            علی الکواری، مفھوم المواطنة فی الدولة القومیة، مجلة المستقبل العربی، مرکز دراسات الوحدة العربیة، العدد ٢٦٤، ص ١١٢.١١٣

٣.            سعید عبدالحافظ، المواطنة حقوق و واجبات، ٢٠٠٧، القاھرة، ص ١١.

٤.            ملف شامل عن المواطنة (المفھوم، الاسس، الاھداف)، من الانترنت،

https://www.politics-dz.com/community/threads/mlf-shaml-yn-almuatn-almfxum-alssalxdaf.٦٣٦٣/

٥.            د.شروق بنت عبدالعزیز الخلف و د.محمد بن خلیفە اسماعیل، المواطنة وتعزیز العمل التطوعی، المرکز الابحاث الواعدة فی البحوث الاجتماعیة ودراسات المرأة، مکتب الملک فھد الوطنیة، ٢٠١٣، ص ٢٤.

٦.            ملف شامل عن المواطنة، المصدر سابق.

٧.            د. علاءالدین عبدالرزاق جنگو: المواطنة بین السیاسة الشرعیة والتحدیات المعاصر، ص٣٥-٣٦،  بحث منشور من الانترنت علی ربط:

http://sites.uhd.edu.iq/aladin-jenko/academic-research-and-publications/bhwth-almwtmrat/almwatnte-byn-alsyaste-alshryte-walthdyat-almasrte

٨.            نفس مصدر، ێ ٣٨.

٩.            عبدالقادر العلمی، المواطنة مفھومھا ومقوماتھا، من الانترنت

http// www.machahid٢٤.com/etudes/٧٤٥٢١.html

١٠.         ملف شامل ، مصدر سابق ذکرە

١١. عبدالعزیز قریش ولیث زیدان: مفھوم المواطنة فی النظام الدیمقراطی – التربیة المواطنة، الحوار المتمدن، من الانترنت

http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=٩٨١٦٣

پۆستی پێشوو

کفری‌ وشۆڕشی‌ شێخ مەحموود

پۆستی داهاتوو

کورد و فاشیزمی ئێرانی

ڕێبین عەبدولڕەحمان فەتاح قادر

ڕێبین عەبدولڕەحمان فەتاح قادر

توێژەری سیاسی لە زانکۆی چەرمۆ

پەیوەندیداری بابەتەکان

نه‌ورۆز و شوناسی سیاسی
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

نه‌ورۆز و شوناسی سیاسی

ئازار 20, 2023
7
کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی دووەم
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

کەمینە و دەوڵەت و نەتەوە: به‌شی دووەم

ئازار 19, 2023
8
کورد له‌ نێوان دوو گوتاری پاشایه‌تیخواز و ویلایه‌تخواز
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

کورد له‌ نێوان دوو گوتاری پاشایه‌تیخواز و ویلایه‌تخواز

ئازار 19, 2023
4

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلکترۆنیکەت بڵاو ناکرێتەوە . خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

شوبات 2023
د س W پ ه ش ی
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728  
« کانونی دووهەم   ئازار »
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • EnglishEnglish
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

© 2022 CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لەلایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە