• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
یه‌ك شه‌ممه‌, ته‌مموز 6, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    گەمەیەکی خراپ!

    گەمەیەکی خراپ!

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    تابلۆی هاوشێوە

    تابلۆی هاوشێوە

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 112

    با سه‌ركونسوڵی ئه‌مه‌ریكاش ئاگاداربێت

    کورد لە کوێی هاوکێشەکەدایە؟

    گەرووی هورمز؛ کلیلی ئابوریی جیهان

    گەرووی هورمز؛ کلیلی ئابوریی جیهان

    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    ئیسرائیل ئێران: چی رویدا، چی ڕودەدات؟

    ئێران و ئیسرائیل لە دۆستایەتییەوە بۆ دوژمنایەتییەکى توند

    ئێران و ئیسرائیل لە دۆستایەتییەوە بۆ دوژمنایەتییەکى توند

    چی دەبارەی کۆبوونەوەی G7 دەزانی؟

    چی دەبارەی کۆبوونەوەی G7 دەزانی؟

    دەربارەی ساختە هەواڵ

    ئەگەر جەنگی ئەتۆمی بەرپا بێت، مرۆڤایەتی چی بەسەر دێت؟

  • شــیکار
    گەڕی دووەمی لێدانی ئێران

    گەڕی دووەمی لێدانی ئێران

    هەڵپساردنی ئەندامێتی ئێران لە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم؛ هۆکار و لێکەوتەکان

    هەڵپساردنی ئەندامێتی ئێران لە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم؛ هۆکار و لێکەوتەکان

    جەنگی ئێران و ئیسرائیل؛ کێ براوە و دۆڕاو بوو؟

    جەنگی ئێران و ئیسرائیل؛ کێ براوە و دۆڕاو بوو؟

    جەنگی زانیارییەکان

    جەنگی زانیارییەکان

    دیارترین بنکە سەربازییەکانى ئەمەریکا لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست

    دیارترین بنکە سەربازییەکانى ئەمەریکا لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست

    ڕۆڵی هەڵە و ڕێکەوت لە پێشکەوتنی زانستیدا؛ وانەیەک لە مێژووەوە

    ڕۆڵی هەڵە و ڕێکەوت لە پێشکەوتنی زانستیدا؛ وانەیەک لە مێژووەوە

    پەنجایەمین دانیشتنی G7؛ لێکەوتە و ئالنگارییەکان

    پەنجایەمین دانیشتنی G7؛ لێکەوتە و ئالنگارییەکان

    حەشدی شەعبی؛ لە نێوان هەڵوەشانەوە و بەردەوامبوون

    حەشدی شەعبی؛ لە نێوان هەڵوەشانەوە و بەردەوامبوون

    کێشەی دەسەڵاتەکانی هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی سیستەمی فیدڕاڵی ئێراق

    کێشەی دەسەڵاتەکانی هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی سیستەمی فیدڕاڵی ئێراق

    خۆپیشاندانەکانی ئەمریكا  لە دژی سیاسەتەکانی کۆچبەری

    خۆپیشاندانەکانی ئەمریكا لە دژی سیاسەتەکانی کۆچبەری

  • ئــــابووری
    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

    كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

    حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

    حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

  • چاوپێکەوتن
    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    گەمەیەکی خراپ!

    گەمەیەکی خراپ!

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    کاتێک بژێوی ژیان وابەستەی بەرمیلێک نەوت دەكرێت

    تابلۆی هاوشێوە

    تابلۆی هاوشێوە

    كورد و تەنیایی

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 112

    با سه‌ركونسوڵی ئه‌مه‌ریكاش ئاگاداربێت

    کورد لە کوێی هاوکێشەکەدایە؟

    گەرووی هورمز؛ کلیلی ئابوریی جیهان

    گەرووی هورمز؛ کلیلی ئابوریی جیهان

    چەند سەرنجێک دەربارەی کوشتنی ئیسماعیل هەنییە

    ئیسرائیل ئێران: چی رویدا، چی ڕودەدات؟

    ئێران و ئیسرائیل لە دۆستایەتییەوە بۆ دوژمنایەتییەکى توند

    ئێران و ئیسرائیل لە دۆستایەتییەوە بۆ دوژمنایەتییەکى توند

    چی دەبارەی کۆبوونەوەی G7 دەزانی؟

    چی دەبارەی کۆبوونەوەی G7 دەزانی؟

    دەربارەی ساختە هەواڵ

    ئەگەر جەنگی ئەتۆمی بەرپا بێت، مرۆڤایەتی چی بەسەر دێت؟

  • شــیکار
    گەڕی دووەمی لێدانی ئێران

    گەڕی دووەمی لێدانی ئێران

    هەڵپساردنی ئەندامێتی ئێران لە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم؛ هۆکار و لێکەوتەکان

    هەڵپساردنی ئەندامێتی ئێران لە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم؛ هۆکار و لێکەوتەکان

    جەنگی ئێران و ئیسرائیل؛ کێ براوە و دۆڕاو بوو؟

    جەنگی ئێران و ئیسرائیل؛ کێ براوە و دۆڕاو بوو؟

    جەنگی زانیارییەکان

    جەنگی زانیارییەکان

    دیارترین بنکە سەربازییەکانى ئەمەریکا لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست

    دیارترین بنکە سەربازییەکانى ئەمەریکا لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست

    ڕۆڵی هەڵە و ڕێکەوت لە پێشکەوتنی زانستیدا؛ وانەیەک لە مێژووەوە

    ڕۆڵی هەڵە و ڕێکەوت لە پێشکەوتنی زانستیدا؛ وانەیەک لە مێژووەوە

    پەنجایەمین دانیشتنی G7؛ لێکەوتە و ئالنگارییەکان

    پەنجایەمین دانیشتنی G7؛ لێکەوتە و ئالنگارییەکان

    حەشدی شەعبی؛ لە نێوان هەڵوەشانەوە و بەردەوامبوون

    حەشدی شەعبی؛ لە نێوان هەڵوەشانەوە و بەردەوامبوون

    کێشەی دەسەڵاتەکانی هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی سیستەمی فیدڕاڵی ئێراق

    کێشەی دەسەڵاتەکانی هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی سیستەمی فیدڕاڵی ئێراق

    خۆپیشاندانەکانی ئەمریكا  لە دژی سیاسەتەکانی کۆچبەری

    خۆپیشاندانەکانی ئەمریكا لە دژی سیاسەتەکانی کۆچبەری

  • ئــــابووری
    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    سیستەمی کۆمپانیا-دەوڵەت

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    ئابووری و تەندروستیی دەروونی

    داتای زەبەلاح

    داتای زەبەلاح

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    چی بکەین تاوەکو کارگە ببێتە زانکۆ و زانکۆش ببێتە کارگە

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی دووه‌م و كۆتایی

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    هەژاری کارگێڕی لە هەرێمی کوردستان: به‌شی یه‌كه‌م

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاڵنگارییەكانی بەردەم بودجەى ٢٠٢٥ ئێراق

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

    ئاستەنگ و دەرفەتەکانی کارکردن لە دوورەوە لە بەڕێوەبردنی سەرچاوە مرۆییەکان

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

    كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

    حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

    حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئایا کورد نەتەوەیە؟

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    ئەمەیە نوگرە سەلمان

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    له‌ يادى ڕێككه‌وتنامه‌ى سايكس بيكۆ و چاره‌نووسى كورد

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    وەک کورد بۆ دەبێ لە دەروونناسیی سیاسی بکۆڵینەوە؟

    کۆمەڵەی ئیتحاد و تەرەقی و سەرەتاکانی دەرکەوتنی بیری کەمالیزم

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    دۆخی کورد له‌ سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سته‌مکاری ڕه‌زا شا له‌ ئێران

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

    کوردستانییە دێرینەکان دامەزرێنەری سیستەمی دەوڵەتداری بوون

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    دیسانه‌وه‌ ماده‌ی هۆشبه‌ر و ئاسایشی نیشتمانی

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا  له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    مه‌ترسییه‌كانی سۆشیاڵمیدیا له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌رێمی كوردستان

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

    كورد لە ململانێكانی‌ ئەمریكا و ئێراندا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كيسنجەر؛ ئەمەریکا پشتگیرى سەربەخۆیى كوردەكانى ئێراق ناکات

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

    كاری لەپێشینەی كوردەكان دامەزراندنی كوردستانێكی سەربەخۆیە

  • چاوپێکەوتن
    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    ڕۆبەرتۆ خوارۆس؛ شیعر ناسنامەی منە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    سینان ئەنتوان؛ ئەدەب ئەوەیە ژیان پیشان بده‌یت وەکو ئەوەی هەیە

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    موحسین ڕمڵی؛ کتێبی ڕاستەقینە ئەوەیە لەکاتی نووسیندا، نووسەر دڵی لای خەڵات نەبێت

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

    سکارمیتا؛ لەنێو شاعیرانی هەردوو ئەمەریکا و چیلی، نێروادا بە شاعیری دڵخوازم دەمێنێتەوە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

ڕۆڵی كاریگەری ئیدریسی بەدلیسی لە یەكگرتنی میرنیشنە كوردییەكاندا

وەهاب حەسیب محەمەد لەلایەن وەهاب حەسیب محەمەد
شوبات 2, 2023
لە بەشی نەتەوە و دەوڵەتـســـازی
0 0
A A
ڕۆڵی كاریگەری ئیدریسی بەدلیسی لە یەكگرتنی میرنیشنە كوردییەكاندا
0
هاوبەشکردنەکان
615
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

“دەستپێك”

شایەد بە چاوی دڵ لە مێژووی كورد ڕابمێنین و بەگژ فكراندا بچین، دەبینین هێندەی كاڵفام و كەڕەواڵەی میللەتەكە بە هەق و ناحەق بەگژ گەورەپیاوان و كەسایەتی میللەتەكەدا چوونەتەوە، كەمتر نییە لە گە ڤ و ڕقی دوژمنان بەرانبەریان، هەندێكیان لە ژیاندا و كەسانێكیان دوای مردنی كەمیان پێ‌ نەكراوە، بە نموونە “مەولانا خالدی نەقشەبەندی” ئەگەر شاربەدەر نەكرابا لەو گەورە پیاوانەی كە ئەو بە خەلیفە ناوی بردبوون، دەیتوانی بناغەیەكی پتەو بۆ كوردەواری دابمەزرێنێت، “مەسعود محه‌مه‌د” دەنووسێت: دوای سەركەوتنی كودەتای قاسم كەسانێك چوونە سەر گۆڕەكەی مەلای خەتێ‌، سەرباری توك و جمێن بە پێ لەقە بەربوونە گڵەبانی گۆڕەكەی، “ئیدریسی بە دلیسی”ش لەو نێوەندەدا كەمی پێ‌ نەكراوە، كەسانێك پێیان وایە؛ مەلا ئیدریس ساف دەر ساف كوردستانی خستۆتە بەردەست عوسمانێكان، هەندێك دەڵێن: بەندەكانی ڕیَككەوتنامەكە بە شێوەیەك داڕیَژراوە لە بەرژوەندی عوسمانێكان بووە، چۆنیان ویستبێت بەو شێوەیە بۆ مەرامی خۆیان شیكارو ڕاڤەیان كردووە. وەك پیاوی سوڵتان و خیانەتكاريش وێناكراوە، ئەم نووسینە هەوڵێكە بۆ دەرخستن و پیشاندانی ڕۆڵ و پێگەی ئەو كەڵە مەردمەی كورد.

“زێد و بنەماڵەی مەلا ئیدریسی بەدلیسی”

ئیدریس كوڕی شێخ حیسامەدین، كوڕی عەلی بەدلیسیە، كەسانێك دبێژن لە دیاربەكر بە وەلەد بووە، بەڵام ئەو لە نێۆ كۆمەڵێك تەخەڵوس، كە بۆخۆی هەڵیبژاردوون وەك مەولانا، حیكمەدین، بە دلیسیش نازناوێكە زیاتر شۆرەتی پێ ڕۆیشتووە. مەعلوومە بەدلیس شارۆچكەیەكی كوردنشینە  لە كوردستانی باكوور، نها بە دلیس بە خاتری مەولانا زیاتر ناسكرایە و ناوبانگی پەیداكردووە. بە ڕای زۆرینەی ئەو كەسانەی لە مەڕ ژیانی وی نڤیسنە مەڵا ئیدرس د ناڤبەرا ساڵی 1415 بۆ 1417 لە دایك بوویە. “محمد بایراقدار”بە زوانی توركی پەرتوكێكی لە سەر بەدلیسی نڤیسیە، ئەو دبێژێت تورك، عارەب و ئێرانێكان گەرەكیانە هەریەك بە پاساوێك تۆڕەمە و بنەچەی بەدلیسی بە لای نەتەوەكانی خۆیاندا دابشكێنن!. هۆكارەكەش ئەوەیە  بۆ خۆی ئاوڕی لەم لایەنە نەداوەتەوە، كەسانیتریش لە بوارەكەدا ئارزوومەندانە شەن و كەویان  تیاداكردووە، لەم هەڵاو هەنگامەیەدا “حەسەن تەوەككولی”زۆر بە لێبڕاوییەوە كوردبوونی بە دلیسی یەكلاكردۆتەوە و پەردەی سەر لاداوە. “مەلا ئیدریس” لە بنەماڵەیەكی خانەدان لە دایك بووە، لە هیچ سەرچاوەیەكدا ناوی دایكی یادداشت نەكرایە و بۆخۆیشی لە نووسراوەكانیدا؛ ئاماژەی پێ‌ نەداوە. لە دەورانی منداڵیدا له كن بابی زانستەكانی ڕۆژی خوێندوە، سەرچاوەكان ئاماژە بۆ خوێندەواری و دانایی بابی دەكەن و ناوی دانراوەكانیشی دەهێنن كە بەزوانی عه‌رەبی یادداشتیكردون وەك ” إرشاد منزل الكتاب”دوو بەرگ، شرح  الإصطلااحات الصوفیە و گۆڵشەنی ڕاز”، بابی پیاگێكی خاوەن ئەردە و فەزڵ بووە، نێوبانگی زیاتر بە سۆفی ڕۆیشتووە.

شێخ حیسامەدین لە خزمەت “ئوزون حەسەن” سەرداری ئاق قۆینلودا بووە، وەختایەك  “ئۆزون حەسەن”پێ تەخت لە ئامەدەوە دەگوێزێتەوە بۆ تەورێز، بنەماڵەی  حیسامەدینیش باروبنەیان ڕاگوازتووە بۆ پایتەختی نوێ‌، ئەو دەم ئیدریس هێمان و زارۆك بووە، پێشتر بابی لە ئامەد میرزای دەربار بووە، لە  تەورێزیش  بە شداری كۆڕی زاناو سۆفی گەورە مەلا جاهید دەكات، شێخ حیسامەدین ساڵی 1495 لە تەورێز كۆچی دوای دەكات و لە وێندەریش نێژرایە. مەلا ئیدریس بە پێی بارودۆخی باو عەرەبی، فارسی، زانستە  ئەفڵی و نقڵێكانی بە وردی لە دەورانی فەقێیایەتی لە ئامەد و بەدلیس خوێندوە. بایراقدار دەنووسێت: بەدلیسی پیاوی دەوڵەت بووە، چونكە لە سەروبەندی  فەرمانڕەوایی “یه‌عقوب بەگی كوڕی حەسەن ئوزون”  كە یەكێك بووە لە  دەسەڵاتدارترە  بەهێزەكانی ئاق قۆینلۆ، میرزا “كاتب” و وەرگیڕ بووە یەكێكیش بووە لە كەسە نزیكەكانی، لە كتێبی “رسالەی خزانیە” سەربوردەی ئەو گەشتە  دەگێڕێتەوە  كە لە تەك ناوبراودا بۆ ئازەربایجانی كردووە. دواتریش لە سەردەمی “سوڵتان ڕۆستەم و ئەڵوەند میرزا”دا لە سەر ئیشەكەی بەردەوام بووە و ڕێزلێ‌ گیرابووە. تا ساڵی 1491و دوا كۆچی یه‌عقوب بەگ بەدلیسی  لە وەزیفەدا ماوەتەوە.

“ئاكار و خووڕەوشتی ئیدریسی بەدلیسی”

بە گوێرەی سەرچاوەكان، مەلا ئیدریسی بەدلیسی ڕەوشت و ئاكار پەسەند، دڵاوا و بەرچاو تێربووە، زار پاراو و دەم و لەفز شرین، بەرچاو تێرو بە بەزیی  بووە، مەجلیس ئارا و قسە خۆش، خامەی موو قڵەشانە و وەستایانە بووە، زانا و زاكوونناس، لە خوا ترس و بەدین بووە، لە خراپە و چەپەڵی و ڕەفتاری دزێوانە  پرینگاوەتەوە، گۆی  بە فەرمانی  دەوڵەت و  قانوون پەرست بووە.

“دامەزراندنی دەوڵەتی سەفەوی”

دوای كوژرانی “عەلی سەفەوی” لە  تەك ئاق قۆینلۆدا، ئەستێرەی بەختی بنەماڵەكەیان كەوتە كزی، چونكە شا ئیسماعیل ئاراستەی  شەڕەكانی ڕوو كردە هەرێمەكانی  باكووری ئاق قۆینلۆ، ساڵی 1501، شا ئیسماعیل جاڕی دەوڵەتی سەفەی دەدات و زۆر سەختگیرانە  دەستی دابوو بە شیعەری، ئەویش دەیزانی لە تەك  شادا  دەرنابات، مەولانا  لە ڕێگەی مەكە و مەدینەوە خۆیی دەگەیەنێتە  ئەستانە، لە لایەن سوڵتان  بایەزیدی دووەمەوە بە قەدر زانینێكی زۆرەوە پێشوازی  لێكراوە، بە مووچەیەكی شایستە دادەمەزرێت، ناوبراو مۆرداری سوڵتان بایەزید بووە، تەنانەت لە شوێنی سوڵتانیش “فەرمانی ئیمزا كردووە”. ساڵی 1520، لە كتاوێكی سەربەخۆدا “هەشت بە هەشت” مێژووی عوسمانێكان لە هەشتا هەزار بەیتدا دەنووسێتەوە و دادەڕێژێت، دوای مردنی سوڵتان بایەزید دەبێت بە ڕاوێژكاری سوڵتان سەلیمی یەكەم، لە هێرشەكانی سوڵتان بۆ سەر میسر و ئێران ڕاوێژی پێكراوە و پۆستی ” قازی عەسكەری”پێ‌ دراوە، مێژوو پێمان دەڵێت: دوای مردنی سوڵتان سەلیمی یەكەم بە ماوەیەكی  كەم  لە ساڵی 1520، لە ئەستانە كۆچی  دوای دەكات لە نزیك  گۆڕی ئەبوو ئەیوبی ئەنساری ئەسپەردەی خاك دەكرێت. لە پاش خۆی بیست  دانراو بە جێدەهڵێت،  لەوانە: رسالة الخزانیە كە یەكەم دانراوێتی، رسالە بەهاریە، مناڤر الصوم و الصید، رسالە فی النفس و سەلیم  نامە كە لە دوا بەرهەمەكانێتی و گەلەك بەرهەمی دیكە.

“بارودۆخی سنووری عوسمانی و سەفەوێكان”

ساڵی 1501، شا ئیسماعیل جاڕی دەوڵەتی سەفەوی دەدات، سەرباری  تێڕوانینە  تووندئاژۆكانی لە مەڕ شیعەگەری ڕقی سەختی لە هەمبەر كوردان بووە، بەڵام  بەشێكی میرا كوردان، وەلاتێ‌ خۆ لە هیرشا شا ئیسماعیل پاراست بوون، نە خاسمە دەڤەڕی وان كو چیاییی بوون. ساڵی 1507، شا سمایل، لەشكرەكا مەزن بۆ فەتحا كوردستانێ‌ ڕەوانە كر لە هەمانساڵدا میر شەرەفی بەدلیسی  پەیوەندی بە شا ئیسماعیلەوە دەكات، قەصدا وی  پەیوەندییان  دناڤبەرا كوردان و سەفەوییاندا ئاڤا بكەت ئەو دبێژێت: میرا كوردان دخوازن بكەڤنە ژیر فەرمانا شاهی و مورشیدی تەواوی شاە ببینن. ساڵی  1508، شا ئیسماعیل  شاری ئامەدی داگیر كرد و “محمد ئیستاجلو”ی وەك حاكمی ئەوشارە ناساند. ساڵی 1509، بە مەبەستی مل كەچبوون و گوێڕایەڵی بۆ فەرمانەكانی شا كۆمەڵێك میرا كوردان سەرەدانا شاهی كرن، لە پێشتهاتەكی سەیردا بە فەرمانی شا حەمی میرا كوردان لە زیندانی ئێخستن. لە جێگای ئەوان قزڵباشەكانی كرد بە فەر مانڕەوا. ئەگەرچی پێشتر ڕەوشا سنورێ‌ هەردوو ئیمپراتۆرییەت ئارام نەبوو، هاوكات بە هۆی سەختی ناوچەكانی میرە كوردەكانەوە ئەوان سەربەخۆ كاروباریان ڕایدەكرد و نەیان دەتوانی گوێڕایەڵ و مالكەچی شا بن، قزڵباشەكانیش زەبریان لە كوردان وەشاندبوو. لەمكاتەدا “ئیدریسی بە دلیسی” بڕیار دەدات بۆ خۆی گەشتی ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی میرا كوردان بكات، ئەوان لە سەر بەردەوامی  بەرخودان و خەباتا دژی شا هانبدات، بەرایی كارەی دیدەنی و سەردانیكردنی كوردێن برا دۆستی بوو، چونكو ئەوان لە بەراهیی  شەڕێدا بوون، پێشتر بە ئالیكار كوردانی سۆران، بابان و موكری و ئەنجامی  هەڤگرتنێ‌  شییان لە شكرەكا پێنج هەزار كەسی قزڵباش بە سەرۆكایەتی شاسمایل بشكێنن، دواتر حەمی میرا كوردان چاكی خۆیان وەلادا كردوو كەوتنە ڕاوەدونان و دورخستنەوەی قزڵباشەكان. پاشئەوەی شا سمایل دەست بە سەر بەغدادا دەگرێت، سنووری هەردوو ئیمپراتۆرییەت لە یەك نزدیك دەبنەوە، بەریەككوتنی هەرتك دەوڵەت لە هەر كاتێكی تر بە خاتری كۆمەڵێك هۆكار نزیكتربووە، لەی سەردەمە وەملاوە نێوانی شاسمایل و میرا كوردان ئاڵۆزی و پەشێوی تێدەكەوێت و چەندینجار پێكدادان و ڕوو بە ڕوو بونەوە ڕوودەدات.

“ڕۆڵی مەلا ئیدریسی بەدلیسی  له‌ یەكخستی میرا كورداندا”

لەم قۆناغەدا؛ ئەركە قورسەكەی مەلا ئیدریس دەست پێ‌ دەكات لە كۆكردنەوە و پشتگیری میرو میرنشینە كوردێكان، وەك هاوپەیمان پاڵپشت بۆ ئیمبراتۆریای عوسمانی، دوای ئەوەی لەلایەن سوڵتانەوە ڕادەسپێرێت بۆ تەواوكردنی ئەركەكەی، مەلا ئیدریس، لە میرە كوردەكان نزدیك دەبێتەوە، دەیهەوێت ڕاستەوخۆ مەرامی سوڵتانیان لە مشت نێ،‌ پێشتر میرا كوردان  باوەڕی تەواویان بە مەلا ئیدریس هەبووە، تەنانەت بۆ زۆر كار ڕاوێژو پرسیان پێ‌ كردووە، یەكەمین كاری “ئیدریسی  بەدلیسی” ناردنا نامەو قاسیدان بوو بۆ دەڤەری برادۆست، زڕزاو شنۆ. سەرئەنجام دوای چەندین گفتوو گۆ و ڕاگۆڕینەوە هەرتك لا پێكدێن لە سەر ئەم بنەمایانە:-

1. پارێزگاری كردن لە سەربەخۆیی میرنشینە كوردەكان.

2. داننانی دەوڵەتی عوسمانی بە پیادەكردن و گواستنەوەی حوكم، بە شێوەی بۆ ماوەیی لە نێو میرنشینەكانا “لە بابەوە بۆ كوڕ”

3. لە كاتی جەنگەكانی ئەستانەدا لە سەر میرنشینە كوردەكانە یارمەتی سوپای عوسمانی بدەن، لە بەرانبەر یشدا ئەستانە میرنشینە كوردەكان بپارێزێت لە هەر هەڕەشەو دەست درێژییەكی دەرەكی.

4. میرنشینە كوردەكان ساڵانە باج و خەراج بدەن بە دەوڵەتی عوسمانی.

لە هەمبەر ئەمكارەدا، ئیدریسی بە دلیسی بیست هەزار ئاڵتونی دۆقەی پێ‌ ڕەوا دیتراوە، پێنج سەد خەڵاتی سورمە و حەڤدە ئاڵا بۆ میراكوردانیش دیاری كراوە. وەختایەك  لە 23/ تەباخا/  1514،  جەنگی چاڵدیران لە نێوان سەفەوی و عوسمانێكاندا هەڵگیرسا و كو ب شكستنەكا مەزنا سەفویان دوماهی هات و پایتەخا خو “تەبرێز” كەت، جارێكیتر قزڵباشەكان لە كوردستان دوورخرانەوە، كوردا لە دەستهەلاتا سەفەویان ئازادبوو. ئەم پەیماننامەیە تاوەكو ناوە ڕاستی سەدەی  نۆزدەهەم كاری پێ كراوە وەك دەرێن: ساری مه‌فعول بووە.

“مەلا ئیدریس پاڵەوان بوو یان ناپاك”

كارێكی زیدە بە قیمەت و پڕبایەخە ئەگەر كوردا حەمی كاروخەباتێ‌ خۆ بخاتە بەر لێكۆڵینەوە و توێژینەوەوە، تا ڕەش و سپی، پاك  و پیس لە یەك هەڵاوێردێ، هاوشێوەی گەڵانی ئەورووپا كە سێ‌ سەد و پەنجا دەزگای  ئەكادیمیان داناوە بۆ توێژینە وە لە ئەفسانە، دیرۆك و … هتد. مەخابن كورد لەم بوارەدا زۆر دەست كورتە و هیچی نییە، بەداخەوە. شەرەفنامە بەمشێوەیە كارەكانی بەدلیسی هەڵدەسەنگێنێت: سیاسەتی عوسمانی بە تەواوی پێچەوانەی سیاسەتی سەفەوی بوو، بە واسیتەی “مەلا ئیدریسی بەدلیسی”بە سەر كوردستاندا  تەتبیق كرا، هەدەفی  ئیتحاد و تەعمیم كردنی بنەمایەكی  باشبوو، ئەستانە بە هۆكاری دامەزراندنی هەندێ‌  حكوومەتی محەلییەوە گەلی  كوردی بە تەواوی لە خۆی ڕازیكرد، دواتر دەنووسێت: خۆڵاسە بە هیممەت و دیرایەتی  مەولانا وەلاتی كوردستان  بۆ عوسمانی ساغ بوەوە، دواتر دەست كرا  بە تەشكیلاتی ئیداری و ڕێكخستنی كاروباری ئەو وڵاتە كە لە تەرەف سوڵتانەوە بە مناسب بینراو فەرمانی بۆ هات. “ئەمین زەكی بەگ”لە پەسنی مەولانا ئیدریسی بەدلیسیدا دەنووسێت: ئەم جۆرە تەشكیلاتە  شوێنەواری زیرەكی و بیرتیژی مەولانا بوو، زۆر موافیق بوو لەگەڵ ئیحتیجات و ئیجابیاتی محەلی، وڵاتێكی سەختی وەك كوردستان ئەهالیەكەشی شەڕكەر، بە جۆرێكیتر بەڕێوە نەدەبرا، ئەو چل و شەش میرنشینە كە پێشتر هەبوون بەشی زۆریان بەشێوەیەكی  قانوونی هێڵدرانەوە، دوای تەواوكردنی تەشكیلات و ئیدارات بەدلیسی بە دەستی خۆی و بە ناوی سوڵتان سەلیمەوە تەپڵ و بە یداخی بە ئومەرای كوردان دا، ئەمانە نیشانەی ڕەسمییەی ئیمارات بوو، لە كۆتایی نووسینەكەیدا محەمەد ئەمین دەڵێت: لە دوا سەرفەریدا شا بەدلیسی بۆ ئێران و میسر بردو هاوسەفەری بوو.

جەمیل ڕۆژ بەیانیش لە بارەی ئیدریسی بە دلیسیەوە دەنووسێت: سەرانی ئەو ڕۆژگارە تەنها خێوی ڕم و خەنجەر بوون، بەدلیسی شارەزا لە ئەدەبیاتی توركی، عەرەبی و فارسیدا، هاوكات شارەزایی مۆزێك و زماندا هەبووە، بەڵام سەردارانی كورد رازینەبوون، یەكێك لە خۆیان ڕابەر و پێشەوایان  بێت، بەدلیسیش زۆر چاك  لەو بارودۆخە حاڵی  بووە، بۆیە هەرگیز داوای ئەو پۆستەی بۆخۆی نەكردووە، چونكە یەكێك لە داواكارێكانی سوڵتان، دیاركردن و هەڵبژاردنی میری میران بووە لە لایەن گەورەو سەردارانی كوردەوە، بە داخەوە لەو خاڵەدا نەگەیشتوون بەئاكام. ناچار لە كۆتاییدا غەوارەیەك ئەو جێگایەیی پڕكردۆتەوە. لەم بوارەدا “حەكیمەدین ئیدریس” گشت تاقیكردنەوەیەكی لە سەر میرە كوردەكان كردووە، دیارە دواتر بێ‌ ئومێد بووە، مەلا ئیدریس وەك لە دەرباری  سوڵتان خیانەتی  لە كورد نەكردووە، لە مەجلیسی كورداندا نەوێراوە قسەیەكیش بە سوڵتان بڵێت، چون دەیزانی بۆ سبحەینێ‌ میرێكی چەپاوخۆر بۆ خۆنزیكردنەوە قسەكە دەگەیەنێتەوە بە سوڵتان.

“ئەنجام”

مەلا ئیدریس سیاسەتمەدارێكی كارامەو بە توانا بووە، میرەكانی قەرەقۆینلو و ئاق قۆینلو سوودیان لە بیرتیژی ئەو وەرگرتووە، دوای هاتنی شا ئیسماعیل و گیرسانەوەی لە ئەستانە، سوڵتان سەلیم دەیكات بە ڕاوێژكاری خۆی، لە مەر نزیكخستنەوەی  میرا كوردان و ئەستانە  گەرەكی بووە كورد فێری سیاسەت ببێت و بتوانێت خۆی بەڕێوەبەرێت، بە زەینی كراوە مامەڵە لەگەڵ ڕووداو و پێشهاتەكاندا بكات، بەرژەوەندی دوور مەودای میللەتەكە لە بەرچاو بگرێت. لە كۆتایشدا بۆ ئەوەی پەرت نەبن و بەیەكگرتووی  بمێنەوە كەسی دیكەی بۆ هێناون كردویەتی بە سەردارو گەورەیان.

هەندێك پێیان وایە؛ ئەگەر ئەو ڕێككەوتنەیش نەبوایە عوسمانێكان كوردستانیان داگیر دەكرد، چون ئیمبراتۆیایەكی زەبەلاح و بە هێز بوون، هەروەسا كەسانێك  دەنگ بڵیند دەكەنەوە هاوار دەكەن و دەڵێن: خاڵەكانی ڕێككەوتنامەكە بە شێوەیەك بووە، عوسمانێكان توانیوانە بە شێوەك ڕاڤە و شیكاری بۆ بكەن، لە مەسڵحەت و بەرژەوەندیان تەواو بووبێت، ئەم بۆچونانە بابەتێكی دیكەن و دەكرێت كۆڵیاران وتوێژەران بیدەنە بەر نەشتەری شیكردنەوە لە بەر ڕۆشنایی ڕۆژگاری خۆیدا، نەك ئێستا ڕاسێكان هەڵهێنجنێن و بیخەنە ڕوو. لە كۆتاییدا دەپرسم ئیدریسی بەدلیسی خیانەتكاربوو و یان خەباتكار؟

پۆستی پێشوو

ریفراندۆم و داکەوتنی دەمامکی کولتووری سیاسیی ناوچەکە

پۆستی داهاتوو

ئایا کورد گیرۆدەی ئەو شوناسەیە کە داگیرکەران بەسەریدا سەپاندویانە؟

وەهاب حەسیب محەمەد

وەهاب حەسیب محەمەد

وەرگێڕ، مامۆستا لە زانکۆی چەرموو

پەیوەندیداری بابەتەکان

كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

كورته‌ مێژووييه‌كى دروستكردنى پارتى سياسيى له‌ناو  كۆمه‌ڵگه‌ى كورديدا

حوزه‌یران 25, 2025
27
حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

حەرەس قەومی وتاوانەکانی ١٩٦٣

حوزه‌یران 10, 2025
67
كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

كەمپی سوپای میلی تۆبزاوەی ئەنفالكراوان

ئایار 29, 2025
40

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

شوبات 2023
د س W پ ه ش ی
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728  
« کانونی دووهەم   ئازار »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە