• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
پێنج شه‌ممه‌, تشرینی یه‌كه‌م 2, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پرسی دانپێدانانی فه‌ڵه‌ستین

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    ئەو هەقیقەتانەی دوای ڕیفراندۆم دەرکەوتن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    موسوڵمانی زایۆنیی

    با ئارامی میدیایش تاقی بکەینەوە

    جەنگی ئیرادەو بەردەوامی ئاوەدانی

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی پێنجەم

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو   

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو  

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی چوارەم

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی سێیەم

  • ئــــابووری
    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

  • چاوپێکەوتن
    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پرسی دانپێدانانی فه‌ڵه‌ستین

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    ئەو هەقیقەتانەی دوای ڕیفراندۆم دەرکەوتن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    موسوڵمانی زایۆنیی

    با ئارامی میدیایش تاقی بکەینەوە

    جەنگی ئیرادەو بەردەوامی ئاوەدانی

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی پێنجەم

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو   

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو  

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی چوارەم

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی سێیەم

  • ئــــابووری
    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

  • چاوپێکەوتن
    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی ئینسکلۆپـیدیا دەستەواژە و چەمك

هاووڵاتیبوون

ژیان جەلال لەلایەن ژیان جەلال
كانونی دووه‌م 25, 2023
لە بەشی دەستەواژە و چەمك
0 0
A A
هاووڵاتیبوون
0
هاوبەشکردنەکان
494
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

هاووڵاتیبوون، وەک چەمکێکی سێنتراڵی نێو سیستمی دیموکراسی، بەیەکێک لە ڕەکیزە گرنگەکانی چەسپاندنیی دیموکراسی دادەنرێت. واتە؛ بێ بوونی دیموکراسی قسە و باس لەبارەی هاوڵاتیبوونەوە، هیچ ماناو دەلالەتێکی نییە؛ لەهەر شوێنێک دیموکراسی بوونی نەبێت، هاووڵاتیبوونیش یاساغە.

پێناسەی (هاووڵاتیبوون) وەک ئەوەی لە ئینسکلۆپیدیای بەریتانی پێناسەی دەکات:- بریتییە لە ” پەیوەندی نێوان تاک و دەوڵەت، بەو شێوەیەی یاسای ئەو دەوڵەتە دیاری دەکات. هەروەها ئەو ئەرک و مافە ئاڵوگۆڕانەی کە لە پەیوەندییەکەدا هەیە، لە چوارچێوەی ئەو دەوڵەتە”.

(هاووڵاتیبوون)، بەتەنها چەمکێکی سیاسیی ئەبستراکت نییە، بەڵکو ڕەهەندیی سۆسیۆلۆژیی و مۆڕالیشی هەیە. شوێن و بەهای تاک لەنێو کۆمەڵگادا، بەرپرسیارێتییەکی هیومانیی هەموو سیستمێکیی سیاسییە. بەگشتی پرسی هاوڵاتیبوون، پرسێکی پڕ لە باس و خواسە، کێ هاوڵاتییە؟ ئەرک و مافی هاووڵاتی چییە؟ هێشتا زۆرێک لە هاووڵاتیان لە وڵاتانی جیاجیادا، لەسەرەتای ئاشنابوونن بەم چەمکە، هێشتا هەندێک لە هاووڵاتی، بەتایبەت لەوڵاتانی تازە گەشەسەندو، شوناسی مەدەنییانەیان بە هاووڵاتییەکانیان نەداوە. شوناسی مەدەنی: واتە هاووڵاتیانی کۆکن لەسەر بەهاو پرنسیپێکی هاوبەش، بێ جیاوازیی ڕەنگ و ئایین ونەتەوە.

دەتوانین بڵێین هاووڵاتیبوون:- پەیوەندییەکی یاسایی و کۆمەڵایەتی نێوان تاکەکان و کۆمەڵگای سیاسییە. لە ئێستادا لە کۆمەڵگەی دیموکراتی هاووڵاتیبوون پەیوەست نییە بە شوێنی لەدایکبوون، یاخود دایک و باوک خەڵکی ئەو شوێنە بن، بەڵکو کەسانی تریش دەتوانن ببنە هاووڵاتی ئەو وڵاتە. هاوڵاتیبوون، وەک تێرم دەگەڕێتەوە بۆ 300-500ساڵ پێش زایین. بۆ یەکەمجار بەو مۆدێلەی لای گریک پەیڕەو کراوە. کە جۆرێک بووە لە دیموکراسیی ڕاستەوخۆ، پێی دەوترێت(کۆماری مەدەنی). واتە؛ لەسەردەمی دەوڵەتە شاری یۆنانی، کولتوور بەستێنی  ڕاستەقینە بووە بۆ پێناسەی هاووڵاتی. لەسەردەمی ئیمپراتۆرییەکان، ئەو هاووڵاتیانەی دەکەونە سنووری ئیمپراتۆریەتەکەوە، بە هاووڵاتی دادەنران. قۆناغی پاش شۆڕشیی فەڕەنسیش کە هاوکاتە لەگەڵ هاتنە ئارای دەوڵەت- نەتەوە، سەرەتایەکی نوێ بوو بۆ هاتنە کایەی کولتوور، وەک بنەمایەک بۆ پێناسەی هاووڵاتی.

لە سەدەی 17، مۆدێلێکیی تری هاووڵاتیبوون هاتە ئاراوە،  کە هاوڵاتیبوونی لیبراڵە، واتە مۆدێلیی دیموکراسیی نوێنەرایەتی. ئەم فۆرمەی هاوڵاتیبوون ڕیشەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ڕۆمانەکان. ئەرستۆ ڕای وایە”هاووڵاتی بوونەوەرێکی سیاسییە، هەر دوو ڕۆڵی دەسەڵاتدار و دەسەڵات بەسەرداکەر دەبینێت”.

لیبرالەکان باوەڕیان وایە کە هاووڵاتی ئەرکیشی هەیە، کە بە پێی یاسا دیاریکراوە، وەک باج دان.

لەسەدەی هەژدە ونۆزدەش، بازنەی مافەکان زیادکرا. مافی ئابووری وموڵکداریشی گرتەوە.

لەسەدەکانی تر، تادێت بازنەی مافەکانی هاووڵاتی زیاتر فراوانتر دەبێت. کە پێویستیی کردووە  لەسەر وڵاتان کە کولتووری جیاواز لە خۆبگرن، ئازادیی زیاتر فەراهەم بکەن. فرەیی ئایینی و ڕێزگرتن لە ئایدۆلۆجییای جیاواز. بەشداریی لە سەقامگیریی ئاسایشی جیهانی و ئابووری جیهانی. پتەوکردنی پەیوەندی دۆستانەو دیبلۆماسییانە.

ڕەگەزەکانی هاووڵاتیبوون:

٭ناسنامەی مەدەنی. واتە بوونی شوناسیی مەدەنی بۆ هاووڵاتیان، پێش شوناسی ئایینی و کولتووری و نەتەوەیی.

٭ئەرک و بەرپرسیارێتییەکانی هاووڵاتی.

٭ڕێزگرتن و قبوڵکردنی بەها کۆمەڵایەتییە باڵاکان.

‌٭مافەکانی هاووڵاتی، کە بریتین لە مافە سیاسیی وئابووری و کۆمەڵایەتییەکان.

٭بەرپرسیارێتیی هاووڵاتی لە ڕۆڵ بینین لە کاروباری گشتی.

ئەرکەکانی هاووڵاتی بریتین:- لە پێدانی باج، بەرگریی لە کیانەکەی، پەیڕەوی لە یاساکان، بەشداریی کارا. مافەکانی هاووڵاتیش بریتین:- لە یەکسانی لەبەردەم یاسا، بەشداریی سیاسی، کە ئەمەش بەپێی دەستووری وڵاتان دەگۆڕێت.

چەسپاندنی چەمکی(هاووڵاتیبوون)، پێویستی بە سیستمێکی پەروەردەیی دیموکراسییە. بەگشتی لە ئێراقدا، تێنەگەیشتنێکی گەورە هەیە بۆ ئەم چەمکە؛ بەهۆی نەبوونی ناسنامەی مەدەنی هاووڵاتی، بوونی بەربەستە سیاسیی و کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکان وادەکەن تاکەکان بە ئەرکی خۆیان هەڵنەستن و بەرژەوەندیی گشتی لەبەرچاو نەگرن. بەهۆی بوونی نادادپەروەریی و گەندەڵی و تووندوتیژی وایکردووە کە تاک ئەرک  و مافەکانیی خۆی نەناسێت. سەرەڕای کەموکورتییەکان لە کوردستان، تاڕادەیەک دۆخەکە لەبارترە، ئەوەی گرفتە نەبوونی سیستمێکیی پەروەردەییە، کە چەمکی هاووڵاتیبوون بهێنێتە ناسین.

دەوڵەتان ناسنامەیەکیی نەتەوەیی تایبەت بە خۆیان هەیە، هەڵبەت ئەم ناسنامەیەش لە وڵاتێکی گەشەسەندوو جیاوازە لەوڵاتانی تری وەک جیهانیی سێیەم؛ بەو پێیەی پێناسەی ناسیۆنالیزم  لەوڵاتان  جیاوازە، بەنمونە، ئەوەی لە وڵاتانی ئەوروپا پەیڕەودەکرێت، ناسنامەیەکی نەتەوەییە بۆدەوڵەت؛ بەڵام هاوڵاتیان بەشێوەیەکی یەکسان تەماشا دەکرێت و مافەکانییان فەراهەم دەکرێت.

بەڵام ناسنامەی نەتەوەیی وڵاتانی تازە گەشەسەندوو؛ کولتوور، ئایین یان زمان ی بەشێک لەهاووڵاتیان، زاڵ دەکرێت بەسەر ئەوانی تردا. ئەمەش دەبێتە دەروازەی سەرهەڵدانیی ململانێی شوناسی سەردەست و ژێر دەست. کە دەبێتە گرفت لەهەمبەر چەمکی هاووڵاتیبوون.

دواتر قۆناغی بەجیهانیبوون، دووبارە پێناسەی هاووڵاتیبوون دەباتە قۆناغێکی ترەوە. سیستمیی سەرمایەداریی دووبارە سیستمی جیهانی ڕێکدەخاتەوە. هەر بۆیە هاووڵاتی بریتییە  لە تاکێک کە خاوەن ئەرک و بەرپرسیارێتییە. سەرمایەداریی کار بۆ نەهێشتنی سنوورەکان دەکات، لەپێناو دۆزینەوەی بازاڕ، کە بووە هۆی کاڵبوونەوەی مۆدێلیی دەوڵەتە نەتەوە.

لیبراڵەکان، پێیان وایە” بەجیهانیبوون، پرۆسەیەکە بۆ نزیککردنەوەی مرۆڤەکان لەیەکتر، هەر بۆیە هاووڵاتی خۆی نابەستێتەوە بە یەک ناسنامەی نەتەوەییەوە. بەڵکو لە دەرەوەی ئەوەش شوناسی تری دەبێت. ئەو وەرچەرخانە سیاسیی و ئابووری وکولتووری و زانستیی و تەکنیکییانەی کە چەمکی نوێی بەجیهانیبوون هێناویەتە کایەوە، بووە هۆی هاتنە ئارای چەمکی(هاووڵاتی جیهانی)،  واتە ئاشتی و پێکەوە هەڵکردن و ڕێزگرتن لە کولتوور و پێکەوە ژیان، هاوکاریی و هەماهەنگیی نێوان تاک و گرووپ و دامەزراوەکان، لەپێناو پاراستنی ئاسایش، خوێندن، کارو تەندروستیی و ژینگە.

مەرج  نییە، هەمیشە هاووڵاتیانی دانیشتوووی وڵاتێکیش کە هاووڵاتی ڕەسەنی ئەو وڵاتەن، ئەندامی ڕاستەقینە بن و بواریان بۆ ڕەخسابێت کە بەشدارییەکی فعلییان هەبێت. بەنمونە دەیان هەزار کەس لە کوردانی ژێر دەسەڵاتی سوریا، بەهۆی ڕێگری کردن لە باڵانسی دیمۆگرافی، بێبەشن لە ئەندامێتیی ڕاستەقینە.  لەکاتێکد، لە وڵاتانی گەشەسەندوو، هاووڵاتیبوون؛ تاک دەکات بە بکەرێک، کە دەتوانێت فۆرمی دەسەڵات و دەسەڵاتداران دیاری بکات.

هاووڵاتیبوون مانای ئینتیما بوون نییە. چونکە ئینتیما، هەستێکە مرۆڤ لەگەڵیدا گەورە دەبێت. گەندەڵی، جیاکاریی چینایەتی، فەسادی ئیداریی و ئابووری، نادادپەروەری. فاکتەری لاوازبوونی هەستی ئینتیما بوونن. بەپێچەوانەشەوە، دەرفەتی یەکسان و نەهێشتنیی جیاکاریی، جیاکاریی دژی ژنان، پەراوێزنەخستنی هیچ گرووپ و توێژێک، قبوڵکردنی فرەیی. دەبنە داینەمۆی پتەوکردنی ئینتیما.  بەڵام (هاووڵاتیبوون) پەیوەندییەکی یاساییە، بەو میکانیزمەی دەوڵەت دیاری دەکات.

 

سیماکانی هاووڵاتیبوون:-

  • بەشداری چالاکانە و ئینتیما بۆ وڵات.
  • بەشداریی لە کاریی هەرەوەزیی و خۆبەخشی و چالاکییە کۆمەڵایەتییەکان.
  • ڕێزگرتن لە تایبەتمەندیی و ماف و ئازادییەکانی ئەوانی تر.
  • پابەندبوون بە یاسا بەرکارەکان.
  • ڕێزگرتن و قبوڵکردنی بەهاکانی کۆمەڵگە.
  • خزمەتکردن بەنیشتمان، و داکۆکیکردن لێی.
  • پارێزگاریکردن لە ئاسایشیی نەتەوەیی و کۆمەڵایەتیی.
  • بەجێگەیاندنیی ئەرکەکان.
  • بەگژداچوونەوەی گەندەڵی.
  • بەشداریی سیاسی، لەوانە: بەشداریی لە هەڵبژاردن.
  • ڕێزگرتن لە ئایین و باوەڕ و کولتووری جیاواز.

 

سەرچاوەکان:-

المواطنة والدولة. د. بولس عاصي.

التربیة علی المواطنة. د. ناصیف نصار

المواطنة.  د. ابراهیم ناصر.-

پۆستی پێشوو

سونەكانی ئێران، لەنێوان پەراوێزخستن و تەوافوقدا

پۆستی داهاتوو

فێمینیزم و دەوڵەت

ژیان جەلال

ژیان جەلال

نووسەر و چالاکوان

پەیوەندیداری بابەتەکان

سیستەمی سیاسی
دەستەواژە و چەمك

سیستەمی سیاسی

ئه‌یلول 5, 2025
34
لەبارەی چەمكی دیالۆگ و دیالۆگی نیشتیمانییەوە
دەستەواژە و چەمك

لەبارەی چەمكی دیالۆگ و دیالۆگی نیشتیمانییەوە

ئاب 23, 2025
30
پۆست مۆدێرنیزم و ڕووانگەی بەجیهانیی بوون
دەستەواژە و چەمك

پۆست مۆدێرنیزم و ڕووانگەی بەجیهانیی بوون

ئاب 19, 2025
42

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

كانونی دووه‌م 2023
د س W پ ه ش ی
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031  
    شوبات »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە