• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
پێنج شه‌ممه‌, تشرینی یه‌كه‌م 2, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پرسی دانپێدانانی فه‌ڵه‌ستین

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    ئەو هەقیقەتانەی دوای ڕیفراندۆم دەرکەوتن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    موسوڵمانی زایۆنیی

    با ئارامی میدیایش تاقی بکەینەوە

    جەنگی ئیرادەو بەردەوامی ئاوەدانی

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی پێنجەم

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو   

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو  

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی چوارەم

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی سێیەم

  • ئــــابووری
    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

  • چاوپێکەوتن
    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پرسی دانپێدانانی فه‌ڵه‌ستین

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    ئەو هەقیقەتانەی دوای ڕیفراندۆم دەرکەوتن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    موسوڵمانی زایۆنیی

    با ئارامی میدیایش تاقی بکەینەوە

    جەنگی ئیرادەو بەردەوامی ئاوەدانی

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی پێنجەم

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو   

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو  

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی چوارەم

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی سێیەم

  • ئــــابووری
    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

  • چاوپێکەوتن
    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی ئینسکلۆپـیدیا کەسایەتیەکان

بابه‌شێخی‌ سه‌یادی‌

وەهاب حەسیب محەمەد لەلایەن وەهاب حەسیب محەمەد
كانونی دووه‌م 25, 2023
لە بەشی کەسایەتیەکان
0 0
A A
بابه‌شێخی‌ سه‌یادی‌
0
هاوبەشکردنەکان
43
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

بابه‌شێخی‌ سه‌یادی‌؛ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ كۆماری‌ كوردستان

“ژیان و به‌ سه‌رهاتی‌ حاجی‌ بابه‌شێخی‌ سه‌یادی‌؛ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ كۆماری‌ كوردستان” مێژووی‌ هه‌ر گه‌لێك به‌شێكی‌ بریتییه‌ له‌ پێناسه‌ی‌ فكرو ئه‌ندێشه‌ی‌ كه‌سایه‌تێكانی‌، خوێندنه‌وه‌ و لێكدانه‌وه‌ی‌ مێژووی‌ فكرو ده‌ووری‌ ئه‌و كه‌سایه‌تییانه‌، چرای‌ دۆزینه‌وه‌ی‌ ڕێبازی‌ تازه‌ن، یه‌كێك له‌و كه‌سایه‌تییانه‌ له‌ زۆربه‌ی‌ ڕووداوه‌ كۆمه‌ڵایه‌تی‌ و سیاسێكانی‌ سه‌رده‌می‌ خۆیدا ده‌وورو كاریگه‌ری‌ به‌رچاوی‌ هه‌بووه‌ حاجی‌ بابه‌شێخه‌، ئه‌و ته‌واوی‌ ته‌مه‌نی‌ له‌ پێناو خزمه‌ت به‌ خه‌ڵكی‌ وڵاته‌كه‌ی‌ تێپه‌ڕ كردو تا كۆتایی‌ ژیانی‌ به‌رده‌وام بوو. ڕه‌نگه‌ زۆر كه‌س وه‌ك “سه‌ره‌ك وه‌زیرانی‌ كۆماری‌ میللی‌ كوردستان”ناوی‌ حاجی‌ بابه‌شێخیان بیستبێ‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ ته‌نیا ساڵێكه‌ له‌ چالاكی‌ سیاسی‌ ئه‌و گه‌وره‌ پیاگه‌، “حاجی‌ بابه‌شێخ”له‌ سه‌رده‌می‌ خوێندنی‌ و له‌ هه‌ڕه‌تی‌ لاویدا داخڵی‌ حیزبه‌ ڕۆشنبیرو نوێ‌ خوازه‌كانی‌ ئه‌و كاتی‌ دونیای‌ ئیسلام بووه‌ وه‌ك حزبه‌كانی‌ ئیتحادو ته‌ره‌قی‌ و ئیتحادی‌ ئیسلام، دواتر به‌ سه‌رۆكی‌ حیزبی‌ ناوبراو هه‌ڵبژیردرا. له‌ ته‌مه‌ن سی‌ ساڵی‌ به‌ره‌و ژوور، تا كۆتایی‌ ته‌مه‌نی‌ له‌ لایه‌ن كۆمه‌ڵگای‌ كورده‌وارییه‌وه‌ ڕێزێكی‌ تایبه‌تی‌ لێگیراوه‌.

ژیان و به‌ سه‌رهاتی‌ خانه‌واده‌كه‌ی‌:

حاجی‌ بابه‌ شێخ كوڕی‌ “سه‌ید عه‌بدولكه‌ریم كوڕی‌ شێخ عه‌بدولره‌حمانه‌”، بابی‌ له‌ یه‌كێك له‌ گونده‌كانی‌ سه‌ر به‌ ناوچه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ دایكبووه‌، باپیری‌ خه‌لیفه‌ی‌ شێخ عه‌بدولره‌حمانی‌ تاڵه‌بانی‌ بووه‌. له‌ ده‌وورانی‌ ژیانیدا “سه‌ید عه‌بدولكه‌ریمی‌ زه‌نبیل” كه‌سایه‌تێكی‌ گه‌وره‌ی‌ كۆمه‌ڵایه‌تی‌ و ئاینی‌ بووه‌، ڕۆڵی‌ ئاشته‌وایی‌ له‌ چه‌ندین ئاریشه‌ی‌ كۆمه‌ڵایه‌تیدا گێڕاوه‌،سه‌ید عه‌بدولكه‌ریم ساڵی‌ 1912 له‌ گوندی‌ جه‌میان فه‌وتی‌ كردووه‌، دواتر ته‌رمه‌كه‌ی‌ ده‌به‌نه‌وه‌ زه‌نبیل و له‌ پای‌ خانه‌قای‌ زه‌نبیل ئه‌سپه‌رده‌ی‌ خاك ده‌كرێت.

“حاجی‌ بابه‌ شێخ” ساڵی‌ 1883له‌ گوندی‌ جه‌میان له‌ دایكبووه‌، ئه‌و گونده‌ سه‌ر به‌ گه‌وره‌دێی‌ تورجانه‌ له‌ نێوان شاره‌كانی‌ (بۆكان و سه‌قز). بابه‌ شێخ به‌ دوازده‌ پشت ده‌چێته‌وه‌ سه‌ر زاناو خواناسی‌ پایه‌ به‌رز سه‌ید ئه‌بوبه‌كری‌ موسنیفی‌ چۆڕی‌. له‌ ڕێگای‌ ژن و ژنخوازییه‌وه‌ له‌ ته‌ك شێخانی‌ نه‌قشبه‌ندیدا خزمایه‌تیان هه‌بووه‌، به‌ تایبه‌ت “شێخ عوسمانی‌ سیراجه‌دین” خاڵۆی‌ بووه‌. له‌ نێوان پێنج براو سێ‌ خۆیشك حاجی‌ بابه‌شێخ منداڵی‌ دووه‌میان بووه‌.

خوێندن:

حاجی‌ بابه‌شێخ ده‌وورانی‌ منداڵی‌ له‌ گوندی‌ جه‌میان تێپه‌ڕاندووه‌، به‌ڵام بۆ خوێندن ڕوو له‌ خانه‌قای‌ زه‌نبیل ده‌كات، ئه‌و خانه‌قایه‌ “سه‌ید عه‌بدوكه‌ریم”ی‌ بابی‌ بناغه‌ دانه‌ری‌ بووه‌، له‌وێ‌ له‌ كن؛ مه‌لا عه‌بدوڵڵا ی‌ شیلاناوی‌ قورئان، سه‌رف، نه‌حو و، زمانی‌ فارسی‌ ده‌خوێنێت. دواتر ڕوو له‌ گوندی‌ تورجان ده‌كات و لای‌ ئیبن و (القزڵجی‌) به‌شێك له‌ زانسته‌ دینێكان و ئه‌ده‌بیاتی‌ عه‌ره‌بی‌ ده‌خوێنێت، ئه‌مجا ڕوو له‌ گوندی‌ سه‌ردار ئابادی‌ ناوچه‌ی‌ بۆكان ده‌كات و لای‌ مه‌لا سالح مه‌نتیق، ئاداب و به‌لاغه‌ ده‌خوێنێ‌، به‌ڵام بۆ خوێندنی‌ بیركاری‌، ئه‌ستێره‌ناسی‌، فیقه‌ و ئسوڵ‌ دۆڵ‌ پێچ ده‌كات و ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ زه‌نیل، له‌ كۆتاییدا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ لای‌ خاڵۆی‌ “شێخ حسامه‌دین” له‌ ته‌وێڵه‌، ئه‌ویش له‌ كن “ئه‌سعه‌د ئه‌فه‌ندی‌” موده‌ڕیسی‌ فێرگه‌ی‌ خانه‌قا دایده‌مه‌زرێنێت، له‌ خانه‌قاو بۆ ماوه‌ی‌ دوو ساڵ‌ وانه‌كانی‌ حیكمه‌ت، كه‌لام، ته‌فسیرو فیقهه‌ ده‌خوێنی‌، له‌ كۆتاییدا هه‌ردوو ئیجازه‌ی‌ ئاینی‌ و عیرفانی‌ به‌ ده‌ست دێنێت. له‌وسه‌روبه‌نده‌دا تێكه‌ڵ به‌ سیاسه‌ت ده‌بێت و له‌ ته‌ك حیزبی‌ “ئیتحادی‌ ئیسلامی‌” ئاشنا ده‌بێت و به‌رپرسیاریتی‌ حیزب له‌ ئه‌ستۆ ده‌گرێت، هاوكات له‌و ماوه‌یه‌دا داخل به‌ حیزبی‌ ئیتحادو ته‌ره‌قی‌ عوسمانێكانیش بووه‌.

چالاكی سیاسی:

“حاجی‌ بابه‌شێخ” له‌و كاته‌وه‌ی‌ په‌ڕیوه‌ی‌ وڵاتی‌ ئێراق بووه‌ له‌ نێوان ساڵانی‌ “1904 ـ 1906″ ده‌ست و په‌نجه‌ی‌ له‌ ته‌ك سیاسه‌تدا نه‌رم كردووه‌، هۆكاره‌كه‌شی‌ ئه‌وه‌ بووه‌، ئه‌و ده‌م والی‌ به‌غداد له‌ ئه‌سته‌نبوڵه‌وه‌ دیاریده‌كرا، هه‌ر له‌ ئه‌سته‌نبوڵه‌وه‌ دوو ڕێكخراو به‌ ناوه‌كانی‌” جه‌معیه‌تی‌ ئیتحادی‌ ئیسلام و جه‌معیه‌تی‌ ئیتحادو ته‌ره‌قی‌” سه‌ریان هه‌ڵدا، چالاكی‌ سیاسی‌ خۆیان له‌ وڵاتی‌ ئێراق په‌ره‌پێدابوو، حاجی‌ بابه‌شێخ ئه‌ندامی‌ حیزبی‌ ئیتحاد و ته‌ره‌قی‌ بووه‌، چونكه‌ حیزبی‌ ناوبراو خوازیاری‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌ڵاتی‌ سوڵتانی‌ عوسمانی‌ بوو، دوای‌ سێ‌ ساڵ توانیویانه‌ سوڵتان عه‌بدولحه‌مید له‌ ده‌سه‌ڵات دوور بخه‌نه‌وه‌، حیزبی‌ ئیتحادی‌ ئیسلامی‌ ساڵی‌ 1890 به‌ مه‌به‌ستی‌ لێكدابڕانی‌ فیرقه‌ ئیسلامێكان، هاوكات یه‌كێتی‌ و یه‌ك ده‌نگی‌ له‌ دونیای‌ ئیسلامدا دروستكرا, كه‌سایه‌تێكانی‌ وه‌ك سه‌ید جه‌ماله‌ دینی‌ ئه‌فغانی‌، عه‌بدولره‌حمان الكواكبی‌ ئه‌ندام و به‌ڕێوه‌به‌ری‌ بوون، ئه‌فسوس له‌ “ئێران” نه‌ حه‌وزه‌ی‌ قوم نه‌ حكومه‌تی‌ قاجار پشتوانیان لێ نه‌كرد، به‌ڵام چه‌ند كه‌سایه‌تییه‌كی‌ وه‌ك میرزا كوچك خانی‌ جه‌نگه‌ڵ‌، سه‌ید حه‌سه‌نی‌ موده‌ڕیس و میرزا تاهیری‌ بوونه‌ ئه‌ندامی‌ ئه‌و ڕێكخراوه‌، ساڵی‌ 1914كاتێك جه‌نگی‌ جیهانی‌ یه‌كه‌م هه‌ڵایسا له‌ 17 ئۆكتۆبه‌ری‌ هه‌مان ساڵ‌ ده‌وڵه‌تی‌ عوسمانی‌ بڕیایدا بچێته‌ پاڵ ئه‌ڵمانیا، پێشترو له‌ ساڵی‌ 1890 سواره‌ی‌ عوسمانیان پێكهێنابوو له‌و كاته‌دا به‌گژ ئه‌رمه‌نێكاندا كران، له‌ باشووری‌ كوردستانیش شێخ محمودیان ڕه‌وانه‌ی‌ شوعێبه‌ كرد به‌ هیوای‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌ر به‌ ئینگلیز بگرێت، له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی‌ كوردستانیش خۆیان بۆ جه‌نگ دژ به‌ ڕووسه‌كان ئاماده‌كردبوو. كۆمه‌ڵگای‌ كورده‌واری‌ ئه‌وده‌م له‌ دوو ده‌سته‌ی‌ شێخ و عه‌شیره‌ته‌كان پێكهاتبوو لایه‌نگرانیان له‌ عوسمانێكان كرد. عوسمانێكان له‌ هه‌مووان زیاتر حاجی‌ بابه‌شێخیان ده‌ناسی‌ و پێشتریش ئاگاداری‌ كار و چالاكێكانی‌ بوون، گشت ئه‌و هێزه‌ مادی‌ و مه‌عنه‌وییه‌ هۆكاربوون “حاجی‌ بابه‌شێخ” به‌ ڕه‌ئیسی موجاهیدین هه‌ڵبژێردرێ‌، وه‌ك له‌ كتێبی‌ “ژیاننامه‌ی‌ شێخ حوسامه‌دین” دا هاتووه‌، له‌ شه‌ڕی‌ میاندواودا سه‌ركرده‌ی‌ شه‌ڕه‌كانی‌ كردووه‌، دواتر له‌ نوسراوێكدا له‌ لایه‌ن سوڵتانی‌ عوسمانیوه‌ ڕێزی‌ لێ‌ ده‌گیرێت.

كه‌سایه‌تی‌ زانستی‌ و پێگه‌ی‌ مه‌عنه‌وه‌ی‌ حاجی‌ بابه‌شێخ:

ته‌نها له‌ بواری‌ سیاسی‌ كۆمه‌ڵایه‌تییدا ناسراو و نێو به‌ ده‌ر نه‌بووه‌، له‌ زۆربه‌ی‌ گیروگرفت و گۆڕانكاره‌ كۆمه‌ڵایه‌تێكانی‌ ناوچه‌كه‌دا ڕوویان لێ‌ ناوه‌و هاوكاریان لێ‌ ویستووه‌، ته‌نانه‌ت له‌ بواری‌ زانستی‌ ئاینیشدا له‌ ڕیزی‌ زانایانی‌ خاوه‌ن فه‌توا هه‌ژماركراوه‌، هه‌روه‌سا چه‌ندین كتێبی‌ نوسیووه‌ وه‌ك:

1. ته‌نقیدی‌ هه‌یئه‌تی‌ جه‌دید له‌ ئه‌ستێره‌ ناسیدا. حاجی‌ بابه‌شێح ئه‌م كتاوه‌ی‌ له‌ ساڵی‌ 1950 دا نوسیووه‌، وه‌ڵامی‌ ئه‌ستیڕه‌ناس كیپلروفه‌ لاماریۆندا داوه‌ته‌وه‌‌و ڕه‌خنه‌ له‌ بۆچونه‌كانی‌ ده‌گرێت، بابه‌ته‌كانی‌ كتێبه‌ باس له‌ وه‌رزه‌كانه‌ ساڵ، كورتی‌ و درێژی‌ شه‌و و ڕۆژ و شێوه‌ی‌ هه‌ڵسوڕانی‌ زه‌وی‌ به‌ ده‌وری‌ زه‌ویدا ده‌كات. بۆ چاپی‌ كتێبه‌كه‌ش نامه‌ی‌ بۆ سه‌ره‌ك وه‌زیرانی‌ ئه‌وكات “عه‌لی‌ مه‌نسور” نوسیووه‌، له‌ وه‌ڵامدا گوتوویانه‌ به‌ هۆی‌ نه‌مانی‌ ئیعتبار بۆ كتێبی‌ غه‌یری‌ ده‌رسی‌ له‌ چاپی‌ كتێبه‌كه‌ مه‌عزورین.

2. نامیلكه‌یه‌ك له‌ سه‌ر داهێنانی‌ “قاعیده‌ی‌ ته‌عیدول ئیعداد” بۆ حه‌لی‌ مه‌سئه‌لی‌ جه‌وهه‌ره‌ له‌ بواری‌ ڕیازیاتدا.

3. نامیله‌كه‌یه‌ك له‌ زانستی‌ حروف و ته‌وافق وموڕه‌به‌عی كه‌بیر.

4. په‌راوێز له‌ سه‌ر كتێبی‌ توحفه‌ی‌ ئیبنوالحه‌جه‌ر و …هتد، به‌ گشتی‌ هه‌شت په‌رتوكی‌ نوسیووه‌.

به‌ پێچه‌وانه‌ گه‌له‌ك له‌ وڵاتانی‌ بسڵمان، دوو سه‌د ساڵێك به‌ر له‌ ئێستا شێخانی‌ ته‌ریقه‌ت له‌ كۆمه‌ڵگای‌ كورده‌واریدا ناسراو و ناوبه‌ده‌ر بوون نه‌ك مه‌لاكان، به‌ده‌گمه‌ن مه‌لایه‌ك خاوه‌ن كه‌سایه‌تیكی‌ مه‌عنه‌وی‌ بووبێت، شایه‌د لێره‌و له‌وێش تاك و ته‌را مه‌لایه‌ك هه‌ڵكه‌وتبێت به‌ هۆی‌ بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌ عه‌شیره‌تی‌ یان موڵكدارییه‌وه‌.

“حاجی‌ بابه‌شێخ” زۆر جار ده‌وڵه‌ت و میلله‌ت ده‌سته‌و دامێنی‌ ده‌بوون بۆ ناوبژیوانی‌ عه‌شیره‌ت و بنه‌ماڵه‌كان، هۆكاره‌كه‌شی‌ بریتی‌ بوو له‌:

1.شاره‌زایی‌ له‌ بواری‌ دین و مه‌زهه‌ب.

2.سیاسه‌توانی‌ و شاره‌زایی‌ مامه‌ڵه‌ له‌ته‌ك چین وتوێژه‌كانی‌ خه‌ڵك.

3. بوێری‌ ونه‌ترسان.

4. یه‌ك ڕووی‌ بێ‌ غه‌ره‌زی‌.

له‌ بابه‌ت ئومه‌تی‌ ئیسلام وموسڵمانه‌وه‌؛ ئه‌و كات له‌ ژێر كاریگه‌ری‌ سه‌ید جه‌ماله‌دین، محه‌مه‌د عه‌بده‌ و ڕه‌شید ڕه‌زادا بووه‌، بیروباوه‌ڕی‌ ئه‌و ڕۆژگاره‌یان جه‌خت كردنه‌وه‌ بووه‌ له‌ سه‌ر یه‌ك ڕیزی‌ و یه‌كێتی‌ موسڵمانان، به‌ لادا خستنی‌ ناكۆكی‌ ناته‌بایی‌ نێوانیان. ئه‌وكات پێچه‌وانه‌ی‌ مه‌لا خه‌لیلی‌ كۆڕومه‌ڕ فه‌توای‌ ده‌كرد و گووتی‌: به‌ له‌ به‌ركردنی‌ شه‌ڵوارو كڵاوی‌ عه‌جه‌م كه‌س كافر نابێت، هه‌روه‌ها دانیشتن له‌ ته‌ك “ئایه‌توالله مه‌ردۆخی‌” له‌ مه‌ر ده‌ست كێشانه‌وه‌ی‌ له‌ نوسینی‌ كتێبێك له‌ دژیاتیكردنی‌ مه‌زهه‌بی‌ شیعه‌. هاوكات ناردنی‌ سه‌ید عبدالعزیزی‌ كوڕه‌ گه‌وره‌ی‌ بۆ قوم و دانیشتن و گتووبێژی‌ له‌ ته‌ك ئایه‌تووالله بروجێردی‌ سه‌باره‌ت به‌ بێڕێزی‌ مه‌زهه‌بی‌ شیعه‌ به‌ ئه‌هلی‌ ته‌سه‌نوون. ئه‌و هه‌ڵوێستانه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ به‌ر له‌ كۆچی‌ دوایی‌ بابه‌شێخ به‌ چه‌ند ساڵێك.

جێگاو پێگه‌ی‌ حاجی‌ بابه‌شێح له‌ ده‌ورانی‌ ڕه‌زا شادا

له‌ ساڵه‌كانی‌ كۆتایی‌ ده‌سه‌ڵاتی‌ قاجاره‌كان و هاتنه‌ سه‌ركاری‌ ڕه‌زاشا، ده‌سه‌ڵاتی‌ ناوه‌ند به‌ سه‌ر ناوچه‌ سنووری‌ و دووره‌ ده‌سته‌كاندا كزو لاوازبووه‌، ده‌رئه‌نجامی‌ ئه‌و كاره‌ سه‌رهه‌ڵدان و به‌هێز بوونی‌ ده‌سه‌ڵاتی‌ عه‌شیره‌تی‌ و خێله‌كان بووه‌، سه‌رباری‌ ئه‌و ناكۆكیانه‌ شا ده‌ستی‌ به‌ چه‌ندین گۆڕانكاری‌ ئابووری‌، كۆمه‌ڵایه‌تی‌ وسیاسی‌ كرد، به‌مكارانه‌ گه‌ره‌كی‌ بوو ئێران له‌ كۆمه‌ڵگایه‌كی‌ سونه‌تییه‌وه‌ بگۆڕێت بۆ كرمه‌ڵگایه‌كی‌ مۆدێرن، تان وپۆی‌ كۆمه‌ڵگای‌ ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی‌ كوردستان له‌ سه‌ر دوو لایه‌ن ساغ ده‌بووه‌وه‌، ده‌سه‌ڵاتداره‌ ناوچه‌ییه‌كان كه‌ سه‌ره‌ك هۆزه‌كان بوون، ده‌سه‌ڵاتداره‌ مه‌عنه‌وێكان زانا ئاینی‌ وعیرفانێكان بوون. “حاجی‌ بابه‌ شێخ” وه‌ك كه‌سایه‌تیه‌كی‌ دیار له‌ كوردستاندا زۆر زوو له‌ لایه‌ن حكوومه‌تی‌ ڕه‌زا شاوه‌ ڕێزی‌ لێ‌ گیراوه‌ و خۆیان لێ‌ نزیك كردۆته‌وه‌، هه‌ر بۆیه‌ بۆ چاره‌سه‌ری‌ ئاریشه‌كان په‌نایان بۆ هێناوه‌، پێشی‌ به‌ ده‌یان كێشه‌ی‌ گه‌وره‌و بچووك گرتووه‌ یانژی‌ كۆتایی‌ پێ هێناون. ئه‌وه‌ی‌ جێگای‌ سه‌رنجه‌ هیچكات ده‌سه‌ڵات و نفوزی‌ خۆیی‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ تایبه‌تی‌ به‌كارنه‌هێناوه‌، مێژووش به‌نهێنی‌ به‌ ته‌نیشتی‌ ئه‌مكارانه‌دا تێ‌ په‌ڕیووه‌! بۆ نمونه‌ جارێك له‌ لایه‌ن حكوومه‌ته‌وه‌ داوی‌ لێ‌ ده‌كرێت ببێت به‌ وه‌زیری‌ مه‌عاریف “ڕۆشنبیری‌” له‌ وه‌ڵامدا ده‌ڵێت؛ بۆ من له‌ نێو خه‌ڵك بم باشتره‌ و ده‌توانم خزمه‌تیان پێ بكه‌م، دواتر پێشنیاری‌ “به‌رپرسی‌ باز ڕه‌سی‌ ئێران” ی‌ پێ‌ ده‌كرێت ئه‌وكات ده‌ڵێ‌؛ ئه‌و كاره‌ به‌ پشكنین و توێژینه‌وه‌ له‌ كاری‌ كار به‌ ده‌ستانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ده‌زانم كاری‌ زانای‌ ئاینی‌ نییه‌.

شا هه‌ولێداوه‌ هه‌ردوو گوندی‌ “ته‌غیاواو شیناوا” كه‌ موڵكی‌ خالیسی‌ ده‌وڵه‌ت بوون پێشكه‌ش به‌ حاجی‌ بابه‌شێخ بكات، به‌ڵام ئه‌و پێشنیاره‌ ده‌داته‌ دواوه‌ و شا ده‌ڵی‌؛ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و سه‌ر سه‌خته‌ هیچ ناكری‌, هه‌ڵبه‌ت “حاجی‌ بابه‌شێخ” دوو جار له‌ لایه‌ن شاوه‌ عه‌سای‌ جه‌واهێر نیشانی‌ پێشكه‌ش كراوه‌، شێوه‌و ڕه‌سمی‌ ڕه‌زا شا بووه‌ له‌ سه‌ر تا سه‌ری‌ ئێراندا كه‌سایه‌تییه‌ ناوداره‌كان به‌و جۆره‌ ڕێزیان لێ‌ گیراوه‌. له‌و ماوه‌یه‌دا چه‌ندین هه‌وڵی‌ ئاشته‌وایی‌ داوه‌ وه‌ك پێشگرتن به‌ شه‌ڕی‌ چه‌ند تایه‌فه‌یه‌كی‌ بانه‌یی‌، شه‌ڕی‌ چه‌كدارانی‌ گه‌وره‌ و تایه‌فه‌ی‌ موئمین و ڕازیكردنی‌ پشت ده‌رێكان به‌ جێ هێشتنی‌ ناوچه‌ی‌ سه‌رده‌شت و …هتد.

په‌یوه‌ندی‌ حاجی‌ بابه‌شێخ له‌گه‌ڵ‌ كه‌سایه‌تییه‌ كوردستانێكاندا

“حاجی‌ بابه‌شێخ” په‌یوه‌ندی‌ له‌ ته‌ك سمكۆی‌ شكاكدا هه‌بووه‌، زیاتر مه‌سه‌له‌ی‌ مه‌سڵه‌حه‌ت و ئاشته‌وایی‌ قسه‌یان كردووه‌و نامه‌یان گۆڕیوه‌ته‌وه‌، سه‌ید مسته‌فا سه‌یاده‌ت ده‌یگوت: حاجی‌ بابه‌شێخ به‌ پیاوێكی‌ جێ‌ متمانه‌ی‌ خۆی كه‌ “حه‌مه‌ شێخ عارف” بوو نامه‌ی‌ ده‌نارد بۆ سمكۆو ئه‌ویش به‌ هه‌مان كه‌سدا نامه‌كانی‌ ده‌گه‌یانده‌ “حاجی‌ بابه‌شێخ”. هه‌روه‌سا نامه‌وگۆڕینه‌و ه‌ په‌یوه‌ندیشی‌ له‌ ته‌ك مه‌لیكی‌ كوردستان شێخ محمودا هه‌بووه‌، ساڵی‌ 1943 دوو ساڵ به‌ر له‌ پێكهێنانی‌ كۆمار، شه‌وێك سێ‌ سوار پێش به‌ ده‌ركه‌ی‌ ماڵی‌ حاجی‌ بابه‌شێخ ده‌گرن، دوای‌ ئاشكرابوونیان ده‌رده‌كه‌وێت مه‌لا مسته‌فاو دوو كه‌سی‌ دیكه‌ن، بۆ چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ی‌ بارزانێكان هاتوون، دوای‌ ڕۆژێك دوو كه‌سه‌كه‌ ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ سوله‌یمانی‌، مه‌لا مسته‌فا ده‌مێنێته‌وه‌، له‌ سه‌ر پێشنیاری‌ حاجی‌ بابه‌شێخ به‌ ناوی‌ مه‌لا عه‌بدوڵلا ده‌یناسێنێت. دواتر له‌ بنه‌ماڵه‌ی‌ قازی‌ و ئه‌شرافی‌ ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌ په‌نجاو پێنج هه‌زار تمه‌ن كۆمه‌ك بۆ بارزانێكان كۆده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ پاره‌یه‌كی‌ كه‌م نه‌بووه‌ بۆ ئه‌و ڕۆژگاره‌.

حاجی‌ بابه‌شێخ و حكومه‌تی‌ میللی‌ كوردستان

دامه‌زراندنی‌ “حكومه‌تی‌ میللی‌ كوردستان” له‌ ناوچه‌ی‌ موكریان یه‌كێكه‌ له‌ ڕووداوه‌ گرنگ ‌و هه‌ستیاره‌كانی‌ مێژووی‌ نوێی‌ كورد، په‌یوه‌ندیی‌ “حاجی‌ بابه‌ شێخ” له‌ ته‌ك مه‌لیكی‌ كوردستان و مه‌لا مسته‌فای‌ بارزاندا ئه‌و ڕاستییه‌ ده‌رده‌خات كه‌ هه‌ستی‌ كوردایه‌تی‌ حاجی‌ بابه‌شێخ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ به‌ر له‌ دروستبوونی‌ كۆمار، پێشه‌وا بوونی‌ حاجی‌ بابه‌شێخی‌ له‌ دروست كردن‌و پێكهێنانی‌ كۆماردا به‌ پێویست زانییوه‌، دوای‌ سه‌فه‌ری‌ دووه‌می‌ پێشه‌وا بۆ “باكۆ”، واته‌ چه‌ند مانگێك به‌ر له‌ پێكهێنانی‌ كۆمار، چه‌ند جارێك په‌یك ده‌نێرێت بۆ لای‌ حاجی‌ بابه‌شێخ و داوای‌ هاوكاری‌ لێ‌ ده‌كات، له‌ پێكهێنان و دامه‌زراندنی‌ كۆماردا، له‌ ده‌ستپێكی‌ كۆماردا محه‌مه‌د ڕه‌زا شای‌ په‌هله‌وی‌ “یه‌مین له‌ شكری‌ ” هه‌وشار كه‌ دۆستی‌ حاجی‌ بابه‌شێخ بوو ده‌نرێته‌ لای‌ و، خزمه‌تی‌ حاجی‌ بابه‌شێخ به‌ وڵات و هاوڕێیه‌تی‌ له‌ ته‌ك ر”ِه‌زا شا” وه‌بیر ده‌هێنێته‌وه‌ له‌ وه‌ڵامدا به‌ كورتی‌ بۆ شا ده‌نوسێت: ئه‌و هاوڕێیه‌تی‌‌و په‌یمانه‌ نه‌مان. یه‌كه‌مین هه‌نگاوی‌ “حاجی‌ بابه‌شێخ” دوای‌ هاتنی‌ له‌ شكری‌ سوور له‌ ته‌ك وه‌فدێكی‌ نۆزده‌ كه‌سیدا سه‌ردانی‌ باكۆ ده‌كات، مه‌حمودی‌ مه‌لا عیزه‌ت له‌ كتێبی‌ جمهوریه‌تی‌ كوردستاندا ده‌نوسێت: باقڕۆف باسی‌ بارودۆخی‌ دنیای‌ بۆ وه‌فده‌كه‌ كردوو، كه‌م و زۆر باسی‌ كوردی‌ نه‌كرد، سه‌ره‌تا قازی‌ محه‌مه‌د هاته‌ جواب و داوای‌ مافی میلله‌تی‌ كوردی‌ كرد، پاشان حاجی‌ بابه‌شێخ توند تر له‌ پێشه‌وا هاته‌ گۆ و داواكارییه‌كانی‌ دووپات كرده‌وه‌. بۆ پێكهێنانی‌ كۆماریش پێشه‌وا حاجی‌ ڕه‌خمان ئاغای‌ موهته‌دی‌ و هه‌ژار ده‌نێرێت بۆ تورجان تا له‌ پێكهێنانی‌ كۆماردا ده‌ستباری‌ قازی‌ بێت، به‌ بیانوی‌ ناساغی‌، ته‌مه‌نی‌ زۆر و سه‌رقاڵی‌ ژیان ئه‌و داوایه‌ ده‌داته‌ دواوه‌، به‌ڵام بۆ جاری‌ دووه‌م به‌ هه‌مان كه‌سانی‌ پێشوودا به‌ داواكارییه‌كه‌وه‌ ده‌ركه‌ به‌ حاجی‌ بابه‌شێخ ده‌گرن، ته‌نانه‌ت حاجی‌ ڕه‌حمان ئاغا ڕوو ده‌كاته‌ حاجی‌ بابه‌شێخ و ده‌ڵێت: ئه‌گه‌ر ئه‌و داواكارییه‌ په‌سه‌ند نه‌كه‌یت له‌ به‌رانبه‌ر مێژوودا به‌رپرسیار ده‌بیت، ئه‌مجاره‌یان مل ده‌دات و له‌ ئه‌یلولی‌ 1945 دا ماڵی‌ ده‌باته‌ سابڵاخ، له‌ 25ئه‌یلولی‌ 1945 حیزب كۆنگره‌ ده‌به‌ستێت و حاجی‌ بابه‌شێخ به‌ سه‌رۆكی‌ هه‌یئه‌تی‌ میللی‌ كوردستان هه‌ڵده‌بژێردرێت، له‌م باره‌وه‌ مامۆستا هێمن ده‌نووسێت: حزب كۆڕێكی‌ به‌ ناوی‌ هه‌یئه‌تی‌ ڕه‌ئیسه‌ی‌ میللی‌ هه‌ڵبژارد ئه‌ندامی‌ ئه‌و هه‌یئه‌ته‌ بووم، حاجی‌ بابه‌شێخ سه‌رۆك منیش سكرتێر، چه‌ند مانگێك له‌و كۆڕه‌دا كارم كرد، ئه‌ركێكی‌ گران، حاجی‌ بابه‌شێخ ئه‌وه‌نده‌ی‌ له‌ سه‌ر بوو هه‌رچی‌ من ده‌ینوسم واژۆی‌ بكات، كه‌چی‌ له‌گه‌ڵ‌ زه‌وقی‌ مندا ڕێك نه‌ده‌هات.دواتر له‌ زۆر ڕووداه‌كانی‌ كۆماردا خاوه‌ن قسه‌و هه‌ڵوێست بووه‌، له‌ كاتی‌ هه‌ره‌سی‌ كۆماردا به‌ یاوه‌ری‌ “قازی‌ محه‌مه‌د” پێشوازی‌ له‌ هومایۆنی‌ ده‌كات به‌ هیوای‌ به‌رگریكردن له‌ كوشتاری‌ خه‌ڵك و كه‌م كردنه‌وه‌ی‌ زه‌ره‌و زیانه‌كان.

سه‌رده‌می‌ زیندان، كۆتایی‌ ژیانی‌

دوای‌ داڕمانی‌ كۆمار، حاجی‌ بابه‌شێخ و ده‌یان كاربه‌ده‌ستی‌ دیكه‌ی‌ كۆمار ڕه‌وانه‌ی‌ حه‌پسخانه‌ كران و نزیكه‌ی‌ سالێك له‌ به‌ندیخانه‌ مایه‌وه‌، لاوێكی‌ چاپوك به‌ ناوی‌ ” محه‌مه‌د سالح” كه‌ خه‌ڵكی‌ تورجان بووه‌ جواب ده‌نێرێت كه‌ ده‌توانێت حاجی‌ بابه‌شێخ له‌ زیندان ده‌ربكات و دوڵپچێی‌ ئێراقی‌ بكات، له‌ وه‌ڵامدا حاجی‌ بابه‌شێخ ده‌ڵێت: ئافه‌رین، هه‌زار ئافه‌رین حاجی‌ بابه‌شێخ ئه‌و پیاوه‌ نییه‌ له‌ زیندان هه‌ڵبێت! كۆتایی‌ ته‌مه‌نی‌ به‌ ته‌واوكردنه‌ كاروباری‌ ڕۆژانه‌ی‌ له‌ گونده‌كانی‌ (جه‌میان و تورجان) به‌سه‌ر بردووه‌، هه‌رتك دێ‌ موڵكی‌ خۆیی‌ بوون، سه‌رئه‌نجام له‌ ڕۆّی‌ 23ئۆكتۆبه‌ری‌ 1959 بۆ هه‌میشه‌ چاوه‌كانی‌ لێك ده‌نێت‌و له‌ پاش خۆیی‌ سێ‌ كوڕو سێ‌ كچ به‌جێده‌هێلێت.

سه‌رچاوه‌:

ڕۆڵ‌ پێگه‌ی‌ حاجی‌ بابه‌شێخی‌ سه‌یاده‌ی

پۆستی پێشوو

تراکیای گەورە

پۆستی داهاتوو

توركیا

وەهاب حەسیب محەمەد

وەهاب حەسیب محەمەد

وەرگێڕ، مامۆستا لە زانکۆی چەرموو

پەیوەندیداری بابەتەکان

کلینت ئیستوود
کەسایەتیەکان

کلینت ئیستوود

ئه‌یلول 23, 2025
38
تێڕوانینی ڤارۆفاکیس بۆ ڕیشەکانی نایەکسانی
کەسایەتیەکان

تێڕوانینی ڤارۆفاکیس بۆ ڕیشەکانی نایەکسانی

ئه‌یلول 7, 2025
24
مارسێل پرۆست
کەسایەتیەکان

مارسێل پرۆست

ئاب 6, 2025
29

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

كانونی دووه‌م 2023
د س W پ ه ش ی
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031  
    شوبات »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە