رۆژێ لە رۆژان هەستمنەكردووە شتێك هەیە لەناو مندا پێی بوترێ ئێراقی، ئێمە هاووڵاتی ئێراق نەبووین، ئێمە كۆیلەی ئێراقی بووین، بڕیاردان لەسەر هەر مافێك بۆ كورد ئەگەر لەڕێی راپرسییەوە نەبێت بەلای منەوە نایاسایی و نادیموكراسیە. شێركۆ بێكەسی شاعیر لە بیرەوەرییەكانیدا بەم جۆرە گوزارشت لە هەستی خۆی لە هەمبەر ئێراق دەكات.
نووسین بە ئاوی خۆڵەمێش، ژیاننامەو بیرەوەری شێركۆ بێكەسەو لە دوو بەرگ پێكهاتوەو ساڵی (2013) چاپكراوە، شاعیر سەرگوزشتە و ژیان و بیرەوەری و هەڵوێستەكانی خۆی لە منداڵیەوە تاوەكو ساڵی (1991) دەگێڕێتەوە.
شێركۆ فایەق عەبدوڵا (شێركۆ بێكەس) لە (2/ئایار/1940) لە سلێمانی لەدایكبووە. یەكەمین شیعری لە تەمەنی حەڤدە ساڵیدا بڵاوكردەوە. ساڵی (1968) یەكەمین پەرتووكی شیعری بەناوی (تریفەی هەڵبەست) لە (بەغدا) چاپكرا. ساڵی (1987) لە وڵاتی سوید خەڵاتی (تۆخۆڵسكی) پێبەخشرا. شیعرەكانی بۆ زۆر زمانی دنیا وەرگێڕدراوە. لە ساڵی (2009) تەواوی بەرهەمەكانی لە هەشت هەزار پەڕەدا لەچاپ درا. لە (4/ئاب/2013) لە ستۆكهۆڵمی پایتەختی سوید بە نەخۆشی كۆچی دوایی كرد، لە پاركی ئازادی شاری سلێمانی بە خاك سپێردرا.
“لە وەرزشەوە بۆ شیعر”
لەبارەی ئاشنابوونی بە شیعر، شێركۆ بێكەس دەڵێت “لە قوتابخانەدا خەیاڵ و خولیای من ئەوەندەی بەدەوری شیعرو ئەدەبەوە بوون، ئەوەندە بە تەنگ دەرس و بەرنامەی خوێندنەوە نەبوون. بیرمنایە لە شەوانی تاقیكردنەوەیشدا بەجیدی سەعیم كردبێ. گوێم نەئەدایە جلوبەرگی بەری خۆم. قژم هەمیشە بژو دانەهێنراو بوو. ئەو چاكەت و پانتۆڵەی بەتازەیی لەبەرم ئەكردن، كۆن و پەرپووت ئەبوون و تافڕێم ئەدان ئوتویان بەخۆیانەوە نەئەدی… یەكدوجارێ خۆم تاقیكردەوە ببمە وەرزشكار، بەڵام سەركەوتوو نەبووم و بوومە جێی گاڵتە و قەشمەری هاوڕێكانم..! ئیتر منیش بەتەواوی وازملێهێناو نەچوومەوە بەلای وەرزشدا. بەڵام هەتا ئەم تەمەنەیش هەمیشە حەز بە سەیركردنی یاری باش ئەكەم، بەتایبەتی تۆپی پێ”
شاعیر باس لەو رۆژە دەكات كە یەكەم شیعری تێدا بڵاوبۆتەوە و دەڵێت “یەكەم شیعرم لە رۆژی نوێ-دا بڵاوكرایەوە، ئەو رۆژەی گۆڤارەكەم بینی، بە یەكێك لە هەرە رۆژە خۆشەكانی ژیانم لە قەڵەم ئەدەم. ئەم دەرگا كردنەوەیەی رۆژی نوێ، تەكانێكی بەگوڕ بوو بۆ شیعرەكانم، بڕوام بە بەهرەی خۆم زیاتر بوو، ڕۆژی نوێ بۆ من پەیژە بوو، چەند پلەیەك بەرەو سەرەوەی بردم”
“شیعر یان سیاسەت؟”
شاعیر لە سەرەتای گەنجیدا دەچیتە ریزەكانی كاژیكەوە، لەسەردەمی شۆڕشی ئەیلول و شۆڕشی نوێشدا دەچێتە شاخ، بەڵام وەك خۆی دەڵێت: لەدوای كاژیكەوە نەچوومەتە ناو رێكخستنەكانی هیچ حیزبێكەوە، بەڵام لە شۆڕشی ئەیلول و لە شۆڕشی نوێشدا بووم. سەنگەری پێشمەرگە بۆ من پێوانە بوو، ئەوان لەكوێ بوونایە هەست و هۆشو شیعری منیش لەوێ بوو.
لەوەڵامی ئەوەشدا بۆچی حیزبایەتی نەكردوە، دەڵێت: گەیشتمە ئەو ئەنجامەی كە من بە كەڵكی حیزبایەتی نایەم و پێویستە بكشێمەوە. هەستمكرد ئەوەندەی بۆ شیعر دروستبووم، بۆ حیزبایەتی كردن دروست نەبووم. هەستمكرد خەریكە ئازادی خۆم وەك مرۆڤ لەدەست ئەدەم، خەریكم ئەبم بە بورغوی ناو مەكینەیەك، هەستمكرد بۆ من، شیعر لە حیزب گەورەترو پیرۆزتریشە.
“ئاهێك بۆ تەمەنی گەنجی”
دەربارەی تەمەنی گەنجی خۆی، شاعیر دەڵێت: هەر بۆ ئەو ڕۆژە ئەژیام كە تیابووم، كاتی دەستبەتاڵی خۆم لە چایخانەكاندا بەسەر ئەبرد، ئەمە جگەلەوەی بەكاڵفامی و هەرزەییەوە چوومە ناو سیاسەتەوە… ئێستا لەم تەمەنەدا كە (65) ساڵم، وەختێ ئاوڕ لە بەهەدەردانی سەردەمی لاوێتی خۆم ئەدەمەوە، تێئەگەم چ غەدرێكم لە خۆم و بەهرەی خۆم كردوە..! ئێستا ئەزانم ئەگەر چەند زمانێكی ترم بزانیایە، ئەشیا كاری باشترم ئەنجامبدایە لەوەی كە تائێستا كردوومە. من نە وەعز ئەدەم و نە مەبەستیشم لە ئامۆژگاری وشك و ڕەق و تەقی باوكانەیە، بەڵام لێرەدا ئەگەر قسەیەكم بۆ نەوەی تازەو بەهرەدارانی نێو بوارەكانی ئەدەب و هونەر هەبێت، هەر ئەوەیە بڵێم: یەك سەعاتی كاتی خۆتان بەفیڕۆ مەدەن، بەر لەوەی بڵاوبكەنەوە، چەندە ئەتوانن لەڕێی خوێندنو خوێندنەوە و فێربوونی زمانە زیندوەكانی دنیاوە، خۆتان كۆك و تەیار بكەن، بۆ ئەوەی دواتر پەشیمان بوونەوەتان نەبێت، یان كەمتر بێت. من وامنەكردو هەڵە بووم، بەڵام لەم تەمەنەدا تازە پەشیمان بوونەوە هیچ دادێ نادات.
“ماركسیەكانو جاش قەڵەمەكان”
شاعیر باس لەدۆخی سیاسی حەفتاكان دەكات و دەڵێت: لە سەرەتای حەفتاوە تا كۆتایی حەفتاكان و سەرەتای هەشتاكان لەناو شاری سلێمانیدا، هەر شاعیرو ئەدیبێ جۆرێك لە پێناسەی ماركسی لە گیرفاندا نەبووایە، یان وەك ئەوان قسەی نەكردایە، یان داخڵ بە گروپەكەیان نەبوایە، یان وەك ئەوان قسەی نەكردایە. ئەوا ئیتر ئەو نووسەرە بەر نەفرەتی چینی چەوساوەو پرۆلیتار ئەكەوت…. بەڕاستی سێ چوارێك لەو نووسەرانە، نە ماركسی بوون و نە خاوەنی هیچ بیروباوەڕێ، چۆنییەتی پەیوەندییان لەگەڵ ئەم یان ئەودا، بەپێی رۆژ، هێڵی بیركردنەوەیانی ئەكێشا. بەدرێژایی شۆڕشی ئەیلول و ئینجا شۆڕشی نوێ و تا راپەڕینی (1991)، چەند نووسەرێ لەوانە باجی یەك رۆژی ئازار و دەردەسەری و ئاوارەبوون و نەفیكردن و گرتن و ماڵ تاڵانكردن و دەركردن لە وەزیفە و بانگكردن بۆ ئاسایش و لێكۆڵینەوە نەبوون!
سەبارەت بەو كوردانەی لە میدیاكانی بەعسدا كاریان كردوە، شێركۆ بێكەس دەڵێت: هەموو ئەو جاش قەڵەمە كوردانەی كە لە راگەیاندنی سەدامدا كاریان ئەكرد هەر لە رۆژنامەو رادیۆو تەلەفزیۆنەوە تا ئەگاتە سەر وەرگێڕانی نامیلكەكانی دیكتاتۆر، ناسراون و بەناوی خۆیانەوە وتارو قسە پڕوپووچ و زڕاوەكانیان بڵاوئەكردەوە. بەڵام پێویستە نەوەكانی داهاتوومان ئەوە بزانن كە ئەو قەڵەمە سووكانە چ لەو رۆژگارانەدا و چ لەپێشترو چ لەدواتریشدا تا كۆتایی رژێمی بەعس لە ئێراقدا، لە ترسناكترین ساتەوەختی مێژوویی ئێمەدا، قەڵەمیان تێكەڵ بە قەڵەمی فاشیزمەكان و عەفلەقییەكان و ئەو ئەنفالچییانە كردبوو كە ئەیانویست كورد لە رەگ و ریشە دەربهێنن و ئاسەواری نەهێڵن.
بۆیە بەلای منەوە بۆ ئەو قەڵەمانە هەر ئەوەندە بەس نییە شەرمەزار بكرێن و بەس، پێویستە بەردەوام پێیانبوترێ: ئەوە پێناسەی ئێوەیە، كە وەختێ كورد جینۆساید ئەكرا ئێوە بۆ رژێمی جینۆسایدتان ئەنووسی، وەختێ هەڵەبجە كوژرا، ئێوە بۆ بكوژەكانی هەڵەبجەتان نووسی!
“هاوسۆزی بۆ فەڵەستین”
لە ساڵانی حەفتاكانی سەدەی بیستەمدا ژمارەیەك نووسەرو شاعیری كورد، لەڕێگەی بەرهەمەكانیانەوە هاوسۆزی خۆیان بۆ دۆزی فەڵەستین دەربڕیوە، لەوبارەیەوە شێركۆ دەڵێت: لە حەفتاكانی سەدەی رابردوودا، لە نیازی پاك و خاوێنی خۆمانەوە، بۆ لەسەركردنەوەی مەسەلەی رەوای میللەتی فەلەستین، سەرەڕای خوێن لەبەر رۆیشتنی جەستەی خۆمان، كەممان نەوت بۆ ئەوان، سەدان نامەی ئەدەبیمان بۆ نووسینو وەڵامێكمان نەبوو. من لەو هەڵوێستە ئینسانییانەی خۆم پەشیمان نیم. بەڵام هەموو بەپیرەوەچوون و بانگكردنو لەسەر كردنەوەیەك، وەڵامدانەوەو بەپیرەوە هاتن و باوەشگرتنەوەی بەرامبەریشی ئەوێ، كە نەبوو تۆیش ئەبێ بوەستی و لایەنی كەم قسە نەكەی. ئەگینا بەپێچەوانەوە ئەبیتە گاڵتەجاڕو پیاوێك كە لەنرخی ئازادی و قوربانییەكانی خۆیشت كەم ئەكەیتەوە. سەركردایەتی سیاسی فەڵەستینی بەهەموو باڵ و رێكخراوو بزووتنەوە جیاجیاكانییانەوە، لە ئەنجامی هەڵەی خۆیانەوە خۆشەویستی دیكتاتۆرێكی وەك سەدامیان بەدەستهێنا، بەڵام خۆشەویستی چەند ملیۆن مرۆڤی كوردیان دۆڕاند. بۆیە ناكرێ پیرۆزباییان لێنەكەم!
“ئەنفال و هەڵەبجە”
ئەنفال و هەڵەبجە رەنگدانەوەیەكی دیاری لە شیعرەكانی شێركۆدا هەیە، لەوبارەیەوە دەڵێت: منی شاعیر لە سەردەمی ئەنفال و هەڵەبجەدا نووسیومەو ژیاوم و نەمتوانیوە چاو بپۆشم و بێدەنگبم. هەندێجاریش بە دەنگی بەرز هاوارم كردوە، ئەمە بەشێك بووە لە پەیامی شیعری من. لە جومگە مەترسیدارەكانداو وەختێ چارەنووسی میللەتێك گەمەی پێكراوەو بە بڕیاری سەركردەیەك یان چەند كەسێك فڕێدراوەتە گێژەنی فەوتانەوە، نەمتوانیوە هاواری خۆم نەكەم. ئەمە جیاوازییەكی دیاری نێوان من و هەندێ لە شاعیرانی تر بووە. هەرەسی شۆڕشی ئەیلول و خۆبەدەستەوەدان بە ئێران یان بە ئێراق، منی لە رەگوڕیشەوە هەڵتەكان، بۆیە وەختێ (كۆچ) یان (داستانی هەڵۆی سوور)م نووسی، نەمتوانی بەر لە تەوژمەكانی دەروونی خۆم بگرم! گوێمنەدایە ئەوەی ئەو شیعرانە لە پاشەڕۆژی نزیك و دووردا چەندەم لەسەر ئەكەون! من بۆ سیاسەت شیعرم نەنووسیوە، بەو مانایەی حیزبییەك بیری لێئەكاتەوە، بۆ مەسەلەیەكم نووسیوە كە چارەنووسی زمان و شیعریشی پێوە بەستراوە. ناكرێ لە چاوی ساتەوەختەكانی ئەمڕۆوە تەماشای ئەو رۆژگارانە بكرێ.
هەر لەبارەی هەڵەبجەوە، نووسەر باس لەسەردانێكی خۆی بۆ مۆسكۆ لەكۆتایی هەشتاكاندا دەكات و ئەم رووداوە دەگێڕێتەوە: لە مەیدانی سوری مۆسكۆ گەنجێكی كوردی سوریا بۆی گێڕامەوە كە دوابەدوای كارەساتی هەڵەبجە، لەم مەیدانەدا كۆمەڵێ لە گەنجە كوردەكان خۆپیشاندانیان كردبوو، بەڵام پۆلیسی رووسی زۆر بەتوندی لێیدابوون و بڵاوەی پێكردبوون! شایانی باسە لەو سەردەمەدا ڕۆژنامەكانی ئەو وڵاتە و راگەیاندنی ڕەسمیی یەكێتی سۆڤییەت، نەك هەر بە وشەیەكیش ئاماژەیان بە كیمیابارانی هەڵەبجە و ئەو تاوانە گەورەیە نەكردبوو، بەڵكو دوای چەند رۆژێ سەروتاری زۆربەی زۆری ڕۆژنامە جڵەوكراوەكانی رووسیا، بە شان و باهوی سەدام حسەینی دیكتاتۆردا هەڵیاندابوو.
دوای سەردانەكەی بۆ مۆسكۆ، شێركۆ سەردانی ئەمریكا دەكات و بەراوردێك لەنێوان ئەو دوو دەوڵەتەدا دەكاتو دەڵێت: لە ڕووسیا و لە ئەمریكاش لەژێر سایەی سیستمی بەناو ئیشتراكی و لەوێش لەژێر سایەی سیستمی سەرمایەداری ئەمریكادا ئەو دیمەنانەم ئەبینی كە لەدەرەوەی تیۆری و كتێب و بانگەشە و پڕوپاگەندەی راگەیاندن و تەلەفزیۆندا، راستی و واقیعی ژیانی ئەو خەڵكە برسی و رەش و رووتانەیان تێئەگەیاندم. بەچاوی خۆم لەو پەناو پاسارانەدا، لەو ماڵە تەنەكەو زنجانەدا، جیاوازییەكانم ئەبینی. بەڕاستی (درۆكردن) بووە بە بەشێكی دانەبڕاو لە پێكهاتەكانی هەموو ئەو سیستمانە، بەخۆرهەڵات و بەخۆرئاواوە. بۆ من وەك شاعیرێ پێمخۆشە وڵاتێ ببینم جوان و ڕازاوەو لەڕووی تەكنەلۆجیا و پێشكەوتنی زانیارییەوە گەیشتۆتە ئاستێكی سەرسوڕهێنەر، بەڵام لەوە گرنگتر بۆ من ئەوەیە مرۆڤی برسی و رووت و رەجاڵ و ماڵی تەنەكەی تێدا نەبینم. بۆ من ئەوە گرنگ نییە لینین و ستالین و خرۆشۆف و گۆرباچۆف چییان وتووە! ئەوەی بەلای منەوە مەسەلەی جەوهەرییە لەمەیدانی كاردا ئەو وتانە چییانكردوە؟ تا چەند لە برسێتی و نەخۆشی و بێ ماڵی و زۆرداری و نادیموكراتی و نامرۆڤایەتییان كەمكردۆتەوە یان نەیانهێشتوون و لەناویانبردوون!
“شاخ و شیعر”
نووسەر بەم جۆرە باس لە چۆنێتی نووسینی دەقە شیعرییەكانی دەكات: من لەسەر كاغەزی سپی بێ خەت ئەنوسم. ناتوانم لەسەر كاغەزێ بنوسم خەتداربێ، چونكە وائەزانم ئەو خەتانە ڕێم لێئەگرن، لەسەر پارچە كاغەزی بچوكیش نانووسم. ئەگەر چەند دێڕێكیش بنووسم هەر ئەبێ لەسەر یەك لاپەڕە بێت. ساڵی (1988) لە سوید یەكەمین خولی فێربوونی كۆمیپوتەرم خوێند، بەڵام حەزم لێنەئەكرد. ئەگەر بەدەست خەتی خۆم نەبێ، ناتوانم هیچ بنووسم، ئەگەر بیشینووسم وا ئەزانم یەكێكی تر لەگەڵمایەو بۆم ئەنووسێ و خۆم نیم.. بۆ خۆیشم یەكێكم لەو كەسانەی شیعری خۆم لەبەر ناكەم… دەستمدایە هەر كارێك و سەرەتاییم نووسی و چوومە ناوییەوە، ئیتر نایەمە دەرەوە تا تەواوی نەكەم. هەموو شتێكی تر تەنانەت خوێندنەوەیش ئەخەمە لاوە، پەیوەندییە كۆمەڵایەتیەكانم كەم ئەكەمەوە.. من ئەگەر لەماڵەوە بنووسم، هەمیشە لەسەر مێزی نانخواردنی موبەق دائەنیشم، ئەخوێنمەوە و ئەنووسم. گرنگ ئەوەیە من قاوە و چاو جگەرەم لێنەبڕێ.
شاعیر هێندە ئاوێزانی سروشتی كوردستان بووە، دەڵێت: من لەهەر شوێنێ بم كە شاخم نەبینی وائەزانم نیوەی ژیان نابینم. سروشتێ ئەبینم نوقسانە. شاخ لانكەی شیعری منەو نهێنییەكانی زمانی من لەو دەراڵ و گەوەو كەوێڵانەدایە كە بوون و ژیانی شاخ و كێویان لەئامێزدایە. مێژوومیان لەباوەشدایە. كەلتووری منیان لەهەناودایەو حیكایەتی ئەبەدی من ئەگێڕنەوە. شاخ تەلیسمی گەورەی بوون و ئەفسانەی مانەوە و بەردەوام بوونی هەناسەكانی وشەو ژیانمە. لە پلەو بەرزو نزمی و لاپاڵ و رك و ماهییەكانی شاخدا داستانەكانی یەكەمین جاری دروستبوونی گەردوون ئەخوێنمەوە.
“ئێراق و كۆنگرەی ئۆپۆزسیۆن”
ساڵی (1990) شێركۆ بێكەس بەشداری یەكەمین كۆنگرەی ئۆپۆزسیۆنی ئێراقی لە بەیروتی پایتەختی لوبنان دەكات، لەوباریەوە دەڵێت: ئەوەی ئێمەی زۆر نیگەران كردبوو ئەو دەمارگیرییە مەزهەبی و یان ئەو عەقڵە شۆڤێنییە بوو كە لە دەم و دووی زۆربەیاندا هەستت پێئەكرد. مەگەر تاك و تەرا ئەگینا ئیتر ناوی گەلی كورد یان كوردستان لەگۆڕێدا نەبوو. كار گەیشتە ئەوەی لە دڵی خۆماندا بڵێم (هەزار رەحمەت لە كفن دز) سبەینێ ئەمانە حوكم بگرنە دەست ئەبێ چارەنووسمان چۆن بێ.
تەنها دوو مانگ دوای راپەڕینی بەهاری (1991) خەڵكی كوردستان، سەركردایەتی ئەو كاتەی كورد چوونە بەغداو لەگەڵ سەدام دەستیان بە دانوستان (مفاوەزات) كرد. لەبارەی ئەو ڕووداوەوە، شێركۆ بێكەس دەڵێت: بەلای منەوە یەكێك لە گەورەترین ئەو هەڵانەی كە سەركردایەتی سیاسی كوردی بەرەی كوردستانی كردیان، ئەوە بوو چوون سەدامیان بینیەوەو كەوتنەوە گفتوگۆ لەگەڵیدا، دیارە بارودۆخەكە بۆ كورد زۆر خراپ و نالەبار بوو، بەڵام پێویست بوو سەركردایەتی بەرەی كوردستانی خۆی رابگرێ و ئەو گەمە ترسناكە نەكات، كە تەواو پێچەوانەی ئەو بارودۆخە نێودەوڵەتییانە بوو كە دژی بوون و مانەوەی سەدام لە ئارادا بوون. ئەو پەلەپەلە و چوونەوەیە بۆ بەغدا نە كورد قازانجی لێكردو لەسەرێكی تریشەوە خۆمان خستە ناو گێژاوێكی دژ بە سیاسەتی ئەمریكا و هاوپەیمانەكانەوە. بینینەوەی سەدام دوای ئەو هەموو كارەساتانە لە دیمەنە هەرە ناخۆشەكانی ئەو میژووە بووە، ئیعتبارو متمانە دانەوە بوو بە گەورەترین دوژمنی میللەتەكەمان.
“ئێراق و ئایندەی كوردستان”
لەدرێژەی گێڕانەوەكانیدا، شاعیر دەڵێت: من خۆم ڕۆژێ لە ڕۆژان هەستمنەكردووە شتێك هەیە لەناو مندا پێی بوترێ ئێراقی، شەراكەتی راستەقینە. بەپێچەوانەوە ئەوەتەی سوپای ئێراق دروستبووە، نەخشەی ئێراق بۆ من هەر سێدارەو دارەمەیت بووە! ئەوەتەی سیستمی خوێندن و پەروەردەیان داڕشتوە بەرنامەی فاشیزمی عەرەبییان بەسەر مندا سەپاندوە. من هەرگیز خۆم بە هاووڵاتی ئێراقی نەزانیوە، چونكە بەردەوام لەسەر كوردبوونم چەوسێنراومەتەوە. ئێمە هاووڵاتی ئێراق نەبووین، ئێمە كۆیلەی ئێراقی بووین.
سەبارەت بە ئایندەی كوردستان، دەڵێت: من نازانم بۆ پاشەڕۆژ چۆن ئەبێ، بەڵام تەنها رێیەك كە رێی دیموكراسیو شارستانیی بێ، ئەوەیە: پێویستە لە راپرسییەكی گشتی سەرتاسەریداو لە كوردستانداو بە سەرپەرشتی چاودێرانی نێودەوڵەتی، چارەنووسی كورد بدرێتە دەست گەلی كوردستان خۆی، بۆ ئەوەی پاشەڕۆژی سیاسی خۆی دیاری بكات! بڕیاردان لەسەر هەر مافێك بۆ كورد ئەگەر لەڕێی راپرسییەوە نەبێت بەلای منەوە نایاسایی و نادیموكراسی و لەهەمانكاتدا گوێنەدانە بەڕای گشتی گەلی كوردستان!
“شاعیری گەورە”
زۆرجار لە كۆڕو بۆنە ئەدەبیەكاندا شێركۆ بێكەس بە پێشناوی شاعیری گەورە ناسێنراوە، لەبارەی بەكارهێنانی ئەو دەستەواژەیەوە، دەڵێت: ئەمەوێ لەدڵەوە ئەوە بڵێم من خۆم بەو شاعیرە هەر گەورەیە نازانم وەك باس ئەكرێ، زۆرجاریش ئەم وشەی (گەورەیە) لە پێشكەشكردنما بەزیاد ئەزانم و هەست ئەكەم شاعیرو هونەرمەند پێویستیان پێی نییە. ئەمجۆرە قسانەیش بەڕاستی لە كەلتووری پڕ لە مەدح و سەنای عەرەبەوە بۆ ئێمەیش ماوەتەوە، ئەگینا كەمجار لەدنیای پێشكەوتوودا ئەم (گەورەییە) دەستنیشان ئەكرێ و هەر ئەوترێ فڵانی شاعیر یان فڵانی هونەرمەندو ئەبڕێتەوە.