• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
پێنج شه‌ممه‌, تشرینی یه‌كه‌م 2, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پرسی دانپێدانانی فه‌ڵه‌ستین

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    ئەو هەقیقەتانەی دوای ڕیفراندۆم دەرکەوتن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    موسوڵمانی زایۆنیی

    با ئارامی میدیایش تاقی بکەینەوە

    جەنگی ئیرادەو بەردەوامی ئاوەدانی

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی پێنجەم

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو   

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو  

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی چوارەم

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی سێیەم

  • ئــــابووری
    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

  • چاوپێکەوتن
    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پرسی دانپێدانانی فه‌ڵه‌ستین

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    ئەو هەقیقەتانەی دوای ڕیفراندۆم دەرکەوتن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    موسوڵمانی زایۆنیی

    با ئارامی میدیایش تاقی بکەینەوە

    جەنگی ئیرادەو بەردەوامی ئاوەدانی

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی پێنجەم

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو   

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو  

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی چوارەم

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی سێیەم

  • ئــــابووری
    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

  • چاوپێکەوتن
    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی هێــزی نەرم ئەدەب و هونەر

ئه‌ده‌ب چییه‌؟

یەکەی وەرگێڕان لەلایەن یەکەی وەرگێڕان
كانونی دووه‌م 11, 2025
لە بەشی ئەدەب و هونەر
0 0
A A
ئه‌ده‌ب چییه‌؟
0
هاوبەشکردنەکان
52
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

“ماڵاوا ئه‌ی ئه‌ده‌ب”

کۆتایی سه‌رده‌می ئه‌ده‌ب نزیکه‌. ته‌مه‌نی ئه‌ده‌ب ته‌قریبه‌ن کۆتایی هاتووه‌. ئیدی کاتی گه‌یشتووه‌، واته‌ نۆره‌ی سه‌رده‌مانی دیکه‌ بۆ میدیاکانی دیکه‌ گه‌یشتووه‌. ئه‌گه‌رچی کۆتایی ته‌مه‌نی ئه‌ده‌ب نزیکه‌، به‌ڵام ئه‌ده‌ب نه‌مر و جیهانگیره‌. ئه‌ده‌ب له‌ هه‌موو گۆڕانکارییه‌ مێژوویی و ته‌کنه‌لۆژییه‌کان گیان ده‌رده‌بات. ئه‌ده‌ب تایبه‌تمه‌ندیی به‌رجه‌سته‌ی هه‌موو کولتووره‌ مرۆییه‌کان له‌ هه‌موو کات و سه‌رده‌مه‌کان و له‌ هه‌موو شوێنه‌کاندایه‌. هه‌نووکه‌ هه‌رکات تێڕامانی جیددی له‌ “ده‌وروخولی ئه‌ده‌ب” ده‌که‌ین ئه‌م دوو گریمانه‌ لێکدژه‌ ده‌بێت سێبه‌ریان له‌سه‌ر تێڕامانه‌کانمان ئاماده‌ بێت.

ئه‌م حاڵه‌ته‌ لێکدژه‌ له‌ کوێوه‌ هه‌ڵده‌خێزێت؟ ئه‌ده‌ب خاوه‌نی مێژووه‌، مه‌به‌ستی من له‌ ئه‌ده‌ب، “ئه‌ده‌ب” به‌ مانای ئه‌و وشه‌یه‌یه‌ که‌ ئێمه‌ له‌ ڕۆژئاوا، له‌ زمانه‌ جۆراوجۆره‌کانی خۆمان به‌کاری ده‌هێنین: به‌ فه‌ره‌نسی و ئینگلیزی:-(literature)؛ به‌ ئیتالی (letteratura)؛ به‌ ئیسپانی (literature)؛ به‌ ئاڵمانی (literature). به‌ هه‌مان شێوه‌ که‌ ژاک دێریدا[1] له‌ “مه‌نزڵگه‌، حیکایه‌ت و شایه‌تیدان”[2]دا ده‌ڵێت، وشه‌ی (literature) له‌ ڕیشه‌یه‌کی لاتینه‌وه‌ جوێ ده‌بێته‌وه‌. ئه‌م وشه‌یه‌ ناکرێت له‌ ڕیشه‌ و ڕه‌چه‌ڵه‌که‌ ڕۆمی-مه‌سیحی-ئه‌ورووپییه‌که‌ی جوێ کرێته‌وه‌. به‌ڵام ئه‌ده‌ب به‌ مانا نوێکه‌ی، له‌ ڕؤژئاوادا سه‌ریهه‌ڵدا و ئه‌وپه‌ڕه‌که‌ی له‌ کۆتاییه‌کانی سه‌ده‌ی هه‌ڤده‌یه‌مه‌وه‌ ده‌ستی پێکرد. هه‌ر له‌و کاته‌شدا ئه‌م وشه‌یه‌ مانای نوێی هه‌نووکه‌ی نه‌بوو. به‌پیی گه‌رهه‌نگی ئینگلیزیی ئاکسفۆرد، به‌کارهێنانی وشه‌ی(literature) به‌ مانا باوه‌که‌ی شتێکی به‌ته‌واوه‌تی نوێیه‌. پێناسه‌ی (literature) وه‌کوو پانتایه‌ک که‌ له‌ خۆگری بیره‌وه‌رییه‌کان، مێژوو، کۆمه‌ڵه‌ نامه‌، په‌یماننامه‌ زانستمه‌ندانه‌کان و هتد، له‌گه‌ڵ شیعر، شانۆنامه‌ی چاپکراو و ڕۆمان، ده‌گه‌ڕیته‌وه‌ بۆ پاش فه‌رهه‌نگی سامویۆل جانسۆن (1755). مانای سنوورداری (literature) وه‌کوو پانتایه‌ک له‌ خۆگری به‌ته‌نها شیعر و شانۆنامه‌ و ڕۆمان له‌مه‌ش نوێتره‌. پێناسه‌یه‌ک که‌ جانسۆن له‌ وشه‌ی (literature) ده‌یخاته‌ ڕوو، مانایه‌ک که‌ ئیدی له‌ دنیایه‌کی کۆندا هه‌ناسه‌ ده‌کێشێت، ئاوه‌هایه‌ “ئاشنایی له‌گه‌ڵ ئه‌ده‌ب”[3] یان کتێب؛ زانستی مرۆیی یان به‌ئه‌ده‌بانه‌؛ کولتووری ئه‌ده‌بی. نموونه‌یه‌ک که‌ له‌ کۆتاییه‌کانی ده‌یه‌ی 80ی سه‌ده‌ی نۆزده‌یه‌م له‌ فه‌رهه‌نگی ئاکسفۆرددا هاتووه‌ ئاوه‌هایه‌:  He was a man of very small literature، ته‌نها به‌پێی سێهه‌مین پێناسه‌ی فه‌رهه‌نگی ئاکسفۆرده‌ که‌ ده‌گه‌ینه‌ ئه‌م پێناسه‌یه‌:  به‌رهه‌م(کار)ی ئه‌ده‌بی به‌شێوه‌یه‌کی گشتی؛ کۆمه‌ڵه‌ نووسراوه‌یه‌ک که‌ له‌ وڵاتێکی دیاریکراو و له‌ سه‌رده‌مێکی دیاریکراو و تایبه‌تدا، یان له‌ جیهاندا به‌شێوه‌ی گشتی ده‌رده‌که‌ون. له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شدا، هه‌نووکه‌ به‌ مانایه‌کی به‌رته‌سکتر مه‌به‌ست نووسراوه‌یه‌که‌ که‌ به‌هۆی جوانیی فۆرم یان کاریگه‌ریی عاتیفیی خۆی وا ده‌خوازێت که‌ بکه‌وێته‌ به‌ر سه‌رنج و بایه‌خدانه‌وه‌.

به‌پێی فه‌رهه‌نگ ئاکسفۆرد، “سه‌رهه‌ڵدانی ئه‌م پێناسه‌یه‌ هه‌م له‌ ئینگلیز و هه‌م له‌ فه‌ره‌نسه‌ زۆر تازه‌یه”‌. مێژووی بره‌وسه‌ندنی ده‌توانین بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ ناوه‌ڕاستی سه‌ده‌ی هه‌ژده‌یه‌ن و لانیکه‌م به‌ به‌رهه‌مه‌کانی ژۆزێف و توماس وارتۆن[4](1722-1800؛ 1728-1790). ئێدمۆند گاس[5] له‌ ساڵی 1915-196 له‌ وتارێکدا به‌ناوی “پێشه‌نگه‌کانی ڕۆمانتیسیزم؛ ژۆزێف و توماس وارتۆن” ئه‌م دوو که‌سه‌ی به‌ دوو که‌سایه‌تیی ناوبردووه‌ که‌ پێناسه‌ و مانای نوێی ئه‌ده‌ب لێیانه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی گرتووه‌. ئه‌ده‌ب به‌م مانایه‌، هه‌نووکه‌ خه‌ریکه‌ ده‌گاته‌ کۆتاییه‌کانی ڕێگای خۆی: کۆمه‌ڵێک میدیای نوێ به‌ره‌به‌ره‌ جێگه‌ی کتێبه‌ چاپییه‌کان ده‌گرنه‌وه‌.

“که‌واته‌ ئه‌ده‌ب چییه‌؟”

هه‌رچه‌ند (به‌ هه‌مان شێوه‌ که‌ له‌ سه‌ره‌وه‌ ئاماژه‌م پێدا” له‌ لایه‌که‌وه‌ ڕه‌نگه‌ ته‌مه‌نه‌ی ئه‌ده‌ب گه‌یشتبێته‌ کۆتایی، ئه‌گه‌رچی سه‌رده‌می نووسینی وشه‌کان به‌ ده‌ست ڕه‌نگه‌ ئیدی کۆتایی پێ هاتبێت، یان باشتر وایه‌ بڵێین هه‌موو وشه‌کان ئێستا پیکسێل یان ڕه‌نگه‌-وردیله‌کانی سه‌ر شاشه‌ی کۆمپیوته‌رن، به‌ڵام له‌ لایه‌کی دیکه‌وه‌ ئه‌ده‌ب یان “کاری ئه‌ده‌بی” به‌ هه‌مان شێوه‌ که‌ له‌سه‌ره‌وه‌ وتم، جیهانگیر و نه‌مره‌. له‌ هه‌ر چاخێکدا، به‌کارهێنانێکی تایبه‌ت له‌ وشه‌کان، یان کۆمه‌ڵێک نیشانه‌ی دیکه‌ به‌ شێوه‌یه‌ک له‌ هه‌موو کو‌لتووره‌ مرۆییه‌کاندا هه‌بووه‌. ئه‌ده‌ب به‌ مانای یه‌که‌می واته‌ له‌ پێگه‌ی دامه‌زراوه‌یه‌کی کولتووریی ڕۆژئاواییه‌ بریتییه‌ له‌ شێوه‌یه‌کی تایبه‌ت له‌ ئه‌ده‌ب و به‌ مانای دووه‌میش ئه‌مه‌یه‌ که‌ مه‌رجداره‌ به‌ مێژوومه‌ندییه‌وه‌. که‌واته‌ ئه‌ده‌ب به‌ مانای دووه‌می بریتییه‌ له‌ توانستی گشتگیربوونی وشه‌کان یان نیشانه‌کانی دیکه‌ بۆ بوون به‌ شێوه‌ی ئه‌ده‌ب، یان به‌ شێوه‌یه‌ک که‌ بکرێت ناوی ئه‌ده‌بی له‌سه‌ر بنرێت. که‌واته‌ ده‌پرسین ئه‌ده‌ب چییه‌؟ چییه‌ ئه‌و “به‌کارهێنانه‌ تایبه‌ته‌ی وشه‌کان یان نیشانه‌کانی دیکه‌” که‌ ناوی ئه‌ده‌بی لی ده‌نێین؟ کاتێک ده‌ڵێین ئه‌م ده‌قه‌ “ئه‌ده‌ب”ه‌ یانی چی؟ ئه‌م پرسیارانه‌ به‌ ده‌یان جار خراونه‌ته‌ ڕوو. به‌راده‌یه‌ک که‌ ئیدی وا ده‌نوێنن که‌ زایه‌ڵه‌ی پرسیاریان نییه‌. هه‌مووان ده‌زانن ئه‌ده‌ب چییه‌. هه‌موو ئه‌و ڕۆمان و شیعر و شانۆنامانه‌ی که‌ کتێبخانه‌کان، میدیاکان، دامه‌زراوه‌کانی نه‌شری زانکۆ و بازرگانی، مامۆستاکان و خوێندکاران له‌ قوتابخانه‌ و زانکۆکان ده‌یخوێنن، ئه‌ده‌بن. به‌ڵام ئه‌م ڕستانه‌ یارمه‌تییه‌کی ئه‌وتۆمان نادات. به‌پێی ئه‌م ڕسته‌یه‌، ئه‌ده‌ب شتێکه‌ که‌ له‌ ژێر ناوی ئه‌ده‌بدا دیاری کراوه‌، ناوی ئه‌ده‌بیان به‌ باڵایدا بڕیوه‌. ئه‌م وته‌یه‌ له‌ لایه‌نێکه‌وه‌ دروسته‌. ئه‌ده‌ب ئه‌و شته‌یه‌ که‌ له‌ کتێبفرۆشییه‌کان له‌ ژێر ناوی “ئه‌ده‌ب”دا له‌ جێکتێبه‌کاندا چنراون، یان له‌ ژێر ناوی سه‌ردێڕه‌ لاوه‌کییه‌کان:- “به‌رهه‌مه‌ کلاسیکییه‌کان، شیعر، حیکایه‌ت، چیرۆکه‌ مه‌ته‌ڵئامێزه‌کان و..هتد.

له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا، ئه‌م بابه‌ته‌ش له‌ ئارادایه‌ که‌ کۆمه‌ڵێک تایبه‌تمه‌ندیی دیاریکراو هه‌نه‌ که‌ بوار ده‌دات به‌ هه‌موو ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ له‌ چوارچێوه‌ی كو‌لتووری ڕۆژئاواییدا ده‌ژین به‌ دڵنیاییه‌وه‌ بڵێن، “ئه‌مه‌ ڕۆمانه‌”، یان “ئه‌مه‌ شیعره‌”، یان “ئه‌مه‌ شانۆنامه‌یه‌”. لاپه‌ڕه‌کانی تایبه‌ت به‌ ناو و سه‌ردێڕی کتێب، تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی شێوازی چاپ یان فۆرماتی چاپ (بۆ نموونه‌ له‌ ئینگلیزیدا شیعر دێر به‌ دێڕ له‌ ژێری یه‌کدیدا چاپ ده‌کرێن و هه‌ر دێڕێکیش به‌ پیتی گه‌وره‌ ده‌ست پێ ده‌کات) له‌ جوێکردنه‌وه‌ی ئه‌ده‌ب له‌ فۆرمه‌کانی دیکه‌ی چاپ به‌ ڕاده‌ی تایبه‌تمه‌ندییه‌ ده‌روونییه‌کانی زمان که‌ به‌ خوێنه‌ری شاره‌زا ده‌ڵێن ئه‌و شته‌ی له‌به‌رده‌ستێتی ئه‌ده‌به‌، گرنگی و بایه‌خی هه‌یه‌. ئاماده‌یی-پێکه‌وه‌یی(Co-Presence) هه‌موو ئه‌م تایبه‌تمه‌ندیانه‌ بوار ده‌دات به‌ تێکه‌ڵاویی و لێکدانێکی تایبه‌ت له‌ وشه‌ چاپکراوه‌کان تاکوو وه‌کوو ئه‌ده‌ب بناسرێنه‌وه‌. ئاوه‌ها نووسینگه‌لێک ده‌کرێت وه‌کوو ئه‌ده‌ب به‌کار ببرێن، ئه‌وه‌ش له‌ لایه‌ن که‌سانێکه‌وه‌ که‌ شاره‌زا و پسپۆڕی ئه‌م کاره‌ بن. “به‌کارهێنانی ده‌قێک وه‌کوو ئه‌ده‌ب” واتا چی؟

ئه‌وانه‌ی وا پرۆستیان خوێندۆته‌وه‌، ئه‌و باسه‌ی که‌ له‌ سه‌ره‌تای “گه‌ڕان به‌دوای کاته‌ ونبووه‌کاندا “هاتووه‌ ده‌هێننه‌وه‌ یاد. نووسه‌ر باسی فانۆسێکی جادوویی که‌ هی پاڵه‌وانه‌که‌ی واته‌ مارسێل له‌ سه‌رده‌می منداڵیدا بووه‌، ده‌کات. ئه‌م فانۆسه‌ جادووییه‌ له‌سه‌ر دیواره‌کانی ژووره‌که‌ی مارسێل و ته‌نانه‌ت له‌سه‌ر کیلۆنی ده‌رگای ژووره‌که‌ی کۆمه‌ڵێک وێنه‌ی له‌ گولو(Golo)ی ئه‌ریمه‌نی و “ژێنێڤیو دێ برابانێ” Genevieve de Brabant ی به‌دبه‌خت و دێز دروست ده‌کرد، ڕابردووی سیلسیله‌ی مێرۆڤینجییه‌نی[6] هێناوه‌ته‌ ژووری خه‌وه‌که‌ی مارسێل. ئه‌زموونی خودی من که‌ ڕێک هاوشێوه‌ی به‌سه‌رهاتی فانۆسی جادوویی مارسێله‌، باکسێک بوو که‌ وێنه‌کانی به‌ شێوه‌ی ئێستریۆپتیکون(سینه‌مان بێ جووله‌/ stereopticon) پیشان ده‌دا که‌ به‌ ئه‌گه‌ری زۆر دروستکراوی مه‌تیڤ برادی (Matthew Brady) بوو. ئه‌م وێنانه‌ی من په‌یوه‌ندیدار بوون به‌ ڕووداوه‌کانی شه‌ڕی ناوخۆی ئه‌مریکاوه‌. کاتێک که‌ منداڵ بووم هه‌ر کاتێک ده‌چوومه‌ مه‌زرای باپیرانی دایکم له‌ ویلایه‌تی ڤیرجینیا، ده‌یانهێشت ئه‌م وێنانه‌ ببین. باوکی باواگه‌وره‌م له‌ سوپای باشوورییه‌کان بوو پێشتر. له‌و کاته‌دا ئه‌مه‌م نه‌ده‌زانی، ئه‌گه‌رچی به‌ منیان وتبوو یه‌کێک له‌ خاڵۆکانی دایکم له‌ دووه‌ه‌مین شه‌ڕی بوول ڕان (Bull Run)دا کوژراوه‌. له‌و وێنه‌ سامناک و دڕانه‌ به‌ هه‌مان ڕاده‌ که‌ ئه‌سپه‌ مردووه‌کانم له‌بیره‌، به‌ هه‌مان ڕاده‌ش ته‌رمی سه‌ربازه‌کان به‌بیرمدا دێته‌وه‌. به‌ڵام ئه‌و شته‌ی وه‌کوو فانۆسی جادوویی زۆر بۆم گرنگ بوو ئه‌و کتێبانه‌ بوو که‌ دایکم بۆی ده‌خوێندمه‌وه‌ و دواتر فێر بووم خۆم بیخوێنمه‌وه‌.

منداڵ که‌ بووم حه‌زم نه‌ده‌کرد زانم بنه‌ماڵه‌ی ڕابینسۆنی سویسی(The Swiss Family Robinson) نووسه‌ریشی هه‌یه‌. ئه‌م کتێبه‌ به‌ڕای من وه‌کوو کۆمه‌ڵێک وشه‌ ده‌هاته‌ پێش چاوان که‌ له‌ ئاسمانه‌وه‌ داهاتوون و که‌وتوونه‌ته‌ کۆشی منه‌وه‌. ئه‌و وشانه‌ بواریان ده‌دا به‌ من تاکوو شێوه‌یه‌کی جادوویی له‌ دنیا بۆ خۆم وێنا بکه‌م، پێش له‌ داهاتنی مرۆڤه‌کان و ده‌رکه‌وتنی به‌سه‌رهاته‌کانیان. وشه‌کان منیان ده‌برد بۆ ئه‌و دنیایه‌. کتێبی بنه‌ماڵه‌ی ڕابینسۆنی سیوسی شتێکی ده‌به‌خشی و چالاکی ده‌کرد که‌ سیمۆن دورینگ (Simon During) له‌ سه‌ردێڕی دووهه‌می ئه‌فسوونه‌ نوێکان(Modern Enchantments)، به‌ “هێزی کولتووریی جادووی ناڕۆحانی” ناوی ده‌برد. هه‌ڵبه‌ت من دڵنیا نیم هه‌ر به‌م ئاسانییه‌ بکرێت جادووی پیرۆز له‌ جادووی ناڕۆحانی جوێ بکرێته‌وه‌. وا ده‌هاته‌ پێش چاو جیهانێکی دیکه‌ که‌ له‌ ڕیگه‌ی خوێندنه‌وه‌ی بنه‌ماڵه‌ی ڕابینسۆنی سیوسییه‌وه‌ ده‌ستم پێی ده‌گه‌یشت بۆ بوونی خۆی پێویستی به‌ وشه‌کانی ئه‌و کتێبه‌ نه‌بوو، به‌شێوه‌یه‌کی سه‌ربه‌خۆ له‌و وشانه‌ هه‌بوو،  ئه‌مه‌ له‌ حاڵێکدا بوو که‌ ئه‌م وشانه‌ تاقانه‌ ده‌رگای من به‌ره‌و ڕووی ئه‌و واقیعه‌ مه‌جازییه‌ بوو. هه‌نووکه‌ ده‌توانم بڵێم، بێگومان ئه‌م ده‌رگایه‌ به‌ یارمه‌تیی کۆمه‌ڵێک فیگه‌ر و ته‌کنیکی ڕه‌وانبێژانه‌ و به‌لاغیی جۆراوجۆر ئه‌و واقیعه‌ی دروست کردبوو. ئه‌م ده‌رگایه‌ هێنده‌ش ڕوون و بێ ڕه‌نگ نه‌بوو. به‌ڵام به‌خته‌وه‌رانه‌ من ئاگام له‌مه‌ نه‌بوو. من له‌ کڵاوڕۆژنه‌ی وشه‌کانه‌وه‌ شتێکم ده‌دیت که‌ له‌ سه‌رووی وشه‌کان بوو و سه‌ربه‌خۆ بوو له‌ وشه‌کان، له‌ حاڵێکدا من به‌ خوێندنه‌وه‌ی هه‌مان ئه‌و وشانه‌ بوو که‌ سه‌فه‌رم بۆ سه‌رووی وشه‌کان ده‌کرد. بێزار ده‌بووم له‌وه‌ی که‌ که‌سێک بڵێت ناوێک که‌ له‌ لاپه‌ڕه‌ی سه‌ره‌تای کتێبه‌که‌دا هاتوو ناوی ئه‌و “نووسه‌ره‌” یه‌ که‌ هه‌موو ئه‌م شتانه‌ خۆی دایهێناون.

ئه‌مه‌ی که‌ ژماره‌یه‌کی زۆر له‌ مرۆڤه‌کان ئه‌م ئه‌زموونه‌ی منیان تێپه‌ڕاندووه‌ یان نا؛ ئاگادار نیم؛ به‌ڵام دانی پێدا ده‌نێم که‌ بۆ زانینی په‌رۆش و به‌خرۆشم. ئه‌گه‌ر بڵێم ئه‌م دێڕانه‌ی که‌ ده‌ینووسم هه‌موو بۆ ڕوونکردنه‌وه‌ی ئه‌م ئه‌زموونه‌ بوو زێده‌ڕۆییم نه‌کردووه‌. ئایا ئه‌و ئه‌زموونه‌ ته‌نها به‌هۆی دڵسافییه‌کی منداڵانه‌ بوو یان نا، واقیعی بابه‌ته‌که‌ ئه‌مه‌یه‌ که‌ من، ئه‌گه‌رچی به‌ شێوه‌یه‌کی منداڵانه‌، به‌ڵام به‌ نیسبه‌ت شتێکه‌وه‌ خرۆشاوانه‌ ده‌جووڵامه‌وه‌ که‌ بن و بناوانی ئه‌ده‌به‌؟ ئێستا گه‌وره‌تر و ئاقڵتر بووم. ده‌زانم بنه‌ماڵه‌ی ڕابینسۆنی سیوسی له‌ لایه‌ن نووسه‌رێکه‌وه‌ به‌ ناوی یوهان ده‌یڤید وایس (Johan David wyss)(1743-1818) به‌ زمانی ئاڵمانی نووسراوه‌ و من وه‌رگێڕانه‌ ئینگلیزییه‌که‌یم خوێندۆته‌وه‌. به‌ هه‌موو ئه‌مانه‌شه‌وه‌ باوه‌ڕم وایه‌ ئه‌زموونی منداڵیی من جێگه‌ی بڕوا و متمانه‌یه‌. له‌م ئه‌زموونه‌ ده‌کرێت وه‌کوو سه‌ره‌داوێک بۆ وه‌ڵامدانه‌وه‌ به‌م پرسیاره‌ که‌ “ئه‌ده‌ب چییه‌؟” که‌ڵک وه‌ربگیرێت.

سه‌رچاوه‌: پیرامون ادبیات/جی.هیلیس میلر؛ ترجمه‌ی علی اصغر بهرامی. تهران: نشر نی، 1384.

[1] -Jacques Derrida

[2] -Demeure: Fiction and Testimony

[3] -وشه‌ی ئه‌ده‌ب هاوتای letters هاتووه‌ که‌ له‌ بنه‌مدا واته‌ پیت یان پیته‌ چاپکراوه‌کان(و).

[4] -Joseph and Thomas Wharton

[5] -Edmund Gosse

[6] -سیلسیله‌ی مێرۆڤینجییه‌ن Merovingian ناوی بنه‌ماڵه‌یه‌کی پاشایه‌تی بووکه‌ له‌ 500 تا 751ی زاینی به‌سه‌ر گال و ئاڵماندا حوکمڕانی ده‌کرد.

 

نووسین؛ جۆزێف هیلیس میلێر

وه‌رگێڕان؛ سپێده‌ ساڵحی

پۆستی پێشوو

کورتەیەک لەسەر جۆرج زیمێل

پۆستی داهاتوو

کفرى لەدیدى گەڕیدە و کوردناسەکانەوە

یەکەی وەرگێڕان

یەکەی وەرگێڕان

پەیوەندیداری بابەتەکان

هێرمینۆتیک؛ ڕامانێک لە تیۆریی ڕاڤەکردن
ئەدەب و هونەر

هێرمینۆتیک؛ ڕامانێک لە تیۆریی ڕاڤەکردن

ئه‌یلول 14, 2025
95
ڕۆمانی شیرین و فەرهاد نوسخەی ململانێ
ئەدەب و هونەر

ڕۆمانی شیرین و فەرهاد نوسخەی ململانێ

ئه‌یلول 14, 2025
69
كۆمه‌ڵناسی هونەر
ئەدەب و هونەر

كۆمه‌ڵناسی هونەر

ئه‌یلول 1, 2025
43

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

كانونی دووه‌م 2025
د س W پ ه ش ی
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031  
« کانونی یەکەم   شوبات »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە