• English
  • چونه‌ ژووره‌وه‌
هه‌ینی, تشرینی یه‌كه‌م 3, 2025
Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
English
کوردی
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پرسی دانپێدانانی فه‌ڵه‌ستین

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    ئەو هەقیقەتانەی دوای ڕیفراندۆم دەرکەوتن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    موسوڵمانی زایۆنیی

    با ئارامی میدیایش تاقی بکەینەوە

    جەنگی ئیرادەو بەردەوامی ئاوەدانی

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی پێنجەم

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو   

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو  

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی چوارەم

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی سێیەم

  • ئــــابووری
    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

  • چاوپێکەوتن
    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 78

    دەرچوون لە ئێراق: بەشی 118

    جیهان و جەمسەرگیریی

    ماناو ڕەهەندەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

    سیستەمی هیچوپووچی

    ئاونگ و ئاورنگ

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    ڕێکەوتنی نەوت و کۆتایی گەمارۆی ئابووری

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    بۆچی ناتانیاهو داوای کاراکردنەوەی “سناپباک” ی کردەوە؟

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پرسی دانپێدانانی فه‌ڵه‌ستین

    سەردانەکەی مەسرور بارزانی و گووتەکانی جۆو بایدن

    ئەو هەقیقەتانەی دوای ڕیفراندۆم دەرکەوتن

    ئایندەی کورد لە سوریا

    ئایندەی کورد لە سوریا

    پارادۆکسی خوێندنەوە و نووسین لە نێوان نووسەری مرۆڤدۆست و نووسەری بکوژ

    موسوڵمانی زایۆنیی

    با ئارامی میدیایش تاقی بکەینەوە

    جەنگی ئیرادەو بەردەوامی ئاوەدانی

  • شــیکار
    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی پێنجەم

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو   

    ساڵێک بەبێ نەسروڵڵا؛ ئەو پیاوەی باوەڕی بە ئەفسانەی خۆی هەبوو  

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    لە کۆمێنتەوە بۆ قەیرانی متمانە؛  شێوازەکانی دزەکردنی سایبری ئێران لەنێو کۆمەڵگەی کوردستان

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    فشارەکانی ئەمریکا و ئێران لە بارەی حەشدی شەعبی، داهاتووی سیاسی ئێراق بەرەو کوێ دەبەن؟

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی چوارەم

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    هێزی تیژ لە کایەیی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    سیاسەتی ڕۆژئاوا بەرامبەر بە کورد بە بەردەوامی نەرێنی بووە

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    چیپی مێشکی Neuralink چییە و چۆن کار دەکات؟

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    پێشهاتە سیاسییەکانی فەرەنسا دوای دەستلەکار کێشانەی سەرۆک وەزیران

    1111

    ڕێبه‌رێك بۆ چاودێرانی هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان: بەشی سێیەم

  • ئــــابووری
    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    وەبەرهێنانەکانی کۆریای باشوور لە ژێرخانی کوردستان

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    دابەشكردنی بەرپرسیاریەتییە داراییەكان لە سیستەمی فیدڕاڵیدا؛ ئێراق بە نموونە

    چین دوای ساڵی 2025

    چین دوای ساڵی 2025

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بانک و نەوت و دابڕان؛ کلیلەکانی واشنتۆن بۆ لابردنی قوفڵی ئێرانی لە به‌غداد

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    بێلا و ئایینی تۆکۆگاوا

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    نه‌وت؛ زانست و بازاڕی کۆلۆنیالیستی

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    دیپ-سیک لە ململانێیەكی قووڵی تەكنەلۆژییدا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    تەکنۆلۆجیای کەش و هەوا

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    ڕاڤەى ئابووریی بۆ پرۆسەی داگیرکارى ڕاستەوخۆ

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

    میتۆدی چەندێتی و چۆنێتی لە نووسینی توێژینەوەی زانستیدا

  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

    کوردەکانی خوراسان   

    کوردەکانی خوراسان  

    میتانییه‌كان

    میتانییه‌كان

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    چیرۆکی دۆڕاوەکان و براوەکانی مێژوو

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی دووه‌م و کۆتایی

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    ڕۆژئاوای كوردستان له‌  نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا: به‌شی یه‌كه‌م

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    چارەنووسى کورد لە گەمەى نێودەوڵەتیدا

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    پەیوەندی کورد و سیستەمی میرنشینی؛ ڕۆڵ و کاریگەرییه‌كه‌ی  

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    “حاجی قادری کۆیی” نیشتیمانێک لە تاراوگە

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

    ئاڵنگارییەکانى بەردەم بیرى نەتەوەیی کوردی لە هەرێمى کوردستان

  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    تێگەیشتن لە دەسەڵاتی سیاسی؛ ڕەگ و ڕیشەی نەریتی  و تەحەددای هاوچەرخ

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    خۆڕاگریی نیشتمانی

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    ئایدۆلۆژیا شەڕخوازەکان

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    لێکەوتە خێزانیەکانی هەمواری یاسای باری کەسێتی

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    تیرۆر و تاوانە ڕێکخراوییەکان و كاریگەریان لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی وڵاتان

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    كامیان لەپێشترە، مافەکانی مرۆڤ یان ڕێکكەوتنامە یاساییەکان؟

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    ئادا لۆڤلێس؛ یه‌كه‌مین پڕۆگرامه‌ری كۆمپیوته‌ر

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    كاریگه‌رییه‌ نه‌رێنییه‌كانی سۆشیال میدیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    ده‌سه‌ڵاتى سیاسى

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

    مادە ھۆشبەرەکان مەترسییە گەورەکەی کۆمەڵگا

  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    وێنەی شاری سلێمانی لە نووسینەکانی گەڕیدە و ووڵاتناسە بیانییەکاندا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    زمانی کوردیی سۆرانی؛ لەگەڵ خوێندنەوەی بژاردەدا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    کوردستان لە نووسراوی گەڕیدە و نوێنەرانی ئینگلیز لە سەدەی ١٩ دا

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    ئەلێکساندر دۆگین و گرنگی نەتەوە

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    هەرێمی کوردستان و ژیانکردن لەناو تیۆری جەنگی داڕوخاندنی یوری بێزمینوڤ

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی دووەم و کۆتایی

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    یاداشت لەسەر کوردستانی ناوەڕاست: به‌شی یه‌ك

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    سەرنجەکانی عەقید کارتسۆڤ؛ ناوەندی سوپای قەیسەر لە قەوقاز

    باکووری ئێراق

    باکووری ئێراق

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

    هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ چاویلکه‌ی ئێرانییه‌کاندا

  • چاوپێکەوتن
    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤاڵنتین ڕاسپۆتین

    ڤێرجینیا وۆڵف

    ڤێرجینیا وۆڵف

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    لەبارەی هزری ناتووندوتیژییەوە

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    ئەنتۆن چیخۆڤ لە یاداشتەکانی نووسەری ڕووس “ئیڤان بۆنین”

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    سارا ئەحمەدزادە؛ ئەبێ هەموومان دەست لەنێو دەست بۆ گەشانەوەی زمانی دایک هەوڵ بدەین

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    خۆسییە ساریا؛ نه‌ من و نه‌ هیچ شاعیرێکی دیکەش نازانین شیعر چییه‌

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    شایستەیی، کردارگەرایی و ڕاستگۆیی ڕازی پێشکەوتنن

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئێدوارد گالیانۆ؛ جیهانی ئەمڕۆ وەکوو کەسێکی کوێرە لە ناوه‌ڕاستی ئاگر دا

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

    ئەنعام کچە چی؛ هەر دەڵێی ئێراق بەر نەفرەت کەوتووە

Chawy Kurd
بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
سەرەکی نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

كورد له‌نێوان مافخوازی و شوناسخوازیدا

عەبدوڵڵا رەسولی لەلایەن عەبدوڵڵا رەسولی
شوبات 20, 2023
لە بەشی نەتەوە و دەوڵەتـســـازی
0 0
A A
كورد له‌نێوان مافخوازی و شوناسخوازیدا
0
هاوبەشکردنەکان
8
بینینەکان
هاوبەشکردن لە فەیسبووکهاوبەشکردن لە تویتەر
0 0
A A

پێشه‌كی:

 دوای ئه‌وه‌ی خاكی كوردستان به‌سه‌ر چوار وڵاتدا دابه‌شكرا و له‌ هه‌موو وڵاتان، مافی ته‌واوی خۆی بۆ ده‌سته‌به‌ر نه‌كرا، ئه‌وا نه‌ته‌وه‌ی كورد له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و نادادپه‌روه‌رییه‌دا كه‌ له‌ ئاستی ئه‌نجام درابوو، ده‌ستی دایه‌ شۆڕش و چه‌ندین جووڵه‌ی سیاسی و نیزامی له‌ سه‌ده‌ی پێشوو ده‌ست پێكرد و له‌ ئێستاشدا كه‌ له‌ سه‌ده‌ی بیست و یه‌ك داین، هێشتا  بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازیی كورد به‌رده‌وامه‌.

 به‌رده‌وامی ئه‌م شۆڕشه‌ بۆ ده‌سته‌به‌ركردنی ڕزگاریی نه‌ته‌وه‌ی كورد، هه‌میشه‌ سه‌رچاوه‌ی له‌ خواستی نه‌ته‌وه‌ی كورد بۆ ده‌سته‌به‌ركردنی ئازادی و مافی ڕاسته‌قینه‌ی خۆی وه‌رگرتووه‌، بۆیه‌ هه‌تا گه‌یشتن به‌و ئامانجانه‌ش ئه‌م شۆڕش و ڕابوونانه‌ به‌ شێواز و فۆرمی جیاواز و له‌ كات و ساتی جیاوازدا به‌رده‌وام ده‌بێت و خۆی به‌ده‌رده‌خات.

  بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازیی كورد هه‌میشه‌ فره‌ڕه‌هه‌ند و فره‌ ئه‌ده‌بیاتی سیاسی بووه‌، به‌ڵام له‌ سه‌ره‌وه‌ی هه‌موو ئه‌م فره‌ڕه‌هه‌ندییه‌ دیسان گه‌وهه‌ری هاوبه‌ش له‌نێوان هه‌موو  بزوتنه‌وه‌ و لایه‌نه‌ سیاسییه‌كانی كورددا هه‌بووه‌.  به‌ ڕای ئێمه‌ ئه‌م گه‌وهه‌ره‌ هاوبه‌شه‌ شوناسخوازی  نه‌ته‌وه‌ی كورد له‌ چوارچێوه‌ی ڕه‌وت و بزوتنه‌وه‌ سیاسییه‌كانیدا بووه‌. له‌لایه‌كی دیكه‌وه‌ له‌و باوه‌ڕه‌داین ئه‌وه‌ی ئێمه‌ لێره‌دا به‌ شوناسخوازی  ناومان هێنا جیاوازه‌ له‌ مافخوازی و  جه‌ختیش له‌ سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌ كه‌ مافخوازی كورد به‌شێكه‌ له‌ بزوتنه‌وه‌ی شوناسخوازی ئه‌و.

 ئه‌وه‌ش لێره‌ ده‌مانه‌وێت ڕوونی بكه‌ینه‌وه‌ جیاوازیی نێوان دوو چه‌مكی مافخوازی و شوناسخوازی و په‌یوه‌ندی ئه‌و دوو چه‌مكه‌ و به‌ستنه‌وه‌یان به‌ بزوتنه‌وه‌ی كورد و هه‌روه‌ها ڕوونكردنه‌وه‌ی ئه‌و بابه‌ته‌ كه‌ بۆچی بزوتنه‌وه‌ی كورد، بزوتنه‌وه‌یه‌كی شوناسخوازه‌.

  مافخوازی:

 هه‌موو  تاكه‌كان له‌نێو كۆمه‌ڵدا خاوه‌نی هه‌ندێ مافن، كه‌ ده‌كرێ بڵێن به‌ هۆی بوونی سروشتی ئه‌وان ئه‌وا  بوونه‌ته‌ خاوه‌نی مافه‌ سروشتییه‌كانیان. ئه‌م ئه‌سڵه‌ش له‌باره‌ی هه‌موو نه‌ته‌وه‌ و گرووپێكی ئێتنكییه‌وه‌ به‌ڕاست ده‌گه‌ڕێت. به‌و مانایه‌ كه‌ نه‌ته‌وه‌ و گرووپی ئێتنیكی به‌ هۆی بوونی سروشتی خۆی له‌نێو جیهاندا، ئه‌وا خاوه‌نی هه‌ندێ مافی سروشتییه‌، كه‌ ده‌بێ سوودیان لێ وه‌ربگرێت.  بۆ نمونه‌ به‌كارهێنان و پاراستنی زمان یه‌كێك له‌و مافه‌ سروشتیانه‌ كه‌ نابێت هیچ نه‌ته‌وه‌یه‌ك لێ بێبه‌ش بكرێت. ئه‌مه‌ش بووه‌ته‌ هۆی ئه‌وه‌ی ئاڕاسته‌ی جیاواز بۆ ده‌سته‌به‌ركردن و وه‌ڵامدانه‌وه‌ به‌ مافه‌ سروشتییه‌كان بێته‌ ئاراوه‌. هه‌وڵدان بۆ چونیه‌تی وه‌ڵامدانه‌وه‌ به‌ مافه‌ سروشتییه‌كان  بووه‌ته‌ هۆی ئه‌وه‌ی دوو ئاڕاسته‌ی جیاواز بێته‌ ئاڕاوه‌. یه‌كه‌م ئاڕاسته‌ باسی ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌  نابێت مافی گرووپ و نه‌ته‌وه‌ جیاوازه‌كان له‌به‌رچاو بگیرێت و ده‌بێ مافی ئه‌وانه‌ له‌به‌ر چاو بگیرێت كه‌ له‌ فه‌زایه‌كی سیاسی به‌ ناوی وڵاتدا پێكه‌وه‌ ده‌ژین. خودی ئه‌م بۆچوونه‌ دوو ده‌سته‌یی لێكه‌وتۆته‌وه‌ یه‌كه‌م ده‌سته‌  له‌و باوه‌ڕه‌دان كه‌ نابێ كلتور و زمان و  ئایین  و هتدی گرووپێك به‌ سه‌ر گرووپێكی دیكه‌دا فه‌رز بكرێت و پێویسته‌ هه‌موو تاكه‌كان له‌ ئاستی یاسادا یه‌كسان بن.  زۆربه‌ی زانایانێك كه‌ كاریان له‌سه‌ر ئه‌م بۆچوونه‌ كردووه‌  ئه‌ویان له‌ ژێر بوونی مافی هاوڵاتیبووندا پێناسه‌ كردووه‌، به‌و مانایه‌ كه‌ هه‌مووان له‌ ئاست ده‌ستوور و یاسادا یه‌كسانن و  ده‌سه‌ڵاتی سیاسی به‌ بێ له‌به‌رچاوگرتنی جیاوازییه‌كان و به‌پێی ده‌ستوور  كاركردی خۆیان ده‌بێت و هه‌مووان ده‌توانن به‌پێی توانایی  بگه‌نه‌ ئه‌و پله‌ و پێگانه‌.

  ده‌سته‌ی دووه‌میش كه‌ زۆرتر فاشیست و پانه‌كان باوه‌ڕیان پێیه‌تی، له‌و باوه‌ڕه‌دان، ده‌بێ له‌ فه‌زایه‌كی سیاسی كلتور و ئایین و زمانی نه‌ته‌وه‌ یا ئێتنیكێك زاڵ بێت و ئه‌وانیتر  له‌نێو خۆیدا بتووێنێته‌وه‌.  له‌ڕاستیدا ئه‌م بۆچوونه‌ به‌رده‌وام په‌نا ده‌باته‌ به‌ر هه‌موو شتێك وه‌كو ناوچه‌ی كلتوری و یا ناوچه‌ی شارستانی یا مێژووی كۆن و ساخته‌ و هه‌وڵ ده‌دات به‌رده‌وام بوونی ئه‌ویتر بسرێته‌وه‌ و خۆی  به‌ بوونه‌ گه‌وره‌كه‌ ساخته‌كه‌یه‌وه‌ زاڵ بكات. ئه‌م نمونه‌ش له‌ فاشیزمی توركی  و پان ئێرانیستی به‌ هه‌موو فۆرم و شێوازه‌ ناسیۆنالیستی و ئایینیه‌كانی و پان عه‌ره‌بیزمه‌وه‌ به‌ ڕوونی دیاره‌.

 ئاڕاسته‌ی دووه‌م هه‌وڵ  بۆ ئه‌وه‌ ده‌دات كه‌ دوو بابه‌ت و چه‌مك له‌ یه‌كتر جیا بكاته‌وه‌، یه‌كه‌م مافی نه‌ته‌وه‌یی و ئێتنیكی و كلتوری و دووه‌م بوونی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی له‌ وڵاتێكدا. ئه‌م ئاڕاسته‌ كه‌ زۆرتر  فیدراڵیسته‌كان پشتیوانی لێ ده‌كه‌ن،  هه‌وڵ  و چاره‌سه‌رێكه‌ بۆ نه‌سڕێنه‌وه‌ی ئه‌ویتر و مانه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی له‌و فه‌زا سیاسییه‌دا، كه‌ چه‌ندین  نه‌ته‌وه‌ پێكه‌وه‌ ده‌ژین. ئه‌كری بڵێن له‌بواری فه‌لسه‌فییه‌وه‌ لیبراڵه‌كان ئه‌و كه‌سانه‌ن كه‌ به‌ هۆی باوه‌ڕبوونیان به‌ مافی تاك و ئازادی تاك  بناغه‌ی فكری ئه‌م ئاراسته‌ پێك دێنن.

 شوناسخوازی:

 شوناسخوازی، ئه‌و ڕه‌وت و بزوتنه‌وه‌ و ئاڕاسته‌ فكریانه‌یه‌، كه‌ هه‌وڵ ده‌دات “من” له‌  ” ئه‌ویتر” جیا بكاته‌وه‌. بۆیه‌ هه‌موو ئه‌و ئاڕاسته‌ فكریانه‌، كه‌ له‌ هه‌وڵ دان بیسه‌لمێنن “من” جیاوازم له‌ ” ئه‌و”، ئه‌وا هه‌وڵێكه‌ بۆ ده‌سته‌به‌ركردنی شوناس بۆ “من” و ئه‌ویش.

 شوناس  له‌ ئاستی تاك و گرووپ و پیشه‌ و نه‌ته‌وه‌ و وڵاتی سیاسیدا مانا و فۆرمی تایبه‌ت به‌ خۆی هه‌یه‌. به‌هه‌مان شێوه‌ كه‌ “من”  له‌ ڕۆژێكی دیاریكراو له‌ دایكبووم و خاوه‌نی هه‌ندێ تایبه‌تمه‌ندی فیزیایی و فكری تایبه‌تم و هیچ كه‌سێك نییه‌ خاوه‌نی ئه‌وان بێت، ئه‌وا من ده‌بمه‌ خاوه‌نی شوناسێك كه‌ ئه‌ویتر نیه‌تی و ئه‌ویش خاوه‌نی شوناسێكه‌ كه‌ من نیمه‌.

 ئه‌مه‌ش له‌ ئاستی نه‌ته‌وه‌ به‌ڕاست ده‌گه‌ڕێت. نه‌ته‌وه‌كان له‌به‌ر بوونی مێژوو و  كلتور و زمان و ئایین و چۆنیه‌تی گه‌شه‌كردنی ئابووری و كۆمه‌ڵایه‌تی خۆیانه‌ كه‌ ده‌بنه‌ خاوه‌نی شوناس و له‌ ئه‌وانیتر جیا ده‌بنه‌وه‌.  ئه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌ك هه‌یه‌تی نه‌ته‌وه‌یه‌كی دیكه‌ نیه‌تی.  بۆ نموونه‌ له‌ كاتێكدا  به‌ پێی مێژووه‌ نووسراوه‌كانی ئێران، حكومه‌تی ئێران خۆی كۆیله‌دار بووه‌، به‌ڵام كۆیله‌دار وه‌كو  شوێنه‌كانی دیكه‌ نه‌بووه‌، به‌و مانایه‌ كه‌ سیسته‌می سیاسی و حكومه‌ت كۆیله‌دار بووه‌ نه‌ك  كۆیله‌دار وه‌ك چینێك، له‌ كوردستانیش كۆیله‌داریی به‌ هیچ شێوازێكی بوونی نه‌بووه‌. ئه‌مه‌ جیاوازییه‌كی مێژووییه‌. له‌ ئێستاشدا بوونی ئایینی كوردی  وه‌ك ئیزیدی و كاكه‌یی و نه‌بوونی ئه‌م ئایینه‌ له‌ نێو نه‌ته‌وه‌كانی ده‌وروبه‌ر ئه‌وا جیاوازیی دروست ده‌كات و له‌ ئاستی خۆیشی شوناسی تایبه‌ت ده‌خوڵقێنێت.

 باوه‌ڕبوون به‌ جیاوازیی  ئێتنیكه‌كان، باوه‌ڕبوون به‌ جیاوازیی كلتوری و باوه‌ڕ به‌ سروشتی بوونی كۆی ئه‌و جیاوازیانه‌ ئه‌وا مافێك دروست ده‌كات، كه‌  جیاوازییه‌كی جیدی له‌ نێوان “من” و ” ئه‌و” بوونی هه‌یه‌. بۆ نمونه‌ جیاوازییه‌كی جیدی له‌ نێوان من و فارس و عه‌ره‌ب و تورك بوونی هه‌یه‌. ئه‌م جیاوازییه‌ش پێویستی به‌ وه‌ڵامدانه‌وه‌ و دان پێدانان و پێناسه‌كردن هه‌یه‌.

  قه‌ت ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ نییه‌، من خاوه‌نی شوناسێك بم و له‌ ئاستێكی دیكه‌دا (جیا له‌ شوناسی سیاسی به‌ مانای ده‌وڵه‌تێك به‌ تێ بینییه‌وه‌) له‌گه‌ڵ ئه‌ویتر  شوناسێكی هاوبه‌شم هه‌بێ. بۆ نموونه‌ و به‌پێی  هه‌ندێ بۆچوونی مێژوویی  قه‌ت ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ نییه‌ ” من” كورد بم و كوردستانی و له‌ ئاستێكیتر “ئێرانی و ئێرانی بم” ” ئێراقی و ئێراقی بم” (هه‌ڵبه‌ت  مه‌به‌ست له‌م باسه‌ ئه‌و كاته‌یه‌، كه‌  شوناسی سیاسی و شوناسی نه‌ته‌وه‌ی ده‌كرێنه‌ یه‌ك شت).

  لێره‌ ده‌مه‌وێ به‌ نموونه‌ هێنانه‌وه‌ شتێك ڕوون بكه‌مه‌وه‌. كاتێك ده‌بینین له‌ ئێراندا شوناسی سیاسی و شوناسی نه‌ته‌وه‌یی كراوه‌ته‌ یه‌كێك و هیچ جیاوازییه‌كی قبوڵ نییه‌ و هه‌موو شته‌كان به‌ سڕێنه‌وه‌ی ئه‌و شوناسه‌ ده‌بیندرێت كه‌ ئه‌و بۆ خۆی پێناسه‌ی كردووه‌ (ئه‌مه‌ش له‌ باره‌ی شوناسی تورك بوونیشه‌وه‌  كه‌ له‌ توركیا پێناسه‌ كراوه‌ دروسته‌) ئه‌وا  ناكرێ منی كورد كه‌ ده‌ڵێم كوردم و خاوه‌نی  شوناسی و جیاوازیی تایبه‌ت به‌ خۆمم ، هاوكات ئێرانیش بم.

 ڕه‌نگه‌ لای هه‌ندێ كه‌س ئه‌مه‌ پرسیار بێت، كه‌ چلۆن ده‌كرێ ئێمه‌ دژی ئه‌و مێژووه‌ هاوبه‌شه‌ بین كه‌ له‌گه‌ڵ ئێران  هه‌مانه‌. ئه‌مه‌ به‌ مانای ئه‌وه‌یه‌ ئێمه‌ دژی مێژووی كۆن و هاوبه‌شین، به‌ڵكوو به‌و مانایه‌یه‌ كه‌ شوناسێك كه‌ بۆ دروستكردنی ده‌وڵه‌ت نه‌ته‌وه‌ و باڵاده‌ستی  و سڕینه‌وه‌ و ڕه‌تكردنه‌وه‌ پێناسه‌كراوه‌ قبووڵ نییه‌. ئه‌گه‌ر جیاوازیی و شوناسی ئێمه‌ قبوڵ بكرێت وه‌كو ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ و پێگه‌ی من و ئه‌ویتر ڕوون بێته‌وه‌ ئه‌وا ده‌توانین بڵێن شوناسی  نه‌ته‌وه‌یی و شوناسی سیاسی له‌ یه‌كتر جیاكراونه‌ته‌وه‌.

 په‌یوه‌ندی مافخوازی و شوناسخوازی  و لایه‌نێك كه‌ به‌ هه‌ڵه‌ لێ تێگه‌یشتووین:

پێشتر باسی ئه‌وه‌مان كرد، كه‌ یه‌كێك له‌ وه‌ڵامه‌كان به‌ مافخوازی مافی هاووڵاتیبوون یا به‌ مانایه‌كی دیكه‌ ناسیۆنالیزمی مه‌ده‌نییه‌ و به‌ كورتی باسمان كرد كاركردی ناسیۆنالیزمی مه‌ده‌نی به‌ چ شێوه‌یه‌كه‌ و لێره‌ش ده‌ڵێن نمونه‌ی زه‌قی ئه‌و جۆره‌ ناسیۆنالیزم و مافخوازییه‌ كه‌نه‌دا و ئه‌مریكا و ئۆسترالیایه‌.

 بنیاتی ئه‌م جۆره‌ له‌ ماف پێدانه‌ له‌ سه‌ر شێوازیی هاووڵاتیبوون پشتی به‌ بۆچوون و فه‌لسه‌فه‌ی هاووڵاتی به‌ستووه‌. به‌و مانایه‌ كه‌ هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ فه‌زایه‌كی سیاسی دیاریكراو له‌ ناو وڵاتێكدا ده‌ژین به‌ هاووڵاتی دێنه‌ ئه‌ژمار و هه‌موویان خاوه‌نی مافی یه‌كسانن. ئه‌م جۆره‌ بۆچوونه‌ ته‌نها ڕوانگه‌ی بوون له‌ فه‌زای سیاسی و جوگرافیایی له‌به‌رچاو گرتووه‌ و  جیاوازییه‌كانی دیكه‌ی له‌به‌رچاو نه‌گرتووه‌. هه‌روه‌ها كه‌ ده‌بێنین له‌به‌رچاونه‌گرتنی جیاوازییه‌كانی دیكه‌ هه‌تا ئاستی داواكردنی سه‌ربه‌خۆیی بۆ كه‌بێك له‌ كه‌نه‌دا ڕۆشته‌ پێش. بۆیه‌ پێویسته‌ ئه‌وه‌ بزانین كه‌ هاووڵاتیبوون به‌ مانایه‌ك كه‌ له‌سه‌ره‌وه‌ باسمان كرد ئه‌وا ته‌نها له‌به‌رچاوگرتنی  لایه‌نی گشتی هاوبه‌شه‌ و هه‌موو جیاوازییه‌كانی دیكه‌ پشت گوێ ده‌خات. (هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێ كاتیش هه‌وڵ بۆ مانه‌وه‌ و پاراستنی جیاوازییه‌ كلتورییه‌كان ده‌درێت).

 له‌و وڵاتانه‌ی كه‌ له‌ چه‌ندین نه‌ته‌وه‌ پێكهاتوون و  نه‌ هه‌وڵه‌كانی سڕینه‌وه‌ سه‌ركه‌وتوون و نه‌ بزوتنه‌وه‌ سیاسییه‌كان بۆ ده‌سته‌به‌ركردنی مافی نه‌ته‌وه‌یه‌ك سه‌ركه‌وتوو نه‌بوون، قه‌ت ناسیۆنالیزمی مه‌ده‌نی و هاووڵاتیبوون ناتوانن وه‌ڵامده‌ر بن. یه‌كه‌م له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ تینویه‌تی شوناسخوازی له‌ئاستێك دایه‌، كه‌ بۆ نه‌ته‌وه‌ی بنده‌ست  هاووڵاتیبوون وه‌ڵامده‌ر نابیت  و  نه‌ته‌وه‌ی باڵاده‌ستیش ناتوانێت دابه‌زێته‌ ئاستێكی یه‌كسان. بۆیه‌ هه‌وڵدان بۆ ئه‌وه‌ی مافی نه‌ته‌وه‌یه‌ك له‌ ئاستی مافخوازی    هاووڵاتیبوون ده‌سته‌به‌ر بكرێت، ئه‌نجامی كۆتاییه‌كه‌ی شكست ده‌بێت.

 له‌لایه‌كی دیكه‌وه‌ وه‌ڵامدانه‌وه‌ به‌ هه‌موو مافێك  و ده‌سته‌به‌ركردنی هه‌موو مافه‌كان یه‌كسان نییه‌ به‌  شوناس. بۆ نموونه‌ ئه‌گه‌ر توركیا  یا ئێران  ته‌نانه‌ت  فۆرمێكی سیاسی  ئۆتۆنۆمی،  خوێندنی زمانی كوردی و … په‌سه‌ند بكات، به‌ڵام له‌ ئاستی شوناس ته‌نها وه‌كو به‌شێك له‌ تورك یا ئێران پێناسه‌ی  بكات و قه‌ت جیاوازییه‌كان و سه‌ربه‌خۆیی نه‌ته‌وه‌ی كورد قبوڵ نه‌كات، دیسان لێره‌  هه‌موو  مافی كورد ده‌سته‌به‌ر نه‌بووه‌، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی نه‌توانراوه‌ دان به‌ شوناسی سه‌ربه‌خۆدا بنرێت.

 به‌ چاوخشاندنێك به‌ مێژووی كورددا ڕوون ده‌بێته‌وه‌ كه‌ ئه‌وه‌ی كورد هه‌وڵی بۆ ده‌دات  شوناسه‌، شوناس به‌ مانا گشتییه‌كه‌ی و  ده‌ستنیشانكردنی سنووره‌كانی خۆی له‌گه‌ڵ ده‌وروبه‌ر (مه‌به‌ست ته‌نها سنووری سیاسی له‌ سه‌ر خاك نییه‌).  ئه‌مه‌ش  به‌ مانای ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ته‌نها بوونی ماف یا هاووڵاتیبوون نه‌یتوانیوه‌ وه‌ڵامده‌ری بێت. نمونه‌ش  به‌یاننامه‌ی ئادار و فیدراڵی باشووری كوردستانن، كه‌ به‌ ده‌سته‌به‌ركردنی هه‌ندێ  مافی سیاسیش  دیسان هه‌وڵدان بۆ ده‌سته‌به‌ركردنی شوناسی  سه‌ربه‌خۆ و پێناسه‌كردن و جیاكردنه‌وه‌ی سنووره‌كان به‌رده‌وامه‌.

 ئه‌نجام:

 هه‌روه‌ها كه‌ جیاوازییه‌كی زۆر گه‌وره‌ له‌ نێوان ناسیۆنالیزم و شوینیزم بوونی هه‌یه‌، ناسیۆنالیزم ده‌ست نیشانكردنی نه‌ته‌وه‌یه‌ك و دیاریكردنی جیاوازییه‌كانیه‌تی  له‌ویتر. ئه‌وا شوێنیزم هه‌وڵدانه‌ بۆ سڕینه‌وه‌ ئه‌ویتر و تێكه‌ڵكردنی ئه‌م دوو چه‌مكه‌ش جیا له‌ جۆرێك ئایدیۆلۆژیا شتێكی دیكه‌ نییه‌. ئه‌وا جیاوازییش هه‌یه‌ له‌ نێوان  مافخوازی و  شوناسخوازی. مافخوازی ئه‌كرێ  به‌ شێوازی جیاواز وه‌ڵام بدرێته‌وه‌ و ئه‌گه‌ری ئه‌ویشی  هه‌یه‌ مافخوازی قه‌ت هه‌وڵی ده‌ست نیشانكردنی سنووره‌كان نه‌دات و ڕه‌نگه‌ كاڵیشیان بكاته‌وه‌، به‌ڵام شوناسخوازی هه‌وڵدانه‌ بۆ ده‌ست نیشانكردنی جیاوازییه‌كان  و ده‌ست نیشانكردنی سنووره‌كان. به‌و پێیه‌ش كه‌  له‌ یه‌ك سه‌ده‌ی ڕابردوو بزوتنه‌وه‌ی كورد به‌رده‌وام هه‌وڵی ده‌ست نیشانكردنی جیاوازییه‌كانی له‌ نێوان من و ئه‌ویتری داوه‌ ئه‌وا بزوتنه‌وه‌یه‌كی  شوناسخوازه‌ و مافخواز نییه‌ و نابێت ڕێگا بدرێت ئاستی ئه‌و بزوتنه‌وه‌ بۆ ئاستی مافخوازی دابه‌زێت.  پێویسته‌ به‌ویشه‌وه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ بده‌ین كه‌ مافخوازی به‌شێكی شوناسخوازییه‌، بۆیه‌ دابه‌زاندنی ئاستی بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازیی بۆ ئاستی مافخوازی ئه‌وان بچوك كردنه‌وه‌یه‌تی.

پۆستی پێشوو

كورد و نەورۆز

پۆستی داهاتوو

زمانی شیرینی کوردی

عەبدوڵڵا رەسولی

عەبدوڵڵا رەسولی

نووسەر

پەیوەندیداری بابەتەکان

پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

پەروەردەی زمانی کوردی و کاریگەری لەسەر لاوانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان

ئه‌یلول 30, 2025
83
کوردەکانی خوراسان   
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

کوردەکانی خوراسان  

ئه‌یلول 30, 2025
31
میتانییه‌كان
نەتەوە و دەوڵەتـســـازی

میتانییه‌كان

ئه‌یلول 28, 2025
30

وەڵامێک بنووسە هەڵوەشاندنەوەی وەڵام

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

شوبات 2023
د س W پ ه ش ی
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728  
« کانونی دووهەم   ئازار »

Aa

0 0
A A
  • پەیوەندی
  • دەربارە
  • بۆردی راوێژکاران
  • بۆردی سپۆنسەرەکان

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بێ ئه‌نجام
هەموو ئەنجامەکان نیشان بدە
  • English
  • سەرەکی
  • بــیر و ڕا
  • شــیکار
  • ئــــابووری
  • نەتەوە و دەوڵەتسازی
  • ئــاسـایشی نەتەوەیی
  • ئینسکلۆپـیدیا
    • دەوڵەتەکان
    • حیزب و ڕێکخراو
    • بەڵگەنامە و ڕوداو
    • دەستەواژە و چەمك
    • شار و ناوچەکان
    • کەسایەتیەکان
  • هێــزی نەرم
    • توێژینەوەی میدیایی
    • کولتوور و مرۆڤسازی
    • هزر
    • ئەدەب و هونەر
    • سینەما
  • کورد لە چاوی ئەواندا
  • چاوپێکەوتن

2024 - 2022 © CHKurd - ڕووکاری وۆردپرێس لە لایەن چاوی کورد

بەخێر هاتیتەوه!

لە خوارەوە داخڵی ناو هەژمارەکەت بە

ووشەی نهینیت بیرچۆتەوە?

گەڕاندنەوەی ووشەی نهێنیەکەت

تکایە ناوی بەکارهێنەر یان ناونیشانی ئیمەیڵەکەت بنووسە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ووشەی نهێنی.

چوونە ژورەوە

لیستی پەخشکردنی نوێ زیادبکە